Wearables zoals smartwatches genieten grote populariteit. Vooral modellen waarmee de gezondheid kan worden bewaakt en sportieve prestaties kunnen worden vastgelegd, vinden gretig aftrek. Niets mooier dan na een rondje hardlopen meteen zien hoe snel je was en dit met je vrienden delen. Bij de aanschaf spelen vooral uiterlijk, functionaliteit en prijs een rol, maar de onlinediensten worden vaak vergeten. Onterecht, zo blijkt.

Koop je een smartwatch of andere wearable, dan koop je ongemerkt meer dan alleen de hardware die over de toonbank gaat. Elke wearable komt namelijk met zijn eigen onlineplatform, dat alles wat jij doet, registreert en analyseert. Het aantal stappen dat je loopt, de kilometers die je fietst, maar ook of je goed hebt geslapen; het wordt allemaal door Fitbit, Polar, Suunto, Garmin, Apple en Samsung bijgehouden. En dan zijn er nog platformen zoals Strava en TrainingPeaks, die aanvullende diensten leveren en waar niet elke smartwatch even goed mee omgaat. Dat kan lastig zijn als jij die software juist wel wilt gebruiken.

Wat kan het, wat wil je?

Of de eigen functionaliteit van een wearable voldoet, hangt helemaal af van wat je wenst en nodig hebt. Check je alleen direct na een training wat basisinformatie en daarna niet meer, dan stelt dat heel andere eisen dan wanneer je een gestructureerd trainingsplan volgt om een marathon te lopen. Basisstatistieken, zoals de hartslag bij rust of juist tijdens een inspanning, de route die je rennend aflegt en op welke snelheid, houdt elk merk voor je bij.

Gebruik je de wearable als hulpmiddel om fitter of slanker te worden, dan zien we verschillen tussen de merken. Kun je zo’n doel stellen en volgt er dan ook een gericht trainingsplan? Hoe persoonlijk is die begeleiding? Bij de meeste wearables zijn deze mogelijkheden gratis, maar verschillen ze onderling in kwaliteit. Al laat Fitbit je al betalen als je gewoon een iets uitgebreidere analyse van je eigen gegevens wilt!

Sociale functies

Behalve deze sportieve uitdagingen kunnen er ook praktische toevoegingen zijn, zoals het bijhouden van het aantal kilometers dat je met een bepaalde fiets of op bepaalde hardloopschoenen aflegt. Hardloopschoenen gaan maar een beperkt aantal kilometers mee en lopers hebben vaak meerdere paren tegelijk in gebruik. Het is dan handig per training te kunnen aangeven welke schoenen je hebt gebruikt, zodat je ze tijdig kunt vervangen om blessures te voorkomen.

In navolging van Strava bieden steeds meer platformen ook sociale functies, zoals het verbinden met vrienden, het bewonderen van elkaars prestaties en het plaatsen van foto’s of video’s. De positie van Strava is op dit punt zó sterk, dat alle andere platformen sowieso altijd met dit platform synchroniseren.

Data lock-in

De ruimhartigheid waarmee de smartwatch-merken jouw gegevens delen met Strava, is helaas niet standaard. Had je eerder een smartwatch van een ander merk en wil je nieuwe trainingsgegevens daaraan toevoegen, dan kan dat een flinke uitdaging zijn. Voor de fabrikanten zijn jouw gegevens in hun systeem namelijk een belangrijk middel om jou als klant aan zich te binden. Gegevens eenvoudig kunnen uitwisselen of accounts koppelen ondergraaft dat.

Behalve consumenten lopen ook aanbieders van aanvullende diensten hier tegenaan. Apple wil het liefst dat alle diensten Apple Health gebruiken als centrale opslagplaats voor gezondheids- en fitnessdata. Maar Apple Health is nog vrij beperkt en kan bijvoorbeeld fietskracht en andere veelvoorkomende datastromen die andere sensors meten en andere apps gebruiken, nog niet aan. Google gaat met Health Connect (nu nog bèta) precies de andere richting op; ook een centrale plek voor alle gegevens, maar met uitwisselen en privacy als speerpunt. Samsung, Fitbit, MyFitnessPal hebben al aangekondigd het te omarmen, maar andere grote spelers ontbreken nog.

Synchronisatiediensten

Lukt synchronisatie niet standaard, dan kan het vaak alsnog via een extra app of een onlinedienst die de accounts aan elkaar koppelt. RunGap (12,99 euro per jaar) is een echte synchronisatietovenaar op iOS die heel veel diensten aan elkaar knoopt. Hetzelfde geldt voor HealthFit (eenmalig 6 euro) dat iets minder diensten koppelt. Behalve koppelen weten beide apps ook nog meer gegevens naar boven te halen dan Apple zelf doet. Voor synchronisatie op Android is er SyncMyTracks (eenmalig 2,99 euro) of Health Sync (eenmalig 3,19 euro). Deze laatste is van Nederlandse makelij en een week lang gratis te gebruiken.

