Luchtdrukvibrators zoals de Satisfyer winnen de laatste jaren steeds meer aan terrein, dat weten we inmiddels. Maar dat betekent zeker niet dat de wandvibrator ‘uit’ is. Sterker nog, je zou ze zelfs tegelijk kunnen gebruiken. Weet je niet wat een wandvibrator is? ID.nl laat je graag kennismaken met deze toverstaf onder de seksspeeltjes.

✨ Dit artikel in het kort: Dit is een wandvibrator | Hierom wordt een wandvibrator ook wel een massager vibrator genoemd | Hier moet je op letten als je een wandvibrator gaat kopen | Voor jou geselecteerd: 5 fijne wandvibrators | Beginnen met een wandvibrator | Een wandvibrator schoonmaken

Ook lekker lezen: Dit zijn de 5 populairste vibrators voor vrouwen.

Wat is een wandvibrator?

Een wandvibrator, heeft die iets te maken met de wand van de vagina? Nee hoor. Je zou het wel denken als je het op zijn Nederlands uitspreekt, maar ‘wand’ is Engels (je spreekt het uit als wɒnd). Het betekent ‘staf’ . Dat heeft alles te maken met de beroemdste wand, namelijk de Hitachi Magic Wand (Hitachi toverstaf). Een toverstaf is vaak een soort dunne stok met bovenop een bol energie en het idee is dat de wandvibrator dat dus ook is. Om nog even terug te komen op dat ‘wand’ op zijn Nederlands. Dat is juist helemaal verkeerd, want het is helemaal niet de bedoeling dat je een wand vibrator langs je vaginawand inbrengt. Deze vibrators zijn echt juist alleen voor extern gebruik: om de clitoris mee te stimuleren bijvoorbeeld.

☝ Aan het oranje en bruin zie je dat dit exemplaar echt uit de jaren zeventig stamt.

Waarom wordt een wandvibrator ook wel een massager vibrator genoemd?

Dit fijne seksspeeltje wordt ook vaak een massager genoemd en als je wel eens een massagegun hebt gezien*, dan weet je waarschijnlijk wel waarom. Het trillende, bolle uiteinde zorgt voor een fijn geklop en dat is niet altijd alleen extern te voelen, maar juist ook intern (zonder het daar ook in te brengen). Wandvibrators kunnen erg krachtig zijn en het voordeel is dat je ze dus op allerlei plekken kunt gebruiken. Misschien vind je het heel erg fijn in de nek of op de tepels: iedereen is weer anders ‘bedraad’ en voor de een kan stimulatie van een bepaald plekje enorm opwinden en zelfs tot een orgasme leiden, terwijl het een ander koud laat - en andersom. Maar één ding is zeker: sinds de beroemdste wandvibrator Hitachi Magic Wand in de jdaren ‘60 verscheen, hebben aanzienlijk meer vrouwen een orgasme kunnen bereiken.

*Nog nooit gezien? Lees dan ons artikel over de Hypervolt GO 2 massagegun.

Waar moet je op letten als je een wandvibrator gaat kopen?

Wil je een wandvibrator kopen, dan zijn er verschillende opties om rekening mee te houden. Wil je een enorm krachtige voor heel veel stimulatie, wil je dat hij heel stil is, dat hij tegen water kan of dat hij kan worden opgeladen in plaats van dat je losse batterijen nodig hebt? Daarnaast is ook de grootte van het apparaat van belang: een groot exemplaar is lang niet altijd nodig en past bijvoorbeeld minder makkelijk in je tas, mocht je hem willen meenemen. Ook je budget speelt natuurlijk een rol. Wandvibrators zijn er al voor een paar tientjes, maar ook voor 150 euro. Het is maar wat je eraan kunt (en wilt) uitgeven. 

Qua materiaal zijn er wands met een harde plastic bovenkant, maar siliconen is beter (en komt gelukkig vaker voor). Sekstoys van siliconen zijn speciaal gemaakt om veilig te zijn voor het lichaam, maar voelen vaak ook erg zacht aan. Check ook goed welk glijmiddel je (met de wandvibrator die op het oog hebt) kunt gebruiken, want niet alle siliconen gaat goed samen met bijvoorbeeld op siliconen gebaseerd glijmiddel. 

