Dit moet je weten over een externe gpu
Je laptop is handig, want het is een klein apparaat dat je overal mee naartoe kunt slepen. Helaas hebben de meeste laptops een interne grafische kaart die niet snel genoeg is voor de wat zwaardere grafische toepassingen zoals videobewerking of grafisch intensieve games. Een oplossing is om een externe gpu aan je pc te koppelen. In dit artikel vertellen we hoe dit werkt.
Tip 01: Waarom extern?
Je laptop heeft waarschijnlijk een lichte gpu (graphics processing unit, ook wel grafische kaart of videokaart genoemd), die niet teveel hitte produceert en voldoende in huis heeft voor het weergeven van video’s, spelen van games en het uitvoeren van alle dagelijkse taken. Maar als je zware programma’s gebruikt, vaak werkt met videobewerkingssoftware, of af en toe meerdere grote beeldschermen aan je systeem aansluit, zul je merken dat je ventilators voortdurend aan staan en je systeem langzamer aanvoelt. Allemaal tekenen dat de interne gpu te zwaar wordt belast. In je desktop-pc kun je in zo’n geval de interne gpu van je systeem upgraden, maar dat gaat doorgaans niet met laptops. Immers, in een desktop-pc kun je gewoon een tweede grafische kaart zetten door hem in een pci-express-sleuf te steken, maar bij een laptop is dit niet mogelijk. Het is wel mogelijk om je laptop (of desktop) te voorzien van een externe gpu. Deze kan de interne gpu uitschakelen of de lasten delen. In de meeste gevallen is een externe gpu zinvol als je een laptop als basissysteem gebruikt.
©PXimport
In de meeste gevallen is een externe videokaart zinvol als je een laptop als basissysteem gebruikt
-
Tip 02: Werking externe gpu
Het principe van een externe gpu is heel simpel, je neemt een losse videokaart, bouwt hem in een behuizing en sluit het apparaat aan op je laptop. Een aantal jaar geleden was het enkel voorbehouden aan waaghalzen die losse grafische kaarten in behuizingen schroefden en zelf controllers soldeerden, maar tegenwoordig zijn er losse behuizingen te koop, vind je gespecialiseerde websites en forums waar je alles kunt lezen over de beste gpu’s voor extern gebruik en kun je zelfs kant-en-klare oplossingen kopen. In vrijwel alle behuizingen voor externe gpu’s kun je maximaal één videokaart plaatsen. Er bestaan wel behuizingen voor meerdere gpu’s, maar deze kosten erg veel geld. Hebt je meer videokaarten nodig, dan is het waarschijnlijk slimmer om twee behuizingen te kopen, omdat deze dan beide hun eigen stroomvoorziening hebben. Externe videokaarten slurpen namelijk enorm veel stroom en hebben krachtige ventilators nodig om de temperatuur op peil te houden.
©PXimport
eGPU versus eGFX
Deze twee termen worden vaak door elkaar gehaald. Vaak worden dezelfde producten bedoeld, maar eGFX staat voor external graphics en wordt gebruikt voor een extern apparaat dat grafische processen kan uitvoeren. eGPU staat voor external graphics processing unit en dat kan alleen betrekking hebben op een fysieke grafische kaart. Correct kun je dus zeggen dat er een eGPU in een eGFX zit.
Tip 03: Toepassingen
Voor wie is een externe videokaart nu eigenlijk zinvol? Als je game-ervaringen ophouden bij Mijnenvegen of een potje Patience, dan heb je geen behoefte aan meer grafische rekenkracht. Maar als je games speelt die veel van je gpu vragen – denk aan Far Cry, Final Fantasy of Deus Ex: Mankind Divided, dan volstaat een simpele videokaart niet meer. Voor een spel als Far Cry: New Dawn wordt een gpu met tenminste 4 GB ram aangeraden. In een gemiddelde laptop met geïntegreerde gpu kan dit vaak niet worden vrijgemaakt door het systeem. Op de meeste laptops zal de game wel spelen, maar moet je je systeem tweaken om het maximale uit de interne gpu te halen, en zul je af en toe haperingen in het beeld meemaken. Ook moet je de instellingen van het spel zelf op de minimale belasting instellen en dit betekent dat je niet kunt genieten van de prachtige beelden van de game.
