Wearables zoals smartwatches genieten grote populariteit. Vooral modellen waarmee de gezondheid kan worden bewaakt en sportieve prestaties kunnen worden vastgelegd, vinden gretig aftrek. Niets mooier dan na een rondje hardlopen meteen zien hoe snel je was en dit met je vrienden delen. Bij de aanschaf spelen vooral uiterlijk, functionaliteit en prijs een rol, maar de onlinediensten worden vaak vergeten. Onterecht, zo blijkt.

Koop je een smartwatch of andere wearable, dan koop je ongemerkt meer dan alleen de hardware die over de toonbank gaat. Elke wearable komt namelijk met zijn eigen onlineplatform, dat alles wat jij doet, registreert en analyseert. Het aantal stappen dat je loopt, de kilometers die je fietst, maar ook of je goed hebt geslapen; het wordt allemaal door Fitbit, Polar, Suunto, Garmin, Apple en Samsung bijgehouden. En dan zijn er nog platformen zoals Strava en TrainingPeaks, die aanvullende diensten leveren en waar niet elke smartwatch even goed mee omgaat. Dat kan lastig zijn als jij die software juist wel wilt gebruiken.

Wat kan het, wat wil je?

Of de eigen functionaliteit van een wearable voldoet, hangt helemaal af van wat je wenst en nodig hebt. Check je alleen direct na een training wat basisinformatie en daarna niet meer, dan stelt dat heel andere eisen dan wanneer je een gestructureerd trainingsplan volgt om een marathon te lopen. Basisstatistieken, zoals de hartslag bij rust of juist tijdens een inspanning, de route die je rennend aflegt en op welke snelheid, houdt elk merk voor je bij.

Gebruik je de wearable als hulpmiddel om fitter of slanker te worden, dan zien we verschillen tussen de merken. Kun je zo’n doel stellen en volgt er dan ook een gericht trainingsplan? Hoe persoonlijk is die begeleiding? Bij de meeste wearables zijn deze mogelijkheden gratis, maar verschillen ze onderling in kwaliteit. Al laat Fitbit je al betalen als je gewoon een iets uitgebreidere analyse van je eigen gegevens wilt!

Sociale functies

Behalve deze sportieve uitdagingen kunnen er ook praktische toevoegingen zijn, zoals het bijhouden van het aantal kilometers dat je met een bepaalde fiets of op bepaalde hardloopschoenen aflegt. Hardloopschoenen gaan maar een beperkt aantal kilometers mee en lopers hebben vaak meerdere paren tegelijk in gebruik. Het is dan handig per training te kunnen aangeven welke schoenen je hebt gebruikt, zodat je ze tijdig kunt vervangen om blessures te voorkomen.

In navolging van Strava bieden steeds meer platformen ook sociale functies, zoals het verbinden met vrienden, het bewonderen van elkaars prestaties en het plaatsen van foto’s of video’s. De positie van Strava is op dit punt zó sterk, dat alle andere platformen sowieso altijd met dit platform synchroniseren.

Data lock-in

De ruimhartigheid waarmee de smartwatch-merken jouw gegevens delen met Strava, is helaas niet standaard. Had je eerder een smartwatch van een ander merk en wil je nieuwe trainingsgegevens daaraan toevoegen, dan kan dat een flinke uitdaging zijn. Voor de fabrikanten zijn jouw gegevens in hun systeem namelijk een belangrijk middel om jou als klant aan zich te binden. Gegevens eenvoudig kunnen uitwisselen of accounts koppelen ondergraaft dat.

Behalve consumenten lopen ook aanbieders van aanvullende diensten hier tegenaan. Apple wil het liefst dat alle diensten Apple Health gebruiken als centrale opslagplaats voor gezondheids- en fitnessdata. Maar Apple Health is nog vrij beperkt en kan bijvoorbeeld fietskracht en andere veelvoorkomende datastromen die andere sensors meten en andere apps gebruiken, nog niet aan. Google gaat met Health Connect (nu nog bèta) precies de andere richting op; ook een centrale plek voor alle gegevens, maar met uitwisselen en privacy als speerpunt. Samsung, Fitbit, MyFitnessPal hebben al aangekondigd het te omarmen, maar andere grote spelers ontbreken nog.

Synchronisatiediensten

Lukt synchronisatie niet standaard, dan kan het vaak alsnog via een extra app of een onlinedienst die de accounts aan elkaar koppelt. RunGap (12,99 euro per jaar) is een echte synchronisatietovenaar op iOS die heel veel diensten aan elkaar knoopt. Hetzelfde geldt voor HealthFit (eenmalig 6 euro) dat iets minder diensten koppelt. Behalve koppelen weten beide apps ook nog meer gegevens naar boven te halen dan Apple zelf doet. Voor synchronisatie op Android is er SyncMyTracks (eenmalig 2,99 euro) of Health Sync (eenmalig 3,19 euro). Deze laatste is van Nederlandse makelij en een week lang gratis te gebruiken.

