Zweten tijdens het sporten: waarom, en moet je er iets tegen doen?
Klotsende oksels, een donkere vlek op je rug en glinsterende druppels op je voorhoofd – zweet en sport horen bij elkaar. Transpiratie is gezond, maar niet altijd ideaal. Waarom zweten we eigenlijk tijdens het sporten? En kun (en moet) je er iets aan doen?
Na het lezen van dit artikel weet je:
- wat zweet precies is
- waarom je tijdens het sporten extra veel zweet
- waarom zweet niet altijd stinkt
- waarom jij meer zweet dan je partner of je vrienden
- waarom je er lang niet altijd iets tegen moet doen
- waarom je er soms wel iets aan kan doen
- dat deodorant niet helpt tegen zweten, maar antiperspirant wel
- dat mensen niet de enige dieren zijn die zweten
Ook leuk om te lezen: 5 must-do’s voor sporten met warm weer
Waarom zweet je eigenlijk?
Zo'n zweetplek is irritant en lelijk, maar transpireren is echt niet alleen maar vervelend. Sterker nog: het is noodzakelijk. Tijdens het sporten warmt je lichaam namelijk op. Die hogere temperatuur maakt dat je spieren losser zodat ze beter presteren. Maar je lichaamstemperatuur is een delicaat iets. Te koud is niet goed, maar te warm ook niet. Daar heeft je lichaam iets op gevonden: overtollige warmte wordt via je zweetklieren afgevoerd. De lucht om je heen koelt je vochtige lichaam af, zodat je lichaamstemperatuur binnen de perken blijft.
Zweten is daarom absoluut nodig. Vooral bij langere duurinspanningen is een goede regulatie van de lichaamstemperatuur heel belangrijk. Oververhitting zorgt namelijk voor slechtere prestaties, en kan zelfs gevaarlijk zijn voor de gezondheid.
(Z)weetjes
- Zweet bestaat vooral uit water en zout, maar bevat ook ontsmettende stoffen.
- Je kunt tot wel 8 liter per dag zweten - altijd blijven drinken dus, vooral als het warm is.
- Alles begint in je hersenen. De hypothalamus is de thermostaat, en als die denkt dat het te warm wordt, begint het proces onherroepelijk.
- Mannen zweten sneller en meer dan vrouwen, terwijl vrouwen meer zweetklieren hebben.
- Alleen zoogdieren kunnen zweten, en dan nog niet eens allemaal. Apen en paarden zweten juist behoorlijk veel, op dezelfde manier als jij en ik.
Waarom zweet je altijd op dezelfde plekken?
Er zijn bepaalde plekken op je lichaam waaraan je goed merkt dat je een inspanning levert. Onder de oksels is natuurlijk de bekendste, maar ook de handpalmen, voeten, de nek en de achterkant van je schouders zijn verzamelplekken voor druppels. Daar zitten bovengemiddeld veel zweetklieren, dus is er meer ruimte voor het vocht om te ontsnappen.
©Gabriel Maia
In principe zweet je tijdens het sporten over je hele lichaam, je ziet het alleen beter op de plekken die net iets warmer zijn dan de rest. Onder je oksels kan er minder zweet verdampen, en dus zie je het er sneller. Op je rug staat een groot deel van je huid in direct contact met je kleding, waardoor je het daar doorgaans ook wat sneller ziet. Meestal zweet je bovenlichaam ook wat meer dan je onderlichaam – zweetvoeten daargelaten.
Zweetgenen
Transpiratie is heel persoonlijk: de een zweet veel meer dan de ander. Tijdens een stevige fysieke inspanning ontkomt niemand eraan, maar bij een rustige work-out zijn er grote verschillen. Dat is voor een groot deel genetisch: flink zweten zit vaak in de familie. Heel veel kun je daar niet aan doen. Uiteindelijk staat of valt alles bij de inspanning die je levert, en hoe snel de temperatuur in je lichaam oploopt. Veel trainen zorgt ervoor dat inspanningen je minder kracht en energie kosten, en je dus makkelijker afgaan, waardoor de temperatuur in je lichaam lager blijft en je dus minder hoeft te zweten.
Toch klamme handjes?
Bekijk alle zweetbandenKun je er iets doen aan zweten?