Een andere reden om een externe gpu te nemen is het werken met videobewerkingssoftware. Het renderen gaat met een aparte externe videokaart stukken sneller dan met de interne videokaart, doordat de externe gpu veel krachtiger is. Ook het aansturen van meerdere monitoren belast de grafische kaart. Wil je twee externe 4K-monitoren op een laptop aan kunnen sluiten, dan is dit vrijwel onmogelijk met de meeste interne gpu’s. Bovendien heeft een externe gpu vaak meer aansluitingen om monitoren aan te kunnen sluiten. Ook het gebruik van 4K-monitoren kan een reden zijn voor een externe gpu, als je laptop dit niet ondersteunt.
©PXimport
Een andere reden om een externe gpu te nemen is het werken met videobewerkingssoftware
-
Interne gpu
Bij een interne gpu van een laptop komen twee termen vaak naar voren: geïntegreerde (integrated) gpu of zelfstandige (dedicated) gpu. Een geïntegreerde gpu is onderdeel van de gewone cpu (processor) en is veel minder efficiënt en krachtig dan een zelfstandige gpu. Een geïntegreerde gpu snoept dynamisch geheugen van het totale interne geheugen in je laptop. Een zelfstandige gpu (ofwel losse videokaart) heeft z’n eigen interne geheugen en is dus geen onderdeel van de cpu. Een nadeel van een aparte gpu in je laptop is dat de batterij minder lang meegaat.
©PXimport
Tip 04: Thunderbolt
Een externe gpu sluit je via thunderbolt 3 aan op je laptop (of pc). Thunderbolt 3 is een ultrasnelle verbinding die theoretisch snelheden van 40 Gbit/s kan bereiken. Thunderbolt 3 is overigens de naam van de technologie, de aansluiting die ervoor gebruikt wordt is usb-c. Je computer moet dus een usb-c-poort hebben die de thunderbolt-technologie ondersteunt. Sommige oudere usb-c-poorten doen dit niet, dus check dit voor je tot aankoop van een externe gpu overgaat.
Het is ook belangrijk om precies te weten welke externe videokaart met je systeem werkt. Op de website www.egpu.io vind je veel informatie over allerlei behuizingen, welke gpu’s met welke moederborden en computers werken en hoe je zelf een externe gpu in elkaar kunt zetten. Mac-computers werken alleen met AMD-gpu’s, houd hier rekening mee als je een Apple-product hebt. Aan de softwarekant moet je minstens macOS 10.13.4 draaien. Er zijn ook nog enkele thunderbolt2-behuizingen op de markt te vinden, maar we raden je aan om voor de nieuwere thunderbolt3-optie te gaan. Je kunt een externe gpu ook via andere technologieën aan een laptop verbinden (zoals mini-pci-express, ExpressCard of oudere versies van thunderbolt), maar die zijn vrijwel alleen geschikt voor doe-het-zelfprojecten.
©PXimport
Tip 05: Stroomverbruik
Er zijn twee manieren om aan een externe gpu te komen (drie als we ook een doe-het-zelfoptie meerekenen). De makkelijkste manier is om een kant-en-klare oplossing te kiezen, maar het goedkoopst is om zelf een behuizing te kopen en hierin een losse grafische kaart te installeren. Voordat je een behuizing koopt, is het slim om op de voorheen genoemde website www.egpu.io te verifiëren dat deze behuizing goed samenwerkt met jouw model laptop. Belangrijk bij de aanschaf van een behuizing is dat de voeding krachtig genoeg is om een gpu zonder problemen te kunnen aansturen. Bij de specificaties van een gpu vind je meestal het aantal watt dat een grafische kaart nodig heeft, maar deze is gebaseerd op een gebruik in een desktop-pc. Als je een externe behuizing gebruikt, kloppen deze minimale eisen niet meer. Het is aan te raden om op de website van de fabrikant van de behuizing te kijken welke gpu’s het ondersteunt. Veel fabrikanten hebben meerdere modellen van dezelfde behuizing en vaak zit het verschil in het vermogen van de interne voeding. Sommige behuizingen hebben ook extra poorten aan boord, handig als je bijvoorbeeld randapparatuur wilt aansluiten. Kijk ook naar de breedte van een behuizing: sommige behuizingen zijn niet groot genoeg voor de dikste grafische kaarten.
