ID.nl logo
Meten, weten en … beter leven?
© sitthiphong - stock.adobe.com
Gezond leven

Meten, weten en … beter leven?

Smartwatches en fitnesstrackers hebben de laatste jaren een opvallende ontwikkeling doorgemaakt. Van eenvoudige apparaatjes voor het vastleggen van trainingsrondjes en het weergeven van smartphone-berichten zijn het geavanceerde gezondheidsgadgets geworden, als we de makers moeten geloven. Door dag en nacht te meten, beloven zij inzicht in de gezondheid en daarmee een positieve bijdrage te leveren aan een lang en gezond leven. Maar wat kunnen deze wearables echt en helpen ze ook gezonder te leven?

In dit artikel laten we zien hoe smartwatches en andere wearables gezondheidsdata verzamelen, wat ze meten en hoe je die informatie gebruikt.

Geïnteresseerd in een smartwatch? Groot, klein, sportief of stijlvol? 8 smartwatches getest

Hoewel de eerste Apple Watch de markt voor smartwatches in 2014 een flinke boost gaf, bleef echt succes uit. Inkomende pushnotificaties en de weersverwachting aflezen op een schermpje op de pols waren niet voldoende om kopers enthousiast te maken voor deze nieuwe productgroep. Dit veranderde toen de fabrikanten beweging en gezondheid een speerpunt van deze producten maakten. Het besef van kwetsbaarheid dat veel mensen tijdens de coronapandemie hadden ervaren, was daarbij een onverwacht steuntje in de rug.

Een smartwatch heeft twee unieke eigenschappen, het apparaat wordt heel direct op het lichaam gedragen, en dan vaak ook dag én nacht. Dit maakt het mogelijk dat een smartwatch continu metingen doet en dus ook continu data verzamelt over het lichaam, maar ook de fysieke inspanningen van de drager. Juist voor gezondheidsdata is ook het dragen buiten de tijden dat iemand actief is erg belangrijk. Perioden dat het lichaam herstelt en de mate waarin zijn minstens zo belangrijk als de gegevens van de periode dat iemand werkt of sport.

Smartwatches hebben een unieke eigenschap: je draagt ze de hele dag en eventueel ook de nacht.

Meten is weten

Voor het meten zijn smartwatches uitgerust met sensors. Deze zitten altijd aan de binnenzijde, direct op de huid. Dit is noodzakelijk om metingen van voldoende kwaliteit te kunnen doen. Bijna allemaal gebruiken ze licht om te meten, en vrije ruimte tussen sensor en huid evenals inkomend licht van de zijkant, maken de metingen minder betrouwbaar.

Een sensor op een smartwatch bestaat altijd uit een combinatie van een emitter die een of meer lichtsignalen uitzendt en een receptor die het terugkerende signaal ontvangt. Volgens Pieter Hélin van sporthorloge-fabrikant Polar gaat het bijvoorbeeld bij de hartslag om “verschillende led-emitters die een signaal door de huid sturen en telkens als het licht weerkaatst wordt, is er een bloedstroom en dus ook een hartslag”. Het verschil in reflectie is gering, er stroomt immers altijd bloed door de pols, maar door de sensor het licht honderden keren per seconde te laten knipperen en de receptor het licht even vaak te laten meten, is het toch voldoende om het aantal keren per minuut dat een hart slaagt, te berekenen.

Om de meting te optimaliseren, kunnen fabrikanten daarbij bijvoorbeeld de frequentie van meten variëren. “De frequentie waarmee de optische hartslagmeter meet, hangt af van het activiteitsniveau van de gebruiker. Begin je met een activiteit, dan zal deze vaker een meting uitvoeren om de gebruiker te voorzien van frequentere en nauwkeurigere hartslaggegevens,” vertelt Ewout Meijers, productmanager bij Garmin.

Daarnaast worden de sensors zelf continu verder ontwikkeld. Meer sensors met meer kleurvariëteit of juist, zoals Samsung stelt, juist minder sensors maar met meer kwaliteit in elke sensor, waardoor deze op een meer optimale afstand van elkaar geplaatst kunnen worden. De ruimte achterop de smartwatch is immers beperkt.

De sensors voor het meten, zitten zoals bij deze Samsung Galaxy Watch en Polar Vantage V altijd aan de binnenzijde van de smartwatch.

Polar was de eerste

Het eerste horloge dat de hartslag registreerde was de Polar Sport Tester PE 2000. Het werd in 1983 uitgebracht door het Finse bedrijf Polar Electro dat nog steeds een van de leidende merken is in de markt voor sport- en smartwatches. De Sport Tester PE 2000 gebruikte nog wel een borstband om de hartslag te meten.