Hielko Ophoff is de ontwikkelaar van Health Sync en druk bezig naast de Android-versie ook een iOS-versie te maken. Hielko noemt de geslotenheid van veel partijen een kwalijke zaak. “Behalve dat de gegevens van de gebruikers zijn, zorgt een app die een open interface aanbiedt juist voor additionele diensten op het platform. Dat maakt het voor de gebruiker interessanter. Je kunt ook een open API aanbieden, waarbij je elke partij die integreert, evalueert en checkt. Dat vind ik de mooiste manier, zo voorkom je dat onveilige partijen integreren.”

Privacy

Een belangrijk aspect om rekening mee te houden, is privacy. Ongeacht welk platform je gebruikt; de data gaan naar de cloud. Daar worden de gegevens bewaard en via de cloud wordt het gesynchroniseerd. Alle merken bieden een privacyverklaring, zowel voor de apps als eventuele onlinedienst. Als eindgebruiker kun je weinig anders doen dan een merk kiezen dat in elk geval niet uit China of een ander verdacht land komt.

Apple Gezondheid en Conditie

De eerste generaties Apple Watches functioneerden vooral als verlengstuk van de iPhone, maar met de nieuwste Series 8 en de Apple Watch Ultra is dit veranderd. Deze modellen bieden meer mogelijkheden om de gezondheid te bewaken en sportieve prestaties te registreren en analyseren.

Alles draait bij Apple om twee apps: Gezondheid en Conditie. Gezondheid richt zich vooral op gegevens over slaap, medicijngebruik, de maandelijkse cyclus bij vrouwen en stress. Daarnaast analyseert Apple Gezondheid de gegevens over langere tijd, maar daarvoor heeft het eerst gegevens van meerdere maanden tot zelfs een half jaar nodig! Maak je met de Apple-watch een ecg (hartfilmpje) of meet je het zuurstofgehalte in het bloed, dan is de Gezondheids-app onmisbaar, op de watch zelf is er niets van te zien.

Voor sporters is Conditie de belangrijkste app. Elke dag dienen drie gekleurde ringen te worden gevuld door voldoende te bewegen en te trainen. Tijdens het sporten worden details zoals tijden, snelheid, afstand en hartslag en de afgelegde route keurig bijgehouden en door de app aangevuld met bijvoorbeeld de temperatuur en luchtvochtigheid buiten. Op de watch is er niet alleen de app-versie van Conditie, maar kun je ook een Strava-app gebruiken. Apple biedt sportieve uitdagingen om je te motiveren vaker, verder of sneller te gaan, maar het wachten lijkt op Fitness Plus, de abonnementsdienst die Apple echter nog niet in Nederland en België heeft uitgebracht. Zowel Gezondheid als Conditie zijn er alleen voor de iPhone, versies voor de iPad en Android ontbreken, evenals een webversie.

Fitbit

In alles merk je dat Fitbit oorspronkelijk vooral op gezondheid was gericht en sport er pas later is bijgekomen. Veel statistieken in de app en op de site gaan over gewicht, voeding en de door de smartwatch gemeten stappen, hartslag en slaap. Trainingen worden ook geregistreerd en keurig weergegeven met enkele relevante statistieken, maar minder prominent en uitgebreid dan bij andere merken.

Kwalijk is dat Fitbit toegang tot een groot deel van de gegevens en analyses beperkt tot bezitters van een Premium-abonnement (107,88 euro per jaar). Daarvoor krijg je een dagelijkse herstelscore voor optimale work-outs, gezondheidsstatistieken, uitgebreidere slaap- en stressanalyse en nog meer (vooral op gezondheid gerichte) extra’s. Synchronisatie van de data met andere diensten is zeer beperkt, Strava wordt wel ondersteund.

Fitbit is alweer enkele jaren in het bezit van Google, maar van de verwachtingen die deze overname wekte, is maar weinig terechtgekomen. Het wachten blijft op een echt nieuwe versie met een meer open platform en zonder premium abonnement.

Garmin Connect

Zo groot als het aanbod aan smartwatches is bij Garmin, zo volwassen is Garmin Connect. Connect is het platform dat Garmin gebruikt, en behalve toegang via de webbrowser zijn er zeer goede apps voor zowel iOS als Android. Er is een nieuwsfeed met alle trainingen van jezelf en je vrienden, een agenda met wekelijkse totalen en een overzicht van records. Trainingen kunnen gesynchroniseerd worden vanaf andere platformen zoals TrainingPeaks, maar je kunt ook zelf nieuwe maken via de agenda. Om gericht te trainen voor een sportieve prestatie is het mogelijk een trainingsschema in te schakelen, bijvoorbeeld voor 5 of 10 kilometer hardlopen of een hele of halve marathon.

