Wanneer je foto’s maakt met je digitale camera of smartphone, worden deze meestal als jpeg-formaat bewaard. Dat is op zich prima, maar als je de foto’s optimaal wilt kunnen bewerken, dan kun je beter kiezen voor het raw-formaat.

De meeste camera’s en smartphones bewaren foto’s standaard in jpeg-formaat. Dit levert dankzij compressie relatief kleine bestanden op die breed worden ondersteund door besturingssystemen, apparaten en software. iPhones en andere Apple-apparaten bewaren foto’s meestal in heic/heif-formaat, wat kleinere bestanden met een betere beeldkwaliteit bij dezelfde compressie oplevert. Beide formaten gebruiken helaas wel een verliesgevende compressie. Daardoor gaan details verloren en is er minder ruimte voor correcties zonder verder kwaliteitsverlies.

Kies je voor foto’s van maximale kwaliteit en detail en zie je niet op tegen enige nabewerking, kies dan liever voor het raw-formaat. Raw verwijst naar het feit dat foto’s onbewerkt door de camerasensor worden vastgelegd. Witbalans, stijl of andere instellingen die je mogelijk hebt aangepast, worden afzonderlijk bijgevoegd aan het beeldbestand. Een raw-bestand wordt daarom vaak een digitaal negatief genoemd, omdat de gegevens op diverse manieren en met verschillende resultaten kunnen worden verwerkt en geprint, net als bij het negatief van een filmrolletje.

Waarom raw?

Bij raw wordt geen compressie toegepast. Daardoor behouden foto’s hun maximale details en een groot dynamisch bereik. Zowel in de lichte als de donkere delen van je foto worden de details vastgelegd. Dat is vooral belangrijk bij scènes met een hoog contrast, zoals zonsondergangen of binnenopnamen met fel zonlicht.

Bij raw-formaten is ook de kleurdiepte meestal hoger dan bij gecomprimeerde bestanden. Bij jpeg is dit meestal 8 bit per RGB-kleurkanaal (rood, groen, blauw), bij heic 8 of 10 bit en bij raw 12, 14 of zelfs 16 bit. Als je kijkt naar 8 bit, dan heb je het over 256 waarden per kleurkanaal. Bij 16 bit gaat het om 65.536 waarden, wat natuurlijk een veel hogere kleurnauwkeurigheid mogelijk maakt.

Raw-foto’s zijn daarmee een uitstekend uitgangspunt voor professionele nabewerking, zeker omdat het meestal om niet-destructieve bewerkingen gaat. Dat houdt in dat de oorspronkelijke gegevens intact blijven. Je kunt na de wijzigingen altijd naar het originele bestand terugkeren.

Bij het bewerken van een raw-bestand werk je met instructies die beschrijven hoe de weergave van het beeld moet worden aangepast. Deze instructies kunnen als metadata in het raw-bestand zelf worden bewaard. Maar meestal komen ze terecht in een database of in een apart bestand, zoals een xmp-sidecar-bestand. Hierdoor kun je ook meerdere bewerkingen uitvoeren zonder detailverlies of het introduceren van storende artefacten (afwijkingen in het beeld).

Raw-ondersteuning

Wil je met raw-foto’s aan de slag, dan moet je camera deze natuurlijk kunnen genereren. De meeste fotocamera’s, systeem- en spiegelreflexcamera’s (DSLR, CSC en MILC) bieden geavanceerde instellingen en betere lensopties voor raw-fotografie. Ook steeds meer smartphones kunnen foto’s als raw-bestand bewaren, waaronder Apple (vanaf iPhone 12 Pro), Google (vanaf Pixel 5), OnePlus- en Samsung Galaxy-modellen (ook de al oude Galaxy S10).

Meestal kun je instellen of de camera of smartphone foto’s in een gecomprimeerd formaat als jpeg of heic/heif moet bewaren, in raw of in beide tegelijk. Raadpleeg hiervoor de handleiding van de camera of de foto-app op je smartphone. Op een Google Pixel 8 tik je bijvoorbeeld op het tandwielpictogram, kies dan voor Meer instellingen / Geavanceerd en schakel RAW/JPEG beheren in. Daarna kun je bij Foto-instellingen kiezen voor Alleen JPEG of RAW + JPEG. Sommige apps, zoals ProShot, bieden meer opties dan de ingebouwde foto-app op je smartphone.

Heb je nog geen apparaat dat raw ondersteunt, maar wil je wel met raw-editors experimenteren? Via de website van Signature Edits vind je zo’n honderdvijftig rechtenvrije foto’s in diverse raw-formaten.

