Microsoft heeft in Windows 10 veel aandacht besteed aan Windows Verkenner en bestandsbeheer. Sommige nieuwe mogelijkheden zijn direct al heel handig, andere kun je zelfs beter uitschakelen. We laten alle nieuwe mogelijkheden zien en vertellen hoe je er nog handiger mee kunt werken.

Tip 01: Opstarten

De bestandsverkenner is een essentieel onderdeel van elk besturingssysteem. Het is dé entree tot mappen en bestanden en het gereedschap om deze aan te passen, te verplaatsen, te kopiëren enzovoort. Ongemerkt gebruik je de bestandsverkenner nog veel vaker dan je denkt, bijvoorbeeld omdat hij ongemerkt zijn werk doet wanneer Word een bestand opent of opslaat. Lees ook: In 3 stappen handiger navigeren door de Verkenner.

De bestandsverkenner van Windows is Windows Verkenner. Je kunt Verkenner op verschillende manieren starten. De bekendste kenden we al, dat is met Windows-toets+E of via Start / Verkenner. Je kunt het ook starten door met de rechtermuisknop op Start te klikken en dan in het systeemmenu te kiezen voor Verkenner. Of door op het vergrootglas naar de Start-knop te klikken en te zoeken op verkenner. Zodra het programma is gevonden, druk je op Enter om het te starten.

©PXimport

Tip 01 Via Start kun je Verkenner starten, direct een bepaalde map openen en Verkenner vastmaken aan het startmenu.

Tip 02: De onderdelen

In het gebruik van Windows Verkenner is het belangrijk de verschillende onderdelen van de interface te kennen. Het begint aan de linkerkant met de grote verticale kolom, het Navigatievenster. Hier zie je alle stations en mappen, maar nooit bestanden. Mappen én bestanden zie je aan de rechterkant in het bestandsvenster. Boven in beeld heb je het Lint met de functies die een rol spelen bij het werken met Verkenner. De functies op het Lint zijn standaard verdeeld over drie tabs: Start, Delen en Beeld. Met een klik op elk hiervan wisselen de functies op het Lint.

Tot slot heb je helemaal boven in het venster in de titelbalk nog de Werkbalk Snelle Toegang, die we ook kennen van bijvoorbeeld de Office-programma's. Hierop staan enkele van de meest gebruikte functies en je kunt er zelf functies aan toevoegen. Als je het Lint niet permanent ziet (wat wij toch wel erg handig vinden), klik je helemaal rechts naast het blauwe rondje met het vraagteken op het pijltje Het lint uitvouwen.

©PXimport

Tip 02 Het venster van de Windows Verkenner bestaat uit meerdere delen die elk of stations of mappen of bestanden laten zien.

Tip 03: Snelle toegang

Een handig nieuw onderdeel in Verkenner in Windows 10 is Snelle toegang. Dit onderdeel vult zichzelf automatisch met de mappen en bestanden die je het meest gebruikt. De mappen die door de Snelle toegang zijn geselecteerd staan links in het verkennervenster. Mappen die zich melden in de lijst Snelle toegang en die je echt vaak gebruikt, kun je daar vastpinnen. Ze blijven dan altijd daar in de lijst staan, ook als je ze eens wat minder gebruikt.

Wil je zelf een map toevoegen aan het onderdeel Snelle toegang, klik dan met de rechtermuisknop op een map en kies Aan snelle toegang vastmaken. Wil je een map die vastgepind is juist niet meer in die lijst hebben, klik er dan met de rechtermuisknop op en kies Van Snelle toegang losmaken.

©PXimport

Tip 03 Maak een map altijd snel bereikbaar door deze aan de Snelle toegang toe te voegen.

Tip 04: Recente bestanden

Een variant op de Snelle toegang zijn de Recente bestanden. Deze lijst wordt automatisch door Windows opgebouwd en bijgehouden. Handig want je kunt zo heel snel weer de foto of het document openen waar je eerder aan gewerkt hebt. Je ziet deze bestanden door in het Navigatievenster op Snelle toegang te klikken. Staat er een bestand dat je liever niet in de lijst hebt staan, klik dan met de rechtermuisknop op het bestand en kies Uit Snelle toegang verwijderen.

©PXimport

Tip 04 De lijst met de laatst geopende bestanden is ook een nieuwe mogelijkheid.