Het eerste horloge dat ditzelfde deed middels een optische hartslagsensor op de pols was de Mio Alpha in 2012. Kort daarna namen alle grote merken deze technologie over, waardoor hartslagmeting via de pols inmiddels de standaard is voor smartwatches.

De Sport Tester PE2000 was in 1983 het eerste sporthorloge dat de hartslag registreerde.

Indirect meten

Wat voor al deze sensors geldt, is dat ze indirect meten. Ze meten niet het elektronische signaal van het hart zoals je dat met een borstband doet (volgens Hélin toch de gouden standaard), maar ze meten het product van een hartslag. Het voordeel van dit indirect meten is dat het niet-invasief is: er hoeft niets in of aan het lichaam te veranderen om de meting te doen.

Niet-invasief meten is veelal ook goedkoper en vereist geen of minder professionele begeleiding. Ook combineren smartwatches sensorinformatie met andere informatie. Zo is de stappenteller nooit een exacte meting van het aantal keren dat iemand een voet op de grond zet, maar altijd een afgeleide van de intensiteit en het ritme van andere bewegingen. “Een stappenteller herleidt een stap uit de beweging van het lichaam als je loopt. Het gebruikt hiervoor de diverse bewegingssensors die in de stappenteller verwerkt zitten. Bij Garmin zijn deze zo ontworpen dat zij repetitieve loopbewegingen kunnen detecteren en bijhouden. Wanneer je arm zwaait, zal de interne drie-assen-accelerometer van het horloge elke complete zwaai meten en vastleggen als twee stappen.”

Deze manier van meten is voldoende om een voldoende nauwkeurige score te geven voor het aantal stappen, maar het zal zelden het exacte aantal stappen zijn. De kans dat stappen worden geregistreerd omdat de pols beweegt terwijl je niet loopt maar wel actief bezig bent, is niet uit te sluiten.

©Pieter Hélin

Volgens Polar-productspecialist Pieter Hélin (hier op de foto) zijn de stappen die een smartwatch meet nooit exact het aantal stappen dat iemand zet, maar een zeer goede benadering.

Van sport naar gezondheid

Om de stap te maken van fitness en sport naar gezondheid, is meer en ook andere data nodig. Hiervoor waren betere en ook andere sensors nodig. De eerste generaties optische sensors waren bijvoorbeeld onvoldoende nauwkeurig en ook lag de frequentie van meten te laag, om ook trends en onregelmatigheden in een hartritme te detecteren. Dit was wel nodig om een elektrocardiogram (ecg) te maken.

Steeds meer smartwatches kunnen ook een eenvoudige ecg maken.

Een van de eerste nieuwe metingen die de fabrikanten wilden toevoegen. Uiteindelijk was Apple met de Watch Series 4 de eerste, maar inmiddels kunnen bijna alle merken dit.

Na de meting met de smartwatch is er in de app vaak meer uitleg en ook de mogelijkheid om het rapport van de ecg als pdf te delen.

Regels voor gezondheidsclaims

Een producent mag niet zomaar claimen dat zijn product goed is voor de gezondheid of dat het een volwaardige medische meting verricht, daar zijn verschillende wetten en regels voor. Veel daarvan richten zich op voedingsmiddelen, maar er zijn ook regels voor medische apparaten en deze gelden dan ook voor smartwatches en wearables wanneer die gezondheidseffecten claimen.

Claimt een apparaat ‘een medische diagnose’ te kunnen stellen of dat de meting ‘ter ondersteuning van een medische behandeling’ is, dan moet het apparaat voldoen aan de Europese verordening voor medische hulpmiddelen: de Medical Device Registration, Verordening (EU) 2017/745 (MDR). Doet een smartwatch dezelfde metingen als indicatie en zonder medische claims (bijvoorbeeld ‘voor wellness-doeleinden’ of ‘geen medisch hulpmiddel’), dan gelden de regels uit de verordening niet. In Nederland beoordeelt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd de claim van fabrikanten over de waarde van hun meting.