Ook is er een sociale functie voor het delen van prestaties met vrienden, om kudos of commentaar te geven, of een foto toe te voegen. Heel druk is het er niet; Garmin-sporters zitten veelal op Strava, waarmee het overigens prima synchroniseert. Ook is het mogelijk Strava-segmenten binnen Garmin te gebruiken. Via Insights kun je de eigen prestaties bij fietsen, hardlopen, zwemmen (maar ook slapen), vergelijken met die van anderen. Historische gegevens zijn vlot op te roepen en worden zowel in tabel of grafische vorm razendsnel op het beeld of in de app getoond.

Polar Flow

Ook Polar laat merken al langer mee te gaan, en biedt een zeer compleet en gebruiksvriendelijk platform met een website en goede apps. Het focust op trainingen met veel analyses en trends, maar behalve een uitgebreide slaapanalyse is er weinig aandacht voor gezondheid. Centraal staat de kalender die alle activiteiten per dag, week of maand toont en meteen ook de totalen geeft. Van elke training zijn de statistieken inclusief route en hartslagzones direct te zien én zeer inzichtelijk. Polar heeft de mooiste en ook meest interactieve grafieken van allemaal.

De kalender is ook de plek om een training te plannen. Dat kan per training, maar het is ook mogelijk een trainingsprogramma of seizoensplanning te maken. Bij de programma’s is de keuze beperkt tot loopevenementen, dus 5 of 10 km of een halve of hele marathon. Wel kun je daarbij ook romp- en krachttrainingen opnemen. Eerdere trainingen en ook routes uit Strava of Komoot kunnen hergebruikt worden.

Bij de sociale functies loopt Flow wat achter; er kunnen vrienden en clubs worden gemaakt, maar het voldoet niet aan wat je ervan mag verwachten. Beschik je nog niet over een smartwatch, dan kun je de app samen met de gps van je smartphone gebruiken voor het vastleggen van een training. Tenzij je een hartslagmeter aansluit, ontbreken dan wel essentiële gegevens.

Samsung Health

Net als Apple heeft ook Samsung Health drie gekleurde ringen, maar dan in de vorm van een hartje. Naarmate je meer beweegt en calorieën verbrandt, maak je de ringen vol. Health vult dit nog aan met gegevens over stress, gewicht en vetpercentage, en zelf kun je voeding en drinken registreren. Health presenteert de resultaten op een bescheiden aantal manieren voor een dag, week of langere periode. Grafisch ziet het er mooi uit en er zijn voldoende statistieken, maar het staat allemaal op zichzelf en kan zeker overzichtelijker. Trends worden niet of nauwelijks zichtbaar.

Er zijn trainingsprogramma’s voor uithoudingsvermogen, hardlopen, spieren, gewichtsverlies en ook fitness voor vrouwen. Een groot deel van deze programma’s komt niet bij Samsung vandaan, maar is content van andere aanbieders, waarvoor soms betaald moet worden. De Samsung-trainingen zijn beperkt tot 5 of 10 kilometer hardlopen en geven de aanwijzing in kilometers per uur. De meeste hardlopers hebben liever de minuten per kilometer.

Via Together kunnen uitdagingen worden aangegaan met vrienden, maar heel druk is het er niet. De Samsung Health-app voor iOS ondersteunt alleen oude modellen; recente Galaxy Watches vereisen Android met Google Mobile Services (onderdeel van Google Wear OS 3). Hiermee kom je al snel uit bij een Samsung-smartphone. Ook een webportal ontbreekt.

Een keuze maken uit een van de talloze Samsung-smartphones doe je bij Kieskeurig!

Suunto

Het besluit van Suunto om het webplatform Movescount los te laten en haar sporters alleen nog apps aan te bieden, blijkt een goede keuze. De focus op apps betaalt zich uit in fraaie apps, met veel functionaliteit en een echte iPad-versie naast een app voor iPhone en Android. Er is een kalender waarop de trainingen staan met voor elke sport zijn eigen kleur. De meest recente training wordt met meer statistieken en een kaart getoond. Swipen naar links levert een tweede pagina op met trends en overzichten. Voor analyses over een langere periode is er onder aan het scherm toegang tot een onderdeel waarin trainingen, voortgang en ook slaapanalyses kunnen worden bekeken. Dit is wel het onderdeel waar vanwege de dunne grafieken de iPad-versie te prefereren valt.