©PXimport
Bij meerdere modellen van dezelfde behuizing zit het verschil vaak in het vermogen van de interne voeding
-
Tip 06: Sleufbreedte
Een gpu wordt in een behuizing geklikt door hem in een pci-express-sleuf te steken. De breedte van een gpu wordt aangeduid met de term ‘slot width’ oftewel sleufbreedte. Een normale gpu neemt maar één pci-express-sleuf in beslag, maar er zijn genoeg gpu’s die de dubbele ruimte innemen. De kaart zit dan weliswaar maar met één connector vast in de pci-express-sleuf, maar is zo dik dat hij toch twee plekken in neemt. Doordat zo’n kaart zo dik is, kun je de tweede pci-express-sleuf niet gebruiken voor andere kaarten. Sommige kaarten zijn zelfs zo dik dat ze drie sleuven in gebruik nemen. Deze kaarten passen niet in alle externe-gpu-behuizingen, de meeste behuizingen zijn namelijk maar twee sleufbreedtes breed.
Tip 07: Videokaart inbouwen
Zodra je een externe-gpu-behuizing hebt gekozen, is het tijd om een grafische kaart te zoeken. Sommige laptops werken alleen met gpu’s van bepaalde merken samen, we noemden eerder al even het voorbeeld van Apple dat alleen met AMD-gpu’s werkt. De gpu zelf moet natuurlijk krachtig genoeg zijn om render-processen snel af te werken of games vloeiend weer te kunnen geven. Wil je gemakkelijk 4K- of zelfs 8K-video’s kunnen weergeven, wees er dan zeker van dat je gpu dit ondersteunt. Als je meerdere beeldschermen op de externe videokaart wilt aansluiten, check dan even welke aansluitingen de kaart heeft. Je kunt uiteraard adapterkabels gebruiken, maar deze kunnen soms best prijzig zijn. Sommige gpu’s hebben minder aansluitingen en zijn voornamelijk bedoeld om bijvoorbeeld render-processen te versnellen. Je gebruikt de externe gpu dan alleen als werkpaard en niet als hub voor je displays. Het intern grafisch geheugen is belangrijk en in het algemeen geldt: des te meer geheugen, des te makkelijker een gpu video’s op hoge resolutie kan weergeven.
©PXimport
Tip 08: Kant-en-klaar
Wil je niet zelf aan de slag gaan met behuizingen en gpu’s, dan kun je ook kiezen voor een kant-en-klare oplossing. Voor de Mac is er bijvoorbeeld de Blackmagic eGPU, een apparaat dat mede door Apple zelf is ontwikkeld. Hij bestaat uit een behuizing en een gpu, en beide onderdelen zijn perfect op elkaar afgestemd. De gpu is een AMD Radeon Pro 580 met 8 GB geheugen. De externe gpu heeft twee thunderbolt-aansluitingen, eentje sluit je aan op je laptop of desktop-Mac, de andere kunt je gebruiken om een extra beeldscherm op aan te sluiten. De meeste kant-en-klare oplossingen hebben ook nog andere aansluitingen zoals hdmi en usb 3. Een groot nadeel van een kant-en-klaarproduct is dat je de gpu na verloop van tijd niet kunt upgraden, je zit vast aan de gpu die in de behuizing zit.
©PXimport
Een groot nadeel van een kant-en-klaar product is dat je de gpu niet kunt upgraden na verloop van tijd
-
Tip 09: Software
Hoe je het meeste uit je nieuw aangesloten externe videokaart kunt halen, hangt af van welke software je gebruikt en op welk systeem je dit doet. Sommige programma’s kunnen volledig gebruik maken van je externe gpu, andere programma’s kunnen dit niet of maar gedeeltelijk doen. Het is ondoenlijk om hier precies te vertellen welke stappen je moet ondernemen, maar in de meeste gevallen moet je in bijvoorbeeld de video-render-software of game instellen dat de externe gpu bepaalde taken voor zijn rekening moet nemen. Googel naar je combinatie van laptop, software en externe gpu om de beste instellingen voor je systeem te vinden. Naast de website www.egpu.io kun je ook terecht op Reddit of op het forum van NotebookReview. Vergeet voor Windows 10 ook niet de juiste driver te installeren, je vind deze informatie in de handleiding van je externe gpu.