Niet voor medisch gebruik

Gebruik van de ecg-functie gaat zonder uitzondering vergezeld van de disclaimer dat de meting niet bedoeld is voor medisch gebruik, diagnose of behandeling. De reden hiervoor is dat een smartwatch geen medisch apparaat is. Om dat wel te zijn, moet de smartwatch aan tal van regels voldoen waar hij nu niet aan voldoet. De meeste smartwatches maken een elektrocardiogram met één kanaal. Dit is voldoende voor een eerste indruk, maar onvoldoende voor echt medische diagnose. Daarvoor is een 6- of zelfs 12-kanaalsmeting nodig, waarbij ook tal van andere signalen van het hart worden gemeten die een smartwatch nu helemaal niet ziet.

Kenneth Meijer, professor Bewegingswetenschappen aan de Universiteit Maastricht, noemt de ecg een van de meetwaarden die “je niet door een leek of app moet laten beoordelen”. Voor de juiste interpretatie en diagnose is meer informatie en ook meer kennis nodig. Pieter Hélin van Polar is hetzelfde oordeel toegedaan: “Een wearable is geen medisch apparaat, maar het kan wel helpen om bepaalde trends op te sporen. De data die uit een consumentenwearable komt, kunnen een alarmpje doen afgaan, maar zijn geen medische diagnose.”

Ecg-meting gaat altijd gepaard met de disclaimer dat het geen volledige medische meting is en voor een juiste diagnose een medisch expert nodig is.

Bloeddruk

Na de ecg was de bloeddruk de volgende belangrijke gezondheidsindicator die smartwatchfabrikanten willen kunnen meten. Dit is beduidend lastiger dan de hartslag of het zuurstofgehalte in het bloed. De Samsung Galaxy Watch4 en Huawei Watch D2 zijn nu de eerste smartwatches die ook de bloeddruk kunnen meten. Samsung doet het met een optische sensor die de pulsgolflengte van de hartslag meet en correleert met de bloeddruk. Hiervoor is het nodig voor het eerste gebruik de meting van de smartwatch minimaal drie keer te vergelijken met die van een traditionele bloeddrukmeter en deze kalibratie gedurende de tijd van het gebruik regelmatig te herhalen.

Samsung meet de bloeddruk optisch en daarom is het nodig de smartwatch regelmatig te kalibreren met een traditionele bloeddrukmeter.

 Huawei doet het met de Watch D2 opvallend anders. De Watch D2 beschikt over een driedubbele polsband waarvan de binnenste twee tijdens de meting worden opgepompt. Vergelijkbaar met hoe een traditionele bloeddrukmeter met een manchet om de bovenarm de bloeddruk meet, maar dan dus op de pols. Het voelt ook precies zo, je voelt het bloed stuwen en de hartslag steeds nadrukkelijker.

De Huawei Watch D2 heeft een medische certificering voor het non-invasief meten van bloeddruk.

 Behalve losse metingen kan de D2 ook gedurende een langere periode op vooraf ingestelde intervallen automatisch de bloeddruk meten. Door 24 uur lang elk half uur een meting te doen, levert dit een beeld van de bloeddrukwaarden gedurende de dag én nacht.

De Watch D2 van Huawei kan gedurende een langere tijd regelmatig automatisch de bloeddruk meten met zijn toch al innovatieve meetmethode.

Andere wearables

Behalve bij de sensors innoveert de industrie ook in aantal en vorm van slimme wearables. Samsung heeft inmiddels de Samsung Galaxy Ring die de huidtemperatuur en hartslag meet, en tevens over een accelerometer beschikt die de bewegingen en activiteit van de drager volgt. En dat product doet het tot een week zonder op te laden.

De Samsung Galaxy Ring draag je aan je vinger en heeft aan de binnenzijde drie sensors voor hartslag- en fitnesstracking en het meten van het zuurstofgehalte in het bloed.

 Volgens Samsung zijn de metingen van de Galaxy Ring het betrouwbaarst wanneer deze aan de wijsvinger gedragen wordt. Niet iedereen zal dit doen, gedragen aan de ringvinger valt deze in elk geval minder op. Maar zeker bij het slapen zal het comfortabeler aanvoelen dan een soms forse smartwatch.

De Galaxy Ring van Samsung is een comfortabel alternatief voor een grote smartwatch, zeker tijdens de nacht, en levert dan toch belangrijke data over de hartslag tijdens de slaap.

 Waar de Samsung Galaxy Ring vooral compatibel is met de Samsung-gezondheids-apps en het Android-platform, geldt dat niet voor de Sennheiser Momentum Sport. Deze oordopjes bieden behalve prima geluid, ANC-ruisonderdrukking en draagcomfort, ook inzicht in hartslag en lichaamstemperatuur. De techniek is ontwikkeld samen met Polar.

Muziek en meteen ook meten, deze oordopjes van Sennheiser zijn uitgerust met sensors voor temperatuur en hartslag.