Eerst moet je jezelf natuurlijk afvragen of je er iets aan wil doen. Zweten tijdens het sporten is niet alleen vervelend, het is zelfs belangrijk voor je gezondheid. Dat gezegd hebbende: er zijn wel dingen die je kunt doen om de boel niet – letterlijk – de spuigaten uit te laten lopen:
• Draag luchtige kleding. Vooral synthetische materialen kunnen ervoor zorgen dat je lichaam zichzelf niet goed kan koelen, met extra transpiratie tot gevolg.
• Houd je hartslag in de gaten. Je hartslag is een goede graadmeter voor de inspanning die je levert. Schiet je hartslag de hoogte in tijdens een sportsessie? Neem even een korte pauze, en laat je lichaam weer tot rust komen.
• Kies een koel moment of koelere plek. Sport in de ochtend of avond, om de middaghitte te voorkomen. Of kies een plek met airconditioning.
• Ga als het even kan buiten sporten: de buitenlucht zorgt ervoor dat het zweet sneller verdampt.
• Zorg voor frisse lucht en doorstroom. Als je toch binnen gaat sporten, richt dan een ventilator op je lichaam of gezicht, en houd de ramen open.
• Gebruik icepacks. Die zijn tegenwoordig erg in de mode, al moet je daarbij wel weer oppassen dat je lichaam niet té veel afkoelt.
• Pak een scheermesje. Haar houdt zweet langer vast, en zorgt ervoor dat het minder snel kan verdampen. Gladde oksels en geschoren benen zorgen ervoor dat je minder transpireert.
• Je hoofd hoef je natuurlijk niet kaal te scheren, maar een frisgeknipt kapsel of je haar in een hoge staart doen al wonderen.
©VadimGuzhva
Deodorant of antiperspirant? Helpt deodorant ook tegen zweten? Nee, deodorant pakt alleen de bacterien en geurtjes aan. Wel kun je een antiperspirant gebruiken om zweet te stoppen, die zorgt er namelijk voor dat het je huid niet meer uit kan. In de winkel vind je ze beiden onder de naam deodorant, het verschil zit hem in de ingredienten. Een antiperspirant bevat namelijk aluminium of zirconium, die zorgen na een aantal dagen gebruik voor propjes in je zweetklieren. Die ingredienten klinken misschien eng of chemisch, maar het zijn natuurlijke stoffen die ook in ons voedsel, drinkwater en de lucht zitten. Over aluminium gaan geruchten dat het kanker kan veroorzaken, maar dit is nooit bewezen. Of je het zweten echt wil stoppen, terwijl je lichaam het nodig heeft? Die keuze is aan jou!
Bron: Is deodorant kankerverwekkend? op Gezondheidswetenschap.be
Wel zweten, maar geen geurtjes?
Shop voor deodorantLees ook: Dit gebeurt er in je lichaam tijdens het sporten
Verschillende soorten zweet
Misschien is het je al eens opgevallen dat zweten tijdens het sporten niet meteen leidt tot nare geurtjes, en dat klopt. Er zijn namelijk twee soorten zweetklieren in je lichaam. De eccriene klieren zitten over je hele lichaam, en zijn al vanaf je geboorte actief. Die klieren scheiden vooral vocht uit om je lichaam af te koelen als de boel te warm wordt. Zo wordt je T-shirt dus wel nat, maar veel meer last heb je er niet van.
Apocriene klieren komen pas in de puberteit om de hoek kijken. Die klieren zitten op de bekende plekken: onder je oksels, in je handpalmen en in je voeten. Apocriene klieren worden vooral gestimuleerd door je hormoonhuishouding, en scheiden een ander soort transpiratie af – en daar zit soms een luchtje aan.
©Yuri Arcurs
Wat je vooral niet moet doen
Het is verleidelijk om voor en tijdens het sporten minder water te drinken, zodat er niet genoeg vocht in je lichaam zit om veel te zweten. Dat klinkt misschien handig, maar dat is zo ongeveer het slechtste wat je kunt doen, en werkt ook niet. Je lichaam heeft vocht nodig om te kunnen presteren en herstellen. Van te weinig drinken ga je uitdrogen, dat heeft weer gevolgen voor je gezondheid.
Blijf dus voldoende drinken, ook als dat betekent dat je met een nat T-shirt komt te zitten. Onthoud vooral dat zweten tijdens een inspanning juist de bedoeling is, en dat je zeker niet de enige bent die peentjes zweet.
ChatGPT laat zich ook in PowerPoint integreren (ongeveer zoals Copilot).