Lees ook: Samen aan de seksspeeltjes: de beste erotische toys voor jou en je partner

Voor jou geselecteerd: 5 fijne wandvibrators

Nieuwsgierig welke wandvibrator de beste keuze is? Dat is natuurlijk persoonlijk, maar we kunnen er wel vijf noemen waarvan er ongetwijfeld tenminste één is die goed bij jou past!

Hitachi Magic Wand

We kunnen het natuurlijk niet maken om de ‘moeder aller wands’ niet te noemen. Het leuke is dat Hitachi bij hoog en laag blijft beweren dat het een massage-apparaat voor de nek is, in plaats van een tool waarmee je de clitoris stimuleert. Geef het beestje een naam… Over naam gesproken: op ons continent heet deze sextoy niet de Hitachi Magic Wand, maar de Europe Magic Wand. Hij is in al die jaren niet heel erg geïnnoveerd, maar why change a winning team? Je kunt er twee verschillende snelheden op verwachten. In de meeste gevallen is deze wand bedraad, hoewel er ook draadloze varianten van bestaan. Ben je op zoek naar een stil apparaat, dan is dit niet de juiste keuze voor je, maar verder kan deze 32 centimeter lange vibrator nog steeds heel veel vrouwen naar een hoogtepunt brengen.

☝ Ook andere merken noemden hun product vroeger steevast 'massagestaaf'.

LELO Smart Wand 2 Large

Mensen laten zich soms snel intimideren door een grote wand, maar dat komt vaak door onwetendheid: het apparaat is immers niet voor intern, maar alleen voor extern gebruik. De Lelo Smart Wand 2 Large is enorm veelzijdig: er zitten 10 vibratiestanden op en de batterijduur is met 4 uur ook erg lang. Het fijnste aan de Lelo Smart Wand 2 is echter dat het een soort stilte voor de storm is: je hoort hem niet, maar hij is héél krachtig. En qua design is het ook zeker geen lelijke wand om te zien - of te voelen.

Lovehoney Ignite 20 Function Mini Wand

Lovehoney Ignite 20 Function Mini Wand: de naam is nogal een mond vol, zeker voor een apparaatje dat met 10 centimeter juist vrij klein is. Dit is echter een soort mini-toverstaf: je neemt hem makkelijk mee én hij kan tegen water. Mocht dus bijvoorbeeld je waterfles een keer lekken in je tas, dan weet je dat dit reismaatje veilig is. Dit paarsroze speeltje gaat ongeveer vijf kwartier mee op één keer opladen en bevat 3 vibratiesnelheden. Het is niet de krachtigste van allemaal, maar het zal je nog verbazen waar dit kleine ding gemaakt van flexibel siliconen mee op de proppen komt! P.S. Op moment van schrijven is deze vibrator bij Amazon niet altijd even goed op voorraad. Je kunt dan ook op de site van de Engelse producent kijken.

Doxy Die Cast 3R

De wandvibrator is enorm afhankelijk van kracht en dat is waar Doxy Die Cast 3R zeker niet in teleurstelt. Het is daardoor wel een speeltje dat maar een uur meegaat op één keer opladen, maar daar staat dan weer tegenover dat de Doxy’s Die Cast-serie qua luxueus aanvoelen echt heel hoog scoort. Je kunt allerlei verschillende patronen kiezen als design (waaronder tijgerprint) en hij wordt geleverd in een erg fancy metalen doosje. Verder is hij vrij rechttoe rechtaan: er zijn drie standen om je precies de juiste hoeveelheid kracht te geven die je wenst.

Luna Personal Massager

Deze wandvibrator genaamd Luna Personal Massager (verkrijgbaar bij Amazon.nl waar hij - grappig - in de categorie rugmassageapparaten valt) is ideaal voor iedereen die nog nieuw is in deze wereld: hij is namelijk erg goedkoop, heeft enorm veel snelheden (8 maar liefst) en is ondanks dat hij een paar tientjes kost erg betrouwbaar. Qua ontwerp is hij erg bescheiden en hij is dan ook heel geschikt voor iedereen die nog niet helemaal zeker is van zijn avontuur met een wandvibrator. Het zou zonde zijn om voor 150 euro een speeltje kopen dat misschien toch niet bij je past. Luna Personal Massager is wat dat betreft een stuk laagdrempeliger. Dat geldt ook qua uiterlijk, waardoor hij een eventuele partner ook niet zomaar afschrikt. P.S. Wil je een ander kleurtje? Daarvoor moet je helaas naar de Amerikaanse Amazon.