Volgens productmanager David Holm van Sennheiser is meten in het oor nauwkeuriger dan aan de pols. “Een smartwatch kan tijdens het lopen loskomen van de pols wat de meting negatief beïnvloedt. Om eenzelfde kwaliteit gegevens te krijgen als een meting in het oor, zou je een smartwatch hoger op de arm moeten dragen. Maar dat is niet handig en niet comfortabel,” aldus Holm. Omdat je de oordopjes niet dag en nacht draagt, zijn deze vooral voor sporters bedoeld die toch al met een muziekje sporten en de extra nauwkeurigheid van de data waarderen.

De Sennheiser Momentum Sports-oordopjes worden door alle sport- en gezondheids-apps herkend als sensors voor extra data.

Gezondheid is meer dan fitheid

Hoewel fitheid en gezondheid niet los van elkaar gezien kunnen worden, zijn ze niet hetzelfde. “Gezondheid is een veelomvattend concept waarin lichaamsfunctie, activiteit in het dagelijks leven en participatie in de samenleving verpakt zitten. Fitness is daar dus slechts een aspect van,” aldus Meijer. Hij refereert aan de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) die gezondheid in een veel breder perspectief benadert dan alleen lichamelijke gesteldheid.

Meijer is echter niet tegen het gebruik van smartwatches, hij draagt er zelf ook een. “De verbreding naar gezondheid is een goede ontwikkeling mits de uitkomsten goed gevalideerd zijn en de doelstelling bewustwording is. Het bewijs dat fysieke activiteit goed is voor de gezondheid is keihard. De winst zit in de preventieve kant. Smartwatches kunnen bijdragen aan bewustwording en geven goede meetwaarden voor coaching. Dat vereist dan wel dat de specialist weet waar hij op moet sturen. Vroeger was het advies vaak rust, maar meer en meer zien we dat juist het activeren van de mens leidt tot gezondheidseffecten, ook bij ernstig zieke personen,” aldus Meijer.

Professor Bewegingswetenschappen Kenneth Meijer van de Universiteit Maastricht draagt zelf een Apple Watch voor het vastleggen van zijn dagelijkse activiteiten.

De app als coach

De winst die Meijer zoekt, zit ’m vooral in de mobiele apps die bij de smartwatches horen. Ze synchroniseren de data van de smartwatch met de smartphone, en soms ook nog een online dienst. Ze bieden daarna dashboards, analyses en steeds meer ook advies. Waar de sporthorloges steeds betere trainingsschema’s geven voor hardlopers en fietsers, weten de apps die specifiek de gezondheidsdata gebruiken van de smartwatches dat ook steeds beter te doen.

Huawei biedt in zijn Health-app filmpjes voor fitnessoefeningen.

Het coachen gaat van het stimuleren meer te bewegen en in elk geval dagelijks de activiteiten voor bewegen en inspanning te voltooien tot adviezen voor voeding, training en vooral ook slaap. Wie zijn smartwatch ‘s nachts draagt, kreeg al langere tijd bij elke smartwatch wel een rapport met gegevens over de duur en kwaliteit van de nachtrust die afgelopen nacht, maar steeds meer volgen ook adviezen.

Draag tijdens het slapen een Samsung- of Huawei-smartwatch en leg een telefoon met de bijbehorende app naast het kussen en behalve de slaapkwaliteit worden ook snurken en ademhalingsonderbrekingen gedurende de nacht geregistreerd.

In combinatie met een Samsung-smartphone en -smartwatch analyseert Samsung Health snurken en ademhalingsonderbrekingen tijdens het slapen.

Behalve voor de gebruiker zelf bieden de inzichten volgens Meijer ook kansen voor de gezondheidszorg. “Het zou bijvoorbeeld goed zijn als de huisarts of specialist bij een consult ook zou vragen naar het activiteitenprofiel van de patiënt. Dit vereist wel dat ook de artsen deskundigheid opbouwen in leefstijlgerelateerde uitkomsten.”

Regels voor privacy

Medische gegevens zoals smartwatches die verzamelen, vallen volgens de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR) onder de ‘bijzondere persoonsgegevens’. Deze gegevens zijn zo privacygevoelig dat het een grote(re) impact op een persoon kan hebben wanneer deze gegevens worden verwerkt. Daarom geldt dat dit alleen mag wanneer de gebruiker uitdrukkelijk toestemming geeft. Voor de makers van de smartwatches en andere slimme meetapparaten betekent het dat zij extra zorgvuldig met deze gegevens moeten omgaan en dit geldt ook voor eventuele andere dienstverleners die deze gegevens verwerken.

