High dynamic range: het lijkt wel een toverwoord voor verbeterde beeldkwaliteit. Maar is dat wel zo? Wat betekent HDR voor een televisie of een computermonitor of tv, en wat voor verbetering mag je eigenlijk verwachten? En is elk HDR-scherm even goed als alle andere? Hoe ziet het met standaarden? En content? Kortom: het is tijd om wat overzicht te scheppen rond het begrip HDR.

De laatste jaren zien we met de regelmaat van de klok nieuwe technologie in onze beeldschermen verschijnen. Enkele jaren geleden was er Ultra-HD 4K, daarna kwam er een breder kleurbereik, en nu heeft iedereen de mond vol van HDR of high dynamic range. Vooral in het televisielandschap heeft HDR heel wat verandering veroorzaakt, maar ook de pc-wereld werpt zich ondertussen op HDR. Wat is HDR nu eigenlijk?

01 - Wat is HDR?

Dynamic range is een ander woord voor contrast: de verhouding tussen het donkerste zwart en het helderste wit dat je scherm kan weergeven. Maar wacht even, contrast-ratio’s zijn toch al enkele jaren ontzettend hoog, als we fabrikantenspecificaties mogen geloven? Klopt, maar dat is omdat contrast gemeten wordt in ideale, vaak onrealistische omstandigheden.

Bij dynamisch bereik is dat anders. We spreken van het donkerste zwart en het helderste wit dat je effectief nog op het scherm kunt onderscheiden. En bovendien moet het scherm die extreme waarden kunnen tonen zonder zichtbare beeldartefacten zoals posterisatie of kleurbanden. Dynamisch bereik is dan ook een veel realistischere weergave van de prestaties van een scherm.

Onze huidige content noemen we tegenwoordig vaak SDR (standard dynamic range). HDR, high dynamic range dus, biedt een hogere helderheid en lagere zwartwaardes. Maar dat is niet alles: HDR levert, zoals we zullen zien, ook meer schaduwdetail én een uitgebreid kleurbereik.

02 - Wat heb je er aan?

Om het nut van HDR te verduidelijken, komt het begrip luminantie of lichtsterkte om de hoek kijken. De luminantie van de zon is ongeveer 1 miljard cd/m², binnenhuisverlichting is goed voor 10.000 units en een bewolkte lucht haalt nog steeds 2.000 units. De typische helderheid van een televisie of monitor is maar 250 cd/m². Vandaar dat beelden er vaak wat flets uitzien vergeleken bij de werkelijkheid.

HDR mikt in eerste instantie op een hogere helderheid, zodat het beeld realistischer is. Zo’n hoge helderheid hebben we enkel nodig in beperkte delen van het beeld; je hebt dus geen zonnebril nodig om HDR-content te bekijken. Die hogere helderheid maakt het mogelijk om meer witdetail te tonen, bijvoorbeeld in een zonnig sneeuwlandschap.

Ook de zwartwaarde wordt verbeterd. Huidige schermen kunnen vaak maar een dynamisch bereik van 1.000:1 tot 3.000:1 weergeven, terwijl ons oog ongeveer 10.000:1 aankan. Grotere helderheid en betere zwartweergave vormen daarmee een enorme stap richting realistische beelden.

Bij het uitwerken van de HDR-standaarden is gedacht aan een belangrijk detail: ons oog is het gevoeligst voor kleine veranderingen bij weinig licht. De stappen tussen zwart en wit zijn daarom niet allemaal even groot: in de donkerste tinten zijn ze heel klein, richting wit worden ze steeds groter, omdat ons oog daar minder gevoelig is voor verandering. Daarom kunnen HDR-beelden veel mooier en gedetailleerder schaduwdetail tonen, zonder kunstmatige helderheid en sfeerverlies. HDR kan heel helder detail met heel donker detail in één beeld combineren.

03 - Hoe zit het met kleur?

Strikt genomen heeft HDR enkel te maken met wat we hierboven beschreven hebben. Maar in de praktijk heeft men er ook gebruik van gemaakt om de kleurweergave te verbeteren. Onze huidige schermen gebruiken de Rec.709 standaard om hun kleurbereik aan te duiden. Maar heel felle, diepe (sterk gesatureerde) kleuren zoals bijvoorbeeld auberginepaars of brandweerwagenrood vallen buiten het bereik van deze standaard.