Hielko Ophoff is de ontwikkelaar van Health Sync en druk bezig naast de Android-versie ook een iOS-versie te maken. Hielko noemt de geslotenheid van veel partijen een kwalijke zaak. “Behalve dat de gegevens van de gebruikers zijn, zorgt een app die een open interface aanbiedt juist voor additionele diensten op het platform. Dat maakt het voor de gebruiker interessanter. Je kunt ook een open API aanbieden, waarbij je elke partij die integreert, evalueert en checkt. Dat vind ik de mooiste manier, zo voorkom je dat onveilige partijen integreren.”

Privacy

Een belangrijk aspect om rekening mee te houden, is privacy. Ongeacht welk platform je gebruikt; de data gaan naar de cloud. Daar worden de gegevens bewaard en via de cloud wordt het gesynchroniseerd. Alle merken bieden een privacyverklaring, zowel voor de apps als eventuele onlinedienst. Als eindgebruiker kun je weinig anders doen dan een merk kiezen dat in elk geval niet uit China of een ander verdacht land komt.

Apple Gezondheid en Conditie

De eerste generaties Apple Watches functioneerden vooral als verlengstuk van de iPhone, maar met de nieuwste Series 8 en de Apple Watch Ultra is dit veranderd. Deze modellen bieden meer mogelijkheden om de gezondheid te bewaken en sportieve prestaties te registreren en analyseren.

Alles draait bij Apple om twee apps: Gezondheid en Conditie. Gezondheid richt zich vooral op gegevens over slaap, medicijngebruik, de maandelijkse cyclus bij vrouwen en stress. Daarnaast analyseert Apple Gezondheid de gegevens over langere tijd, maar daarvoor heeft het eerst gegevens van meerdere maanden tot zelfs een half jaar nodig! Maak je met de Apple-watch een ecg (hartfilmpje) of meet je het zuurstofgehalte in het bloed, dan is de Gezondheids-app onmisbaar, op de watch zelf is er niets van te zien.

Voor sporters is Conditie de belangrijkste app. Elke dag dienen drie gekleurde ringen te worden gevuld door voldoende te bewegen en te trainen. Tijdens het sporten worden details zoals tijden, snelheid, afstand en hartslag en de afgelegde route keurig bijgehouden en door de app aangevuld met bijvoorbeeld de temperatuur en luchtvochtigheid buiten. Op de watch is er niet alleen de app-versie van Conditie, maar kun je ook een Strava-app gebruiken. Apple biedt sportieve uitdagingen om je te motiveren vaker, verder of sneller te gaan, maar het wachten lijkt op Fitness Plus, de abonnementsdienst die Apple echter nog niet in Nederland en België heeft uitgebracht. Zowel Gezondheid als Conditie zijn er alleen voor de iPhone, versies voor de iPad en Android ontbreken, evenals een webversie.

Fitbit

In alles merk je dat Fitbit oorspronkelijk vooral op gezondheid was gericht en sport er pas later is bijgekomen. Veel statistieken in de app en op de site gaan over gewicht, voeding en de door de smartwatch gemeten stappen, hartslag en slaap. Trainingen worden ook geregistreerd en keurig weergegeven met enkele relevante statistieken, maar minder prominent en uitgebreid dan bij andere merken.

Kwalijk is dat Fitbit toegang tot een groot deel van de gegevens en analyses beperkt tot bezitters van een Premium-abonnement (107,88 euro per jaar). Daarvoor krijg je een dagelijkse herstelscore voor optimale work-outs, gezondheidsstatistieken, uitgebreidere slaap- en stressanalyse en nog meer (vooral op gezondheid gerichte) extra’s. Synchronisatie van de data met andere diensten is zeer beperkt, Strava wordt wel ondersteund.

Fitbit is alweer enkele jaren in het bezit van Google, maar van de verwachtingen die deze overname wekte, is maar weinig terechtgekomen. Het wachten blijft op een echt nieuwe versie met een meer open platform en zonder premium abonnement.

Garmin Connect

Zo groot als het aanbod aan smartwatches is bij Garmin, zo volwassen is Garmin Connect. Connect is het platform dat Garmin gebruikt, en behalve toegang via de webbrowser zijn er zeer goede apps voor zowel iOS als Android. Er is een nieuwsfeed met alle trainingen van jezelf en je vrienden, een agenda met wekelijkse totalen en een overzicht van records. Trainingen kunnen gesynchroniseerd worden vanaf andere platformen zoals TrainingPeaks, maar je kunt ook zelf nieuwe maken via de agenda. Om gericht te trainen voor een sportieve prestatie is het mogelijk een trainingsschema in te schakelen, bijvoorbeeld voor 5 of 10 kilometer hardlopen of een hele of halve marathon.

Ook is er een sociale functie voor het delen van prestaties met vrienden, om kudos of commentaar te geven, of een foto toe te voegen. Heel druk is het er niet; Garmin-sporters zitten veelal op Strava, waarmee het overigens prima synchroniseert. Ook is het mogelijk Strava-segmenten binnen Garmin te gebruiken. Via Insights kun je de eigen prestaties bij fietsen, hardlopen, zwemmen (maar ook slapen), vergelijken met die van anderen. Historische gegevens zijn vlot op te roepen en worden zowel in tabel of grafische vorm razendsnel op het beeld of in de app getoond.