Wandvibrator voor beginners

Ga je je wandvibrator voor het eerst gebruiken? Laat je lijf even wennen aan de sensatie van de kloppende trillingen. Doe dat bijvoorbeeld gewoon op je arm of op een meer erogene zone, maar begin rustig aan om jezelf niet af te schrikken. En je partner ook niet, mocht je hem samen gebruiken. Zet de vibrator eerst op de rustigste stand, want de sensatie kan diep in je zenuwen voelbaar zijn en dat is echt even wennen.

©LEONID IASTREMSKYI

Wandvibrator schoonmaken

Denk ook aan hygiëne: na elk gebruik op elke persoon even schoonmaken. Je hoeft daar geen ingewikkelde capriolen voor uit te halen: de meeste wandvibrators zijn waterproof en kunnen dus met wat water en zeep worden afgespoeld. Is jouw exemplaar niet waterproof, gebruik dan een handdoekdroog doekje met wat zeep om je speeltje weer fris te maken.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

In dit artikel bekijken we verschillende AI-risicozones. Wat is bijvoorbeeld de milieu-impact van AI? Hoe betrouwbaar zijn de antwoorden van chatbots? Wat als synthetische media (alles wat met AI wordt gemaakt) niet meer van echt te onderscheiden zijn? En hoe beïnvloeden AI-systemen onze economie, privacy en ons denkvermogen? De grens tussen mens en machine vervaagt.

Dit artikel is bedoeld voor wie voorbij de hype wil kijken en wil begrijpen wat er op het spel staat. Elk onderdeel behandelt een specifiek risico, met voorbeelden en toepassingen. Zo krijg je een goed beeld van de schaduwkanten van AI. Niet om de technologie af te wijzen, maar om er bewuster en verantwoordelijker mee om te gaan.

Ecologische voetafdruk

Hoewel AI vaak als iets immaterieels en 'in de cloud' wordt voorgesteld, is de milieu-impact allesbehalve onzichtbaar. De menselijke hersenen verbruiken continu ongeveer 20 watt, vergelijkbaar met een gloeilampje. Daarmee worden 86 miljard neuronen en duizenden synapsen per neuron gevoed.

Grote taalmodellen als GPT of Gemini vragen daarentegen enorm veel rekenkracht. De trainingsfase kan duizenden MWh vereisen en miljoenen liters water voor koeling, afhankelijk van het datacenter en de gebruikte hardware. Ook het gebruik (inferentie) is belastend: elke prompt/antwoord-interactie bij modellen uit deze klasse vraagt energie en koeling aan de serverzijde.

AI heeft dus een stevige ecologische voetafdruk. Tegelijk worden oplossingen ontwikkeld, zoals restwarmtehergebruik, luchtkoeling in plaats van waterkoeling, meer hernieuwbare energie en efficiëntere modellen. Denk aan compacte taalmodellen, zoals TinyML, quantisatietechnieken (kleinere getallen en minder geheugen) en lokaal draaiende AI's (edge AI).

©(c) Wikipedia, CC BY-SA

Hallucinaties

AI-chatbots doen de gebruiker graag een plezier. Daarbij zijn ze opvallend overtuigend, ook wanneer ze onzin produceren, oftewel wanneer ze hallucineren.

Hallucinaties kunnen ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer juristen verwijzen naar niet-bestaande wetsartikelen of wanneer medische informatie klakkeloos wordt overgenomen. Controleer gevoelige informatie daarom altijd via meerdere bronnen. Doe dit zeker bij gevoelige of complexe thema's. Weet ook dat AI-modellen zich vaak verontschuldigen als je teruggeeft dat er een fout is gemaakt. Vervolgens herhalen ze zich doodleuk.

