Van belangrijke bestanden is het altijd goed om een recente back-up te hebben. Een foutje is tenslotte zo gemaakt of er kan een virus optreden. Of misschien heb je de bestanden simpelweg nodig op een ander toestel. Back-ups met de hand uitvoeren is tijdrovend, saai en foutgevoelig. Gelukkig zijn er tools als jaBuT Backup waarmee je meerdere back-upsessies kunt automatiseren.

De tool jaBuT Backup is van Duitse origine en werd in 2011 ontwikkeld. Inmiddels heeft de ijverige maker al voor meer dan honderd releases gezorgd. Wij gingen aan de slag met de recentste versie van juli 2020. Je vindt de Windows-tool op www.jabut.de, zowel in 32 bit als 64 bit. Je downloadt de versie die past bij je systeem. Weet je niet welke dat moet zijn? Open dan de Windows Verkenner, klik met rechts op Deze PC en kies voor Eigenschappen: je vindt de informatie bij Type systeem. JaBuT Backup is beschikbaar in zowel een installeerbare als in een portable versie. De werking is identiek, de portable versie heeft als voordeel dat je die ook op een usb-stick kunt zetten. Overigens is het wel zo dat je vanuit de installeerbare versie op het einde toch nog voor Install as a portable version kunt kiezen. Een beetje verwarrend, maar goed.

Kennismaking

Na de installatie krijg je een venster te zien dat je met zeven tabbladen wegwijs maakt in de werkingsprincipes van jaBuT Backup. Wat we hiervan vooral onthouden is dat de tool op basis van profielen werkt, met diverse back-upopties die je met de hand of geautomatiseerd kunt laten uitvoeren.

De eerste keer krijg je enkele geanimeerde instructies die je met de grafische omgeving van jaBuT Backup kennis laten maken. Je doet er goed aan meteen het menu Edit te openen en Settings te kiezen. Hier vind je onder meer linksonder de knop Help terug waarmee je uitgebreide feedback over het programma krijgt.

Ook goed om weten: in de rubriek Update kun je zelf aangeven of de tool zichzelf up-to-date mag houden en hoe vaak die daarop mag checken. Bij Notifications kun je een mailserver aangeven, zodat je na afloop van een back-upsessie ook via de e-mail op de hoogte wordt gebracht.

©PXimport

Bron- en doelmap

Gezien jaBuT Backup met profielen werkt moet je dus eerst zo’n profiel creëren. Druk hiervoor op de groene plusknop, zodat het venster Create or edit profile verschijnt, inclusief de Help-knop. In het welkomstvenster kies je tussen een Express setup en een Custom setup. In de meeste gevallen volstaat de eerste. Je stelt de bron- en doelmap, de back-upinterval en -type in.

Kies je voor Custom setup dan kun je onder meer inclusie- en exclusieregels vastleggen en aangeven op basis van welke criteria jaBuT Backup bestanden in bron- en doelmap moet vergelijken. We houden het hier voorlopig bij Express setup. Denk je dit profiel later nog te kunnen gebruiken, kies dan Save as a preset en geef een passende naam op. Naderhand kun je dit ophalen via de optie Load data from preset.

Bevestig met Forward. Verwijs naar je bronmap en laat Include subdirectories aangevinkt als je ook submappen wilt meenemen. In de volgende stap duid je een doelmap aan, bij voorkeur op een ander medium. Let wel, kies je bijvoorbeeld e:\backups en gebruik je deze doelmap ook voor andere back-upprofielen, dan belanden alle back-ups standaard in dezelfde map. Je kunt daarom beter kiezen voor zoiets als e:\back-ups\<profiel-x>, zodat elk profiel naar een eigen submap back-upt.

©PXimport

Interval en modus

Vervolgens leg je het back-upinterval vast. Standaard staat dit ingesteld op Manual maar je kunt nog uit vijf andere, geautomatiseerde modi kiezen, waaronder Every few hours en When files change. Bij When files change bijvoorbeeld bepaal je onder meer het minimumaantal vastgestelde wijzigingen voor de back-up mag starten. Rechts kun je dagen selecteren waarop de back-up niet moet worden uitgevoerd.

In het volgende venster kies je de back-upmodus. Standaard gaat jaBuT Backup uit van het type Simple copy, waarbij alle (nieuwe of gewijzigde) bestanden in de bronmap die niet in de doelmap staan, worden gekopieerd. Niets meer, niets minder.