Polar Flow

Ook Polar laat merken al langer mee te gaan, en biedt een zeer compleet en gebruiksvriendelijk platform met een website en goede apps. Het focust op trainingen met veel analyses en trends, maar behalve een uitgebreide slaapanalyse is er weinig aandacht voor gezondheid. Centraal staat de kalender die alle activiteiten per dag, week of maand toont en meteen ook de totalen geeft. Van elke training zijn de statistieken inclusief route en hartslagzones direct te zien én zeer inzichtelijk. Polar heeft de mooiste en ook meest interactieve grafieken van allemaal.

De kalender is ook de plek om een training te plannen. Dat kan per training, maar het is ook mogelijk een trainingsprogramma of seizoensplanning te maken. Bij de programma’s is de keuze beperkt tot loopevenementen, dus 5 of 10 km of een halve of hele marathon. Wel kun je daarbij ook romp- en krachttrainingen opnemen. Eerdere trainingen en ook routes uit Strava of Komoot kunnen hergebruikt worden.

Bij de sociale functies loopt Flow wat achter; er kunnen vrienden en clubs worden gemaakt, maar het voldoet niet aan wat je ervan mag verwachten. Beschik je nog niet over een smartwatch, dan kun je de app samen met de gps van je smartphone gebruiken voor het vastleggen van een training. Tenzij je een hartslagmeter aansluit, ontbreken dan wel essentiële gegevens.

Samsung Health

Net als Apple heeft ook Samsung Health drie gekleurde ringen, maar dan in de vorm van een hartje. Naarmate je meer beweegt en calorieën verbrandt, maak je de ringen vol. Health vult dit nog aan met gegevens over stress, gewicht en vetpercentage, en zelf kun je voeding en drinken registreren. Health presenteert de resultaten op een bescheiden aantal manieren voor een dag, week of langere periode. Grafisch ziet het er mooi uit en er zijn voldoende statistieken, maar het staat allemaal op zichzelf en kan zeker overzichtelijker. Trends worden niet of nauwelijks zichtbaar.

Er zijn trainingsprogramma’s voor uithoudingsvermogen, hardlopen, spieren, gewichtsverlies en ook fitness voor vrouwen. Een groot deel van deze programma’s komt niet bij Samsung vandaan, maar is content van andere aanbieders, waarvoor soms betaald moet worden. De Samsung-trainingen zijn beperkt tot 5 of 10 kilometer hardlopen en geven de aanwijzing in kilometers per uur. De meeste hardlopers hebben liever de minuten per kilometer.

Via Together kunnen uitdagingen worden aangegaan met vrienden, maar heel druk is het er niet. De Samsung Health-app voor iOS ondersteunt alleen oude modellen; recente Galaxy Watches vereisen Android met Google Mobile Services (onderdeel van Google Wear OS 3). Hiermee kom je al snel uit bij een Samsung-smartphone. Ook een webportal ontbreekt.

Een keuze maken uit een van de talloze Samsung-smartphones doe je bij Kieskeurig!

Suunto

Het besluit van Suunto om het webplatform Movescount los te laten en haar sporters alleen nog apps aan te bieden, blijkt een goede keuze. De focus op apps betaalt zich uit in fraaie apps, met veel functionaliteit en een echte iPad-versie naast een app voor iPhone en Android. Er is een kalender waarop de trainingen staan met voor elke sport zijn eigen kleur. De meest recente training wordt met meer statistieken en een kaart getoond. Swipen naar links levert een tweede pagina op met trends en overzichten. Voor analyses over een langere periode is er onder aan het scherm toegang tot een onderdeel waarin trainingen, voortgang en ook slaapanalyses kunnen worden bekeken. Dit is wel het onderdeel waar vanwege de dunne grafieken de iPad-versie te prefereren valt.

Suunto biedt de mogelijkheid met andere Suunto-gebruikers te verbinden en activiteiten en zelfs foto’s te delen, maar dit is duidelijk niet het sterkste punt van het platform. Met SuuntoPlus is het mogelijk tot vijftien extra diensten aan de Suunto-app en smartwatch te koppelen. Dit betreft zowel diensten van Suunto als van derden, zoals Strava en TrainingPeaks. Prettig is ook dat Suunto behalve trainingsresultaten uploaden ook het downloaden van nieuwe gestructureerde trainingen ondersteunt.

Strava

Voor een grote groep sporters geldt: ‘no Strava, no proof’. Pas als een training of wedstrijd op Strava staat, telt die echt. Strava heeft met de introductie van segmenten, een deel van een route waarop het een virtuele klassement bijhoudt met alle Strava-sporters als deelnemers, een gouden greep gedaan, net als met de kudos. Deze sociale functie waarbij sporters elkaar volgen en een duimpje-omhoog geven voor een training of wedstrijd is een belangrijk onderdeel van Strava.

Strava heeft geen eigen hardware, wel een prima website en dito apps voor iOS en Android. De app met een smartphone is voldoende om deel te nemen, maar de vastlegging is dan wel beperkt tot snelheid en routes. Strava is puur gericht op sport, want gezondheidsinformatie ontbreekt totaal. Strava hanteert een freemium-model. Activiteiten registreren, sociale functies en realtime locatie delen, is gratis, maar zaken als routeplanning, segmenten, hartslag- en vermogensanalyse evenals heatmaps niet. Betalen levert ook meer en diepgaandere analyses op én elk jaar een fantastisch persoonlijk jaaroverzicht met totalen en trends. Met een abonnement is het mogelijk persoonlijke doelen te stellen of een trainingsschema te volgen, zoals het per fiets beklimmen van de Koppenberg of de Galibier, of het lopen van een halve of hele marathon.