Hallucinaties zijn hardnekkiger bij fenomenen als data- en conceptdrift. Bij het eerste herkent het model je eigen input minder goed doordat de vorm afwijkt van de trainingsinput. Bij het tweede is de inputvorm hetzelfde gebleven, maar is de betekenis inmiddels veranderd. Meer weten over datadrift en conceptdrift.

Verder kan het model te veel details uit trainingsdata opnemen en zo irrelevante informatie meenemen (overfitting). Of omgekeerd: onvoldoende zinvolle data gebruiken (underfitting). Ook deze fenomenen kunnen het hallucineren versterken.

Bias en manipulatie

AI-modellen krijgen enorme datahoeveelheden van het internet als input. Deze zijn zelden neutraal, waardoor vooroordelen of een westers wereldbeeld in het leerproces sluipen. Dat zorgt voor vertekening of bias (vooringenomenheid). AI-modellen kunnen bijvoorbeeld vrouwen aan zorgberoepen linken en mannen aan leidinggevende functies, of etnische groepen benadelen bij risicobeoordelingen.

Bias is niet alleen maatschappelijk, maar ook technisch. Een model leert niet alleen wat er ín de data staat, maar ook hoe die data zijn verdeeld. Als een bepaalde bron oververtegenwoordigd is, of als een schrijfstijl vaker voorkomt, dan krijgt dat automatisch meer gewicht. De architectuur en trainingsmethode versterken die patronen. Daardoor kunnen antwoorden die objectief lijken toch subtiel een voorkeur bevatten.

Interessant is ook dat onderzoekers political compass-testvragen voorlegden aan grote AI-taalmodellen (LLM's). De conclusie: zowat alle LLM's situeren zich in het links-economische, sociaal-libertaire kwadrant. Besef dat ook deze testvragen een vooroordeel (kunnen) bevatten, wat aantoont hoe moeilijk het is bias correct te beoordelen.

Nog problematischer wordt het bij manipulatie, wanneer deze bias opzettelijk in het model zit. Denk aan AI-toepassingen in advertenties die inspelen op angsten of overtuigingen. Algoritmische sturing kan bovendien gemakkelijk tot gelijkgezinde groepen (echo chambers) en polarisering leiden.

Omdat AI-modellen zo complex zijn, is vaak onduidelijk hoe de output tot stand komt (de black box). Dit vergroot de transparantiebehoefte en verklaart waarom veel wetenschappers pleiten voor explainable AI, of LLM's en AI-algoritmen opensource willen maken.

Synthetische media

De term synthetische media verwijst naar beelden, audio of tekst die volledig of deels AI-gegenereerd zijn. Denk aan deepfakes, nagebootste stemmen of automatisch gegenereerde nieuwsartikelen. Zulke toepassingen lijken creatief en handig, je maakt bijvoorbeeld een marketingvideo zonder camera of acteurs, maar de keerzijde is zorgwekkend.

Deepfakes kunnen personen dingen laten zeggen die zo zijn uitgesproken. Andersom kunnen echte beelden als deepfake worden afgedaan, ook wel 'the liar's dividend' genoemd. Deepnudes (gefingeerde naaktbeelden) kunnen dan weer gebruikt worden voor wraakporno.

Deze technologieën maken ook nepnieuws: desinformatie waarbij feiten doelbewust worden verdraaid. Dit tast het vertrouwen in communicatie en bewijsvoering aan en doet steeds meer mensen geloven in de maakbaarheid van de realiteit. Wat echt is, hangt vooral af van hoe je deze zelf vormgeeft. Feit en fictie raken verstrengeld, waardoor we belanden bij concepten als alternate truth en postrealiteit. Daarin wegen perceptie, gevoel en overtuiging zwaarder dan feiten. Synthetische media vragen daarom niet alleen om kritische blik, maar mogelijk ook om watermerken en regulering.

Zelfbevlekking

AI-modellen gebruiken vrijwel alle beschikbare internetbronnen als trainingsmateriaal. Omdat generatieve AI zelf steeds meer online content produceert, gebruiken modellen ook hun eigen output opnieuw. Zo ontstaat een zichzelf versterkende kringloop waarbij AI zich voedt met AI-gegenereerde inhoud. Deze vorm van zelfbevlekking verhoogt het risico op kwaliteitsverlies in digitale content, ook wel slop of enshittification genoemd.