Privacy

Heb je liever niet dat iedereen kan zien welke mappen je veel gebruikt of welke bestanden je recent hebt geopend, dan kun je Snelle toegang helemaal uitschakelen en de geschiedenis ervan wissen. Iets minder gebruiksgemak, maar flink meer privacy. Om dit te doen klik je bovenin op het Lint op Beeld / Opties / Map- en zoekopties wijzigen. Op het tabblad Algemeen staan onderaan onder Privacy twee opties. Haal je het vinkje weg bij Recentelijk gebruikte bestanden weergeven in Snelle toegang dan stopt Windows met het tonen van de lijst met de laatst geopende bestanden.

Door het vinkje weg te halen bij Recentelijk gebruikte mappen weergeven in Snelle toegang, zorg je ervoor dat Windows niet langer mappen die je vaker opent opneemt in de lijst links in Verkenner. Wil je zeker weten dat men niet kan zien welke mappen en bestanden je hebt geopend of wil je gewoon de lijst eens goed opschonen, klik dan op Wissen bij de optie Geschiedenis van Verkenner wissen.

©PXimport

Met deze opties kun je de geschiedenis van de Snelle toegang wissen en de functie helemaal uitschakelen.

Tip 05: Start in Deze pc

Start je de Windows 10 Verkenner dan opent deze standaard in het onderdeel Snelle toegang. In vorige versies van Windows opende Verkenner gewoon altijd met Deze computer of later Deze pc. Vond je dat stiekem veel handiger? Met een paar klikken laat het zich gelukkig aanpassen. Start Verkenner en ga naar Beeld / Opties. In het tabblad Algemeen vind je bovenin een menu Verkenner openen in, waar je Snelle toegang aanpast naar Deze pc. Bevestig met OK.

Tip 06: Weergave

Iets dat we al kennen van Windows 7 en 8 is de manier om de weergave in Verkenner aan te passen. Hierbij spelen de opties op het tabblad Beeld van het Lint een rol. Voor elk onderdeel van het venster zijn er opties. Zo kun je er bij het Navigatievenster voor kiezen ook mappen en bibliotheken in de lijst te tonen via de opties Alle mappen weergeven en Bibliotheken weergeven.

Een handigere optie is Uitvouwen tot geopende map. Met deze optie zal in het Navigatievenster telkens de hele mappenstructuur te zien zijn van de map die je geopend hebt. Dit is vooral handig bij het kopiëren of verplaatsen van bestanden en mappen tussen geneste mappen. Met de knoppen Voorbeeldvenster en Detailvenster kun je in het bestandsvenster een extra deel openen waarin een preview of bestandsinformatie van een geselecteerd bestand te zien is.

Andere opties die echt iets toevoegen zijn bij de Indeling de keuzes Grote pictogramman, Lijst of juist Details en de mogelijkheden tot het sorteren van de weergave bij Sorteren op. Ook het tonen van Bestandsnaamextensies onder het kopje Weergeven/verbergen staat bij ons altijd aan. Dat zorgt ervoor dat je ook de bestandsaanduiding (zoals .doc en .docx voor Word-documenten) in Verkenner kunt zien, iets wat vooral gevorderde gebruikers waarderen.

©PXimport

Tip 06 Windows 10 biedt mogelijkheden om de weergave van bestanden en mappen aan te passen.

Tip 07: OneDrive

Een andere opvallende verandering in Windows 10 is dat OneDrive standaard in het Navigatievenster staat, zelfs als je deze cloudopslag van Microsoft helemaal niet gebruikt. Vervelend genoeg is er geen eenvoudige manier om dit uit te schakelen. De hacks die eerder werkten waarbij je via het register de vermelding van OneDrive uit Verkenner kon verwijderen, werken inmiddels allemaal niet meer. Microsoft lijkt duidelijk niet van plan Windows 10 ook zonder OneDrive te laten bestaan.

Sneltoetsen

Vaak zul je de muis gebruiken, maar in veel situaties is het toetsenbord de betere keuze! De volgende sneltoetsen zijn handig om altijd te onthouden én te gebruiken. De eerste is natuurlijk Windows-toets+E om Windows Verkenner te starten en Ctrl+N om een nieuw venster te openen. Altijd handig om twee vensters te gebruiken als je bestanden of mappen wilt verplaatsen of kopiëren. Alt+P activeert het Voorbeeldvenster (dit kun je onthouden door de p van preview), Alt+Shift+P opent het Detailvenster. Ctrl+E zet de cursor in het zoekvak, je kunt meteen beginnen met zoeken door de zoekterm in te typen. Met Alt+PijltjeLinks en Alt+PijltjeRechts navigeer je door je klik-geschiedenis (je opent dus vorige of volgende geopende map). Wil je een nieuwe map aanmaken, dan gebruik je Ctrl+Shift+N. Druk je de Ctrl-toets in en draai je tegelijkertijd aan het scrollwiel, dan verklein of vergroot je de pictogrammen in de weergave van Verkenner.