Suunto biedt de mogelijkheid met andere Suunto-gebruikers te verbinden en activiteiten en zelfs foto’s te delen, maar dit is duidelijk niet het sterkste punt van het platform. Met SuuntoPlus is het mogelijk tot vijftien extra diensten aan de Suunto-app en smartwatch te koppelen. Dit betreft zowel diensten van Suunto als van derden, zoals Strava en TrainingPeaks. Prettig is ook dat Suunto behalve trainingsresultaten uploaden ook het downloaden van nieuwe gestructureerde trainingen ondersteunt.

Strava

Voor een grote groep sporters geldt: ‘no Strava, no proof’. Pas als een training of wedstrijd op Strava staat, telt die echt. Strava heeft met de introductie van segmenten, een deel van een route waarop het een virtuele klassement bijhoudt met alle Strava-sporters als deelnemers, een gouden greep gedaan, net als met de kudos. Deze sociale functie waarbij sporters elkaar volgen en een duimpje-omhoog geven voor een training of wedstrijd is een belangrijk onderdeel van Strava.

Strava heeft geen eigen hardware, wel een prima website en dito apps voor iOS en Android. De app met een smartphone is voldoende om deel te nemen, maar de vastlegging is dan wel beperkt tot snelheid en routes. Strava is puur gericht op sport, want gezondheidsinformatie ontbreekt totaal. Strava hanteert een freemium-model. Activiteiten registreren, sociale functies en realtime locatie delen, is gratis, maar zaken als routeplanning, segmenten, hartslag- en vermogensanalyse evenals heatmaps niet. Betalen levert ook meer en diepgaandere analyses op én elk jaar een fantastisch persoonlijk jaaroverzicht met totalen en trends. Met een abonnement is het mogelijk persoonlijke doelen te stellen of een trainingsschema te volgen, zoals het per fiets beklimmen van de Koppenberg of de Galibier, of het lopen van een halve of hele marathon.

Strava is bezig om wereldwijd de prijs van zijn premium abonnement per land gelijk te trekken. Dat klinkt logisch, maar niet wanneer dit zonder verdere toelichting gebeurt én de prijs bij de eerstvolgende verlenging 100 procent hoger kan uitvallen. Voor Nederland lijkt de prijs te zijn vastgesteld op 10,99 euro per maand of 69,99 euro per jaar.

TrainingPeaks

Hoewel TrainingPeaks prima raad weet met de gegevens van een trainingssessie en daar uitgebreide analyses van maakt, is dat niet het grootste verschil met de andere platformen. TrainingPeaks is een ontmoetingsplek tussen een sporter en een echte coach die maatwerk levert en de sporter individueel begeleidt naar een bepaalde prestatie.

“Waar anderen zich richten op wat je vandaag hebt gedaan en of je wel sneller was dan je vrienden, richten wij ons op het behalen van een doel dat maanden of wel jaren verder kan liggen”, aldus Dirk Friel van TrainingPeaks.

Voor gebruik van TrainingPeaks betaalt de coach altijd, de sporter alleen als hij premium-functies wil. Met de gratis versie kan de sporter zijn trainingsresultaten uploaden en delen met de coach die op zijn beurt trainingen voorbereidt en geeft aan de sporter. Gebruikt deze Garmin of Suunto, dan synchroniseren de trainingen automatisch en komen deze direct op de smartwatch. Neemt ook de sporter een betaald abonnement, dan krijgt hij toegang tot zeer uitgebreide analyses, meer communicatiemogelijkheden met de trainer en bijvoorbeeld de mogelijkheid een training naar een andere dag of moment te verzetten. Met StackUp biedt TrainingPeaks sinds kort ook de optie de eigen prestaties te vergelijken met die van andere sporters.

Eens wat anders doen dan hardlopen of fietsen? Haal je inspiratie uit dit artikel: 10 makkelijke sporten voor in het voorjaar en de zomer

Conclusie

Elke smart- of sportwatch komt met een bijbehorend platform van onlinediensten en apps. Activiteiten loggen en analyseren kunnen ze allemaal, de verschillen zitten in de nadruk op gezondheid of sport.

Voor het monitoren van gezondheid zijn Apple en Samsung de beste opties, omdat Fitbit zichzelf met zijn betaalmodel buitenspel zet. Sporters hebben meer keuze, want eigenlijk zijn alle platformen zeer goed bruikbaar. Polar is de meest sportieve, maar mist de download-synchronisatie met TrainingPeaks die Garmin en Suunto wel hebben.

Het gevaar om vast te zitten in een platform omdat je daar jarenlang gegevens hebt geüpload, is bij alle merken even nadrukkelijk aanwezig. Een gerichte synchronisatie-app kan een oplossing zijn.

Wat betreft de platformen zonder eigen wearables is het duidelijk: om Strava kan niemand heen en TrainingPeaks laat zien dat er nog ruimte is voor innovatie en echt aanvullende producten.