AI genereert output namelijk op basis van patronen, niet vanuit betekenis of intentie. Als deze patronen ook nog eens uit andere AI-bronnen komen, ontstaat een neerwaartse spiraal met nauwelijks nuancering en steeds herhaalde ideeën. Hierdoor verhoogt ook het risico op hallucinaties en bias en de mens raakt out-of-the-loop. Op termijn dreigt model collapse: AI-modellen worden minder intelligent naarmate ze vaker op eigen output trainen.

Sommigen spreken van een zombie-internet. Zo blijkt inmiddels al zeker vijf procent van de nieuwe Engelstalige Wikipedia-inhoud AI-gegenereerd te zijn. Bovendien nemen mensen typische AI-taal, met herkenbare woordkeuzes, steeds vaker over. Om deze dynamiek te doorbreken, moeten menselijke input en creativiteit centraal blijven staan in het AI-trainingsproces.

Auteursrecht

AI roept fundamentele vragen op rond auteursrecht. Modellen worden getraind op grote hoeveelheden tekst, beeld en audio zonder dat makers altijd toestemming hebben gegeven. Dit leidt tot discussies over schending van auteursrecht.

Er lopen inmiddels meerdere rechtszaken tegen AI-bedrijven. Het gaat onder meer om claims rond ongeoorloofd gebruik van beschermde werken voor training en ongewenste herhaling van fragmenten in AI-output. Bedrijven worden daardoor steeds bewuster van licenties, databescherming en toestemmingseisen.

De VS en Europa hanteren verschillende juridische kaders. In de VS wordt soms gesproken van 'fair use' bij transformatief gebruik, terwijl Europa zich baseert op strengere richtlijnen en opt-out-mechanismen via het TDM-AI-protocol.

AI-output roept ook andere auteursrechtelijke vragen op. Wie is bijvoorbeeld de auteur van een AI-tekening? Is dat de modelontwikkelaar, de gebruiker of niemand? AI kan ook onbedoeld tekst- of beeldfragmenten uit het trainingsmateriaal overnemen, met mogelijk plagiaat. Er bestaat dus een juridische grijze zone en er is behoefte aan duidelijke regelgeving, aangepast aan de AI-evoluties.

Privacy

AI kan verder een bedreiging voor onze privacy vormen. In China zie je dit scherp: gezichtsherkenning en camera's ondersteunen er een sociaal kredietsysteem. Burgers worden continu gevolgd. Wie een overtreding begaat, riskeert sancties.

Ook in het Westen ontstaan zorgwekkende trends. Het Amerikaanse bedrijf Clearview AI bijvoorbeeld bouwt een databank met miljarden gezichten, geplukt uit sociale media en websites, zonder toestemming van de betrokkenen. Beveiligingsbedrijven gebruiken deze beelden om burgers te identificeren, nagenoeg zonder controle.

Een bijkomend gevaar is dat je zelf te veel prijsgeeft. Steeds meer AI-tools gebruiken bijvoorbeeld Retrieval-Augmented Generation (RAG), waarbij je eigen of andere data kunt uploaden voor betere antwoorden. Maar wie garandeert dat deze informatie niet elders wordt opgeslagen of hergebruikt?

Daarnaast ondermijnt AI je informatievrijheid via filterbubbels. Algoritmen tonen vooral inhoud die aansluit bij eerdere voorkeuren, waardoor je blik vernauwt en confirmation bias toeneemt: je vertrouwt vooral informatie die je bestaande overtuiging bevestigt. Gecombineerd met micro-targeting, waarbij je gericht wordt beïnvloed met politieke of commerciële boodschappen, ontstaan risico's op manipulatie.

Geestelijke ontwikkeling

Steeds meer AI-tools nemen cognitieve taken over: ideeën bedenken, teksten samenvatten of wiskundeproblemen oplossen. Dit is handig, maar geeft ook risico's. Als je brein weinig wordt uitgedaagd, komt je mentale ontwikkeling in het gedrang.

