Er zijn diverse beeldtechnieken voor televisies die allemaal hun eigen voor- en nadelen kennen. Maar welk effect hebben die verschillende technologieën eigenlijk op het energieverbruik van een tv? En wat kun je zelf nog instellen om je televisie zuiniger te maken?

De beeldtechnologie van een televisie heeft veel minder impact op je verbruik dan je in eerste instantie zou denken. Lang geleden waren er wel technologieën die effectief meer verbruikten. Denk maar aan plasma, maar ook crt en de eerste lcd-televisies die nog gebruik maakten van buislampen als achtergrondverlichting. Nu delen we tv’s op in twee categorieën: lcd en oled.

De oled-categorie bevat zowel de w-oled-tv’s als de qd-oled-tv’s. En in de lcd-categorie zitten alle vormen van verschillende led-achtergrondverlichtingen, zoals direct, edge en full array. In de praktijk zien we echter dat beeldtechnologie veel minder impact heeft dan sommige andere factoren. Zo veel zelfs, dat je je eigenlijk niet druk hoeft tet maken over de eventuele besparing die het zou opleveren als je voor de ene of andere technologie kiest.

Energielabels

Voor televisies (maar ook monitoren) geldt sinds 1 maart 2021 een nieuw energielabel. Deze loopt van de letter G tot A, waarbij G zeer onzuinig is en A het meest zuinig. Naast het energielabel zie je ook het energieverbruik in kWh per 1000 uur en wordt ook aangegeven wat de energie-efficiëntie is bij HDR-beelden, eveneens aangeduid met een letter (ook van A tot G). Bij de informatie over HDR zie je ook wat het energieverbruik in Kilowattuur per 1000 uur is. Kortom: de nieuwe energielabels bevatten behoorlijk wat nuttige informatie die jou kunnen helpen een goede keuze te maken voor de juiste balans. De informatie over HDR is puur ter informatie, want de regels hiervoor zo soepel dat fabrikanten ze zeer uiteenlopend kunnen gebruiken. De informatie omtrent het normale (SDR-) verbruik is in dit geval betrouwbaarder, want daar gelden striktere regels voor.

©Bron: eprel.ec.europa.eu

Vooral in de winkel is het handig dat de energielabels zijn voorzien van een QR-code, die stuurt je naar een webpagina waar je nog meer informatie vindt over het scherm, zoals de garantie en een uitgebreidere specificaties. Bekijk hier een voorbeeld van zo'n pagina.

Schermgrootte

Eén van de belangrijkste factoren die het energieverbruik bepalen is de schermgrootte. Een grotere tv vereist immers een grotere achtergrondverlichting (de lichtbron) en die verbruikt meer energie. De stap van 40 inch naar 55 inch lijkt misschien niet zo groot, maar je verdubbelt wel bijna het schermoppervlak. En stap je over van 55 inch naar 65 inch, dan krijg je nog eens 40 procent extra schermoppervlak. Kijken we even snel naar wat energielabels, dan verbruikt een 40 inch ongeveer 50 Watt, een 55 inch zit al snel aan 70-80 Watt en een 85 inch heeft 150-170W nodig.

©alexlmx | Adobe Stock

Resolutie

Ook de beeldschermresolutie heeft een impact op het verbruik. Naarmate resoluties hoger worden, is er meer energie nodig om dezelfde lichtopbrengst te creëren. De reden is dat het pixeloppervlak nooit 100 procent gebruikt kan worden om licht te tonen. Er is namelijk altijd wat verlies door de transistoren die op een pixel staan, en dat verlies is groter bij kleinere pixels. Bovendien vergen meer pixels ook meer rekenkracht om alle beeldverwerking uit te voeren. Energieverbruik is dus een reden om twee keer na te denken of je echt wel een 8K-tv nodig hebt.

Maximale helderheid

De piekhelderheid van een tv heeft een grote invloed op het energieverbruik. Hogere helderheidsinstellingen verbruiken meer energie. Ja, een direct led-tv kan veel zuiniger lijken dan een full array local dimming-model, maar die eerste levert maximaal 300 nits, en de tweede 1.000 nits. Dat is eigenlijk appels met peren vergelijken.