De nieuwe standaard Rec.2020 is heel wat ruimer en bevat bijna alle natuurlijk voorkomende kleuren. Om dit te bereiken moeten de primaire kleuren van het beeldscherm (rood, groen en blauw) bijzonder puur zijn (technisch: ze mogen maar een zeer smalle frequentieband gebruiken). Dat is een bijzonder moeilijke opgave, zeker als het energieverbruik redelijk moet blijven. In de praktijk mikken de huidige HDR-schermen op een iets kleiner kleurbereik dat beschreven wordt in de standaarden voor digitale cinema, namelijk DCI-P3.

©PXimport

Kleurdiepte en bitdiepte

04 - De HDR-standaarden

Zoals bij elke technologische vernieuwing woedt rond HDR een strijd tussen verschillende standaarden. Welke de overhand krijgt is koffiedik kijken, dus we lopen ze langs op volgorde van huidig belang.

HDR10: Dit is zonder twijfel de basisstandaard voor HDR-weergave. HDR10 is op alle HDR-tv’s aanwezig en wordt gebruikt in spelconsoles en pc-omgevingen. HDR10 kan signalen tot 10.000 cd/m² bevatten, maar voorlopig is de meeste content beperkt tot 1000 - 4000 cd/m². Aangezien geen enkele tv dergelijke helderheid kan tonen, bevat het signaal metadata die de tv gebruikt om het signaal zo goed mogelijk weer te geven binnen zijn beperkingen.

HLG: 'Hybrid log gamma' is vooral op tv-uitzendingen gericht. Een HLG-signaal kan op zowel een hdr- als een sdr-televisie weergegeven worden. Zo hoeft er maar één signaal uitgezonden te worden. HLG is op bijna alle moderne televisies aanwezig.

Dolby Vision: Ook deze standaard kan tot 10.000 cd/m² gaan en gebruikt bovendien dynamische metadata. HDR10 signaleert enkel aan het begin van de video zijn metadata. Dolby Vision kan dat per scène of per beeld aanpassen. De televisie heeft dan veel meer informatie om het beeld zo goed mogelijk weer te geven. De standaard wordt ondersteund op een aantal tv-modellen van LG, Sony en Loewe.

HDR10+: Een opvolger van HDR10, die net als Dolby Vision ook gebruik maakt van dynamische metadata. Hij wordt voorlopig enkel ondersteund op televisies van Samsung, Panasonic en Philips.

©PXimport

Compatibiliteit HDR

05 - Aanbevelingen voor tv

Wie de markt verkent voor een nieuwe televisie en een model met HDR in huis wil halen, kan dat zonder al te veel zorgen doen. Goede prestaties zijn wel evenredig met de prijs. Idealiter mik je op ongeveer 1.000 cd/m² helderheid en minstens 90% DCI-P3 kleurbereik. Daarvoor kijk je het beste naar de oledmodellen en de top-lcd-modellen. Het prijskaartje voor een 55inch-model is dan snel 2000 euro en hoger. Ook met modellen van 1.500 euro (voor 55 inch) kun je al van HDR genieten, al moet je dan wel inleveren op vlak van helderheid en/of kleurbereik. Zak je onder die prijs, dan worden de HDR-prestaties snel erg beperkt. Het hdr-logo op je tv vertelt je dan enkel dat hij bepaalde standaarden herkent (doorgaans HDR10 en HLG), maar het beeld zal dan nauwelijks verschillen van SDR-weergave.

06 - Waar haal je HDR-content?

Er zijn heel wat verschillende bronnen, maar toch blijft het aanbod voorlopig beperkt. Ultra-HD-blu-ray, de opvolger van blu-ray, bevat bijna altijd HDR-beeld. Het gebruik van HDR10 is verplicht. Optioneel kan er ook een Dolby Vision-versie op de schijf staan. Je hebt er een nieuwe blu-ray-speler voor nodig, of een Xbox One X. Daarnaast vind je HDR-content bij streamingdiensten. Netflix ondersteunt HDR10 en Dolby Vision, YouTube levert HDR10 en HLG en Amazon Video gebruikt HDR10 en HDR10+. Uiteraard is niet alle content in HDR beschikbaar. Ze zijn gemakkelijk bruikbaar op smart-tv, maar op de pc is de ondersteuning voorlopig erg beperkt. Tot slot ondersteunen de spelcomputers Xbox One S, Xbox One X, PS4 en PS4 Pro HDR-games. Die maken allemaal gebruik van HDR10.