Vooral jongeren (digital natives) zijn kwetsbaar. Schoolopdrachten worden sneller aan AI-bots uitbesteed dan zelf uitgewerkt. Daardoor oefenen ze minder op formulering, redenering en foutcorrectie, wat juist belangrijk is voor de intellectuele groei.

Dit daagt ook het onderwijs uit, bijvoorbeeld wat betreft lesmethodes. Mogelijk biedt een aanpak als flip the classroom enig soelaas: leerlingen bereiden thuis (met hulp van AI) de leerstof voor en in de klas worden samen oefeningen gemaakt en besproken.

Bovendien zijn AI-antwoorden vaak vlot geschreven, maar missen ze nuance of tegenstrijdige ideeën. Wie zijn denkproces voortdurend daaraan spiegelt, loopt het risico op vervlakking van mening en expressie.

AI-bots creëren ook onrealistische sociale verwachtingen. Ze zijn vaak opvallend geduldig en meegaand, wat mensen minder sociaal vaardig kan maken. Sommigen raken meer sociaal geïsoleerd of ontwikkelen parasociale relaties met bots als Replika en CharacterAI.

Politiek en economie

AI dreigt ook de politiek-economische verhoudingen grondig te herschikken. Waar staten traditioneel economische groei sturen via beleidsinstrumenten (Keynesiaans model), nemen Big Tech-giganten het steeds meer over. Overheden worden afhankelijker van deze bedrijven, wat machtsasymmetrie versterkt. Er zijn al duidelijke tekenen van deregulatie: regels worden versoepeld om innovatie aan te trekken.

Ook op microniveau is de impact zichtbaar. Ontwikkelingen (zoals agentic AI) kunnen de economie en de productiviteit stimuleren en er ontstaan ook nieuwe functies, zoals prompt engineers, AI-ethici en data-curatoren. Maar helaas gaat het voornamelijk om laagbetaalde ghost workers die AI-modellen helpen trainen. Daarnaast veranderen veel jobs inhoudelijk, zoals in administratie, marketing, financiën en juridische diensten. Andere functies zullen ongetwijfeld verdwijnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld vertalers, copywriters, klantenservicemedewerkers, boekhoudassistenten en junior programmeurs zich ernstig zorgen maken.

AI zal daarnaast ongetwijfeld ook de internationale machtsverhoudingen beïnvloeden. Geopolitieke spelers als de VS en China dreigen met hun AI-overmacht nog dominanter te worden, ten koste van andere (supra)nationale entiteiten. Is Europa hier een goed voorbeeld van?

Veiligheid

Vooralsnog kwamen vooral risico's aan bod die niet per se bedoeld of gewild zijn, maar er zijn ook partijen die bewust de destructieve kracht van AI inzetten. Zo worden cyberaanvallen steeds geavanceerder. Aanvallers gebruiken zelflerende algoritmen om netwerken te exploiteren. Er bestaan AI-tools die phishingmails opstellen, perfect afgestemd op het slachtofferprofiel.

Ook maatschappelijke structuren staan onder druk. Een AI die (via sociale media) nepnieuws verspreidt over bijvoorbeeld verkiezingen, kan wijdverspreide onrust veroorzaken. Door hun schaal en snelheid kunnen AI-systemen hele informatienetwerken ontregelen, zonder aanwijsbare dader.

Daarnaast loert het gevaar van verkeerde afstemming (misalignment): een AI die geen kwaad wil, maar schade aanricht omdat het doel fout werd geformuleerd. Denk aan een AI die waterverbruik wil beperken en daarom irrigatiesystemen stillegt.

Militaire toepassingen zijn er uiteraard ook. Autonome drones en zelflerende wapensystemen worden volop ontwikkeld. Grote spelers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse Anduril (AI-drones)en Palantir (militaire AI-software). Tekenend is dat een oprichter een ultranationalistisch manifest publiceerde waarin hij stelt dat de VS absoluut de AI-oorlog moet winnen.

