Je hebt net Windows 10 schoon en naar wens ingericht. Natuurlijk zou je dat het liefste altijd zo houden, maar de techniek gaat vooruit. Continu komen er nieuwere en snellere schijven uit, bijvoorbeeld nvme-ssd’s. Als je daarop overstapt, wil je er wel het maximale uithalen door er Windows op te zetten en dan wil je natuurlijk wel je toepassingen en instellingen meenemen. Zet Windows 10 op je SSD in 14 stappen.

1 Schijfruimte

Voordat we aan de slag gaan met het maken van een Windows-kopie, moet je eerst de schijfruimtes bekijken. Als je huidige schijf groter is dan je nieuwe schijf, is dat nodig. Check dus eerst even via de Windows Verkenner / Deze pc hoeveel ruimte er nu in gebruik is. Als dit meer is dan je nieuwe schijf, moeten we gaan opruimen. Probeer dan eerst even Schijfopruiming door dat te openen via het menu Start. Kies de schijf en klik op OK. Klik dan op Systeembestanden opschonen / OK. Vink alles aan en klik op OK om het weg te halen. Ga terug naar de Windows Verkenner en check of er nu genoeg ruimte vrij is.

2 WinDirStat

Is er dan nog niet genoeg ruimte vrij, dan moeten we het wat drastischer aanpakken. Verplaats al je muziek, foto’s en documenten vanaf je oude schijf naar een andere, eventueel externe, harde schijf. Is dat ook niet genoeg, download en installeer dan WinDirStat. Open het en kies de schijf die je wilt scannen en klik op OK. Het scannen kan even duren. Je ziet nu de bestanden en programma’s die de meeste ruimte innemen. Verwijder mappen in Program Files via Instellingen / Apps / Apps en onderdelen. Klik rechts op een map en kies voor Open om deze in de Windows Verkenner te openen.

©PXimport

3 Back-up

Voordat we doorgaan, zorg ervoor dat je een back-up hebt gemaakt van alle belangrijke bestanden. Kopieer op z’n minst je belangrijkste bestanden naar een andere schijf. Je kunt ook gebruikmaken van Bestandsgeschiedenis via Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Back-up. Zet de back-up aan en kies je externe schijf. Klik dan op Meer opties, zorg dat al je belangrijke mappen in de lijst staan en klik op Nu back-up maken. Straks zullen we ook nog voor de zekerheid een gehele schijfkopie maken van je oude schijf, maar liever een back-up te veel dan te weinig.

©PXimport

4 EaseUS Todo Backup

We gaan de schijf kopiëren met EaseUS Todo Backup Free. Download het programma en voer het gedownloade bestand uit. De installatie spreekt voor zich: kies bij de locatie voor je back-ups voor een andere schijf. Voer achteraf het programma uit. Klik bij de licentiemelding op Later, die kun je negeren want het programma is gratis. Voordat we doorgaan, kun je eerst nog een System Backup maken, mits je daar op een andere schijf ruimte voor hebt. Klik daarop, kies je besturingssysteem en kies je bestemming. Klik op Proceed en wacht even totdat de back-up ervan is voltooid.

©PXimport

Partities

5 Schijf initialiseren

Voordat we de schijf kunnen gaan klonen, moeten we deze eerst nog initialiseren. Daarvoor klik je met rechts op de Windows-knop en kies je voor de optie Schijfbeheer in het midden. Zodra je die opent, krijg je de melding om je nieuwe schijf te initialiseren. Kies dan uit de lijst voor GPT (GUID-partitielabel). Die optie is goed als je pc met Windows 8 of nieuwer is geleverd. Voor oude pc’s kies je MBR. Klik dan op OK.

©PXimport

6 Programma’s sluiten

Het maken van het schijfimage van EaseUS gebeurt terwijl je Windows gewoon in gebruik hebt. Daardoor is het belangrijk dat je zoveel mogelijk programma’s sluit vóór het maken van de schijfkopie. Klik rechtsonder in het systeemvak en sluit alles af. Sluit tijdelijk ook je internetverbinding en stop je antivirussoftware. Zorg verder dat je browser afgesloten is en dat er geen bestanden open staan. Check ook via Taakbeheer of er nog een programma actief is dat eigenlijk beter gesloten kan worden. Dit is nodig om datacorruptie te voorkomen.

©PXimport

7 Schijfimage maken

We gaan nu een schijfimage maken van de oude schijf. In EaseUS klik je op Disk/Partition Backup. Klik in de lijst op welke partities je mee wilt nemen naar je nieuwe schijf. Als ruimte geen probleem is, vink je alles aan. Doe dat ook als je onzeker bent of een partitie mee moet. Kies ook de locatie waar je je image wilt opslaan. Je kunt hier gewoon de C-schijf kiezen, als je daar genoeg ruimte voor hebt, want het image wordt niet mee hersteld zo dadelijk, dus die telt niet mee voor de ruimte. Klik dan op Start om de back-upoperatie direct te starten.

