Of het nu gaat om je financiële administratie of je onmisbare kinder- en vakantiefoto’s: je moet bestanden niet alleen veilig opslaan, maar hebt ook een back-up nodig voor als er wat misgaat. En liever niet één, maar meerdere reservekopieën. Iedereen weet het, maar lang niet iedereen doet het. Opties voor het maken van een back-up zijn er vaak genoeg, maar hoe benut je ze het beste?

Er zijn heel veel scenario’s te bedenken waarbij je gegevens kunt verliezen. Naast het falen van hardware of software kun je denken aan datacorruptie, diefstal, een brand of een menselijke fout. Toch heeft lang niet iedereen zijn back-ups goed op orde. En zelfs wie het wel goed voor elkaar heeft, kan nog steeds niet achterover leunen. Je moet altijd rekening houden met nieuwe bedreigingen, zoals cryptoware dat het afgelopen jaar veel in de aandacht is geweest.

Dergelijke malware kan bestanden op pc’s en zelfs hele netwerkstations kapen en versleutelen. Een nachtmerrie. Wat cryptoware pijnlijk duidelijk heeft gemaakt, is dat lang niet iedereen een goed plan voor zijn back-ups heeft, zelfs grote bedrijven en instellingen niet. Aan de hand van de tips in dit artikel kun je voor jezelf een optimale strategie uitwerken. We werken in dit artikel regelmatig met een nas en gebruiken hierbij Synology als voorbeeld. Maar concepten en voorbeelden die uitleggen, kun je uiteraard in combinatie met vrijwel elk ander merk nas gebruiken.

De 3-2-1-regel is goede vuistregel

Bij het maken van een back-upplan kun je doorgaans de 3-2-1-regel als vuistregel hanteren: zorg voor drie kopieën van je data, op twee verschillende apparaten, waarvan één buitenshuis. Met drie kopieën bedoelen we dat je naast de primaire data, bijvoorbeeld je financiële administratie op de harde schijf van je pc, ook nog twee back-ups hebt. Die moeten bovendien over twee verschillende media of apparaten zijn verdeeld, bijvoorbeeld een (externe) harde schijf en een nas, of een (externe) harde schijf en de cloud. Zo voorkom je dat je ál je back-ups kwijt bent als bijvoorbeeld de nas waarop ze staan het begeeft. Je moet bovendien één van de back-ups buitenshuis bewaren, ook wel off-site genoemd. Dat kan bijvoorbeeld bij familie, vrienden of op je werk, maar ook in de cloud. Zo ben je ook beschermd als er bij jou thuis iets gebeurt, zoals een inbraak, brand of blikseminslag.

Bescherming tegen cryptoware

Voor bescherming tegen allerhande ransomware is de 3-2-1-regel soms niet toereikend. Neem cryptoware, dat bestanden op het besmette apparaat kaapt en versleuteld, maar dat óók doet op gekoppelde netwerkstations en externe schijven. Cryptoware wordt slimmer en vindt steeds nieuwe manieren om bij je data te komen. Belangrijk is dat je meerdere back-ups hebt en/of meerdere versies van bestanden. Een nog betere bescherming biedt een koude back-up (helemaal losgekoppeld en uitgeschakeld) of een offline back-up.

Voorkomen is uiteraard altijd beter dan genezen, je beveiliging moet dus op orde zijn. Het is belangrijk om je besturingssysteem én je programma’s up-to-date te houden met de laatste beveiligingsupdates. Sinds de Fall Creators Update van Windows 10 kun je met de functie Controlled Folder Access (Beschermde mappen) in Windows Defender je documenten beschermen tegen ransomware. Dit voorkomt dat de ransomware wijzigingen mag aanbrengen in de geselecteerde mappen. Dit kun je configureren voor lokale, maar ook voor netwerkmappen.