Bij Exact copy daarentegen worden bestanden uit de doelmap die niet in de bronmap staan zonder meer verwijderd. Move verplaatst alle bestanden uit de bronmap naar de doelmap. Hierbij worden bestanden in de doelmap niet overschreven. Kies je voor Exact Move dan worden identieke bestanden in de doelmap verwijderd evenals bestanden die niet in de bronmap staan.

Het type Mirror Copy zorgt ervoor dat de doelmap exact dezelfde inhoud krijgt als je bronmap. Bij Synchronize wordt een kopieeroperatie in twee richtingen gestart, zodat alle bestanden van de bronmap naar de doelmap gaan en omgekeerd.

©PXimport

Afronding en uitvoering

In de laatste stap kies je een profielnaam. Laat hier, zeker de eerste paar keren, het vinkje staan Show preview before the operation starts staan. Eventueel breng je je profiel nog een in groep onder: klik op (New profile group) en vul een groepsnaam in. Bevestig met Save. Je profiel wordt aan de lijst toegevoegd.

Wanneer je met rechts op dit profiel klikt, kun je allerlei acties uitvoeren, zoals Activate/deactivate profile waarmee je de uitvoering tijdelijk opschort. Er zijn verder nog belangrijke opties als Rename profile, Delete profile, Duplicate profile en Run profile. Met de laatste start je het profiel. Door het vinkje bij Show preview duikt nu eerst een venster op waarin je in een oogopslag ziet wat er precies met de data gebeurt wanneer je met OK bevestigt. Druk op Cancel als je deze operatie alsnog wilt tegenhouden.

Om het profiel aan te passen kies je   Profiel properties: je belandt nu in het venster Create or edit profile. Profielen importeren en exporteren doe je via het Tools-menu. Vanuit het tabblad All profiles kun je volgens diverse criteria en met zoektermen naar profielen zoeken.

©PXimport

Aangepaste set-up

Je kunt nu uiteraard nog andere back-upprofielen creëren. Laten we eens kijken wat er gebeurt als je voor Custom setup kiest. Je merkt dat er nu drie extra rubrieken beschikbaar komen: Select data,File comparison en Other options. De eerste twee stappen, het bepalen van je bron- en doelmap, zijn je inmiddels al bekend. Bij Source directory kun je er deze keer wel voor kiezen om de mappenstructuur van de bronmap naar de doelmap over te zetten. Stel, de bronmap is c:\data\computertotaal, dan worden in de doelmap de submappen \c\data\computertotaal gecreëerd.

Nadat je bron- en doelmap hebt vastgelegd kun je bij Select data via de optie Process only selected data from the source directory aangeven welke bestanden en mappen je zeker wel of zeker niet mee in de back-up wilt nemen. Dat doe je met behulp van jokertekens, zoals \*.docx of \data?.*. Een ? vertegenwoordigt hierbij één teken, terwijl een * meerdere tekens symboliseert.

©PXimport

Vergelijking en compressie

In de rubriek File comparison kun je bijbehorende criteria vastleggen waaraan bestanden in je bron- en/of doelmap moeten voldoen voor ze in de profieluitvoering worden betrokken. Alleen het back-type Mirror Copy trekt zich hier niets aan. Er zijn zeven vergelijkingsmethodes waarvan je er twee kunt combineren: via and (er moet aan beide worden voldaan) of met or (het volstaat als aan één van beide is voldaan).

Stel, je kiest Compare file size and Compare last access date, dan worden uitsluitend de bestanden verwerkt waarvan niet alleen de grootte in de bron- en doelmap verschilt, maar waarbij het bronbestand ook recenter werd benaderd dan het doelbestand. De Help-functie geef je meer feedback over alle methodes.

De rubrieken Interval en Mode bevatten nauwelijks extra’s, maar het is wel een goed moment om de twee resterende back-uptypes toe te lichten: Compress en Exact Compress. Hiermee creëer je in de doelmap een gecomprimeerd archiefbestand van alle data uit de bronmap. Het tweede type verwijdert hierbij ook alle data uit de doelmap als die niet in de bronmap staan. Klik je bij een van beide types op Show advanced archive options, dan kun je uit twee archiefformaten kiezen: ZIP en 7z (de laatste is compacter maar werkt trager). De archieven uit beide types kun je encrypteren en met een wachtwoord afschermen, maar bij ZIP moet je op het tabblad ZIP options dan wel eerst een Encryption method aanduiden, zoals AES-256.