Er zijn veel (gratis) e-boeken te vinden op het internet, maar misschien luister je liever dan dat je leest. Met de juiste tools zet je een e-book om naar een luisterboek. Of je maakt zelf een audioverhaal, met een stem en taal naar keuze, en helemaal gratis. In dit artikel lees je hoe je dat doet.

Je kunt een e-book natuurlijk zelf hardop voorlezen en je stem opnemen, maar dat is erg tijdrovend en weinig zinvol. Het ligt anders als je (e-)boeken of tijdschriften inspreekt voor mensen met een leesbeperking, bijvoorbeeld in samenwerking met organisaties als Dedicon (https://www.dedicon.nl) en Transkript (https://www.transkript.be). Er bestaan zelfs heuse stemmenbureaus waar mensen met een goede stem ingehuurd worden om teksten in te spreken.

Zulke initiatieven zijn zeker waardevol, maar de insteek hier is anders. Stel: je hebt een paar leuke e-boeken gevonden, maar lezen is niet je ding. Je luistert liever naar verhalen, bijvoorbeeld in de auto of met koptelefoon op de bank. Of je wilt eigen verhalen, eventueel door AI gegenereerd, laten voorlezen door een professionele stem, zelfs in meerdere talen. Denk aan sprookjes voor kinderen voor het slapengaan of een verhaaltje tijdens lange autoritten. Een interessant project, dat vooral de iets gevorderde lezer zal aanspreken.

E-boeken vinden

De tool waarmee we straks e-boeken naar luisterboeken converteren, kan – zoals de meeste legale software – in principe niet overweg met DRM-beschermde exemplaren (Digital Rights Management). Gelukkig zijn er voldoende niet-beschermde en gratis e-boeken beschikbaar. Een van de oudste publieke domeinprojecten is Project Gutenberg (https://www.gutenberg.org), met meer dan 75.000 titels, vooral klassiekers. Andere bronnen zijn onder meer ManyBooks.net (https://www.manybooks.net), Standard Ebooks (https://www.standardebooks.org) en FreeEbooks.net (https://www.free-ebooks.net). De focus ligt doorgaans op Angelsaksische werken, maar je kunt vaak filteren op taal en andere criteria. Specifiek voor Nederlandstalige titels is https://www.dbnl.org een goed vertrekpunt.

Afhankelijk van de bron kun je e-boeken vaak in meerdere formaten downloaden, zoals epub, mobi, azw3, pdf en txt. Het open en gestandaardiseerde epub-formaat is een van de populairste en meest geschikte, zeker ook voor conversie naar luisterboeken. Epub ondersteunt tevens interne navigatie, zoals inhoudsopgaven, die tools als ebook2audiobook kunnen gebruiken om hoofdstukken te scheiden. De belangrijkste versies zijn epub 2.x en 3.x, waarbij deze laatste technologieën als html5 en css3 ondersteunt, bruikbaar voor nieuwe e-readers en apps.

Beheren en omzetten

Onze focus ligt op het converteren naar audioboeken, maar we laten je eerst kort kennismaken met de gratis opensource-tool Calibre (https://www.calibre-ebook.com; beschikbaar voor meerdere platformen). Hiermee beheer je niet alleen je e-boeken, je kunt ze ook naar een ander, beter formaat omzetten.

Installeer de tool, start deze op en stel de taal, een geschikte locatie voor je boeken en je favoriete e-reader in (kies eventueel Generisch / Smartphone).

Om e-boeken aan je bibliotheek toe te voegen, klik je op het pijlknopje bij Boeken toevoegen en kies je bijvoorbeeld Boeken toevoegen uit een enkele map. Deze verschijnen in het midden, waar je ze op kolom naar keuze sorteert. Dubbelklik op een voorbeeld om meer details te zien, zoals het formaat. Met een dubbelklik op de titel kun je het boek lezen met de ingebouwde leesmodule.

Je kunt ook e-boeken uit e-readers ophalen en uitwisselen door deze met je pc te verbinden en via de knop Toestel op te halen, maar daar gaan we hier niet verder op in.

Converteren

Calibre converteert normaal automatisch boekformaten voor specifieke apparaten, maar je kunt ook handmatig converteren. Selecteer een of meer boeken in de bibliotheek en klik op het pijlknopje bij Boeken converteren. Kies Individueel converteren of Een groep converteren, waarbij de instellingen dan voor alle geselecteerde boeken gelden.

In het dialoogvenster pas je indien gewenst onderdelen aan, zoals Metagegevens (inclusief omslagafbeelding), Inhoudsopgave en meer. Je kunt deze ook gewoon laten zoals ze zijn en direct klikken op het pijlknopje rechtsboven.

