De Forerunner 965 is het nieuwe topmodel hardloop- en multisport-sporthorloge van Garmin. Het biedt alles om sportief het beste uit jezelf naar boven te halen en toch missen enkele opties die enkele oudere en ook goedkopere modellen wel bieden. Dat maakt de 965 een prima keuze maar even wachten misschien nog wel beste optie.

Net als eerder bij de Garmin Forerunner 265 valt ook bij de Garmin Forerunner 965 meteen het nieuwe scherm op. Dit belangrijkste onderdeel van iedere smartwatch is ook bij de Forerunner 965 nu een AMOLED-scherm. Dit betekent dus méér kleuren en een scherper beeld dat zich ook nog eens onder bijna alle omstandigheden beter laat aflezen. Nu het bedrijf het hogere energieverbruik van AMOLED onder controle heeft is de keuze van Garmin duidelijk, vanaf nu geldt “hello AMOLED, goodbye MIP”.

Lees ook: onze review van de Garmin Forerunner 265

Verkeerde vernieuwing

Omdat Garmin geen oplader meelevert maar alleen een oplaadkabel, is het volgende dat direct opvalt dat de oplaadkabel is vernieuwd. Helaas wel aan de verkeerde zijde. Om de kabel te gebruiken is er nu aan de kant van de oplader een usb-c aansluiting, prima en helemaal van deze tijd, maar aan de andere kant is het nog altijd de onhandige eigen Garmin-connector. Onderweg even opladen door een kabeltje te lenen is er nog altijd niet bij ook omdat draadloos opladen eveneens ontbreekt. Gelukkig zal het niet heel vaak nodig zijn, bij normaal gebruik van dagelijks twee uurtjes sporten en verder gewoon gebruik als smartwatch, gaat de accu tot zes dagen mee. Wel schakelt de Forerunner 965 wanneer de accu onder de 16 procent komt, terug naar de energiebesparingsmodus waarin het scherm uitschakelt net als de verbinding met de smartphone. Er komen dan dus geen berichten meer binnen op de Forerunner, sporten en registreren gaat nog wel en dit gaat ook echt door tot de accu helemaal leeg is.

Geen solar, geen LTE

De accu zou het langer volhouden wanneer deze Forerunner 965 een Solar-model zou zijn, dus met een zonnecel onder het scherm. Hoewel de solar-techniek nog onvoldoende is om een smartwatch echt op te laden, voor bijtanken en daarmee de gebruiksduur van de smartwatch met een paar uur te verlengen voldoet het prima. De nu bijna een jaar oude Forerunner 955 Solar heeft het wel en het zou dus bij de opvolger niet mogen ontbreken. Hetzelfde geldt in iets mindere mate voor LTE. Met deze vorm van 4G-draadloos internet direct in de smartwatch ben je ook zonder smartphone altijd te vinden als loper en kun je eenvoudig onderweg berichten delen en ontvangen. Hoewel hier extra kosten aan verbonden zijn, nu LTE geheel ontbreekt is die keuze voor de koper al gemaakt.

Hoewel Garmin geen uitspraken doet over komende modellen, het ligt voor de hand dat het net als het eerder al deed, binnenkort alsnog aparte Solar en LTE-modellen van de 965 introduceert of mogelijk zelfs één top-Forerunner die beide opties biedt. De prijs van dat model zal dan nog wel weer tientjes hoger liggen dan die van deze “standaard” 965 en ook die prijs is al niet echt laag.

Formaat en sensoren

De Forerunner 965 weegt 52 gram en is 47 mm groot en 13,2 mm dik. Het draagt fijn ook dankzij de zeer soepele siliconen-band. Het scherm is 35,4 mm in diameter met een resolutie van 454 x 454 pixels. Iets meer pixel dus dan bij de Forerunner 265. De 965 beschikt over 32 GB geheugen wat zich vooral uitbetaalt in meer en snellere weergave van trainingsdata, vooraf geïnstalleerde topografische, wegen- en trailkaarten en bij het bewaren op de Forerunner van een eigen muziekselectie.