©PXimport

Extra opties

Over naar Other options, waar je oudere versies kunt laten bewaren van bestanden die door een profieluitvoering uit de doelmap werden verwijderd. Wanneer je hier op de knop Show advanced profile options drukt komen nog extra opties beschikbaar op vier tabbladen.

Zo bijvoorbeeld kun je op het tabblad Execute programs toepassingen selecteren die bij aanvang of na afloop van de profieluitvoering automatisch moeten opstarten. Bij Removable media laat je profielen uitvoeren zodra je een usb-stick inplugt.

Er zijn trouwens nog meer mogelijkheden. Zo laat jaBuT Backup zich via allerlei parameters nauwgezet aansturen vanaf de opdrachtregel en kun je een Silent Mode activeren waarmee je zowat alle visuele feedback van jaBuT Backup uitschakelt.

Een functie of tool om geback-upte data terug te zetten is er niet, maar dat valt goed te regelen met je reguliere bestandsverkenner, desnoods met wat hulp van een (de)archiveringstool als het gratis 7-Zip. Een excuus van dat je geen recente back-ups hebt, gaat met jaBuT Backup niet meer op.

©PXimport

De jaarwisseling 2025/2026 is het laatste keer dat we zelf vuurwerk mogen afsteken. Reken maar dat er dus heel wat siervuurwerk de lucht in gaat op oudejaarsavond! Natuurlijk wil je daar foto's van maken, maar het blijft lastig om dit spektakel goed vast te leggen met een telefoon. Vaak eindig je met bewogen strepen of een overbelichte waas op je scherm. Met de juiste voorbereiding en instellingen maak je dit jaar foto's die wél de moeite waard zijn om te bewaren.

Begin met een schone lens door er even een microvezeldoekje overheen te halen. Vette vingers veroorzaken namelijk vlekken waardoor het felle licht van het vuurwerk minder goed wordt vastgelegd. Controleer daarnaast of je nog voldoende opslagruimte vrij hebt op je toestel. Omdat je waarschijnlijk veel beelden achter elkaar schiet, loopt je geheugen sneller vol dan je denkt. Vergeet ook niet om je batterij volledig op te laden, want als het koud is, gaat de accu van je smartphone sneller leeg.  

Stabiliteit voor scherpe beelden

Lichtflitsen in het donker fotograferen vraagt om een langere sluitertijd. Hierdoor is elke kleine beweging van je handen direct zichtbaar als een onscherpe vlek. Gebruik bij voorkeur een klein statief of een smartphonehouder om je toestel stil te houden. Heb je die niet bij de hand? Leun dan tegen een muur of lantaarnpaal en houd je smartphone met beide handen stevig vast. Gebruik in geen geval de digitale zoom. Dit verlaagt de kwaliteit van je foto aanzienlijk en maakt de korreligheid alleen maar erger.

©ID.nl

Lichtsporen vastleggen met iPhone

Heb je een iPhone, dan is de functie Live Photos je beste vriend tijdens de jaarwisseling. Zorg dat het ronde icoontje voor Live Photos bovenin je camera-app geel gekleurd is. Nadat je de foto hebt gemaakt, open je deze in de Foto's-app. Tik linksboven op het woordje 'Live' en kies uit het menu voor 'Lange belichting'. Je telefoon voegt dan alle beelden uit de opname samen tot één foto. Hierdoor veranderen de losse lichtpuntjes in vloeiende, lichtgevende banen tegen een donkere lucht. Gebruik hierbij bij voorkeur een statief of zet je iPhone ergens stabiel neer. Wanneer je namelijk los uit de hand fotografeert, worden de bewegingen die je zelf maakt ook meegenomen, en dat kan zorgen voor een wazig eindresultaat.

De Pro-modus op Android gebruiken

Veel Android-telefoons hebben een Pro-modus waarmee je handmatig de sluitertijd aanpast. Open deze stand in je camera-app en zoek naar de letter 'S' (Sluitertijd). Voor vuurwerk werkt een sluitertijd tussen de twee en vier seconden vaak het best. Houd de ISO-waarde laag, bijvoorbeeld op 100, om ruis in de donkere delen te voorkomen. Omdat de sluiter nu langer openstaat, is een statief echt een vereiste. Je krijgt dan de bekende foto's waarbij je de hele weg van de vuurpijl als een lichtspoor ziet.