Instellingen

Bij het maken van raw-foto’s stel je meestal zelf bepaalde opties in. De iso-waarde zet je bijvoorbeeld het liefst zo laag mogelijk om ruis te minimaliseren. Een iso-waarde van 100 of 160 geeft vaak de beste beeldkwaliteit. Verhoog de iso alleen als de lichtomstandigheden daarom vragen. Pas de sluitertijd aan op de bewegingssnelheid van het object en de lichtomstandigheden. Een snellere sluitertijd bevriest beweging, terwijl een langere sluitertijd meer licht vastlegt.

Pas het diafragma aan de gewenste scherptediepte aan. Een lager F-getal zoals F 2,8 (grotere lensopening) geeft een ondiepe scherptediepte en meer licht. Daardoor kun je het object isoleren om een mooie bokeh (onscherpe delen in de foto) te creëren. Een hoger F-getal zoals F 16 is gebruikelijker voor landschapsfotografie.

Houd er rekening mee dat de lichtmeter van je camera meestal een gemiddeld belicht beeld wil creëren. Gebruik eventueel de ingebouwde belichtingscompensatie om over- of onderbelichting te vermijden. Zo laat je de camera in de modus A/Av (aperture priority/value) de sluitertijd bepalen en stel jij het diafragma in. Met S/Tv (shutter priority/time value) is dat omgekeerd. Bij de M-modus (manual) stel je alles zelf in, terwijl in de P-modus (program) de camera beide waarden instelt, maar je kunt ze binnen de ingestelde parameters aanpassen.

Controleer ook het histogram (grafiek) van de foto op het display. Dat moet gelijkmatig zijn verdeeld zonder pieken aan de uiterste zijden om geen details te verliezen in de hooglichten of schaduwen. Let ook op de witbalans en gebruik eventueel voorinstellingen zoals daglicht, bewolkt of schaduw, al kun je de witbalans tijdens het nabewerken nog altijd aanpassen.

Raw-tools

Je beschikt nu over een reeks raw-foto’s die je nog moet nabewerken. Dat is een klus die je het beste doet op een computer. Je kunt gebruikmaken van diverse commerciële bewerkingsprogramma’s, zoals Adobe Lightroom, Adobe Photoshop en ON1 Photo RAW. In dit artikel richten we ons op drie uitstekende gratis opensource-tools die we beknopt voorstellen: darktable, RawTherapee en digiKam. Dit trio is beschikbaar voor zowel Windows 64 bit, macOS als Linux. Darktable en RawTherapee zijn ook in de populaire foto-editor GIMP te integreren.

Is het je alleen te doen om een eenvoudige viewer voor raw-foto’s? Dan kun je onder meer kiezen voor de gratis Image Raw.Viewer (Microsoft Store), FastStone Image Viewerof IrfanView (met plug-in Camraw). Om raw-foto’s als voorafbeeldingen in Windows Verkenner te bekijken, kun je eventueel de Microsoft Raw Image Extension (Microsoft Store) installeren.

Mocht je applicatie niet overweg kunnen met een specifiek raw-formaat, met Adobe DNG Converter kun je deze desnoods in batch converteren naar een universeler dng-formaat, al dan niet met het originele raw-formaat ingesloten.

Darktable

Download darktable, installeer de tool en start deze op. Klik in de module Bibliotheek op Importeren, kies Toevoegen aanbibliotheek en druk op het plusknopje bij Locaties om je bronmap(pen) te selecteren. Plaats een vinkje bij Onderliggende map als je ook de foto’s uit submappen wilt ophalen en haal eventueel het vinkje weg bij Negeer niet-RAW afbeeldingen. Bevestig met Voeg toeaan bibliotheek en de miniaturen van je raw-foto’s worden zichtbaar.

Selecteer een foto en open de module Ontwikkelen. Wil je de witbalans optimaliseren, tik dan op Witbalans in het veld naast het vergrootglas onder het histogram en open dit onderdeel. Pas de witbalans handmatig aan via de schuifregelaars bij Temperatuur en Tint, of klik op het pijlknopje bij Volgens camera referentie en selecteer een voorinstelling als Gloeilamp, Bewolkt of Schaduw.

Om snel de algehele belichting te wijzigen, open je het onderdeel Belichting en gebruik je de schuifregelaar. Ook voor contrastregeling zijn er meerdere onderdelen beschikbaar. Vanuit Kleurbalans kun je de kleurtint en verzadiging aanpassen, zowel in schaduwen, middentonen als hooglichten.