Bij Uitvoerformaat kies je uit allerlei formaten, waaronder het prima geschikte EPUB. Zodra je een formaat selecteert, kun je via het linker paneel <formaat->uitvoer nog extra opties instellen.

Bevestig met OK. Rechtsonder in het Calibre-hoofdvenster volg je het conversieproces via de knop Taken. Zo'n conversie duurt meestal maar enkele seconden.

Ebook2audiobook

We zijn nu klaar om ons eerste e-boek om te zetten in een luisterboek. Dat doen we met het gratis ebook2audiobook. Deze tool gebruikt AI-gestuurde TTS-technologie (text-to-speech), wat zorgt voor natuurlijk klinkende stemmen.

We beginnen met een installatie onder Windows. Dit duurt even, maar verloopt grotendeels automatisch. Je hebt wel Python nodig om scripts te kunnen uitvoeren.

Ga naar de site via https://www.kwikr.nl/pydl, download de Windows-installer en start deze met een dubbelklik. Vink in het startvenster zowel Use admin privileges when installing py.exe als Add python.exe to PATH aan. Klik op Install Now.

Test na installatie of alles goed is verlopen door op de Opdrachtprompt het commando python --version uit te voeren. Je zou nu het versienummer van Python moeten zien.

Surf daarna naar https://www.kwikr.nl/ebook2. Klik op de groene Code-knop en kies Download ZIP. Pak dit archief uit naar een lege map, een proces dat wel even kan duren.

Installeren

Open de submap ebook2audiobook-main in de uitgepakte map via de Opdrachtprompt, bijvoorbeeld met het commando

In deze map zie je onder meer het tekstbestand requirements.txt. Als je dit opent in een teksteditor als Kladblok, zie je dat het een lijst bevat met dertig vereiste Python-onderdelen. Je installeert ze vanuit deze map met het commando

Start vervolgens het batchbestand ebook2audiobook.cmd vanuit dezelfde map door dit als commando in te voeren en met de Enter-toets te bevestigen. Je kunt dit bestand gerust vooraf bekijken met Kladblok. Het script installeert extra Python-pakketten en start het programma in een eigen (gevirtualiseerde) omgeving om potentiële conflicten met andere Python-pakketten te vermijden.

Bij de start verschijnen normaal meldingen dat onderdelen als onder andere ffmpeg, nodejs en sox ontbreken, maar het batchbestand zorgt gelukkig zelf voor de installatie.

Neem gerust de tijd voor een kopje koffie, want de installatie duurt behoorlijk lang. Er worden namelijk duizenden kleine bestanden in de map geplaatst, goed voor meer dan 4 GB.

Waarschijnlijk vraagt je Windows-firewall op het einde nog toestemming en verschijnt onderaan de melding http://0.0.0.0:7860. Laat het opdrachtpromptvenster gewoon geopend.

Webinterface

Tik nu het adres localhost:7860 in de adresbalk van je browser. Krijg je een melding als 'Deze site is niet bereikbaar', dan is het opdrachtprompt-venster waarschijnlijk afgesloten. Je kunt trouwens het lopende proces in dit venster indien gewenst ook altijd zelf afsluiten met Ctrl+C.

Om het script weer op te starten en de webinterface beschikbaar te maken, voer je gewoon opnieuw het batchbestand ebook2audiobook.cmd uit. Het script merkt dat alles al is geïnstalleerd, dus je kunt vrijwel meteen verder. Ververs de webpagina indien nodig.

Ebook2audiobook is in essentie een opdrachtregelscript en de webinterface is weinig meer dan een grafische schil. In dit artikel beperken we ons tot het gebruik van die interface. Wil je verder graven, dan moet je je verdiepen in de opdrachtregelparameters.

Conversie-uitvoer

Selecteer linksboven File en klik op Click to upload. Selecteer een geschikt e-boek of ander tekstbestand. Geef bij Language aan wat de brontaal is; scrol eventueel tot bij More languages (A-Z). Je kunt ook handmatig een taal ingeven, zoals Dutch – Nederlands.

Bij Optional kies je een bestaande stem, waaronder die van bekende personen als David Attenborough of Morgan Freeman. Via de pijlknop beluister je een voorbeeld.

Wil je niet alleen de stem, maar ook toon en stijl laten nabootsen, selecteer deze persoon dan ook (indien beschikbaar) bij Fine Tuned Models in plaats van de standaardoptie Internal.

Standaard staat bij TTS Base de engine xtts geselecteerd, die meestal de beste resultaten geeft. Je kunt ook met de andere beschikbare engines experimenteren (het beste gaat dat met een korte tekst ter test).