©PXimport

8 Bootdisk maken

Om een schijfimage te herstellen, is het nodig om een opstartbare usb-stick te maken. Klik in EaseUS op Tools / Create emergency disk. Plug een usb-stick in en zorg dat een WinPE-disk wordt gemaakt door die optie te selecteren. Klik op Proceed en klik op Download from Microsoft / OK als de WinPE-tools moeten worden binnengehaald. Zodra de usb-stick af is, herstart je de pc daar vandaan op. Daarvoor open je het bootmenu van je moederbord, wat meestal gaat via een toets als F11, Escape of DEL.

©PXimport

9 Schijfimage terugzetten

Nu je bent opgestart vanaf de EaseUS-bootdisk, kun je het schijfimage terugzetten op de nieuwe schijf. Zodra de bootdisk start, opent EaseUS Todo zich zoals in Windows. Kies je back-up uit de lijst van het hoofdscherm en kies voor de optie Recovery. Bij Select disks/partitions to recover vink je alles aan en klik je op Next. Bij Recover to kies je je nieuwe schijf uit de lijst. Kies onderaan de optie Optimize for SSD. Dat is een belangrijke optie die je prestaties verbetert. Vink die optie ook voor de zekerheid aan als je van ssd naar ssd kloont. Klik op Next en klik op Proceed / OK om het herstellen te beginnen.

©PXimport

10 Schijf weghalen

Na het terugzetten schakel je de pc uit. We willen nu als eerste testen of we kunnen opstarten vanaf de nieuwe schijf. Daarvoor koppel je het eenvoudigste tijdelijk de oude schijf los van je pc. Start dan de computer weer op, waarna die automatisch zou moeten starten vanaf je nieuwe schijf. Is dat niet het geval, controleer dan via het bootmenu waar vanaf de uefi opstart. Is je Windows-kloon eenmaal opgestart, log dan in en controleer of alles nog werkt. Is dat het geval, dan zet je de pc weer uit en sluit je de oude schijf weer aan.

©PXimport

11 Oude schijf kleiner

Als je oude schijf kleiner is dan je nieuwe schijf, dan blijft er niet-toegewezen ruimte over op de nieuwe schijf. Je kunt die toegewezen ruimte toevoegen aan je bestaande partitie, of je kunt er een aparte datapartitie van maken. Om ermee aan de slag te gaan, open je Schijfbeheer via Windows-toets + X en kies je in het onderste gedeelte je schijf uit de lijst. In het ruimteoverzicht zie je dan achteraan een gedeelte Niet-toegewezen. Als je maar één partitie wilt, klik je met rechts op de partitie ervóór en kies je voor Volume uitbreiden. Als je die ruimte als aparte partitie wilt behouden, klik je met rechts op de Niet-toegewezen ruimte en kies je voor Nieuw volume. Klik dan een aantal keer op Volgende, vul eventueel een andere naam in dan NieuwVolume en je partitie staat klaar.

©PXimport

12 Mappen verplaatsen

Als je nu weer je bestanden terugzet, is voor je het weet je ssd helemaal vol. Het beste houd je je persoonlijke bestanden, zoals je muziek, afbeeldingen en documenten, op een andere (externe) schijf. Maak dan een Bibliotheek aan in de Windows Verkenner om er eenvoudig bij te kunnen. Daarvoor klik je links in de Verkenner met de rechtermuisknop en kies je voor Bibliotheken weergeven. Ga een bibliotheek in, klik bovenin in het Lint op Beheren / Bibliotheek beheren en voeg de map toe waar je externe bestanden staan.

©PXimport

13 Oude schijf

Als je je oude schijf definitief uit je pc wilt halen, is het een goed idee om deze eerst te legen. Voor je harde schijf is het genoeg om deze een keer te overschrijven met nullen. Dat doe je met bijvoorbeeld Eraser. Download en installeer het programma. Voer het uit, kies je schijf en overschrijf deze een keer in zijn geheel met nullen. Dat is genoeg. Voor een ssd moet je het wat anders aanpakken. Pak de handleiding van je ssd erbij of google er even op. Zoek in de handleiding hoe je het Secure ATA Erase-commando activeert. Helaas verschilt dat per schijf. Als je je oude schijf wilt gebruiken als dataschijf, dan is het aan te raden om deze te formatteren. Dat doe je via de Windows Verkenner en dan Deze pc. Klik rechts op je schijf, kies voor Formatteren en klik op Starten om deze te legen.

©PXimport

14 Back-up

Je hebt nu al een schijf-image gemaakt. Dat is meteen een goed opstapje om regelmatig een back-up te maken. Het beste maak je elke week zo’n schijf-image, dan kun je die altijd terugzetten als Windows crasht. Daarvoor open je weer EaseUS Todo en klik je op Advanced / Edit plan. Klik dan onderin op Schedule: Off. Je kunt dan kiezen om dagelijks of wekelijks een back-up te maken. Kies de dag en tijd en kies dan voor Incremental backup om schijfruimte te besparen. Klik op Save en je bent zeker dat je data veiliggesteld is.

©PXimport

Klonen

©PXimport

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.