Op het fundament van je eigen huis wil je kunnen vertrouwen. Maar als je een huis op houten palen hebt, kan je fundament worden aangetast door paalrot als gevolg van een lage grondwaterstand. Hierdoor kan je huis verzakken. Niet alle huizen en niet alle regio’s lopen een dergelijk risico. Dit is wat je moet weten.

Huizen van na 1980 met betonnen heipalen hebben zelden last van verzakking. Het zijn vooral woningen op houten palen die risico lopen. Dat zijn meestal woningen van vóór 1970. De houten palen hebben een natte omgeving nodig, maar door droge zomers en een lage grondwaterstand staan de palen steeds vaker droog. Zo komt er zuurstof bij het hout en ontstaat er schimmel. Ook bacteriën kunnen de palen aantasten. Het gevolg is dat het hout wegrot en minder draagkracht heeft. De palen zijn het meest kwetsbaar in veen- en kleigebieden, zoals in delen van Friesland, Groningen en in het westen en midden van het land. Ongeveer 750.000 woningen lopen risico op schade aan de houten palen.

In Gelderland, Brabant en langs de rivieren is bodemdaling vaak de oorzaak van verzakking. Bodemdaling wordt ook veroorzaakt door lange perioden van droogte. Hierbij gaat het om woningen die zijn gebouwd op ondiepe gemetselde muurtjes. Dat heet ook wel een fundering 'op staal'. Het gaat om ongeveer 300.000 woningen.

Bij verzakking spelen ook andere oorzaken mee, zoals de recente aardgaswinning in Groningen, zoutwinning in Friesland en Drenthe, en de vroegere mijnbouw in Limburg. Ook zware trillingen zijn van invloed, bijvoorbeeld van bouwwerkzaamheden of van een auto- of snelweg.

©Waranya

Hoe weet ik of mijn huis verzakt?

Als de fundering slecht is, merk je dat vaak het eerst aan schade in huis. Er ontstaat bijvoorbeeld een scheur in een muur, ramen en deuren klemmen of de vloer loopt scheef. In een bouwblok met rijtjeshuizen ontstaan de eerste scheuren vaak in het midden of aan de uiteinden. Het is dus slim om aan de buren te vragen of zij problemen hebben. Zo ja, dan is de kans groot dat jouw huis vroeg of laat ook scheuren vertoont.

Maar al voordat je waarneembare schade hebt, kan de fundering aan het aftakelen zijn. Is je huis van rond 1970 of daarvoor? Dan is het goed om na te gaan welk type fundering het huis heeft. Het is niet altijd makkelijk om daar achter te komen. Misschien zijn de originele bouwtekeningen, de heistaat en/of de bouwvergunning bewaard in het gemeentearchief. Die documenten bevatten waardevolle informatie over de fundering en de bouw. Je kunt deze documenten opvragen of inzien bij de gemeente.

Wat moet ik doen bij schade?

Maak foto’s en blijf dat de komende tijd ook regelmatig doen. Zo kun je ontdekken of het probleem erger wordt. Om de ontwikkeling van een scheur precies bij de houden, kun je ook een digitale scheurmeter gebruiken. Vertel aan de buren dat je schade hebt en vraag of zij ook dergelijke problemen hebben.

Ga bovendien na of jouw gemeente een funderingsloket heeft. Onder andere Alphen aan den Rijn, Amsterdam, Bodegraven-Reeuwijk, De Fryske Marren, Gouda, Haarlem, Heerenveen, Leeuwarden, Opsterland, Rotterdam, Schiedam, Smallingerland, Súdwest-Fryslân, Tytsjerksteradiel, Weststellingwerf, Woerden en Zaanstad hebben zo’n funderingsloket. Hier kun je informatie en hulp krijgen bij funderingsproblemen.

Woon je in een gemeente waar geen funderingsloket is? Dan kun je terecht bij het Nationaal Funderingsloket van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). Het KCAF brengt aan de hand van meldingen in kaart welke panden aan het verzakken zijn. 

Wil je zeker weten hoe je fundering ervoor staat? Dan is funderingsonderzoek nodig. Dat is een ingrijpend onderzoek door een bouwkundige, waarbij de fundering gedeeltelijk wordt uitgegraven. Als je in een rijtjeshuis of twee-onder-een-kapwoning woont, is het verstandig om hierin samen te werken met de andere bewoner(s) van het bouwblok. In je eentje de fundering laten herstellen kan niet, want dat kan bij de buren juist schade veroorzaken. 

Wat is er te doen aan een slechte fundering?