Er zijn in totaal zestig onderdelen beschikbaar. Maak ze zichtbaar door met rechts op een van de knoppen onder het histogram te klikken en Alle beschikbare modules te selecteren.

Darktable maakt in je map voor elke foto standaard een xmp-sidecar-bestand aan dat alle wijzigingen bevat. Om naar een ander fotoformaat te converteren, open je de Bibliotheek, selecteer je de gewenste foto’s en klik je onderaan in het rechterdeelvenster op Exporteren. Bij Bestandstype kies je het gewenste formaat, zoals JPEG (8-bit), PNG, WebP of TIFF.

RawTherapee

Een alternatief voor darktable, geheel afgestemd op raw-fotografie, is RawTherapee. Start de applicatie na installatie, open de Bestandsnavigator en selecteer de fotomap met raw-bestanden. Met een dubbelklik open je een foto in de module Fotobewerker.

Via de knoppenbalk in het rechterdeelvenster krijg je toegang tot diverse modules, waaronder RAW. Deze knop biedt geavanceerde opties om de oorspronkelijke gegevens van het raw-bestand te optimaliseren, bij voorkeur voor andere bewerkingen. Je vindt hier opties zoals Demozaïekproces (methodes om de raw-sensorgegevens optimaal weer te geven), Preprocess White Balance (voor betere kleurnauwkeurigheid, dit kun je ook later aanpassen) en Corrigeer chromatische aberratie (correctie van kleurfouten door de lens, vaak als gekleurde randen rond objecten). Na de nodige aanpassingen heb je een solide basis voor verdere bewerkingen onder de knoppen Belichting, Detail en Kleur. Net als darktable maakt ook RawTherapee niet-destructieve sidecar-bestanden aan (met extensie pp3).

Om bewerkte raw-foto’s naar een ander formaat te exporteren, selecteer je de gewenste foto’s, klik je met rechts op je fotoselectie en selecteer je Plaats in verwerkingsrij. Open vervolgens het tabblad Verwerkingsrij en stel het gewenste bestandstype in (JPEG, TIFF of PNG, met diverse kleurdieptes).

DigiKam

Darktable leent zich goed voor fotobeheer, maar voor geavanceerdere functies en grote fotocollecties is digiKam beter. Bij de eerste opstart geef je een locatie op waar digiKam de afbeeldingen moet bewaren. Alle wijzigingen worden niet-destructief in een database bijgehouden; je kunt de standaardinstellingen behouden, zoals SQLite.

Je moet kiezen hoe je raw-afbeeldingen wilt importeren: direct met automatische aanpassingen of handmatig. Handmatig geeft meer controle, maar kost meer tijd. Verder geef je aan of informatie die in digiKam aan foto’s wordt toegevoegd ook in de metadata van de fotobestanden zelf moet worden bewaard. Wil je raw-afbeeldingen zo correct mogelijk weergegeven zien, kies dan voor Afbeelding laden in plaats van een gereduceerde jpeg-versie. Aan het einde van deze initiële configuratie kun je drie krachtige plug-ins downloaden en activeren (AI-gezichtsherkenning, rode ogen-verwijdering en automatische labeling).

In het hoofdvenster druk je op de knop Albums. Klik vervolgens met de rechtermuisknop op Pictures en kies voor Nieuw om eigen albums toe te voegen. Je kunt nu foto’s vanuit de verkenner naar zo’n album verslepen om deze te kopiëren of te verplaatsen. In de verticale menubalk vind je opties om je foto’s te (geo)taggen, categoriseren en beoordelen. Vanuit een boomstructuur navigeer je door je fotocollecties op basis van locatie, periodes, albums en zelfs personen. Je kunt wijzigingen doorvoeren en foto’s voor en na je manipulaties naast elkaar vergelijken op een digitale lichttafel.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.

Ring heeft de tweede generatie van zijn Floodlight Cam Pro uitgebracht. De voornaamste verbetering van deze schijnwerpercamera is de 4K-beeldkwaliteit. Dankzij twee felle ledlampen leent dit product zich goed voor het bewaken van een grote buitenruimte, zoals een oprit of diepe achtertuin.

Zodra we de productdoos openmaken, valt één ding meteen op. Ring levert geen voedingskabel of accu mee. De Ring Floodlight Cam Pro (2e gen) kun je namelijk alleen op de plek van een bestaande buitenlamp monteren. De IP65-gecertificeerde behuizing is grotendeels van kunststof. Desalniettemin voelt de constructie solide aan, dus die gaat niet zomaar stuk. Gunstig is dat je zowel de camera als beide schijnwerpers naar eigen wens kunt richten.