Conclusie

Door bij de ontwikkeling van nieuwe smartwatches steeds nadrukkelijker te kijken naar gezondheid in plaats van alleen sport en fitness, is er nieuwe dynamiek ontstaan binnen de slimme wearables. Het zorgt voor welkome innovaties bij de sensors en ook modellen. De belofte van de ‘quantified self’ als de mens die zichzelf continu meet en analyseert maakt langzaam plaats voor meer inzicht in gezondheid in de bredere betekenis. Zelfs wanneer voor echt medische zaken een medicus noodzakelijk blijft, kan uiteindelijk niemand tegen meer inzicht en het eerder detecteren van trends of afwijkende waarden zijn.

▼ Volgende artikel
Review Dreame H15 Pro Foamwash – Schuim maakt het verschil
© Wesley Akkerman
Huis

Review Dreame H15 Pro Foamwash – Schuim maakt het verschil

Met de Dreame H15 Pro Foamwash gaat het Chinese merk net een stapje verder als het om dweilen gaat, terwijl het de stofzuigprestaties niet laat overschaduwen. Ondanks dat pakt het merk niet elk probleem aan van het 699 euro kostende apparaat.

Uitstekend
Conclusie

De H15 Pro Foamwash is niet zwaar, ligt lekker in de hand en rijdt gemakkelijk met je mee. Hij haalt hardnekkig en aangekoekt vuil veel sneller en beter weg dan de concurrentie, dankzij het gebruik van schuim (dat je zelf kunt doseren). Ja, de prijs is fors, maar met een beetje korting is de nat-droogcombinatie de aanschaf waard als je bijvoorbeeld huisdieren hebt en af wilt van nare geurtjes.

Plus- en minpunten
  • Soepel en behendig
  • Gaat ook onder de bank
  • Bijna geen omkijken naar
  • Koppeling met app
  • Muren worden niet nat
  • Robotarm en wisser
  • Plat en rechtop
  • Schuim voor hardnekkige vlekken
  • Prijs
  • Oppassen met draden op de vloer
  • Eén opvangbak voor stof en vies water
  • Geen tapijtherkenning
  • Waterbak op de kop

2025 is het jaar van de Dreame H15 Pro-serie, waarvan de Dreame H15 Pro Foamwash de meest recente versie is. Het is ook een van de duurdere modellen binnen deze reeks (waartoe onder meer ook de H15 Pro en H15 Mix behoren). Dit model richt zich vooral op de dweilfunctie en introduceert daarvoor een speciale foamkop. Deze kop spuit schuim op de vloer, waardoor hardnekkig vuil en uitwerpselen van huisdieren beter loskomen.

In de basis is dit nog steeds de vertrouwde H15 Pro, maar dan met een paar opvallende extra's. De Foamwash heeft net als het standaardmodel een robotarm die voorkomt dat muren nat worden en een ingebouwde wisser die de dweilborstel schoonhoudt. Je kunt het apparaat zowel rechtop als plat gebruiken, waardoor je ook moeiteloos onder banken en stoelen dweilt. Instellen en bedienen doe je eenvoudig via de Dreame-app.

©Wesley Akkerman

Dezelfde basis

Ook heb je er qua onderhoud bijna geen omkijken naar. Je plaats hem op de meegeleverde oplaadbasis, drukt op de knop voor zelfreiniging en vervolgens doet het apparaat de rest. Het maakt schoon met heet water en neemt de tijd voor het drogen, waardoor er geen nare geurtjes ontstaan. Je kunt alles zó instellen dat er om de zoveel tijd een extra schoonmaakbeurt wordt uitgevoerd, zodat je huis fris blijft en nare geurtjes geen kans krijgen.

Hoewel we over het algemeen positief zijn over de Dreame H15-serie, blijven er ook aandachtspunten. Net als bij het Pro-model zonder toevoeging, herkent dit model geen kabels en kan het die dus per ongeluk opzuigen. Tapijtherkenning ontbreekt eveneens, en water en vuil belanden samen in één opvangbak in plaats van apart. Bovendien zit de schoonwaterbak ondersteboven – en dat levert geregeld een kliederboel op.