©PXimport

HDR-foto’s

HDR en Ultra-HD-4K

07 - HDR-monitors

Bij computermonitors staat HDR nog in de kinderschoenen: een select aantal is er geschikt voor, en dan alleen voor de HDR10-standaard. De organisatie voor videostandaarden VESA heeft drie certificatieniveaus gecreëerd om recht te doen aan verschillende prestatie- en prijsniveaus: DisplayHDR 400, 600 en 1000.

DisplayHDR 400 kunnen we nauwelijks echte HDR noemen. Dit lijkt ons eerder een premium SDR-monitor met iets hogere helderheid. DisplayHDR 600- en 1000-monitoren kunnen wel echte HDR -beelden tonen; bij de laatste ligt de lat zelfs erg hoog. De vereiste helderheid en zwartwaarde combineren zal vermoedelijk een gesegmenteerde achtergrondverlichting en local dimming-techniek vereisen. Zelfs bij televisies zijn er slechts een handvol modellen die dit niveau halen.

Zowel AMD als Nvidia hebben ook een label voor HDR dat duidelijk mikt op gamers. In het AMD-kamp kun je uitkijken naar monitoren die ‘FreeSync 2 HDR’-gecertificeerd zijn. Tot voor kort gebruikte AMD de benaming ‘FreeSync 2’ en lagen de vereisten daarvoor op 400 cd/m² piekhelderheid en 90% P3-kleurbereik. Recent is de naam veranderd naar ‘Freesync 2 HDR’ en is de lat ook iets hoger gelegd, op 600 cd/m². Bij Nvidia is het ‘G-SYNC HDR’-logo je ticket naar het HDR-nirvana. Zij mikken op een equivalent van DisplayHDR 1000. Het prijskaartje is dan ook duizelingwekkend.

©PXimport

08 - HDR op je pc

HDR op je pc is voorlopig nog een lastige onderneming. HDR-support werd geïntroduceerd in de Windows 10 2017 Fall Creators update, maar in de 2018 Spring update is die flink verbeterd. Sinds de Herfst 2018-update worden ook HDR-games ondersteund. Je hebt een recente grafische kaart nodig (AMD gebaseerd op Polaris of Vega architectuur, of Nvidia 900- of 1000-reeks), en een HDR-monitor.

Als verbinding gebruik je het best DisplayPort, zeker als je een Ultra-HD-4K-monitor gekozen hebt. HDMI heeft immers niet genoeg bandbreedte om een 4K 10bit-signaal aan meer dan 30 fps te tonen zonder Chroma subsampling te gebruiken, wat je beeldkwaliteit zeker in een desktop-omgeving kan beïnvloeden. Daarna volstaat om in de instellingen HDR te activeren.

Helaas is Windows-software niet gemaakt voor gebruik met HDR; alleen een korte lijst games ondersteunt dit. Schakel daarom alleen in als je HDR-games speelt. Ook videostreaming in HDR wordt niet zomaar ondersteund op elke pc. Voor Netflix heb je bijvoorbeeld minstens een zevende generatie Intel-cpu (Skylake) nodig.

Kortom: HDR op pc is momenteel nog iets voor de vroege vogels. Je hebt een flink budget nodig voor een hdr-monitor en je moet niet opzien tegen flink wat experimenteerwerk. Beter even wachten tot de prijzen dalen, er meer content beschikbaar is, en het hele ecosysteem wat beter werkt.

©PXimport

Fresh 'n Rebel introduceert de Clam Ace 2, een draadloze over-ear koptelefoon die technologie en comfort slim samenbrengt. Hij klinkt niet alleen goed, maar past zich ook aan jou aan. Met gepersonaliseerd geluid, intelligente noise cancelling en een batterij die het moeiteloos meerdere dagen volhoudt is dit een koptelefoon die meebeweegt met jouw dag.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Fresh 'n Rebel

Stilte wanneer jij dat wilt

Of je nu werkt, reist of ontspant: de Clam Ace 2 helpt je de juiste focus te vinden. Dankzij Adaptive Hybrid Active Noise Cancelling bepaal je zelf hoeveel van de wereld je hoort. De technologie filtert storend geluid weg, en jij bepaalt zelf hoeveel daarvan je wilt dempen. In de My Sound App stel je het niveau eenvoudig bij, afhankelijk van waar je bent – op kantoor, in de trein of thuis op de bank. Zo houd je zelf de controle over wat je wel en niet hoort.