©PXimport

Centrale opslag

Het maken van een back-upplan begint meestal met de vraag: wát wil ik back-uppen en waar staan die bestanden? Het antwoord op die laatste vraag was zo’n vijf jaar terug waarschijnlijk: op de pc. Tegenwoordig staan bestanden steeds vaker op een centrale plek, in veel gevallen een nas. Je kunt daardoor overal en vanaf ieder apparaat, en eventueel van buitenaf, bij je documenten, foto’s of muziek. Niet alleen met je pc of laptop, maar ook met een smartphone, tablet, smart-tv en mediaspeler. Daarom nemen we dat als uitgangspunt. Die nas past ook perfect in de back-upstrategie, omdat nas-apparaten van onder meer QNAP, Asustor en Synology vol met toepassingen zitten voor het maken van back-ups, zowel lokaal als off-site.

En met al je data centraal op de nas, moet je bedenken of je ook nog aparte back-ups van je afzonderlijke apparaten wilt maken (zie kader ‘Back-up afzonderlijke apparaten?’).

©PXimport

Back-up afzonderlijke apparaten?

©PXimport

Synchronisatie tussen nas en pc

Als je bestanden op een nas bewaart, kun je vanaf de pc gewoon een netwerkkoppeling maken naar die gedeelde map. Zeker voor een grote muziek- of videoverzameling met veel forse bestanden is dat het meest praktisch. Voor je belangrijke bestanden is er een mooier alternatief: het synchroniseren van mappen tussen pc en nas. Nas-fabrikanten leveren vaak software mee voor een dergelijke synchronisatie. Zo biedt QNAP Qsync en Synology de toepassing Cloud Station en het nieuwere Drive. Het voordeel is dat de bestanden nu niet alleen op de nas staan, maar ook op de pc. Bovendien geeft dit handig toegang tot verschillende (eerdere) versies van documenten. Ideaal als je per ongeluk een bestand overschrijft. Een extra voordeel heb je als je dezelfde mappen zo nu en dan ook nog met bijvoorbeeld een tweede pc of laptop synchroniseert: je hebt meteen nog ergens een kopie.

©PXimport

Een nas is géén back-up

Een nas past zoals gezegd prima in een goede back-upstrategie, maar is op zichzelf niet genoeg. We zeggen het nog maar eens luid en duidelijk: een nas is op zichzelf géén back-up! Ook niet als je raid gebruikt (zie kader). Je moet de data op de nas dus back-uppen naar een ánder medium. Je zou een tweede nas met diezelfde capaciteit in huis kunnen halen die je thuis (of op een andere locatie) zet voor een automatische back-up. Maar ook voor je nas-back-up kun je gebruikmaken van een clouddienst of externe harde schijf. Op de meeste nas-apparaten zit een usb-poort waarop je een externe schijf (of dockingstation met een ‘naakte’ interne schijf) kunt aansluiten.

Uiteraard mag die schijf niet constant op de nas zijn aangesloten (vanwege het cryptoware-risico). Sommige nas’en hebben een back-upfunctie waarmee je een gekoppelde schijf automatisch kunt laten loskoppelen als een back-up voltooid is. De back-up-schijf kun je ook buitenshuis bewaren, zodat je gelijk een off-site back-up hebt.

Selectief back-uppen

Een forse en goed gevulde nas back-uppen is wel een uitdaging, want je hebt al snel véél data. Maar wellicht hoef je niet álles in een back-up op te nemen. Het back-uppen van een uitgebreide filmverzameling op je nas is waarschijnlijk minder belangrijk dan je documenten of foto’s van je kinderen. Dan is een kleinere externe harde schijf of de cloud wellicht al genoeg. Maak dus verschil tussen unieke data die je niet opnieuw kunt downloaden en data die mogelijkerwijs elders nog opnieuw te verkrijgen is.

Raid is geen back-up!

©PXimport

Back-up maken met de nas

De meeste nas-apparaten hebben via de webinterface ingebouwde software voor het opzetten van een back-up. Zo bieden vrijwel alle nas’en toepassing voor het maken van back-ups, denk aan QNAP Hybrid Backup Sync, Synology Hyper Backup, Asustor Back-up & herstel en Netgear ReadyNAS Back-up. In dit soort nas-back-up-tools vind je uitgebreide mogelijkheden voor zowel lokale als off-site back-ups. Heel prettig is als je eerdere versies van bestanden kunt bewaren, met flexibele mogelijkheden zoals het aantal versies dat bewaard moet worden. Als bestemming voor je back-up kun je alle kanten op: bijvoorbeeld een via usb aangesloten externe harde schijf, een Linux-server of nas van een ander merk met rsync, een tweede nas van hetzelfde merk die bij familie of vrienden staat, of de cloud. Over het back-uppen naar de cloud lees je verderop meer (zie ‘Back-up naar de cloud’). Je kunt uiteraard meerdere back-uptaken instellen, die je op gezette tijden kunt inplannen of eventueel zelfs meerdere keren per dag. Let erop dat er maar één taak tegelijkertijd actief zal zijn en dat, op een wat minder snelle nas, het maken van een back-up veel invloed kan hebben op de prestaties.