©Wesley Akkerman

Unieke eigenschappen

In vergelijking met de H15 Pro en H15 Pro Heat biedt de Foamwash net wat meer zuigkracht, met 23.000 Pa. Ook heeft deze variant, net als de robotstofzuigers, een speciale borstel die korte metten maakt met (dieren)haren, zodat ze niet vast blijven zitten of zich ophopen tijdens het schoonmaken. Dat maakt dit apparaat een uitstekende optie voor mensen met huisdieren of lang haar (of allebei), vooral op harde vloeren.

Net zoals veel andere H15-versies biedt de Foamwash dus een unieke functie aan. Zoals gezegd kun je tijdens het schoonmaken een laagje schuim op de grond spuiten. Dit gaat heel soepel met een klein hendeltje dat onder je duim rust. Als je dat naar beneden duwt en kort ingedrukt houdt, spuit de stofzuigermond wat foam op de grond. Vervolgens ga je hier met de nat-droogstofzuiger overheen en maak je schoon zoals je dat ook zonder schuim zou doen.

©Wesley Akkerman

Met of zonder schuim

Maar waarom zou je dat doen? Nou, die extra schuimlaag kan twee dingen doen. Ten eerste helpt het schuim om nare geurtjes te verdoezelen en een frisse geur te verspreiden, waardoor je bijvoorbeeld geen last meer hebt van de geurtjes afkomstig van huisdierongelukjes. Daarnaast maakt het schuim grondiger schoon. Door wat extra schuim op een hardnekkige vlek te spuiten, verdwijnt die vaak sneller dan zonder foam.

Over het algemeen is de Dreame H15 Pro Foamwash al capabel genoeg om na één duw flink wat soorten vuil weg te halen. Denk dan aan sauzen, stof, brokjes, pap, appelmoes, noem maar op. In een enkel geval moet je er misschien een tweede keer overheen, maar dat is standaard voor dit soort machines. De grootste uitdaging blijft het aanpakken van aangekoekte vlekken. Vetvlekken op de grond naast het fornuis krijgt hij nog niet helemaal weg, maar vrijwel al het andere verdwijnt zonder moeite.

©Wesley Akkerman

Dreame H15 Pro Foamwash kopen?

Tijdens het gebruik merkten we dat de Dreame H15 Pro Foamwash dankzij de extra schuimfunctie goed presteert bij hardnekkige of opgedroogde vlekken. Je moet er soms wel een paar keer overheen gaan en bij elke beweging wat schuim laten vrijkomen, maar dat is precies waarom je dit apparaat in huis haalt. Het schuim weekt het vuil los, waardoor het na een paar bewegingen moeiteloos verdwijnt.

Tel daarbij op dat de Foamwash niet heel zwaar in de hand ligt, gemakkelijk over de vloer rijdt en redelijk flexibel is en je houdt een betrouwbare nat-droogcombinatie over die vuil sneller en beter weghaalt dan menig ander dweilstofzuiger. De prijs is vrij fors, maar met een goede aanbieding haal je een sterke allrounder in huis. Dat laagje schuim maakt echt verschil. Bovendien is de basis op orde, aangezien de H15 Pro het fundament vormt.

▼ Volgende artikel
Meer dan alleen Word: verborgen parels in Microsoft 365
© monticellllo - stock.adobe.com
Huis

Meer dan alleen Word: verborgen parels in Microsoft 365

Microsoft 365 puilt uit van apps en functies, maar de meeste mensen beperken zich tot Outlook, Teams en Word. Daardoor blijven vele tools onbenut die je werkdag juist soepeler, creatiever en meetbaar productiever kunnen maken. In dit artikel bespreken we vijf minder bekende Microsoft-apps die al binnen enkele minuten tijdswinst opleveren.

In dit artikel lees je:
  • Waarom veel Microsoft 365-tools onbenut blijven

  • Welke vijf apps je vandaag nog kunt gebruiken

  • Forms voor snelle feedback en data in Excel

  • Sway voor interactieve presentaties zonder dia’s

  • To Do voor focus en dagplanning

  • Whiteboard voor realtime brainstormen

  • Clipchamp voor simpele video’s in de browser

We weten allemaal dat Microsoft 365 meer is dan alleen Word. Alleen zodra de mail is weggewerkt en de meeting is afgelopen, grijpen we automatisch terug naar onze vaste patronen. Zonde, want juist in die minder gebruikte apps zit de winst. Ze zijn al opgenomen in je licentie, vragen geen installatiestress en sluiten naadloos aan op de gegevens waarmee je toch al werkt.

