Tennet waarschuwt voor een stroomtekort in 2030, maar heeft die zelf mede gecreëerd. We bouwen sinds een jaar of tien stabiele stroomproducenten af (kolen- en kerncentrales), en instabiele stroomproducenten op (zon en wind). Tegelijkertijd vergroten we de stroomvraag, met elektrische auto’s, fornuizen, warmtepompen, waterstoffabrieken en geëlektrificeerde bedrijfsprocessen.

Netbeheerder Tennet had zijn elektriciteitsnet allang kunnen en moeten uitbreiden, want de huidige en toekomstige stroomtekorten zijn volkomen voorspelbaar. Ons goed onderhouden net is geenszins verouderd, het is simpelweg niet ingericht op de groeiende grillige stroomproductie en -consumptie van vandaag en morgen.

Sommige politieke partijen en milieuorganisaties willen die stroomtekorten nog verergeren met vervroegde sluiting van de vier overgebleven kolencentrales. Extra tekorten kunnen alleen met aardgascentrales worden aangevuld, of misschien met Duitse bruinkoolcentrales. Het beste wat ieder van ons in dit inconsequente energiebeleid kan doen is vooral zelf energie en CO2 besparen, thuis en op het werk. Het goede nieuws is dat we dat ook kunnen, mits we ons op de juiste dingen richten.

Inconsequent energiebeleid 

Momenteel kampen al vijf Nederlands provincies met structurele stroomtekorten: Brabant, Limburg, Utrecht, Gelderland en Drenthe. Ook in andere Europese landen zoals Duitsland, Zwitserland en Frankrijk komt dit al voor. Daardoor willen we plotseling weer investeren in fossiele energie en kernenergie: Aardgasboringen onder de Noordzee, nieuwe LNG-terminals in Eemshaven, Rotterdam en Terneuzen, en twee nieuwe kerncentrales in Borssele. En dat terwijl we eind 2021 op de Klimaattop COP-26 in Glasgow officieel afscheid hebben genomen van publieke fossiele investeringen, en sinds Fukushima juist wilden stoppen met kernenergie.

Zelfgemaakte energiecrisis

Ook in Duitsland gaat het roer ineens om. Regeringspartij Die Grünen in Duitsland stemt in met een verlengde bedrijfsduur van kerncentrales en een verhoogde bruinkoolwinning onder het geofferde dorp Lützerath. Er is niks mis met aanpassing aan veranderende omstandigheden, maar de zogenaamde energiecrisis van nu hebben we sinds de Russische inval in de Krim in 2014 eigenhandig gecreëerd. We zijn steeds meer Russisch gas gaan kopen, onze stroomproductie steeds instabieler gaan maken, en onze stroomconsumptie steeds groter.

Focus op je eigen energie-top 3

Burgers met warmtepompen en elektrische auto’s, en geëlektrificeerde bedrijven die het net niet op kunnen, dreigen nu de dupe te worden van deze zelfgemaakte moeilijkheden. De beste manier om daarmee om te gaan is energie besparen in de top 3 van burgers en bedrijven: verwarming, automobiliteit en koopgedrag. Deze top 3 vertegenwoordigt meer dan 90 procent van vrijwel ieders energieverbruik en CO2-footprint, en kenmerkt zich door twee eigenschappen: ze verbruiken per keer veel energie, en ze worden dagelijks door miljarden mensen gedaan.

Alle andere dingen in huis en kantoor, van wasmachines tot smartphones, vallen in het niet bij de top 3. Focus dus vooral op die top 3 en streef daarin naar halvering. Daar valt veruit de meeste energie, CO2 en geld te besparen. Koopgedrag hoort erbij, want dat veroorzaakt veel extra energie- en grondstofverbruik in industrie en transport. Wereldwijd zijn industrie en transport goed voor ongeveer de helft van alle energieverbruik en CO2-uitstoot. Een langere gebruiksduur van producten bespaart dus heel veel in de maak- en vervoersketen. 

Isoleer je huis, rijd rustig en doe langer met je spullen 

Goede huis- en gebouwisolatie kan wel 50 procent energie en CO2 besparen. Rustig rijden (en nooit harder dan 100 km/u) bespaart algauw 25 procent energie en CO2; ook met een elektrische auto. Twee keer zo lang met je spullen doen bespaart 50 procent grondstoffen, energie en CO2 in industrie en transport. Industrie en transport maken en vervoeren wat wij kopen. Als ik een nieuwe fiets of bank koop met 10 kilo staal erin, veroorzaak ik CO2-uitstoot in IJmuiden. Consuminderen zet daarom snel zoden aan de dijk van verduurzaming.

Daarnaast lijkt het me verstandig om te wachten met van het gas af gaan en elektrisch rijden. Elektriciteit is van oudsher een minder betrouwbare vorm van energie, en volgens Tennet zal dat in de toekomst nog minder worden. Warmtepompen en elektrische auto’s zijn bovendien niet ‘emissievrij’. Ze verbruiken elk vaak meer stroom dan de rest van een huishouden bij elkaar, en de extra benodigde netstroom kan alleen fossiel worden aangevuld. Wind en zon, ook op je eigen erf of dak, zijn immers meestal voluit benut, en niet op aanvraag opschaalbaar.

Wacht niet op de overheid, maar handel zélf

Wind en zon produceren sowieso maar 25 procent van alle verbruikte elektriciteit; het overgrote deel (72 procent) komt van fossiel of biomassa, en veroorzaakt dus CO2-uitstoot in het hier en nu. Kerncentrale Borssele is goed voor de resterende 3 procent. Die percentages zullen de komende 10-15 jaar niet snel veranderen. Wind en zon groeien weliswaar, maar het totale stroomverbruik evenzeer. Fossiel en biomassa zullen tot na 2040 de meerderheid van de stroomproductie invullen, dus we kunnen er maar beter zo min mogelijk van verbruiken. Om die reden zijn terrasstralers (in Frankrijk) en gloeilampen (in heel Europa) immers verboden!

 💡Wil jij jouw huis verder verduurzamen? Overweeg zonnepanelen!

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.