©PXimport

Wanneer back-uppen?

Afhankelijk van hoe veranderlijk de gegevens zijn, moeten de back-ups niet al te oud zijn. Aan een back-up van zes maanden oud heb je weinig als de administratie waar je de afgelopen weken hard aan hebt gewerkt er niet opstaat, of de foto’s van je pasgeboren kroost. Een handmatige back-up is minder praktisch en wordt vaak vergeten. Een automatische back-up op vaste tijden heeft dus de voorkeur. Controleer wel geregeld of de back-ups succesvol voltooid worden en geen fouten hebben opgeleverd. Bij een nas kun je optimaal profiteren van automatische back-ups, die je bij voorkeur ‘s nachts uitvoert. Vaak zijn back-ups standaard incrementeel, wat betekent dat alleen de veranderingen worden bijgewerkt. Vooral bij een relatief langzame verbinding, zoals naar de cloud, is dat cruciaal. Let er dus goed op of er bij jouw nas standaard gebruik wordt gemaakt van incrementele back-ups.

©PXimport

Kun je gegevens herstellen?

Het lijkt een inkoppertje, maar het is cruciaal dat je gegevens uit een back-up daadwerkelijk kunt herstellen op het moment dat het nodig is. Je hebt weinig aan de back-up als je het programma om die back-up terug te zetten niet hebt. Of als je het wachtwoord bent vergeten waarmee je de gegevens hebt versleuteld. Of als de back-up zelf corrupt is. Overigens voeren de betere back-upprogramma’s zelf een integriteitscontrole uit om corrupte gegevens te detecteren. Maar dat staat verder wel los van de herstelprocedure zelf.

Cloudsynchronisatie

De cloud is een interessante optie voor je off-site back-up, zeker als je een snelle internetverbinding hebt. Prijzen voor opslag in de cloud zijn aantrekkelijk, een deel krijg je vaak zelfs gratis. Je hoeft geen apparatuur te onderhouden of stroomkosten te betalen. Bekende diensten als Dropbox, Google Drive en OneDrive vallen vaak een beetje buiten de pure back-upstrategie: ze richten zich onder de noemer ‘cloudsynchronisatie’ vooral op synchronisatie van bestanden. Een echte back-up is het in principe niet: als bestanden ergens worden bijgewerkt, worden de wijzigingen ook automatisch op de andere apparaten doorgevoerd. Dat is minder praktisch als een bestand corrupt raakt of per ongeluk wordt verwijderd.

Met synchronisatietools van de verschillende nas’en synchroniseer je gemakkelijk mappen op de nas met bijvoorbeeld een account bij Box, Dropbox, Google Drive of OneDrive. Dat werkt ook mooi in combinatie met een smartphone om bijvoorbeeld een back-up van je foto’s te hebben (zie kader ‘Cloudsync smartphone en tablet’). Je kunt zo’n account zoals eerder genoemd ook als een back-up benutten, door bij het instellen van de taak ervoor te kiezen alleen lokale wijzigingen te uploaden naar de cloud. Voor wat extra bescherming kun je ervoor kiezen om bestanden die je op de nas verwijdert niet in de cloud te verwijderen. Verder kun je voor de synchronisatietaak een extern pad in de cloud aanwijzen, zodat de back-up in een specifieke, herkenbare map komt.