Deze apps zijn eigenlijk nog je ongeopende gereedschapsladen voor onder meer snelle polls, interactieve presentaties en slim taakbeheer. We laten stap voor stap zien hoe je Forms, Sway, To Do, Whiteboard en Clipchamp inzet. Daarmee versnel je je routineklussen, trigger je je creativiteit en maak je het samenwerken leuker. Elk voorbeeld kun je in enkele minuten uitproberen, direct in de browser. Pak dus een kop koffie, open de app-launcher en ontdek wat er al klaarstaat om jouw werkdag soepeler te maken. 

Microsoft Forms: Instant enquêtes

Microsoft Forms is waarschijnlijk de snelste manier om feedback te verzamelen, maar weinig mensen weten dat de app standaard tot hun beschikking staat. Open Forms via de app-launcher of open de url en klik op Nieuw formulier. Geef je formulier een titel en beschrijving, druk op + en kies Keuze om meerkeuzevragen toe te voegen. Probeer ook eens de optie Likert nadat je een nieuwe vraag toevoegt met het plusje. Hiermee kun je verschillende vragen en antwoordopties combineren in een handige tabel.

Klik na het invoeren van al je vragen bovenaan op Voorbeeld om het resultaat te testen in de desktop- en de mobiele weergave. Zodra alles klopt, gebruik je Antwoorden verzamelen en selecteer je Koppeling kopiëren. Binnenkomende antwoorden vind je onder Antwoorden weergeven, waar je met één klik op Resultaten openen in Excel een realtime gekoppeld werkblad krijgt. Zo voeg je data toe aan bestaande dashboards zonder handmatige import. Daarmee is Forms een handige tool om snel data in een Excel-sheet te krijgen.

Een formulier is zo gemaakt, verstuurd én geanalyseerd.

Sway: Interactief en meetbaar

Sway is Microsofts digitale canvas waarmee je in een handomdraai een interactieve presentatie, nieuwsbrief of rapport publiceert, zonder ook maar één dia te ontwerpen. Klik in de app-launcher op Sway (of ga naar de browserversie) en selecteer Nieuwe maken. Je start met een lege Verhaallijn waarin elke kaart een inhoudsblok vertegenwoordigt. Typ een titel, druk op Enter en klik op + om tekst, afbeeldingen of video toe te voegen. Wanneer je bij Media kiest voor Zoeken, haalt de app rechtenvrije beelden uit Bing Image Search en slaat deze meteen op in de presentatie.

Open vervolgens het rechtervenster Ontwerpen via de knop linksboven en klik op Stijlen. Met het vergrootglas-pictogram pas je lettertype en kleuren aan. De knop Remix! draait het complete ontwerp net zo lang tot het fris oogt. Druk op Afspelen om de verticale of horizontale scrolrichting te testen. Door bovenaan Delen te kiezen en de optie Invoegcode ophalen te kopiëren, plaats je de presentatie in SharePoint of op een externe site. Zo verruil je de statische dia’s voor dynamische, mobielvriendelijke verhalen voor elk publiek.

Een Sway-presentatie wordt pas echt interessant wanneer je interactiviteit toevoegt. Klik in de verhaallijn op + en kies Groep; selecteer vervolgens Stapel om een stapel kaarten te maken. Gebruik Groep / Vergelijking als je een effect wilt, bijvoorbeeld om productfeatures te onthullen.

Heb je alles gepubliceerd, ga dan naar het dashboard en open je project. Klik rechtsboven op Analyse. Hier zie je leestijd, scroltempo en de hoeveelheid tegels die zijn bekeken. Als te weinig lezers het einde halen, experimenteer dan met kortere tekstkaarten of een extra accentkleur via Stijlen. Door deze datagedreven tweaks te herhalen, optimaliseer je je verhaal op een vergelijkbare manier als A/B-testen in marketing, maar zonder ingewikkelde tools of code.

Microsoft Sway is een modern alternatief voor PowerPoint.

Alles wat met Sway is gemaakt kun je snel bekijken, ook de gebruiksstatistieken.

Welke licentie heb je nodig?

Vraag je je af of je extra moet betalen voor minder bekende Microsoft-apps? Goed nieuws: apps zoals Forms, Sway, To Do en Whiteboard zijn inbegrepen bij bijna alle Microsoft 365-abonnementen, ook bij de versies voor thuisgebruik.

Clipchamp – handig voor het maken en bewerken van video’s – zit standaard in de nieuwere Microsoft 365-pakketten. Heb je een ouder abonnement, dan kun je de gratis versie gebruiken, al zit daar soms een klein watermerk op. Voor toegang tot extra functies zoals professionele stockvideo’s of merksets heb je een betaalde uitbreiding nodig.