©PXimport

Houd de Ctrl-toets ingedrukt en je kunt met het draaiwiel van de muis traploos de weergave vergroten of verkleinen.

Tip 08: Zoeken

Rechtsboven in Verkenner vind je het vak Zoeken. Klik met de muis in dat vak of activeer het via Ctrl+E en je kunt meteen je zoekterm intypen. Dat kan een bestandsextensie zijn of een deel van de bestandsnaam. Windows zal direct de bestanden die in het bestandsvenster te zien zijn beperken tot die documenten en bestanden die voldoen aan het zoekcriterium. Handig in Windows 10 is dat waar andere zoekvensters altijd alle bestanden en mappen doorzoeken, de zoekfunctie in Windows Verkenner alleen zoekt in de huidige geopende map en eventuele onderliggende mappen. Je zoekt dus niet telkens de hele pc af, wat het vinden van bestanden makkelijker en sneller maakt. Wil je wel in de hele pc zoeken? Zodra je in het zoekvak klikt, verschijnt in het Lint het tabblad Hulpprogramma's voor zoeken. Klik helemaal links op Deze pc om je hele computer te doorzoeken.

©PXimport

Tip 08 De zoekfunctie in de Windows 10 Verkenner zoekt standaard alleen in de geopende map, niet alle mappen.

Tip 09: Tabbladen

In de maanden voor de release van Windows 10, kon iedereen het product al testen. Fouten konden worden gemeld bij Microsoft en er konden ook verzoekjes voor nieuwe functies worden ingediend. De functie die bij Windows Verkenner het hoogste scoorde, was de 'tabbed-view'. Kennelijk zijn wij niet de enige die graag, net als in Excel en de browser, meerdere views tegelijk binnen het programma zouden willen openen, elk bereikbaar via een tabblad.

Ondanks dat dit de meest gevraagde nieuwe functie was, kwam die er niet. Gelukkig zijn er softwaremakers die wel goed hebben geluisterd. Ga hiernaartoe en klik bij Clover3 op Free Download (PC). Bewaar het zip-bestand op de computer en pak het uit. Clover3 is een minder bekend programma en wordt daarom door sommige antimalwares als onveilig aangemeld.

Wij hebben geen problemen met het programma ondervonden en ook VirusTotal geeft aan dat het veilig is. Klik met de rechtermuisknop op het gedownloade bestand en kies Alles uitpakken. Open dan de map Clover_Setup en voer de installatie uit door de CloverSetup.exe te starten. Installeer het met alle standaardopties. Open als de installatie klaar is Windows Verkenner en zie hoe bovenaan het Verkenner-venster nu een tabblad is verschenen, met daarnaast een knopje voor een volgend tabblad. Nu kun je dankzij Clover3 meerdere Verkenner-vensters binnen de Verkenner geopend houden. Handig om snel tussen verschillende locaties te wisselen.

Overigens heeft Microsoft aangekondigd in 'een volgende Windows 10-versie' de verkenner echt te gaan vernieuwen. We zijn benieuwd ...

©PXimport

Tip 09 Clover3 doet wat Microsoft niet deed, het voegt tabbladen toe aan de Windows Verkenner.

Alternatieven

Veel besturingssystemen hebben meerdere verkenners. Niet verwonderlijk dus dat er ook voor Windows een groot aantal alternatieve verkenners bestaat. Veel ervan stammen af van Norton Commander, een populaire bestandsverkenner in de DOS- en eerste Windows-jaren. Het grote voordeel: je kon twee mappen naast elkaar weergeven en met toetscombinaties razendsnel bestanden en mappen selecteren, kopiëren, verplaatsen of wat dan ook.

Een heel bekende Norton Commander-kloon die nog altijd wordt ontwikkeld is Total Commander (37 euro) en WinNC (29,95 euro). De laatste is grafisch sterker dan Total Commander en duidelijker al geschikt voor Windows 10, bovendien is WinNC een Nederlands programma. Van beide programma's is een proefversie te downloaden om het programma te testen alvorens je betaalt.