Strava is bezig om wereldwijd de prijs van zijn premium abonnement per land gelijk te trekken. Dat klinkt logisch, maar niet wanneer dit zonder verdere toelichting gebeurt én de prijs bij de eerstvolgende verlenging 100 procent hoger kan uitvallen. Voor Nederland lijkt de prijs te zijn vastgesteld op 10,99 euro per maand of 69,99 euro per jaar.

TrainingPeaks

Hoewel TrainingPeaks prima raad weet met de gegevens van een trainingssessie en daar uitgebreide analyses van maakt, is dat niet het grootste verschil met de andere platformen. TrainingPeaks is een ontmoetingsplek tussen een sporter en een echte coach die maatwerk levert en de sporter individueel begeleidt naar een bepaalde prestatie.

“Waar anderen zich richten op wat je vandaag hebt gedaan en of je wel sneller was dan je vrienden, richten wij ons op het behalen van een doel dat maanden of wel jaren verder kan liggen”, aldus Dirk Friel van TrainingPeaks.

Voor gebruik van TrainingPeaks betaalt de coach altijd, de sporter alleen als hij premium-functies wil. Met de gratis versie kan de sporter zijn trainingsresultaten uploaden en delen met de coach die op zijn beurt trainingen voorbereidt en geeft aan de sporter. Gebruikt deze Garmin of Suunto, dan synchroniseren de trainingen automatisch en komen deze direct op de smartwatch. Neemt ook de sporter een betaald abonnement, dan krijgt hij toegang tot zeer uitgebreide analyses, meer communicatiemogelijkheden met de trainer en bijvoorbeeld de mogelijkheid een training naar een andere dag of moment te verzetten. Met StackUp biedt TrainingPeaks sinds kort ook de optie de eigen prestaties te vergelijken met die van andere sporters.

Eens wat anders doen dan hardlopen of fietsen? Haal je inspiratie uit dit artikel: 10 makkelijke sporten voor in het voorjaar en de zomer

Conclusie

Elke smart- of sportwatch komt met een bijbehorend platform van onlinediensten en apps. Activiteiten loggen en analyseren kunnen ze allemaal, de verschillen zitten in de nadruk op gezondheid of sport.

Voor het monitoren van gezondheid zijn Apple en Samsung de beste opties, omdat Fitbit zichzelf met zijn betaalmodel buitenspel zet. Sporters hebben meer keuze, want eigenlijk zijn alle platformen zeer goed bruikbaar. Polar is de meest sportieve, maar mist de download-synchronisatie met TrainingPeaks die Garmin en Suunto wel hebben.

Het gevaar om vast te zitten in een platform omdat je daar jarenlang gegevens hebt geüpload, is bij alle merken even nadrukkelijk aanwezig. Een gerichte synchronisatie-app kan een oplossing zijn.

Wat betreft de platformen zonder eigen wearables is het duidelijk: om Strava kan niemand heen en TrainingPeaks laat zien dat er nog ruimte is voor innovatie en echt aanvullende producten.

De BYD Seal is BYD's antwoord op populaire elektrische sedans zoals de Tesla Model 3 en Hyundai Ioniq 6. Na eerdere gemengde ervaringen met de AWD-variant is het tijd voor een uitgebreide praktijktest, waarin 2500 kilometer werd afgelegd naar bestemmingen als Noord-Frankrijk en Frankfurt. Heeft de Seal AWD zich weten te bewijzen?

Eerste praktijktest

Want jawel, de eerste praktijktest in Nederland met de BYD Seal verliep niet helemaal vlekkeloos. Het was destijds één van de allereerste exemplaren in Nederland. Uitgevoerd als Excellence AWD met 530pk aan vermogen dankzij de aanwezigheid van twee elektromotoren. De cijfers 3.8 op de achterklep duiden op de tijd die nodig is om vanuit stilstand de 100km/u aan te tikken. 

©Irwin Versteegh

Design en bouwkwaliteit

De BYD Seal maakt indruk met zijn strakke design, afkomstig van Wolfgang Egger, die eerder werkte aan modellen als Alfa Romeo 8C Competizione, Porsches en zelfs Lamborghini's. De sedan is aerodynamisch vormgegeven (CW-waarde 0,219) en wordt standaard geleverd met een panoramadak, led-verlichting rondom en 19-inch lichtmetalen velgen. Het interieur is stijlvol afgewerkt met hoogwaardige materialen zoals leer en suède-achtige stoffen. Zelfs een persdemo met 25.000 kilometer op de teller bleef vrij van slijtage of ongewenste geluiden.

©Irwin Versteegh

Comfort en ruimte

Binnenin valt direct de rijkelijke uitrusting op. Denk aan lederen bekleding met diamantpatroon, stoel- en stuurwielverwarming, stoelventilatie, gescheiden climate control en een twaalf speakers tellend audiosysteem van Dynaudio.