©PXimport

Cloudsync smartphone en tablet

Cloudback-up

Voor een ‘echte’ back-up zijn diensten die vallen onder de noemer ‘cloudopslag’ eigenlijk interessanter: de tarieven lopen uiteen, maar zijn in vergelijking met synchronisatiediensten relatief laag, en je kunt doorgaans de nas-back-upsoftware gebruiken voor het maken van de back-up. Je komt partijen als Amazon, Google en Microsoft tegen (die zich overwegend op de zakelijke gebruiker richten), maar ook voor consumenten kunnen deze diensten aantrekkelijk zijn voor een off-site back-up. Fabrikant Synology biedt zijn eigen cloudopslag C2 Backup, maar dat werkt uiteraard enkel met hun eigen nas’en. En let op: sommige diensten van cloudproviders (bijvoorbeeld Backblaze B2 en TransIP Stack) zijn niet geschikt om vanaf de nas naar te back-uppen, domweg omdat die alleen werken de cloudsync-toepassingen. Kijk dus goed welke clouddienst qua synchronisatie of back-up combineert met jouw nas. Fabrikant QNAP heeft een handig overzicht hiervoor. Bij de andere merken zul je moeten zoeken in de back-up- en synctools op de nas zelf.

©PXimport

Trage eerste cloudback-up

Een nadeel van een back-up naar de cloud is dat dit de eerste keer erg lang kan duren. Een nas is tijdens het maken van een back-up bovendien vaak merkbaar trager, waardoor je zo’n back-up bij voorkeur ‘s nachts zal willen inplannen. Als je een niet al te snelle internetverbinding hebt, kan die ook dichtslibben, vooral afhankelijk van de uploadsnelheid. Je kunt hiervoor wel een snelheidsbeperking instellen. Het goede nieuws is dat, zodra je de eerste horde hebt genomen, in het vervolg een back-up vaak erg snel klaar zal zijn, omdat alleen nog de veranderingen bijgewerkt worden. Maar het is wel iets om rekening mee te houden. Moet je een back-up terugzetten uit de cloud, dan is de snelheid waarmee je gegevens kunt herstellen ook een punt van aandacht. Dit gaat vaak nog trager dan het maken van de back-up zelf. Bij sommige aanbieders kun je ervoor kiezen om een harde schijf met al je gegevens per post te ontvangen. Bij de verschillende aanbieders van cloudopslag kun je doorgaans via een browser inloggen om bestanden terug te halen.

©PXimport

Zijn je gegevens veilig?

Je moet je niet alleen inspannen om voldoende reservekopieën van je bestanden te hebben, maar het moet ook nog veilig gebeuren, zodat onbevoegden niet bij je gegevens kunnen komen. Dat geldt natuurlijk niet alleen voor de cloud, maar zeker ook voor een back-upschijf die je bijvoorbeeld op je werk hebt gelegd. Vrijwel alle clouddiensten zullen je gegevens veilig versleuteld bewaren, al zit er wel verschil in het niveau van die beveiliging. Je kunt voor wat extra bescherming ervoor kiezen gegevens te (laten) versleutelen bij het maken van een back-up, zodat ze versleuteld op de nas of in de cloud staan. De encryptiesleutel is dan nodig om gegevens weer leesbaar te maken. Veel back-upsoftware waaronder software die wordt meegeleverd bij een nas biedt versleuteling.

TransIP Stack

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Gek op Italiaans eten? Kijk dan eens naar een pizzarette: een elektrische tafeloven waarbij iedereen aan tafel zijn eigen mini-pizza's kan beleggen en bakken. Wij vonden er vijf voor je.

Een pizzarette is een elektrische tafeloven met een terracotta koepel, vergelijkbaar met gourmetten. Iedereen aan tafel belegt zijn eigen mini-pizza en schuift deze via openingen in de oven. Binnen enkele minuten heb je een versgebakken, krokante pizza. Het is een gezellige, sociale manier om samen te eten. Wij vonden vijf mooie modellen voor een gezellige avond voor minder dan 100 euro.

Emerio PO‑115848 Pizzarette

Dit model van Emerio is geschikt voor zes personen maar heeft een iets ander ontwerp. De terracottadom is gecombineerd met een stevige kunststof basis met antislipvoetjes. Het apparaat gebruikt ongeveer 1200 watt, wat betekent dat de pizzarette snel op temperatuur komt. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor deeg niet blijft plakken en je weinig tot geen olie nodig hebt. Je kunt de pizzarette niet alleen voor pizza gebruiken; met de zes bijgeleverde spatels maak je ook minipannenkoekjes of wraps. Bovenop de dom bevinden zich kleine openingen zodat stoom kan ontsnappen, wat een knapperige korst bevordert. Een controlelampje laat zien wanneer de oven klaar is voor gebruik.