Beeldmodus

Elke tv heeft verschillende beeldmodi zoals levendig, sport, film, eco enzovoort. Welke beeldmode je gebruikt kan flink wat impact hebben op het energieverbruik. Wanneer je een televisie voor de eerste keer instelt, komt het meestal uit de doos in een eco-beeldmodus, al zal die benaming per fabrikant verschillen. Schakel je naar een andere beeldmode, dan zal het verbruik vrijwel zeker stijgen. Je kunt de eenvoudige regel aanhouden: hoe helderder een beeldmodus is, hoe hoger het verbruik.

©© Eric Beeckmans

Lichtsensor helpt besparen

Het aanpassen van de helderheid aan de omgevingsverlichting in de kamer kan helpen energie te besparen. De lichtsensor in de tv is daarbij je beste vriend, want die doet dat automatisch voor je. Over het algemeen vind je in de eco-instellingen ook andere energiebesparende instellingen. Die verminderen het energieverbruik effectief, maar verlagen vaak ook de schermhelderheid.

©Eric Beeckmans

Welke content kijk je?

Het klinkt misschien niet heel logisch, maar wat voor content je kijkt bepaalt mede het energieverbruik. Kijk je bijvoorbeeld veel HDR-beelden, dan zul je merken dat de tv meer verbruikt. Dat is logisch, want HDR-beelden kunnen veel meer helderheid eisen van je televisie.  HDR zelf is weliswaar niet per definitie helderder, maar in sommige gevallen zou de impact best groot kunnen zijn. Wie bijvoorbeeld vooral HDR-games speelt op de tv zal dat merken. Wie gewoon elke dag naar live tv kijkt, in SDR, heeft een veel minder verbruik.

©Vasiliy | Adobe Stock

Stroomverbruik in stand-by

Het stroomverbruik van een tv in stand-by is vaak zo'n 0,5W of minder. Dat is ongeveer 4kWh op jaarbasis, met een gemiddelde prijs van 0,4€/kWh is dat dus nog net geen twee euro, dus zoveel bespaar je daar niet. Maar er zijn wel een paar zaken om rekening mee te houden. Want een smart-tv die je bijvoorbeeld kunt aanzetten met behulp van een app verbruikt al snel een stuk meer; 5W of hoger. En daarmee kom je op jaarbasis al gauw uit op 20 euro. Gebruik je die functionaliteit niet, schakel deze dan uit.

©Bigc Studio | Adobe Stock

Je kunt natuurlijk ook de tv volledig uit het stopcontact halen om sluipverbruik helemaal uit te schakelen, maar doe dat  alleen bij lcd-tv’s. OLED-tv’s doen regelmatig een onderhoudscyclus voor het scherm wanneer je geen tv kijkt. Hiermee vermijden ze burn-in. Zet je ook een oled-tv helemaal uit, dan kunnen ze dat onderhoudsprogramma niet afdraaien of storen ze juist tijdens het tv-kijken dat een onderhoudscyclus noodzakelijk is.

Tot slot

Het type schermtechnologie in je televisie speelt een rol bij energieverbruik, maar de impact is beperkt vergeleken bij andere factoren. De schermgrootte, resolutie, maximale helderheid, beeldmode, helderheidsinstellingen en energiebesparende functies spelen allemaal een rol bij het verbruik. De vuistregel is dat grotere, helderdere televisies meer verbruiken.  

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.

Je hebt net een klein fortuin uitgegeven aan een gloednieuwe 4K- of zelfs 8K-televisie. Je installeert hem, start je favoriete filmklassieker en zakt onderuit op de bank. Maar in plaats van een bioscoopervaring bekruipt je het gevoel dat je naar een goedkope soapserie of een homevideo zit te kijken. De acteurs bewegen vreemd soepel, de actiescènes lijken versneld en de magie is ver te zoeken. Geen zorgen, je televisie is niet stuk. Hij doet eigenlijk iets te goed zijn best.