Denk aan lederen stoelen met ventilatie en verwarming, een verwarmd stuurwiel, en een 15,6-inch draaibaar infotainmentscherm met bijvorbeeld Spotify-integratie. Hoewel de navigatiesoftware in deze test niet volledig functioneerde, biedt het systeem diverse handige functies zoals Spotify-integratie. Als het wel werkt, moet het in staat zijn tot het zelfstandig uitstippelen van een route via snelladers. Live updates omtrent het verkeer en de status van de laadpalen doet dan de rest.

©Irwin Versteegh

Stille cabine

De stoelen zitten goed, de hele zitpositie laat zich uitstekend in- en verstellen en met name de uitstekende geluidsisolatie van de cabine is een sterk punt. Ook op de achterbank, waar meer dan genoeg ruimte is voor drie volwassen personen. De climate control werkt nu ook beter. Verloor deze in eerste instantie na verloop van tijd de controle, nu houdt hij de ingestelde temperatuur goed vast al dien je de temperatuur wederom (en dat geldt voor veel Chinese auto's) net even iets hoger te zetten. 

©Irwin Versteegh

Actieradius en opladen

De Seal is gebouwd op BYD's e-Platform 3.0 met een 82,5 kWh LFP-batterij. Dit betekent een innovatieve basis en in dit geval zelfs in combinatie met cell-to-body technologie. Zo maakt de batterij onderdeel uit van het platform. Goed voor de stijfheid en het scheelt bovendien centimeters in het interieur aangezien de batterij in de bodem net even iets dunner is.

En die accu betreft een LFP Blade Battery. Vrij van nikkel en kobalt. Deze is 82,5kWh groot en moet de Seal in combinatie met achterwielaandrijving maximaal 570 kilometer ver brengen. De AWD heeft een hoger verbruik en komt daardoor maar 520 kilometer ver. 

Het verbruik tijdens deze test lag op 21 kWh/100 km, een verbetering ten opzichte van eerdere ervaringen. Opladen kan tot 150 kW, wat resulteert in een laadtijd van 10-80 procent in ongeveer 35 minuten. Hoewel concurrerende modellen sneller laden, presteerde de Seal goed dankzij een efficiënte laadcurve en standaard warmtepomp.

©Irwin Versteegh

Snelladen mag beter

De BYD Seal kan opladen met een maximum van 11 kW en snelladen tot 150 kW. Tijdens een rit naar Frankfurt bleek de laadcurve efficiënt, met een laadtijd van 10 tot 80% in ongeveer 35 minuten. Hoewel de auto geen actieve batterijverwarming heeft vóór het laden, warmt de accu snel op, wat binnen enkele minuten een piek van 145 kW mogelijk maakt. Standaard is er een warmtepomp aanwezig om zowel het interieur als de batterij te verwarmen. Toch kan de laadsnelheid beter, aangezien concurrenten onder de 30 minuten blijven.

©Irwin Versteegh

Zuinige auto?

Het energieverbruik van de BYD Seal AWD is in de praktijk aanzienlijk verbeterd ten opzichte van een jaar geleden. Destijds bleek de auto niet erg zuinig, maar dankzij updates is het verbruik nu gemiddeld 21 kWh/100 km. Hoewel dit niet extreem efficiënt is, valt de score mee gezien de lange afstanden en de omstandigheden, zoals rijden in Nederland na 19.00 uur of op snelwegen zoals de Autobahn en Péage.

©Irwin Versteegh

Semi-autonoom geen droom

De werking van de semi-autonome systemen van de BYD Seal AWD laat ruimte voor verbetering. De adaptieve cruisecontrol reageerde soms traag en de stuurassistent kon onverwachte bewegingen veroorzaken. Ook had de snelheidsregelaar moeite om constante snelheid te houden bij oneffenheden in het wegdek. Wat betreft rijgedrag biedt de auto een goede balans dankzij de adaptieve dempers, die bewegingen van de carrosserie effectief onder controle houden. Dit maakt de Seal een comfortabele reisgenoot, zonder te stug of juist te zacht aan te voelen. 

©Irwin Versteegh

Onnauwkeurig op hoge snelheid

Bij hogere snelheden toont de besturing van de BYD Seal enige onnauwkeurigheid. De auto kan worden beïnvloed door spoorvorming of een aflopende weg, wat soms onrust veroorzaakt. Het aanpassen van de stuurrespons via de Comfort- of Sport-modus bood hierbij geen merkbare verbetering.

©Irwin Versteegh

De prijs maakt alles goed

De BYD Seal weet indruk te maken met verbeteringen zoals efficiënter energieverbruik, een bijgewerkt infotainmentsysteem en een stabielere climate control. Deze sterke punten, gecombineerd met zijn rijk uitgeruste Excellence AWD-variant, maken het tot een aantrekkelijke keuze. Met een instapprijs van 45.995 euro voor de Design RWD en 50.995 euro voor de topuitvoering, biedt de Seal veel waar voor zijn geld. Kleine tekortkomingen worden daardoor snel vergeven, wat bijdraagt aan het positieve totaalplaatje van deze veelzijdige elektrische sedan. 

Voor veel gebruikers is een monitor een apparaat dat je aansluit en inschakelt, en klaar. Maar weet je zeker dat alles goed staat ingesteld? Er zijn verschillende aspecten waar je op kunt letten om zo prettig mogelijk de dag door te komen.

