De voor- en nadelen van de warmtepomp

Pluspunten

+ Lagere gebruikskosten
In vergelijking met verwarmingssystemen die werken op basis van verbranding, zijn warmtepompen goedkoper in verbruik. Voor elke kWh elektriciteit die je verbruikt met een warmtepomp krijg je 4 kWh terug. Of als je het in portemonnee-termen vertaalt:  voor elke euro die je betaalt, krijg je 4 euro aan energie in de plaats. Hoe energiezuiniger het systeem, hoe groter de besparing is. Met een hybride warmtepomp bespaar je gemiddeld 300 euro per jaar, met een lucht-water warmtepomp jaarlijks minstens 500 euro en de besparing met een bodem-watersysteem bedraagt tussen de 800 en 1000 euro per jaar rekenen. Deze cijfers zijn gebaseerd op prijsniveau juli 2022. 

+ Minder onderhoud
Eén keer per jaar moet je bepaalde details van het systeem controleren. Dat kun je gemakkelijk zelf doen. Warmtepompen hebben nu eenmaal minder onderhoud nodig dan verwarmingssystemen met een brander. In de meeste gevallen volstaat het om het systeem om de drie of vijf jaar door een technicus te laten nakijken. 

+ Veiliger
Een warmtepomp is veiliger dan een systeem dat gebaseerd is op verbranding. Ze zijn veilig te bedienen omdat ze afhankelijk zijn van elektriciteit en niets verbranden. Dit argument geldt uiteraard niet voor de hybride-opstelling. Er is ook geen opslagtank voor stookolie nodig en bij een full-electric systeem is zelfs de schoorsteen overbodig. 

+ Minder uitstoot
Een warmtepomp vermindert de CO2-uitstoot en zet energie efficiënt om in warmte. Met een warmtepomp bespaar je 25 tot 55 procent op je CO2-uitstoot voor verwarming en warm water.

De warmtepomp zorgt voor minder CO2-uitstoot.

+ Ook koeling
Tijdens de warme periodes kunnen warmtepompen het proces van hun werking omkeren. In combinatie met vloerverwarming zorgen ze voor een koele vloer. Lucht-luchtwarmtepompen kunnen in de zomer omschakelen zodat ze als een airco werken. De keerzijde van de airco-modus is dat die na een paar weken al gauw een paar honderd kilowattuur meer stroom verbruikt. 

+ Levensduur
De levensduur van warmtepompen is relatief lang. De gemiddelde levensduur ligt ergens rond 15 jaar, maar bijvoorbeeld bodem-watersystemen gaan gerust 35 jaar mee. 

+ Subsidiemogelijkheden
Je kunt subsidie aanvragen voor het aanschaffen van een warmtepomp. Hiermee wordt dus een deel van de aanschafkosten vergoed. Alle voorwaarden en het stappenplan om de subsidie aan te vragen vind je op de website van Milieu Centraal. Voor een hybride warmtepomp op buitenlucht ontvang je tussen de 1.950 en 3.000 euro subsidie. Voor een volledige lucht-water-warmtepomp varieert het subsidiebedrag tussen 1.950 tot 3.750 euro. Voor een dure bodem-waterwarmtepomp start het subsidiebedrag bij 3.750 euro en dit loopt op tot 5.100 euro. Dit zijn de bedragen zoals ze in augustus 2022 van kracht waren.

Minpunten

- Kostprijs
Veel mensen slikken wanneer ze de prijs van de warmtepomp horen. Het blijft een stevige investering die je pas op lange termijn terugverdient. Net als bij zonnepanelen moet je argwanend zijn tegenover verkopers die een snelle terugverdientijd beloven. De prijs van een warmtepomp ligt hoger dan die van een traditionele cv-ketel. Een kwalitatieve lucht-waterwarmtepomp kost ongeveer 12.000 euro. Tel daarbij nog 4.000 euro aan plaatsingskosten. Dan mag je erop rekenen dat alles na dertien jaar is terugverdiend. Voor een bodem-waterwarmtepomp betaal je 17.000 euro en nog eens 8.000 euro voor de plaatsing. Daar ligt de terugverdientijd op veertien jaar. Een hybride warmtepomp kost ongeveer 7.000 euro en daar mag je 2.000 euro plaatsingskosten bij optellen. Die heb je na zeven jaar terugverdiend. De prijs is afhankelijk van de kwaliteit (lees merk). Ook geldt: hoe groter het vermogen van de warmtepomp, hoe duurder het toestel. Deze cijfers zijn gebaseerd op prijsniveau juli 2022. Als de energieprijzen nog verder gaan stijgen, zal de terugverdientijd dus korter worden. 