Met de Ambient Sound Mode blijf je alert op wat er om je heen gebeurt. Het omgevingsgeluid wordt subtiel versterkt, zodat je bijvoorbeeld het verkeer hoort of iemand kort kunt aanspreken. De Quick Access-functie maakt het extra handig: houd kort de linkeroorschelp ingedrukt en je schakelt direct over naar hear-through, zonder instellingen te veranderen.

©Fresh ’n Rebel

Geluid dat zich aan jou aanpast

Iedereen hoort anders, en dat merk je pas echt met Personal Sound by Audiodo. Deze technologie, geïntegreerd in de My Sound App, meet met een gehoortest hoe goed jij verschillende frequenties waarneemt. Op basis daarvan wordt een geluidsprofiel aangemaakt dat de muziek afstemt op jouw gehoor. De lage tonen worden iets krachtiger waar nodig, de hoge juist helderder. Zo klinkt elke noot precies goed!

De app geeft bovendien volledige controle over je instellingen. Je kunt de equalizer aanpassen, knoppen een eigen functie geven, het volume begrenzen of batterijbesparing activeren. Alles in één overzichtelijke interface.

©Fresh ’n Rebel

Schakelen zonder onderbreking

De Clam Ace 2 ondersteunt Multipoint Bluetooth, waarmee je twee apparaten tegelijk kunt verbinden. Zo kun je moeiteloos wisselen tussen laptop en smartphone. Een inkomend telefoontje aannemen terwijl je muziek luistert of een video bekijkt? De koptelefoon schakelt automatisch over.

Tijdens gesprekken zorgen twee Environmental Noise Cancelling-microfoons dat je stem helder blijft, zelfs in een rumoerige omgeving. En met Wind Noise Cancelling blijft ook buiten het geluid helder, zelfs als het waait. Dankzij on-ear detectie pauzeert de muziek automatisch als je de koptelefoon afzet, en gaat hij verder zodra je hem weer opzet. Met het volumewieltje en de klikbare knop op de oorschelp bedien je muziek, noise cancelling en spraakassistent zonder je telefoon erbij te hoeven pakken.

©Fresh ’n Rebel

Dagenlang luisteren zonder opladen

Een van de grootste pluspunten van de Clam Ace 2 is de speeltijd. Met meer dan 100 uur luisteren op één lading hoef je nauwelijks nog aan opladen te denken. Zelfs met actieve noise cancelling ingeschakeld haal je nog 60 uur speeltijd, en met tien minuten snelladen heb je alweer acht uur muziek. Handig als je vaak onderweg bent.

Het draagcomfort is net zo goed doordacht. De zachte oorkussens vormen zich naar je oren, terwijl de flexibele hoofdband ook bij lange luistersessies prettig blijft zitten. Na gebruik klap je de Clam Ace 2 eenvoudig in en berg je hem op in het meegeleverde tasje.

Kleur en karakter

Fresh 'n Rebel staat bekend om zijn frisse kleuren, en dat zie je terug in de Clam Ace 2. Van subtiel Ice Grey en Storm Grey tot opvallender Dreamy Lilac, Dried Green, True Blue en Pastel Pink – er is altijd een uitvoering die bij je past. Welke kleur je kiest, maakt voor de prijs geen verschil: die is voor elke tint 99,99 euro.

©Fresh ’n Rebel

Dit maakt de Clam Ace 2 bijzonder

De Clam Ace 2 past zich aan jou aan. Hij filtert storend geluid weg, stemt het geluid af op jouw gehoor met Personal Sound by Audiodo en houdt het moeiteloos dagenlang vol. Een slimme koptelefoon die meedenkt, comfortabel zit en altijd klaarstaat. Zoals het hoort. Zoals jíj het hoort!

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar bijzondere producten voor een mooie prijs. Vinyl is de laatste jaren weer helemaal terug, maar die kun je natuurlijk alleen afspelen op een platenspeler. Wij vonden vijf interessante modellen voorzien van een stofklep, voor minder dan 275 euro.

Platenspelers worden steeds vaker aangeboden, en ook op Kieskeurig.nl zien we ze meer en meer in de verschillende aangesloten webshops. Wij vonden vijf mooie exemplaren voor je die ook nog eens zijn voorzien van een klep om het mechanisme en je platen te beschermen tegen stof.

Sony PS-LX310BT

De Sony PS-LX310BT is een volautomatische platenspeler. Dit betekent dat je met een druk op de knop de arm naar de plaat kunt bewegen om het afspelen te starten. Aan het einde van de plaat keert de arm automatisch terug naar zijn beginpositie. De speler is aangedreven met een snaar. Een kenmerkende functie is de ingebouwde Bluetooth-zender, waarmee je het geluid van je vinyl draadloos kunt doorsturen naar een Bluetooth-speaker, -soundbar of -hoofdtelefoon.