Tip 01: Kijkcomfort

De positie van het scherm bepaalt op meerdere manieren het kijkcomfort. Vermijd bijvoorbeeld directe lichtbronnen op je scherm om reflectie te voorkomen. Positioneer de monitor daarom bij voorkeur in een hoek van 90° ten opzichte van lichtbronnen zoals ramen. Hoewel glanzende schermen een iets betere kijkervaring bieden bij films en games, zorgt een mat scherm – eventueel met een antireflectiefilter – voor minder reflectie.

Let ook op het omgevingslicht. Daglicht is het meest comfortabel. Maar heb je kunstlicht nodig, kies dan voor een verstelbare tafellamp, zodat je vervelende schaduwen en reflectie kunt voorkomen. Ga voor verlichting met een kleurtemperatuur van 4000K tot 6500K, omdat dit het beste het natuurlijk daglicht benadert. Uplighters, die licht naar een muur of plafond schijnen, zijn ook een goede optie.

Denk voor kijkcomfort ook aan het beeldscherm zelf. Plaats het op ooghoogte om overmatige nekbelasting te vermijden. Kantel daarnaast het scherm ongeveer 15° naar achteren voor de beste kijkhoek en plaats het op een armlengte afstand. Gebruik daarvoor eventueel een verstelbare monitorstandaard of -arm.

©Denis Rozhnovsky - stock.adobe.com

Er zijn ook instelbare monitorarmen die twee beeldschermen tegelijk kunnen dragen.

Tip 02: OSD-instelling

Niet alleen het omgevingslicht, maar ook het licht dat je monitor uitstraalt, is van groot belang. Stel de helderheid van je scherm zo in dat deze het omgevingslicht benadert om oogvermoeidheid te vermijden. Meestal is 150-250 cd/m2 hiervoor geschikt (cd staat voor candela, wat ruwweg overeenkomt met de lichtsterkte van een gewone kaars). Bij de meeste monitors kun je de helderheid regelen via een OSD-menu (On Screen Display), bereikbaar met fysieke knopjes. Hiermee kun je ook het contrast instellen, optimaal is 70-80%. Te hoog is vermoeiend, te laag vermindert de beeldkwaliteit. De kleurtemperatuur stel je bij voorkeur in op (maximaal) 6500K overdag. ’s Avonds is warmer licht, rond 3000K, beter.

Een typisch OSD-menu voor regeling van helderheid, contrast, kleur en meer (hier een AOC-monitor).

Tip 03: Helderheid

Sommige beeldschermen hebben sensoren die de helderheid automatisch aanpassen aan de omgevingsverlichting, wat zorgt voor een goede leesbaarheid. Maar er zijn ook tools die dit voor je in kunnen stellen. Zo zit er vanaf Windows 10 standaard een Nachtlamp-functie ingebouwd die op instelbare tijdstippen het blauwe licht van je beeldscherm vermindert tot een zelf te bepalen niveau. Wil je hiervan gebruikmaken, ga dan naar Instellingen / Systeem, kies Beeldscherm / Nachtlamp, schakel deze in en stel de sterkte en timing in.

Meer opties vind je in de gratis tool f.lux. Hiermee kun je via een schuifknop de kleurtemperatuur instellen (tussen 1900K en 6500K), of dit automatisch laten doen op basis van de stand van de zon en je geografische locatie. Bekijk ook de extra instellingen bij Options and Smart Lighting. Hier kun je slimme lampen als Philips Hue aansturen via het tabblad Connected Lighting.

Daarnaast is er een gratis portable tool, genaamd Monitorian. Hiermee kun je de helderheid van al je aangesloten schermen via schuifknoppen in één keer instellen.

Met f.lux pas je de kleurtemperatuur van je scherm automatisch aan het tijdstip van de dag aan.

Tip 04: Resolutie en schaal

Voor een optimaal beeld speelt de schermresolutie een grote rol. Die hangt af van de schermgrootte, afstand tot het scherm en het beoogde gebruik (zoals kantoortaken of gaming). Een algemene richtlijn is 1920x1080 (Full HD) voor 24inch-schermen, 2560x1440 (Quad HD) vanaf 27 inch en 3840x2160 (4K of UHD) vanaf 32 inch. Windows geeft de aanbevolen resolutie zelf aan. Ga naar Instellingen / Systeem / Beeldscherm en kies bij Beeldschermresolutie de aanbevolen waarde.

In deze rubriek vind je ook opties als Beeldschermstand (kies bijvoorbeeld Staand als je je monitor verticaal opstelt) en Schaal. Standaard wordt een pixelratio van 1:1 oftewel een schalingspercentage van 100% gebruikt, wat meestal goed is. Bij hogeresolutie-schermen kunnen elementen als tekst en pictogrammen echter te klein worden. Verhoog in dat geval de schaal: klik op het pijlknopje bij Schaal en vul een andere waarde in, bijvoorbeeld 175.

Windows geeft doorgaans zelf de aanbevolen resolutie en schaal aan.