Review.nlis hét testpanel-platform van Kieskeurig.nl waar je als consument de unieke kans krijgt om de nieuwste producten, zoals elektronica en huishoudelijke apparaten, uitgebreid thuis te proberen. Het concept is eenvoudig: je meldt je aan voor specifieke testacties die jou aanspreken. Word je geselecteerd, dan ontvang je het product om het enkele weken in je eigen omgeving te gebruiken.

In ruil voor deze ervaring deel je jouw ongezouten, eerlijke mening in een review om andere kopers te helpen. Na de testperiode is het zelfs soms mogelijk om het product met een mooie korting over te nemen.

Ariete 919 pizzaoven

Wat deze pizzarette uniek maakt, is de speciale 'Pre-Bake' functie op de platte bovenkant van de handgemaakte terracotta koepel. Hiermee bak je het deeg kort voor voordat je het belegt, wat garandeert dat je pizza’s een perfecte, krokante bodem krijgen en niet zompig worden door de tomatensaus. De poreuze terracotta koepel absorbeert bovendien vocht tijdens het bakken, wat bijdraagt aan die authentieke steenoven-smaak. Dankzij het krachtige vermogen van 1500 Watt zijn de creaties in slechts enkele minuten gaar en knapperig. De set is compleet uitgevoerd met acht geïsoleerde bakspatels en een handige deeguitsteker, zodat je direct aan de slag kunt. Of het nu voor een kinderfeestje is of een uitgebreid diner, met deze Emerio Pizzarette wordt samen eten een culinair feestje zonder gedoe.

Emerio PO‑115985 Pizzarette

Voor kleinere gezelschappen is er de Emerio PO‑115985. Deze compacte pizzarette is ontworpen voor vier personen en heeft een vermogen van 900 watt. Net als bij de andere modellen zorgt een terracottadom voor een gelijkmatige warmteverdeling. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor je deeg of andere ingrediënten eenvoudig omdraait. Het apparaat wordt geleverd met vier hittebestendige spatels en heeft ventilatieopeningen om overtollige stoom af te voeren. Met dit toestel bak je niet alleen pizza’s; je kunt er ook kleine broodjes of taartjes mee maken. Doordat het model compacter is, neemt het minder ruimte in op tafel.

Tristar PZ‑9160 Pizza Festa Gourmet

De Tristar PZ‑9160 onderscheidt zich doordat hij drie functies combineert: pizza’s bakken, raclette en gourmetten. Dit tafeltoestel van 1800 watt heeft een grote ronde bakplaat waarboven je een terracottadom plaatst voor pizza’s. Onder dezelfde kap kun je ook kleine pannetjes gebruiken voor kaas of vlees; ze zijn voorzien van een antiaanbaklaag en worden verlicht door een indicatielampje. De temperatuur stel je handmatig in via een draaiknop en een controlelampje geeft aan wanneer het toestel warm is. De set wordt geleverd met zes spatels, zodat je met zes personen kunt koken. Dankzij de antislipvoetjes blijft de unit stabiel op tafel. De PZ‑9160 is sinds 2021 verkrijgbaar.

Emerio Pizzarette PO‑1158471

De Emerio PO‑1158471 is de vierpersoonsversie van de bekende pizzarette. Dit apparaat verbruikt ongeveer 1100 watt en heeft een keramische bakplaat met een antiaanbaklaag, zodat pizza’s niet vastplakken. De terracottadom zorgt voor een gelijkmatige warmte en een knapperige korst. Openingen aan de bovenkant laten stoom ontsnappen en voorkomen dat de pizza te vochtig wordt. Bij de set krijg je vier spatels met geïsoleerde handvatten. Omdat dit model kleiner is, neemt het niet veel plaats in op tafel en is het ook geschikt voor kleinere huishoudens. De pizzarette is geschikt voor gebruik met kant‑en‑klare pizzabodems of zelfgemaakt deeg.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.