Mocht je de voorkeur geven aan een bekabelde opstelling, dan kan dat ook via de RCA-uitgang. De platenspeler heeft een ingebouwde phono-voorversterker. Dit maakt het mogelijk om de speler direct aan te sluiten op een versterker of actieve luidsprekers die geen speciale phono-ingang hebben. De aluminium draaischijf is ontworpen om trillingen te minimaliseren en een stabiele rotatie te waarborgen. De meegeleverde stofkap beschermt de plaat en de naald tegen stof.

Lenco L-3808

Bij de Lenco L-3808 heb je te maken met een direct aangedreven platenspeler, wat inhoudt dat de motor de draaischijf direct aandrijft zonder tussenkomst van een snaar. Dit zorgt voor een snelle start- en stoptijd. Een bijzondere eigenschap is de USB-aansluiting. Hiermee kun je de platenspeler verbinden met een computer om je vinylplaten te digitaliseren.

Verder beschikt dit model over een ingebouwde phono-voorversterker, die je naar wens kunt in- of uitschakelen. Hierdoor kun je hem aansluiten op een breed scala aan audiosystemen, zowel met als zonder specifieke phono-ingang. De arm is S-vormig en voorzien van een afneembare headshell, wat het wisselen van het element vereenvoudigt. De aanwezigheid van pitch control geeft je de mogelijkheid om de afspeelsnelheid handmatig fijn te stellen. Een doorzichtige stofkap houdt stof op afstand.

Audio-Technica AT-LP60XBT

De Audio-Technica AT-LP60XBT functioneert als een volautomatische, snaaraangedreven platenspeler. Het bedieningsgemak staat hierbij centraal: met knoppen voor start en stop kun je het afspeelproces eenvoudig beheren. De arm plaatst zichzelf op de groef en keert na afloop van de plaat vanzelf weer terug. Net als de Sony beschikt dit model over een geïntegreerde Bluetooth-functionaliteit. Dit maakt het mogelijk om draadloos verbinding te maken met maximaal acht verschillende Bluetooth-apparaten, zoals luidsprekers of een koptelefoon.

Voor een standaard opstelling is er een RCA-uitgang beschikbaar. De ingebouwde phono-voorversterker is uitschakelbaar, waardoor je de keuze hebt tussen aansluiting op een phono- of een lijningang van je versterker. De draaischijf is vervaardigd uit gegoten aluminium. Het meegeleverde element is een Dual Magnet-cartridge met een vervangbare naald. De stofkap is scharnierend en afneembaar.

Denon DP-29F

Dit model, de Denon DP-29F, is een snaaraangedreven en volautomatische platenspeler. Je bedient de speler met de start- en stopknoppen, waarna de toonarm automatisch naar het begin van de plaat beweegt en aan het einde weer terugkeert. Een belangrijk kenmerk is de ingebouwde, inschakelbare RIAA phono-equalizer. Dankzij deze voorversterker kun je de DP-29F direct aansluiten op een versterker of receiver via een standaard AUX- of lijningang, zonder dat een aparte phono-ingang nodig is.

De draaischijf is gemaakt van gegoten aluminium en de platenspeler wordt geleverd met een MM-element (Moving Magnet), zodat je na het aansluiten direct kunt beginnen met luisteren. Het geheel wordt beschermd door een stofkap die het mechanisme en je platen vrijhoudt van stof en vuil.

Lenco LBT-188

Ook deze Lencois uitgerust met een snaaraandrijving. Een opvallende functie van dit model is de ingebouwde Bluetooth-zender. Hiermee heb je de mogelijkheid om het geluid van je vinylplaten draadloos te streamen naar een compatibele Bluetooth-luidspreker of -hoofdtelefoon. Daarnaast is de platenspeler voorzien van een USB-aansluiting, waarmee je hem aan een computer kunt koppelen. Dit stelt je in staat om je platencollectie te digitaliseren.

De Lenco LBT-188 beschikt over een geïntegreerde phono-voorversterker, wat betekent dat je hem direct kunt aansluiten op de aux-ingang van vrijwel elke versterker of set actieve speakers. De toonarm is voorzien van een instelbaar contragewicht voor een nauwkeurige naalddruk. Het geheel wordt geleverd met een afneembare, doorzichtige stofkap die de draaitafel en de plaat beschermt.