©PXimport
Doe het zelf
Wilt je echt de goedkoopste optie, dan kun je er ook voor kiezen om helemaal zelf je behuizing te maken. Bereid je wel voor op enige research, want je moet dan zelf een voeding aanschaffen en een gpu op een controller-board aansluiten. Meer informatie vind je hier.
©PXimport
Tip 10: Games in de cloud
Eén van de beweegredenen om een externe gpu aan te schaffen, is om beter zware games te kunnen draaien vanaf je laptop. Gaat het je puur om de game-ervaring te verbeteren, dan is er ook een alternatieve optie: games via de cloud draaien. Dit is een vrij nieuw concept en komt erop neer dat een game op een server van een bedrijf wordt gedraaid en dat enkel de videostream van deze server naar je laptop wordt verzonden via het internet. Je draait dus geen software op je eigen systeem. Commando’s die je doet met je toetsenbord, muis en eventuele controller worden via het internet naar de game gestuurd. Een optie voor cloudgebaseerde games is Nvidia GeForce Now. Deze dienst is op dit moment nog in de bètafase, je kunt je hier inschrijven. Je hebt een snelle en betrouwbare internetverbinding nodig. Het bedrijf raadt aan dat je minstens 25 Mbit/s downloadsnelheid moet hebben om games in 1080p op 60fps te kunnen spelen. Je moet je laptop of desktop via ethernetkabel met je router verbinden, of een 5GHz-wifi-router gebruiken. Uiteraard is het handig als je bekabelde controllers gebruikt, want elke vertraging van het signaal is slecht voor de gameplay. Niet alleen Nvidia is bezig met cloudgebaseerde gamediensten, ook Google en Microsoft zullen in de nabije toekomst een dergelijke optie bieden met respectievelijk hun diensten Stadia en xCloud. Sony heeft een vergelijkbaar concept voor PlayStation-titels onder de naam OnLive.
©PXimport
Het is slim om bekabelde controllers te gebruiken: elke vertraging van het signaal is slecht voor de gameplay
-
Kooptips
Uiteraard hebben we weer drie kooptips voor je geselecteerd. Dit zijn prima producten, maar check wel van tevoren of de combinatie van externe gpu en jouw computer geen problemen oplevert. Let op: het gaat hier om de lege behuizingen, je moet dus zelf nog een losse videokaart inbouwen. Sommige behuizingen werken alleen met bepaalde gpu’s samen.
Razer Core X Chroma
Prijs: € 340,- Dit is een van de beste externe-gpu-behuizingen die je op dit moment kunt kopen. Het apparaat heeft vier usb3.0-poorten, een thunderbolt3-aansluiting en je kunt het via de ethernetpoort op je netwerk aansluiten.
Sapphire Gearbox 3
Prijs: € 299,- De Sapphire GearBox is een gunstige externe-gpu-behuizing met een thunderbolt3-poort en twee usb-c-poorten. Het apparaat is perfect geschikt als externe gpu voor gamers en kan meerdere beeldschermen tegelijkertijd aansturen. De interne voeding is 500 watt.
©PXimport
ASUS ROG XG Station 2
Prijs: € 547,- De ASUS ROG XG Station 2 is gericht op gamers en dat zie je aan het design wel af. Misschien niet naar de smaak van iedereen, maar het grote voordeel van de ROG XG Station 2 is dat het apparaat enorm veel poorten biedt en je heel gemakkelijk een gpu kunt installeren.
Maak de albumhoesjes desgewenst tweemaal zo groot.
Als je MediaMonkey toegang tot jouw Google Drive-omgeving geeft, voeg je audiobestanden vanuit de cloud toe.
Voor het gebruik van MediaMonkey Gold dien je een gebruikersnaam en licentiesleutel in te voeren.