Heb je een ondersteunde gpu, vink dan GPU aan bij Processor Unit om de conversie aanzienlijk te versnellen. Kies tot slot een geschikt uitvoerformaat. Meestal stelt de tool m4b voor, omdat dit hoofdstukken ondersteunt, je leespositie bewaart en bij hoge compressie toch goede kwaliteit levert. Andere opties zijn onder meer flac, m4a, mp3 en ogg.

Tot slot kun je op het tabblad Fine Tuned Parameters nog enkele technische aspecten bijsturen, zoals Temperature (hoe hoger, hoe creatiever, maar ook hoe minder accuraat) en Speed (de spreeksnelheid).

Is alles ingesteld, klik dan onderaan op de gele balk om de conversie te starten. Houd er rekening mee dat het omzetten naar natuurlijke stem veel rekenkracht vergt. Bij een doorsnee e-boek is het programma al snel een dag of nacht bezig, al kun je natuurlijk ook eigen, korte verhalen importeren. Dit kan eventueel ook in pdf, txt, docx of html.

Eigen stem

Na afloop kun je het resultaat vanuit de webinterface beluisteren. Gebruik de pijlknop linksonder om het bestand (vanuit de tijdelijke submap \tmp) op te slaan op een gewenste locatie. Je speelt het daarna af in je favoriete app, bijvoorbeeld met een mediaspeler als de gratis mediaspeler VLC media player (https://www.videolan.org).

Je kunt ook een andere stem gebruiken, bijvoorbeeld je eigen stem. Hiervoor heb je een stemopname nodig van maximaal zes minuten, liefst in mono, met een sample rate van 16K en opgeslagen als wav-bestand.

Heb je een opname in een ander formaat, dan converteer je die eenvoudig met een gratis tool als het uitstekende Shutter Encoder (https://www.shutterencoder.com). Open het opnamebestand, kies WAV bij Functie selecteren, stel bij Audio-instellingen in op Mix audiobestanden naar: Mono en Bemonsteringsfrequentie wijzigen naar: 16k. Bevestig op Functie starten.

In de webinterface van ebook2audiobook klik je bij Cloning Voice Audio File op Klik om te uploaden en verwijs je vervolgens naar het wav-bestand. De opname wordt meteen verwerkt en automatisch geselecteerd. Je kunt de stem hier ook beluisteren.

Metadata

Ook luisterboeken kun je voorzien van een omslagfoto, titel, auteur, trefwoorden en andere metadata. Wil je dit vóór de conversie regelen, dan doe je dat het makkelijkst in Calibre: klik met rechts op de titel van het e-boek (epub) en kies Metagegevens bewerken.

Hoewel je bepaalde metadata ook via ebook2audiobook kunt meegeven, is dat minder eenvoudig. Achteraf aanpassen is dan praktischer, bijvoorbeeld met een gratis tag-editor als Mp3tag (https://www.mp3tag.de/en), geschikt voor onder meer mp3, mp4, m4a en m4b.

AI-creatie

Met behulp van AI laat je ook heel eenvoudig eigen teksten of verhalen maken, zoals sprookjes voor het slapengaan, inclusief een mooie omslagafbeelding. We tonen kort hoe je dat doet in ChatGPT (https://www.chatgpt.com).

Meld je aan bij de app en geef een uitvoerige prompt in waarin je precies beschrijft welk type verhaal je wilt: het onderwerp, de personages, de setting, de stijl en de gewenste lengte. Je kunt het resultaat naderhand met extra prompts verder bijsturen.

Is het verhaal klaar, kopieer de tekst naar het klembord en plak het in een Word-document. Dat kun je eventueel via Calibre omzetten naar een epub-bestand.

Vraag de chatbot ook om een passende tekening bij het verhaal, bijvoorbeeld met de hoofdpersonages. Via de plusknop kun je optioneel één of meer foto's uploaden als model en vragen om de illustratie daarop te baseren.

Je voegt de afbeelding vervolgens samen met andere metadata toe aan je epub-bestand in Calibre. Ebook2audiobook maakt er dan een spannend luisterverhaal van. Voor elke dag eentje, misschien wel met je eigen stem om het helemaal echt (of echt nep) te maken.

Met zijn elegante touchscreen, ruime kijkvenster en geïntegreerde verlichting is de Bosch Serie 6 Air Fryer een heuse blikvanger. Naast het oog willen je smaakpapillen natuurlijk ook wat. We voelden deze stijlvolle airfryer een aantal weken aan de tand. Lees hier onze ongezouten mening.

Dankzij een riante capaciteit van 7,2 liter is de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) geschikt voor gezinnen. Naast de airfryer zelf levert de Duitse fabrikant een grillrooster en vijf vleesspiesjes mee. Dit grillrooster komt ook van pas als je gerechten wilt 'stapelen'. Kortom, keukenprinsen en -prinsessen kunnen er alle kanten mee op. Na het uitpakken kan de kok van dienst er vrijwel meteen mee aan de slag. Je dient wel eerst even het handvat op het mandje te monteren, maar dat is vanwege het kliksysteem zo gepiept. De behuizing weegt nog geen 6 kilo, waardoor je deze airfryer van 30,9 × 31,4 × 38,8 centimeter relatief makkelijk meeneemt, mocht dat nodig zijn.