Tip 05: Dpi en schaal

Blijkt een verhoogde schaal niet goed te werken voor een specifieke applicatie, dan kun je dit aanpassen. Klik met rechts op de bijbehorende snelkoppeling, kies Eigenschappen en open het tabblad Compatibiliteit. Klik op Hoge DPI-instellingen wijzigen. DPI staat voor dots per inch en bereken je met de volgende formule: de wortel van het kwadraat van de som van de horizontale en de verticale resolutie, gedeeld door de schermdiagonaal in inches. Een Full HD-scherm van 24 inch komt dan uit op circa 92 dpi.

De schaal die Windows instelt, wordt normaliter hoger naarmate de dpi-grootte toeneemt, bijvoorbeeld 100% bij circa 96 dpi, 150% bij 144 dpi en 200% bij 192 dpi. Werkt dat dus niet goed, plaats dan een vinkje bij Gedrag van hoge DPI-schaalbaarheid negeren. Probeer het eerst met Applicatie (wellicht beheert deze de dpi-schaalaanpassing zelf beter) en daarna met Systeem of Systeem (uitgebreid). Je kunt ook een vinkje plaatsen bij Deze instelling in plaats van […] en kiezen tussen de dpi-instellingen die actief waren tijdens je Windows-aanmelding of de actuele (en inmiddels misschien aangepaste) dpi-instellingen die gelden bij het opstarten van de toepassing.

Worstelt een applicatie met de dpi- en schaal-instellingen? Dit kan helpen!

Tip 06: Refresh rate

Ook de verversingsfrequentie van je beeldscherm bepaalt het kijkcomfort. De refresh rate is het aantal keren per seconde dat je beeld op je scherm wordt vernieuwd, dit wordt uitgedrukt in Hertz (Hz). Een hogere verversingsfrequentie zorgt voor vloeiendere beelden, wat vooral merkbaar is bij snel bewegende beelden zoals video’s of games. Je vindt deze instellingen bij Instellingen / Systeem / Beeldscherm, waar je Geavanceerd beeldscherm kiest. Per monitor kun je nu de hoogst beschikbare vernieuwingsfrequentie instellen.

Nog meer opties vind je door op de link Eigenschappen van beeldschermadapter voor beeldscherm [x] en vervolgens op Alle modi weergeven te klikken. Afhankelijk van je beeldscherm en gpu kun je hier uit verschillende verversingsfrequenties kiezen, in combinatie met de resolutie en bitdiepte (het aantal bits per pixel, gebruikt voor alpha- (transparantie) en rgb-kleurkanalen).

Per aangesloten monitor kun je de verversingsfrequentie aanpassen.

Tip 07: Graphics en gaming

Bij grafisch intensieve programma’s en tijdens het gamen wil je natuurlijk gebruikmaken van de hoogst beschikbare vernieuwingsfrequentie, maar er zijn nog andere aspecten om rekening mee te houden. De belangrijkste opties vind je via Instellingen / Systeem / Beeldscherm / Graphics. Deze instellingen kun je per app aanpassen. Open een app, kies eventueel Opties en geef je gpu-voorkeur aan: Energiebesparing of Hoge prestaties. Heb je naast de geïntegreerde gpu ook een losse videokaart, dan kies je doorgaans deze laatste voor betere prestaties.

Lees hierover ook dit artikel: Energie-instellingen: zuinig of juist gericht op prestaties?

Je kunt hier ook Geen optimalisaties gebruiken voor games met vensters inschakelen, wat de prestaties van (compatibele) games in de venstermodus verbetert door verlaagde frame-latentie. Als Auto HDR is ingeschakeld (via Instellingen / Systeem / Beeldscherm / HDR) kun je deze optie niet inschakelen. Auto HDR verbetert de visuele kwaliteit van sommige oudere games door ze te upgraden naar HDR, voor levendigere kleuren, dieper zwart en meer contrast. Dit vereist wel een HDR-compatibele monitor.

Je kunt per app de energiemodus van je gpu instellen.

Tip 08: Energiebesparing

Monitors verbruiken best veel stroom, afhankelijk van het type en de grootte. Het kan variëren van 20 tot 100 watt bij grote beeldschermen en van 10 tot 20 watt bij laptops. Bij sommige monitors kun je vanuit het OSD-menu een energiebesparingsmodus instellen, maar ook in Windows kun je aangeven hoelang de monitor ingeschakeld moet blijven als je pc niet in gebruik is. Open Instellingen / Systeem / Aan/uit en kies Scherm en slaapstand, waar je kunt instellen na hoeveel tijd je scherm moet worden uitgeschakeld (en je pc in slaapstand gaat). Een alternatief is de schermbeveiliging op een leeg, zwart scherm in te stellen, via Instellingen / Persoonlijke instellingen. Kies Vergrendelingsscherm / Schermbeveiliging en selecteer Leeg, en de tijd, bijvoorbeeld na 10 minuten.

Laat je scherm uitschakelen na een ingestelde periode van inactiviteit.

Tip 09: Driverupdates

Net als andere hardware-onderdelen worden je monitor en grafische adapter aangestuurd door drivers. Voor een goede werking houd je die up-to-date. Zo zorgt een monitordriver ervoor dat Windows de juiste resolutie, verversingsfrequentie en kleurprofielen herkent.