©GARMIN International ©2022

Als er iets is waar de Forerunner niets te wensen over laat dan is het bij de sensoren. Voor de positiebepaling is er GPS, Glonass en Galileo, deze kunnen tegelijk gebruikt worden voor extra nauwkeurigheid. Dankzij de SatIQ-techniek kiest de 965 in GNSS-modus (multiband GPS) automatisch de juiste methode gebaseerd op activiteit, beschikbare satellieten en de resterende accuduur. Verder zijn er een hartslagmeter, barometrische hoogtemeter, kompas, gyroscoop, versnellingsmeter, thermometer en een omgevingslichtsensor. Hiermee kan de Forerunner 965 werkelijk elke denkbare meting doen die relevant is voor de sporter. Behalve afstand, duur en snelheid van een meting op basis van de gps-systemen, zijn dat ook hartslag en hartslagzones, verbruikte calorieën, de HRV-stressmeting, ademhalingsfrequentie tijdens rust en sporten, het horloge telt stappen en trappen en nog veel meer. Data wordt optioneel natuurlijk gedeeld met online platformen zoals Strava maar ook Trainingspeaks en anderen.

Behalve voor registratie van trainingen gebruikt Garmin de gegevens ook om te adviseren zoals over de hersteltijd. Het drukt dat niet alleen uit in een aantal te rusten uren, het meet die ook. Training-readiness combineert de gegevens die het tijdens sport, rust en ook nachtrust verzamelt en geeft dan aan of het lichaam voldoende hersteld is voor een volgende training. Maar ook zet het de gegevens in voor meer technische adviezen zoals over de paslengte de afzethoogte en ook de cadans bij het lopen.

Dokter aan de pols

Met al zijn sensoren én de metingen gedurende eigenlijk de hele dag, is het net of je een dokter aan de pols hebt. En gezondheid is ook waar Garmin in navolging van anderen zoals Apple en Fitbit steeds meer op inzet, meer dan alleen op sporten. De Forerunner 965 meet de hartslagvariatie (HRV, het verschil in milliseconden tussen twee hartslagen) en geeft op basis daarvan een indicatie voor de algemene fitheid en stress en adviseert over training of juist rust. Daarnaast begint elke dag met een ochtendrapport met daarin een overzicht van de nachtrust, de slaapfases en de fitheid.

De vriendelijke manier van presenteren maakt dat zelfs wanneer je sceptisch tegenover dit soort zaken staat, je er na enkele dagen toch echt aan gehecht raakt ‘s morgens even door de informatie te scrollen op het horloge.

Daarbij biedt Garmin met Connect toch al het beste en meest uitgebreide online platform met prima bijbehorende apps. Via het platform en de apps worden alle gegevens gesynchroniseerd maar kun je ook meer en diepere analyses maken, trainingen inplannen of ook laten inplannen. Want Garmin biedt steeds meer hulp bij het verbeteren van de sportieve presentaties. Wil je voorbereiden op een halve of hele marathon dan kun je met een paar klikken een schema met verschillende trainingen laten inplannen. Elke training is daarna ook bekend op de Forerunner en kan eenvoudig worden geactiveerd en daarna gevolgd. Gaat het om een interval dan geeft een geluidssignaal of trilling bijvoorbeeld aan dat je naar een volgende interval moet of dat de hartslag hoger ligt dan bedoeld.

De enorme hoeveelheid mogelijkheden en opties hebben echter ook een keerzijde. Zo eenvoudig het is om in te stappen in het Garmin-platform, zo complex is het om alle mogelijkheden van zowel de Forerunner 965 als Garmin Connect te ontdekken en de betekenis ervan te doorgronden, dat kan nog veel beter. Hier beginnen de mogelijkheden van de beste smartwatches en de hulp die Garmin nieuwe gebruikers biedt, echt uit de pas te lopen.

Conclusie: Garmin Forerunner 965 kopen?

De Forerunner 965 is het nieuwe topmodel hardloop- en triathlon-sporthorloge van Garmin. Het is daarbij ook nog een prima smartwatch waar je berichten die binnenkomen op je smartphone kunt aflezen en ook de muziek kunt bedienen. Tot slot komt het automatisch en zonder enige extra abonnement, met het ongekend uitgebreide Garmin-connect platform met apps en online services voor analyses gericht op sport, gezondheid en alledaags welzijn. Wie het ervoor over heeft kan zonder ongezien dit model kiezen, het is het beste wat er is in zijn soort. Toch is het vermoedelijk niet beste dat er zal zijn. Dat Garmin binnen afzienbare tijd met een solar of LTE-variant komt en mogelijk wel met beide extra’s op één model, ligt te zeer voor de hand om nu de Forerunner 965 te kopen en niet uiteindelijk toch even teleurgesteld te zijn. En uiteindelijk wil elke sporter toch een winnaar zijn, al is het maar voor even.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.