©Maikel Dijkhuizen

Kookinstellingen kiezen

Het touchscreen bevat duidelijke pictogrammen voor patat, kip, vlees, vis, groente, gebak en brood. Daarnaast is er een warmhoudfunctie. Zodra je op een van de pictogrammen tikt, selecteert het apparaat de bijbehorende temperatuur en kooktijd. Het kan eigenlijk niet misgaan. Vanzelfsprekend pas je deze automatische instellingen naar eigen inzicht aan. Gebruik hiervoor de plus- en minknoppen. Kies hierbij tussen een temperatuur van minimaal 40 en maximaal 200 graden Celsius. Dat gaat in stapjes van vijf graden. Het opgegeven uitgangsvermogen bedraagt 1800 watt. Wanneer er een kookprogramma is gestart, komt het geluidsniveau uit op zo'n 63 decibel. Dat valt erg mee, zodat je in de keuken gelukkig nog gewoon een gesprek kunt voeren.

©Maikel Dijkhuizen

Eten bereiden

Op de bodem van het mandje bevindt zich een uitneembaar rooster. Hierop plaats je rechtstreeks een flinke lading friet, snacks of groente. Voor het bereiden van vlees kun je eventueel ook het bijgesloten grillrooster gebruiken. Een minpunt is het ietwat stroeve sluitsysteem voor het mandje. De onderzijde bevat weliswaar antislipvoetjes, maar het apparaat glijdt evengoed (te) makkelijk over het keukenblad. Hierdoor is het noodzakelijk om de achterkant van de behuizing met één hand tegen te houden als je het mandje in het apparaat duwt. Zeker wanneer het apparaat al warm is, is dat niet zo prettig.

Dankzij het kijkvenster houd je de voortgang van het gerecht nauwlettend in de gaten. Tik je op het pictogram met het lampje, dan gaat de verlichting ongeveer tien seconden branden. Voor diverse kookprogramma's activeert de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) het zogeheten Shake-alarm. Je hoort dan om de zoveel minuten een piepend geluid. Na het schudden van het mandje gaat het kookproces weer verder.

©Maikel Dijkhuizen

Knapperige gerechten

Net als de meeste airfryers heeft ook dit exemplaar boven in de behuizing een verwarmingselement en ventilator. Deze fan blaast de hete lucht omlaag. Volgens de fabrikant heeft deze airfryer voldoende power om vijf porties friet klaar te maken. Dat blijkt ook in de praktijk. Het bereiden van 750 gram patat is bijvoorbeeld geen enkel probleem. Leg daarnaast gerust tien kroketten in de mand, want ze worden stuk voor stuk warm. Bosch claimt dat je gerechten zonder voorverwarmen kunt klaarmaken, maar neem deze belofte met een flinke korrel zout. Voor een knapperig resultaat is het namelijk wel degelijk nodig om de airfryer voor te verwarmen. Daarnaast is goed schudden essentieel, anders worden de frietjes niet gelijkmatig gaar.

Verder zien we een verschil in kleur, maar gelukkig smaken ook de ietwat bleke patatjes prima. Na de maaltijd ben je weinig tijd kwijt met schoonmaken. De gladde buitenkant bevat geen knoppen die uitsteken, waardoor je de behuizing vlot kunt afnemen. Verder zijn alle losse onderdelen vaatwasserbestendig. Was je het mandje handmatig af, dan belandt er soms wel wat water of sop in de loze ruimte van het kijkvenster. Dit kijkvenster bestaat namelijk uit twee 'plaatjes' van transparante kunststof. Overigens trekt dat vocht snel weg.

©Maikel Dijkhuizen

©Maikel Dijkhuizen

Bosch Serie 6 Air Fryer kopen?

De Bosch Serie 6 Air Fryer heeft een goede prijs-kwaliteitverhouding. Merken als Ninja, Inventum en Tefal produceren weliswaar vergelijkbare airfryers tegen een iets lagere aanschafprijs, maar toch vinden we de adviesprijs van 169,99 euro gerechtvaardigd. Dit apparaat beschikt tenslotte over enkele extra's die veel andere producten niet hebben. Zo volg je met het kijkvenster en de verlichting het kookproces op de voet. Bovendien maak je de airfryer inclusief alle accessoires binnen mum van tijd schoon. Ook niet onbelangrijk; de gerechten smaken prima! Jammer genoeg levert Bosch geen fysiek receptenboek mee.