©Maikel Dijkhuizen

Montage

Voor de juiste montage-instructies ben je aangewezen op de Ring - Always Home-app. Overigens is dat geen straf, want duidelijke filmpjes en Nederlandstalige aanwijzingen loodsen je soepel door de installatieprocedure. Film de QR-code en volg vervolgens alle stappen. Een beetje kennis van elektra is trouwens geen overbodige luxe.

De fabrikant levert montagegereedschap mee, zoals pluggen, afdekdoppen en een schroevendraaier. Je hebt verder alleen nog maar een boormachine nodig. De montagebeugel bevat een kroonsteentje waarop je de gekleurde stroomdraden kunt aansluiten. Daarnaast heeft de montagebeugel een geïntegreerde waterpas, zodat je de beveiligingscamera helemaal recht hangt. Houd rekening met een ideale ophanghoogte van ongeveer drie meter.

©Maikel Dijkhuizen

Configuratie

Na de montage volgt de configuratie in de Ring - Always Home-app. Je koppelt deze beveiligingscamera van Google binnen een mum van tijd aan een 2,4GHz- of 5GHz-netwerk. Vervolgens downloadt en installeert het apparaat op eigen houtje een firmware-update. Helaas kun je deze beveiligingscamera niet met een bekabeld netwerk verbinden. Zorg op de beoogde locatie dus voor voldoende wifi-dekking. Bij te weinig bandbreedte schakelt deze beveiligingscamera automatisch terug naar een lagere videokwaliteit.

Je geeft tijdens de configuratie optioneel andere gezinsleden toegang tot de camera. Bepaal ook welke slimme meldingen je wilt ontvangen. Na detectie van personen, voertuigen en andere bewegingen stuurt de Floodlight Cam Pro je desgewenst pushnotificaties. Hierbij stel je zelf de gevoeligheid van de bewegingssensor en detectiezone in. Je kunt ook nog gebieden blokkeren, zodat je bijvoorbeeld geen activiteiten in een naburige tuin vastlegt.

©Maikel Dijkhuizen

Opnemen in 4K

De maximale videokwaliteit van 3840 × 2160 pixels betaalt zich uit, want de beelden zijn zeer scherp. Zo'n hoge resolutie is voor bewakingsdoeleinden eigenlijk niet per se nodig, al biedt het wel degelijk voordelen. Na maximaal 10× inzoomen zijn nummerborden namelijk nog goed leesbaar. Met een behoorlijk brede kijkhoek van 140 graden (horizontaal) bewaak je probleemloos een grote tuin of oprijlaan.

In het donker hebben de twee schijnlampen met een totale lichtopbrengst van 2000 lumen veel meerwaarde. Je ziet 's avonds en 's nachts op grote afstand precies wat er bij jouw woning gebeurt. Daarbij fungeert de Floodlight Cam Pro ook nog als veredelde buitenlamp. Voor een beveiligingscamera heeft dit model een luide sirene. Wie weet schrikt dat insluipers af. Dankzij ondersteuning voor tweewegaudio kun je op afstand een gesprek starten.

Je kijkt in de app eenvoudig opnames terug. Met behulp van de kalender en duidelijk vormgegeven tijdlijn bepaal je welk moment je wilt terugzien. Er is ook een slimme zoekfunctie ingebakken, zodat je met specifieke trefwoorden als 'hond', 'pakket' en 'rode auto' relevante opnames kunt vinden. Een nadeel is dat Ring-beveiligingscamera's geen lokale opslag ondersteunen. Wil je opnames van gebeurtenissen opslaan of 24/7 opnemen, dan heb je een betaald Ring Home-abonnement nodig.

©Maikel Dijkhuizen

Ring Floodlight Cam Pro (2e gen) kopen?

De Ring Floodlight Cam Pro (2e gen) heeft een heleboel voordelen, zoals een scherp beeld, twee felle verstelbare ledlampen, luide sirene en gebruiksvriendelijke app. Daarmee zijn alle ingrediënten aanwezig om op een laagdrempelige manier je tuin of oprit te bewaken. Daarentegen is de adviesprijs van 279,99 euro nogal fors. En daarmee ben je er nog niet, want voor het bewaren van opnames heb je een betaald Ring Home-abonnement nodig. Er bestaan als alternatief (veel) goedkopere floodlight-beveiligingscamera's met lokale opslag, al ondersteunen die veelal geen 4K-beeldkwaliteit.

Lees ook: Bedraad of draadloos: wat is de beste slimme deurbel voor jou?