©PXimport

Er zijn ook nog alternatieve verkenners voor Windows zoals Total Commander en hier WinNC.

Tip 10: Meer opties

Een bekende functie in Windows Verkenner is het submenu Kopiëren naar uit het contextmenu dat verschijnt wanneer je met de rechtermuisknop op een of enkele bestanden of mappen klikt. Het menu bevat standaard een handvol opties zodat je het bestand snel naar het Bureaublad of de map Documenten kopieert, of verstuurt als bijlage van een mailtje of naar een bluetooth-apparaat. Druk je echter eerst de Shift-toets in en klik je dan pas met de rechtermuisknop op de geselecteerde bestanden, dan krijgt het submenu een veel grotere lijst met meer mogelijkheden. Zo kopieer je je bestanden ook gemakkelijk naar andere standaardmappen of naar OneDrive.

©PXimport

Tip 10 Met de Shift-toets ingedrukt krijg je veel meer opties om bestanden en mappen naartoe te kopiëren.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.

Blijft de deur van je wasmachine dicht, ook al is het programma afgelopen, en krijg je hem niet open? Dat probleem komt vaak voor en heeft meestal een eenvoudige oorzaak. In dit artikel noemen we vijf redenen waarom de deur niet opengaat en wat je zelf kunt doen om dat snel en veilig op te lossen.

Ook interessant: Slimmer wassen: deze functies maken je wasmachine nét even handiger

Het komt vaker voor dan je denkt: de wasmachine is klaar, maar de deur weigert open te gaan. Lastig, zeker als je schone was nog nat in de trommel ligt. Gelukkig is er meestal geen reden tot paniek. Vaak ligt het aan een simpele oorzaak die je zelf kunt oplossen.

1 - Water in de trommel

De meest voorkomende boosdoener is achtergebleven water. Zolang er water in de machine zit, blijft de deur bewust op slot om lekkage te voorkomen. Zie je nog water in de trommel? Start dan opnieuw het afvoerprogramma. Werkt dat niet, maak dan het filter onderin schoon en laat via het slangetje of de opening het restwater weglopen. Vaak schiet de deur daarna vanzelf los.

2 - Het kinderslot is ingeschakeld

Sommige modellen hebben een kinderslot of extra beveiliging. Staat dit ingeschakeld, dan blijft de deur dicht, ook al is het programma afgerond. Controleer in de handleiding hoe je het slot uitschakelt. Meestal gaat het om een combinatie van knoppen op het display. Pas als dit is gedeactiveerd, kun je de deur openen.

©Engin Akyurt

3 - Elektronische vertraging of reset

Bij veel moderne machines zit er enkele minuten vertraging tussen het einde van het programma en het ontgrendelen van de deur. Even wachten kan dus al genoeg zijn. Blijft de deur toch op slot, haal de stekker er een paar minuten uit en sluit hem opnieuw aan. Zo wordt de elektronica gereset en komt de deur vaak alsnog vrij.

4 - Handmatige noodontgrendeling

Lukt het nog steeds niet, dan is er vaak een handmatige oplossing. De meeste wasmachines hebben een noodontgrendeling, meestal te vinden achter het klepje bij het filter of onderaan de machine. Door hier voorzichtig aan te trekken, kun je de deur veilig openen zonder schade. Raadpleeg de handleiding voor de exacte plek en werkwijze.

5 - Defecte vergrendeling

Als geen van deze stappen helpt, kan de vergrendeling zelf kapot zijn. Dit onderdeel slijt met de tijd en kan uiteindelijk defect raken. Soms helpt het tijdelijk om de machine spanningsvrij te maken, maar blijft de deur gesloten, dan is vervanging van het slot nodig. Dit is werk voor een monteur.

Wanneer moet je hulp inschakelen?

Blijft de deur hardnekkig dicht of merk je andere signalen, zoals vreemde geluiden of een brandlucht, stop dan direct met zelf proberen. Forceren kan schade veroorzaken. In dat geval is het verstandig een monteur te bellen.

Een geblokkeerde deur hoeft in elk lang niet altijd een groot probleem te zijn. Vaak is een eenvoudige reset, het verwijderen van restwater of het uitschakelen van het kinderslot al genoeg. Lukt het niet, dan kan de noodontgrendeling of een monteur uitkomst bieden. Met regelmatig onderhoud en een beetje oplettendheid verklein je de kans dat je opnieuw voor een gesloten deur staat.