Cyborgisering

Misschien wel het grootste gevaar van AI dringt langzaam en ongemerkt ons leven binnen: cyborgisering. Dit is het vervagen van de grens tussen mens en de machine. Denk aan avatars die levensecht reageren, digitale dubbelgangers van echte personen of AI-influencers met miljoenen volgers. Daardoor wordt het steeds moeilijker om te onderscheiden waar de mens stopt en de machine begint.

Nieuwe categorieën digitale wezens duiken op, zoals virtuele klantenadviseurs, AI-therapeuten en synthetische gezelschapsdieren. Een Spaanse vrouw trouwde zelfs met een AI-hologram.

Op termijn ontstaat er een samenleving waarin mensen voortdurend zijn verbonden met AI, via brillen, lenzen, implantaten of herseninterfaces (denk aan Neuralink van Elon Musk: AI-in-the-human). Technieken als de Turingtest of Winograd-challenge volstaan al lang niet meer om mens van machine te onderscheiden. Daardoor komen autonomie en authenticiteit steeds meer onder druk te staan.

Cyborgisering roept fundamentele vragen op. In hoeverre blijven we menselijk? Wellicht is niet iedereen een transhumanist zoals Ray Kurzweil, die reikhalzend uitkijkt naar de singulariteit: het moment waarop AI slimmer wordt dan de mens.

Black Friday staat weer voor de deur en dat betekent dat je overspoeld wordt met aanbiedingen. Maar let goed op voordat je op de bestelknop drukt: uit onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijkt dat veel van deze 'megadeals' in werkelijkheid misleidend zijn. Driekwart van de onderzochte winkels houdt zich niet aan de regels.

De toezichthouder nam 24 grote webshops en fysieke winkels onder de loep. De conclusie is schokkend: maar liefst 18 van de 24 winkels gaan de fout in met hun kortingsacties.

Sjoemelen met de 'van-prijs'

De grootste valkuil voor consumenten zit hem in de zogenoemde 'van-prijs'. Wettelijk is vastgelegd dat de doorgestreepte prijs (waar de korting vanaf gaat) de laagste prijs moet zijn die de winkel in de afgelopen 30 dagen heeft gerekend.

In de praktijk lappen veel winkeliers deze regel aan hun laars. Ze baseren de korting bijvoorbeeld op de (vaak veel hogere) adviesprijs, of een oude prijs van maanden geleden. Hierdoor lijkt het alsof je een enorme korting pakt, terwijl je in werkelijkheid soms nauwelijks goedkoper – of zelfs duurder – uit bent.

Volgens Fleur Severijns van de ACM is dit niet alleen oneerlijk tegenover de consument, maar ook tegenover concurrenten die wél netjes de regels volgen. De toezichthouder heeft de overtredende winkels aangeschreven. Vorig jaar kregen ketens als Leen Bakker en Jysk al boetes van boven de een ton voor dit soort praktijken; dat risico lopen de huidige overtreders nu ook.

Ook Bol, Amazon en Wehkamp genoemd

De ACM maakt de namen van de 18 winkels nog niet bekend, omdat zij nog bezwaar mogen maken. De Consumentenbond deed echter eigen onderzoek en noemt man en paard. Volgens de bond gaan onder andere Amazon, Wehkamp en Bol de mist in:

Waarom trappen we erin?

Winkeliers worden steeds creatiever in het verhullen van de werkelijke prijshistorie. Niels Holtrop, universitair docent Marketing, legt aan de NOS uit dat dit een bewust psychologisch spel is. Omdat aanbiedingen vaak tijdelijk zijn, ontstaat er bij consumenten de angst om de deal te missen (Fear Of Missing Out).

Doordat het voor de ACM onmogelijk is om elke (kleine) webshop te controleren, nemen veel winkeliers de gok. "Prijsconcurrentie is een krachtig wapen; klanten zijn er enorm gevoelig voor," aldus Holtrop.

Wat kun je doen?

Controleer zelf of de prijzen van producten niet stiekem zijn verhoord door gebruik te maken van de prijshistorie. Op vergelijkingssites kun je bijvoorbeeld zien wat het prijsverloop van een bepaald product is geweest gedurende een jaar.

Op Kieskeurig.nl kun je bijvoorbeeld de prijsdalers bekijken, hier vind je producten die de afgelopen periode sterk in prijs zijn gedaald.