Dit fenomeen is zo wijdverspreid dat er een officiële term voor is: het 'soap opera effect'. In technische kringen wordt dit ook wel bewegingsinterpolatie of 'motion smoothing' genoemd. Hoewel fabrikanten deze functie met de beste bedoelingen in hun televisies bouwen, is het voor filmfanaten vaak een doorn in het oog. Gelukkig is het eenvoudig op te lossen... als je tenminste weet waar je moet zoeken.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

Wat is het 'soap opera effect' precies?

Om te begrijpen wat er misgaat, moeten we kijken naar hoe films worden gemaakt. De meeste bioscoopfilms en veel dramaseries worden opgenomen met 24 beelden per seconde. Die snelheid geeft films hun karakteristieke, dromerige uitstraling. Een beetje bewegingsonscherpte hoort daarbij; dat is wat onze hersenen associëren met 'cinema'. Moderne televisies verversen hun beeld echter veel vaker: meestal 60 of zelfs 120 keer per seconde.

Om dat verschil te overbruggen, verzint je slimme televisie er zelf beelden bij. De software kijkt naar beeld A en beeld B, en berekent vervolgens hoe een tussenliggend beeld eruit zou moeten zien. Dit voegt de tv toe aan de stroom. Het resultaat is een supervloeiend beeld waarin elke hapering is gladgestreken.

Voor een voetbalwedstrijd of een live-uitzending is dat geweldig, omdat je de bal en spelers scherper kunt volgen. Maar bij een film zorgt die kunstmatige soepelheid ervoor dat het lijkt alsof je naar een achter de schermen-video zit te kijken, of dus naar een soapserie zoals Goede Tijden, Slechte Tijden, die traditioneel met een hogere beeldsnelheid werd opgenomen. De filmische illusie wordt hierdoor verbroken.

©ER | ID.nl

De winkelmodus is ook een boosdoener

Naast beweging is er nog een reden waarom het beeld er thuis soms onnatuurlijk uitziet: de beeldinstellingen staan nog op standje zonnebank. Veel televisies staan standaard in een modus die 'Levendig' of 'Dynamisch' heet. Deze stand is ontworpen om in een felverlichte winkel de aandacht te trekken met knallende, bijna neon-achtige kleuren en een extreem hoge helderheid. Bovendien is de kleurtemperatuur vaak nogal koel en blauw, omdat dat witter en frisser oogt onder tl-licht. In je sfeervol verlichte woonkamer zorgt dat echter voor een onrustig beeld waarbij huidtinten er onnatuurlijk uitzien en details in felle vlakken verloren gaan.

Hoe krijg je de magie terug?

Het goede nieuws is dat je deze 'verbeteringen' gewoon kunt uitzetten. De snelste manier om van het soap opera effect en de neonkleuren af te komen, is door in het menu van je televisie de beeldmodus te wijzigen. Zoek naar een instelling die Film, Movie, Cinema of Bioscoop heet. In deze modus worden de meeste kunstmatige bewerkingen, zoals bewegingsinterpolatie en overdreven kleurversterking, direct uitgeschakeld of geminimaliseerd. Het beeld wordt misschien iets donkerder en warmer van kleur, maar dat is veel dichter bij wat de regisseur voor ogen had.

Sinds kort hebben veel moderne televisies ook de zogeheten Filmmaker-modus. Dat is de heilige graal voor puristen. Als je deze modus activeert, zet de tv met één druk op de knop alle onnodige nabewerkingen uit en respecteert hij de originele beeldsnelheid, kleuren en beeldverhouding van de film.

Wil je de beeldmodus niet volledig veranderen, maar alleen dat vreemde, soepele effect kwijt? Dan moet je in de geavanceerde instellingen duiken. Elke fabrikant geeft het beestje een andere naam. Bij Samsung zoek je naar Auto Motion Plus of Picture Clarity, bij LG-televisies ga je naar TruMotion, bij Sony naar Motionflow en bij Philips naar Perfect Natural Motion. Door deze functies uit te schakelen of op de laagste stand te zetten, verdwijnt het goedkope video-effect en krijgt je film zijn bioscoopwaardige uitstraling weer terug.