Timing en compositie bepalen

Het moment waarop je afdrukt is bepalend voor het eindresultaat. Werk je met een normale sluitertijd, dan is de burst-modus handig: houd de ontspanknop ingedrukt wanneer een pijl de lucht in gaat. Zo leg je de hele explosie vast en kies je achteraf de mooiste foto uit de reeks. Denk ook na over de compositie van je beeld. Een foto van alleen de lucht is vaak wat kaal. Probeer elementen uit de omgeving mee te nemen, zoals silhouetten van gebouwen of bomen. Dit geeft context en maakt het plaatje een stuk interessanter.

🎆 Snelle checklist 🎆

De geur van versgebakken oliebollen hoort bij december. Toch ziet niet iedereen het zitten om met een pan heet vet aan de slag te gaan. Oliebakken in de airfryer lijkt dan een aantrekkelijk alternatief: minder luchtjes en ook nog eens minder vet. Maar levert bakken in een airfryer dezelfde oliebol op, of moet je toch de frituurpan uit het vet halen?

Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat? Het korte antwoord is duidelijk: nee, een traditionele oliebol bak je niet in een airfryer. Klassiek oliebollenbeslag is vloeibaar en heeft direct contact met hete olie nodig om zijn vorm en structuur te krijgen. Een airfryer is in de basis een compacte heteluchtoven. Zonder een bad van hete olie kan het beslag niet snel genoeg stollen. Wie het toch probeert, ziet het deeg door het mandje zakken of uitlopen tot een platte, taaie schijf. Dat ligt niet aan het recept, maar aan de techniek.

Waarom hete olie onmisbaar is

Zodra je het beslag van de oliebol in de hete olie van de frituurpan schept, ontstaat er vrijwel direct een korstje om de buitenkant. Binnen in de bol ontstaat stoom, waardoor de bol uitzet en luchtig wordt. Die combinatie van afsluiten en opblazen zorgt voor de typische oliebolstructuur. In een airfryer ontbreekt die directe warmteoverdracht. Hete lucht is simpelweg minder krachtig dan hete olie. Zonder direct contact met heet vet kan het beslag niet snel genoeg stollen. Daardoor blijft een echte oliebol uit de airfryer onmogelijk.

©Gegenereerd door AI

Wat wel kan: kwarkbollen uit de airfryer

Wie toch iets zelf wil maken in de airfryer, moet het klassieke oliebollenbeslag loslaten. Met een steviger beslag, bijvoorbeeld op basis van kwark, kun je ballen vormen die hun vorm behouden. Deze bollen garen prima in de hete lucht en krijgen een mooie bruine buitenkant. De uitkomst lijkt qua vorm op een oliebol, maar de structuur is compacter en de smaak meer broodachtig. Denk aan iets tussen een zoet broodje en een scone. Lekker, lichter en prima als alternatief, maar: het is geen oliebol zoals je die van de kraam kent.

Wat ook goed kan: oliebollen opwarmen in de airfryer

Waar de airfryer wel echt tot zijn recht komt, is bij het opwarmen van gekochte oliebollen. In de magnetron worden ze snel slap en taai. In de airfryer gebeurt het tegenovergestelde. Door de bollen een paar minuten op ongeveer 180 graden te verwarmen, wordt de korst weer knapperig en warmt de binnenkant gelijkmatig op. Je oliebollen smaken weer alsof je ze net gebakken (of gehaald) hebt!

Samenvatting

Wil je de échte oliebol, dan heb je twee opties: zelf bakken in een frituurpan of halen bij de kraam. Bakken in de airfryer kan niet, omdat vloeibaar beslag niet geschikt is voor hete lucht. Je kunt bijvoorbeeld wel kwarkbollen maken, maar dat is toch anders. De grootste winst zit in het opwarmen van kant-en-klare oliebollen: in de airfryer gaat dat snel, ze worden heerlijk knapperig en je hebt geen last van frituurlucht in huis.

🎆 Vuurwerk op je Galaxy Smartphone? 👇