Om de status te controleren, klik je met rechts op de Windows-startknop en kies je Apparaatbeheer, waar je het onderdeel Monitors opent. Staat hier Generic monitor, dan heb je wellicht niet de beste driver. Check de website van de fabrikant voor een aangepast stuurprogramma (meestal een inf-bestand). Installeer dit door met rechts op de huidige driver te klikken en via Stuurprogramma bijwerken / Op mijn computer naar stuurprogramma’s zoeken naar de gedownloade driver te verwijzen.

Ook je gpu wordt door een driver aangestuurd en een update kan zomaar zorgen voor meer energiebesparing of voor ondersteuning van bijvoorbeeld DirectX 12 Ultimate, met onder andere DXR (DirectX Raytracing) en VRS (Variable Rate Shading) voor betere prestaties of grafische kwaliteit. Je kunt de update van deze drivers in principe overlaten aan de ingebouwde updatefunctie van Windows (via Instellingen / Windows update / Naar updates zoeken), maar voor losse grafische kaarten, zoals van AMD, Intel of Nvidia, is het raadzaam de software van de fabrikant te gebruiken.

Links een generieke driver, rechts een update naar een specifiekere driver.

Tip 10: Kalibratie

Na negen tips weet je de weg naar allerlei instellingen waarmee je de beeldweergave kunt optimaliseren, maar het blijft de vraag in hoeverre de kleuren natuurgetrouw zijn en er hetzelfde uitzien op andere schermen en printjes. Om dit te controleren, voer je een kalibratie uit. Hiermee stel je de kleuren, de helderheid, het contrast en het gamma van je scherm op algemene waarden in. We beperken ons in dit artikel tot een kalibratie van je scherm, maar vergeet zeker ook je printer niet.

Lees voor een uitgebreide handleiding het artikel: Kleurverschillen tussen scherm en print? Kalibreren is de oplossing

Idealiter gebruik je een colorimeter, maar voor nu houden we het bij een eenvoudige ‘oogbal-kalibratie’ met behulp van referentie-afbeeldingen (Print art, PhotoDisc, Lagom LCD-test) die je online kunt vinden. Positioneer zo’n afbeelding in groot formaat op je scherm en druk deze ook af. Gebruik daarna het OSD-menu of een configuratietool (zie het kader ‘Kleurprofiel’ hieronder) voor de beste weergave. Of beter nog, gebruik de kalibratietool van Windows: tik kalibreren in de Windows-zoekbalk en start Beeldschermkleur kalibreren. Heb je meerdere monitors, verplaats het venster dan eerst naar het gewenste beeldscherm. Volg nauwkeurig de instructies en laat het vinkje staan bij ClearType Tuner starten […] om een wizard op te starten voor een scherpe tekstweergave.

©Slawomir Gawryluk

Professionele gebruikers kalibreren hun monitor regelmatig met een colorimeter.

Tip 11: Multimonitor-opzet

Steeds meer gebruikers werken met meerdere monitors, en eenmaal gewend wil je niet meer terug. Windows biedt gelukkig een ingebouwde ondersteuning voor zo’n multimonitor-opzet.

Zodra je een extra monitor aansluit, hoort Windows deze automatisch te herkennen. Met Windows-toets+P kun je snel aangeven of je het beeld wilt uitbreiden of dupliceren naar de extra monitor. Meestal kies je voor de eerste optie, zodat je vensters naar de tweede monitor kunt verslepen en deze onafhankelijk van de hoofdmonitor kunt gebruiken. Elk scherm heeft bovendien zijn eigen resolutie en instellingen.

Om alles goed in te stellen, ga je naar Instellingen / Systeem / Beeldscherm. Klik op Identificeren om de beeldschermen te onderscheiden en versleep de virtuele schermen zodat ze overeenkomen met de fysieke positionering. Hier vind je ook handige weergaveopties, zoals Dit beeldscherm instellen als hoofdbeeldscherm. Bevestig eventuele wijzigingen met Toepassen.

Hoeveel monitors heb jij op je bureau staan?

Tip 12: Multimonitor (ext)

Zoals gezegd kan Windows prima overweg met meerdere monitors, maar er zijn ook tools die nog meer opties bieden, zoals DisplayFusion en het gratis, opensource Dual Monitor Tools.

We nemen DisplayFusion als voorbeeld. Gebruik je dit programma voor de eerste keer, dan krijg je een korte voorstelling van de interessantste functies. Via Configureer DisplayFusion stel je alle opties naar wens in, verdeeld over twintig rubrieken zoals Functies, Triggers, Taakbalk, Schermbeveiliging, Monitor Vervaging en Afstandsbediening. Blauw gekleurde items zijn niet beschikbaar in de gratis versie (behalve tijdens de proefperiode van 30 dagen). Een upgrade naar de Pro-versie kost circa 34 dollar (ruim 30 euro), maar biedt veel extra functies. Je kunt bijvoorbeeld vensters automatisch of bij bepaalde triggers naar specifieke monitors verplaatsen, vensters op alle monitors indelen in vooraf bepaalde gebieden, inactieve monitors laten dimmen, bureaubladachtergronden uitgebreid configureren en tussen verschillende monitorprofielen schakelen.

DisplayFusion: een leuke speeltuin voor wie met meerdere monitors werkt.