- Niet helemaal C02-neutraal
Warmtepompen zijn voor hun werking afhankelijk van elektriciteit en zolang die geproduceerd wordt door centrales die zelf niet CO2-neutraal zijn, wordt het probleem van stikstof-emissie verlegd. Een warmtepomp verbruikt weliswaar geen gas, maar wel veel meer elektriciteit. Om de elektriciteit te produceren die nodig is voor een warmtepomp verbruikt een thermische centrale 2,5 tot 3 keer zoveel fossiele brandstof. Gelukkig wordt er ieder jaar meer elektriciteit opgewekt met hernieuwbare energiebronnen zoals zonne-energie en windenergie. 

- Vergunning
Voor een lucht-waterinstallatie heb je geen vergunning nodig, maar als je een bodem-waterwarmtepomp op het oog hebt, is dat wel het geval. 

- Duurzaamheid koelvloeistof
Het koudemiddel is de vloeistof in het gesloten circuit van de warmtepomp die zorgt dat de installatie warmte uit de omgeving kan halen om die daarna af te geven in de woning. Er wordt wel eens gezegd dat de koelvloeistof van de warmtepomp schadelijk is voor het milieu. Dat klopt: koudemiddelen worden meestal gemaakt uit fluorkoolwaterstoffen (zogeheten HFK’s). Dit zijn zeer zware broeikasgassen en veel sterker dan CO2. Vandaag wordt voornamelijk het koudemiddel R-32 gebruikt dat veel milieuvriendelijker is. Toch ligt bij de Europese Commissie het voorstel op tafel om vanaf 2027 veel koudemiddelen te verbannen, R-32 inclusief. De fabrikanten zullen ongetwijfeld met een alternatief komen. 

- Tegenvallend rendement
Het belangrijkste minpunt dat de ronde doet, treft de warmtepomp in zijn bestaansreden: tegenvallend rendement. In een Tros Radar-uitzending van enkele jaren geleden zagen we dat een vijfde van de ruim 1.100 deelnemers die een warmtepomp hadden geïnstalleerd klaagden dat ze hun woning niet warm kregen. En bij 17% viel de energierekening niet lager, maar juist hóger uit na installatie van de warmtepomp. Terwijl de kostenbesparing net de belangrijkste reden was waarom ze hadden gekozen voor de warmtepomp.

De oorzaak van dit probleem bleek in de meeste gevallen te liggen in het feit dat de woningen niet of onvoldoende waren geïsoleerd en dat men niet beschikte over vloerverwarming. Een warmtepomp plaats je eenmaal niet zonder dat de woning aan de vereisten voldoet. Meer over die vereisten lees je in ons kennisartikel ‘Is mijn huis geschikt voor een warmtepomp?’. Doordat de installatie zo duur is, gaan veel gebruikers voor de goedkope typen en ook daar is de kans groot dat het rendement tegenvalt of dat je last krijgt van geluidsoverlast. Bij de kwaliteitsmerken is er zelden sprake van tegenvallend rendement of geluidsoverlast.

Zonder afdoende te isoleren en zonder een lage temperatuursysteem wordt de warmtepomp een teleurstelling.

- Toch gas nodig bij hybride pomp
Een nadeel van hybride systemen is dat er nog steeds gas wordt gebruikt. De hybride wordt als een overgangsoplossing gezien. De investering in een hybride warmtepomp is nu wel degelijk rendabel, maar over tien, vijftien jaar ziet de situatie er misschien helemaal anders uit. Misschien is het verstandiger om meteen te investeren in de toekomst en toch voor een full-electric systeem te gaan. 

- Dalend rendement bij koud weer
Het klopt dat de prestatiecoëfficiënt van de warmtepomp afneemt bij koud weer. Bij een buitentemperatuur tussen +2°C en -7°C zal het stroomverbruik zelfs verdubbelen. En onder -20°C werkt een goedkope warmtepomp die zijn energie uit de lucht haalt niet. De meest efficiënt warmtepompen kunnen zelfs temperaturen aan tot -30°C. 

- Geluidsoverlast
Vooral bij lucht-waterwarmtepompen kun je aan de buiten-unit een licht zoemend geluid horen. De bodem-waterwarmtepomp die vooral bedoeld is voor nieuwbouwprojecten staat binnen en maakt minder geluid dan een koelkast: 28 dB (A). Die zijn, zeg maar fluisterstil. 

- Energieneutraal is een illusie
Een veelgehoord advies is om de warmtepomp te combineren met zonnepanelen. Op die manier kan de duurzame stroom rechtstreeks voor de warmtepomp worden gebruikt. Helaas komt in hartje winter slechts 13% van de stroom uit de zonnepanelen, terwijl de warmtepomp tijdens die maanden de stroom nodig heeft. Deze combinatie is dus niet energieneutraal. In de praktijk zullen in de winter gas-, kolen- en kernenergiecentrales nodig blijven om stroom op te wekken voor de warmtepomp.

Zonnepanelen leveren de meeste stroom als de warmtepomp die niet nodig heeft.