Dat ligt eraan wat er precies aan de hand is. Als de palen nog genoeg draagkracht hebben, helpt het al als ze weer onder water komen te staan. Het grondwaterpeil moet hiervoor blijvend worden verhoogd. Daarvoor moet de lokale overheid in actie komen. Zijn de palen te zwak, dan is een nieuwe fundering nodig. Hiervoor zijn nieuwe heipalen nodig, die in gedeeltes onder het huis in de grond worden gebracht. Op de heipalen komt een stevige plaat van beton. Zo komt je huis op een soort tafel te rusten. Een nieuwe fundering voor een kleine woning kost algauw 60.000 euro, voor een grote woning 100.000 euro of meer.

Wie moet funderingsherstel betalen?

Je bent als eigenaar zelf verantwoordelijk voor de veiligheid en het herstel van je woning. Sommige gemeenten stellen subsidie beschikbaar voor het funderingsonderzoek. Voor funderingsherstel kun je in sommige gemeenten geld lenen via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel. Dit door de Rijksoverheid opgerichte fonds verstrekt maatwerkleningen tegen een lage rente. De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur pleit in een advies aan de regering bovendien voor het uitbreiden van de subsidieregelingen en leenmogelijkheden. 

©Ben Schonewille

Wat moet ik doen als ik mijn huis ga verkopen?

Als verkoper heb je een informatieplicht: je moet vertellen wat je weet. Als je geen scheuren en verzakkingen hebt, dan hoef je niets te doen. Maar als je weet dat er problemen zijn, dan moet je dat melden. Doe je dat niet, dan kan de koper achteraf een rechtszaak aanspannen wegens een verborgen gebrek. Je loopt het risico dat je dan de schade moet vergoeden. 

Wat moet ik doen als ik een huis ga kopen?

Als je een woning koopt met behulp van een makelaar, dan kun je daar alle vragen over de fundering stellen. Zonder makelaar moet je zelf op zoek naar informatie, bijvoorbeeld bij de gemeente of bij het Nationaal Funderingsloket.

Word de held van je (klein)kinderen door hen te verrassen met een uniek, zelfgemaakt verhalenboek. Laat hen zelf de grote lijnen van het verhaal bedenken en zie hoe je dankzij Storybook in een handomdraai een prachtig digitaal boekje creëert, compleet met een mooie cover en bijpassende illustraties.

Stap 1: De prompt

Storybook draait op de Gemini AI-chatbot van Google. De functie is gloednieuw en op dit moment alleen te gebruiken via het web, niet via de Gemini-apps voor Android of iPhone. Het goede nieuws: Storybook is helemaal gratis. Je hoeft dus geen betaald abonnement te nemen om het uit te proberen. Wel moet je ingelogd zijn met je Google-account. Surf vervolgens naar: https://gemini.google.com/gem/storybook

Net als bij andere generatieve AI-tools start je met een tekstopdracht, de zogeheten prompt. In een paar zinnen beschrijf je het onderwerp. Of je kiest voor een uitgebreidere instructie, bijvoorbeeld: "Kun je een verhaal maken dat aan een kind uitlegt hoe het leven van een vlinder eruitziet?"

Stap 2: Prentenboek van 10 pagina's

Boven het tekstvak vind je alvast enkele inspirerende voorbeelden van recente prompts, compleet met het bijbehorende verhaal. Denk aan: 'Mijn kind van 7 wil niet logeren bij oma. Maak een Storybook om haar te helpen hiermee om te gaan.' Je kunt je eigen prompt typen, maar ook inspreken: klik op het microfoontje, geef Gemini toegang tot je microfoon en vertel je opdracht. Enkele seconden later verschijnt het prentenboek op het scherm. Elk boek telt tien pagina's, inclusief een prachtige omslag én een door Gemini bedachte titel. Met iedere klik blader je door het verhaal. De tekst is verzorgd opgemaakt en de illustraties zijn verrassend sfeervol. Wij waren aangenaam verrast door de kwaliteit.

Stap 3: Lezen of luisteren

Je kunt het verhaal natuurlijk gewoon lezen, maar Storybook heeft nog een extra troef: een ingebouwde voorleesfunctie. Daarbij kun je kiezen om alleen de huidige pagina te beluisteren of om vanaf de eerste pagina te beginnen. De hoogte van de stem is instelbaar, zodat je een toon kunt kiezen die het best bij het verhaal of de luisteraar past. En het plezier stopt daar niet: via de Deel-knop krijg je een unieke link naar jouw persoonlijke Storybook. Die kun je eenvoudig doorsturen naar familie, vrienden of de kinderen zelf, zodat ze het boekje op hun eigen toestel kunnen bekijken en beluisteren. Bovendien kun je het boekje ook downloaden als pdf. Wil je dat je kind ook offline kan bladeren, dan kun je het dus voor hem of haar printen.

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!