Power Automate, waarmee je taken automatiseert, is beperkt beschikbaar in standaardabonnementen. Zolang je het niet intensief gebruikt, hoef je niets extra’s te betalen. Whiteboard werkt prima op een gewone laptop en is ideaal voor het maken van snelle schetsen of samen brainstormen.

Wil je zeker weten welke apps je kunt gebruiken? Kijk dan in je Microsoft 365-instellingen. Daar zie je welke apps zijn ingeschakeld en kun je eventueel functies aan- of uitzetten. Zo haal je het meeste uit je abonnement zonder onnodige kosten.

To Do: dagelijkse focus

Microsoft To Do lijkt op het eerste gezicht een takenlijst, maar de app bevat krachtige functies om afleidingen te minimaliseren. Start de dag in Mijn dag en klik op Taak toevoegen en vervolgens op Toevoegen, zodat ze in de dagplanning verschijnen. Klik vervolgens op een taak en stel via het bel-pictogram een herinnering in, bijvoorbeeld tien minuten voor je vergadering. Gebruik bij grotere projecten de functie Stap toevoegen om subtaken te definiëren, zodat je progressie ziet zonder het hoofdticket af te vinken. Door consequent prioriteiten en vervaldatums in te vullen, ontstaat een realtime dashboard dat je minder tijd kost dan een handmatig bijgehouden spreadsheet.

To Do is veel meer dan een simpel boodschappenlijstje.

Whiteboard: virtueel brainstormen

Microsoft Whiteboard verandert elk toestel in een gedeeld canvas waarop je samen met anderen realtime schetst, post-its plakt en processen visualiseert. Klik op Nieuw whiteboard; er verschijnt een leeg bord voor iedereen die je ervoor uitnodigt. Klik onderaan op Notitie of notitieraster toevoegen om digitale sticky’s te plaatsen en druk na iedere regel op Ctrl+Enter voor een nieuwe kaart. Gebruik vervolgens Reacties en selecteer het smiley-pictogram om stemmen uit te brengen zonder de flow te onderbreken.

Wil je structuur aanbrengen, open dan het pictogram Sjablonen en selecteer bijvoorbeeld Kanban of SWOT. Sleep de sjabloon naar het bord en laat collega’s hun bestaande notities erin gooien. Als iemand liever tekent, activeer je de pennen onderaan. Na de sessie klik je op Instellingen / Exporteren / Afbeelding om het resultaat van je brainstorm te downloaden.

Een brainstormsessie is natuurlijk niet compleet zonder een paar (virtuele) post-its.

Clipchamp: snel sociale video’s maken

Clipchamp is Microsofts video-editor waarmee je zonder zware software toch professionele filmpjes in elkaar zet. De app staat standaard geïnstalleerd in Windows 11. Meld je aan met je account, en kies welk soort video’s je wilt gaan maken.

Klik op Een nieuwe video maken en kies het gewenste beeldformaat, bijvoorbeeld 16:9 voor YouTube of 9:16 voor Instagram Reels. Sleep vervolgens je ruwe beelden naar het mediaveld of importeer rechtstreeks vanaf OneDrive. Trek een clip op de tijdlijn, selecteer hem en druk op S om het fragment exact op de cursor te splitsen. Gebruik de knop Tekst aan de linkerkant en selecteer een sjabloon om de video van je eigen tekst te voorzien.

Voor dynamische overgangen klik je tussen twee clips op Overgang toevoegen, in de rechterzijbalk vind je verschillende opties. Klaar? Druk rechtsboven op Exporteren en zet de dropdown op 1080p voor de beste balans tussen scherpte en bestandsgrootte. Dankzij directe upload naar OneDrive kun je de clip meteen delen in Teams zonder extra handelingen of mails.

Met Clipchamp maak je in een handomdraai een professioneel ogende social video.

Maak meer impact!

Je hoeft dus geen nieuwe software te kopen om sneller, creatiever en datagedreven te werken. Forms levert je in vijf minuten bruikbare inzichten op, zeker wanneer je de antwoorden via Power Automate omzet in acties. Sway vervangt statische dia’s door responsive verhalen die zich aanpassen aan elk scherm. Met To Do combineer je persoonlijke focus en teamtaken zonder dubbelwerk. Met Whiteboard kun je intuïtief brainstormen, terwijl Clipchamp binnen de browser video’s produceert die klaar zijn voor sociale kanalen. Door deze minder bekende onderdelen slim in te zetten, verhoog je de productiviteit én de betrokkenheid zonder een cent extra.