Na een wat schoorvoetend begin maakt kunstmatige intelligentie (AI) de laatste jaren grote sprongen, zowel in het bewerken van bestaand beeld als in het creëren van nieuw materiaal. In dit artikel inventariseren we de stand van zaken en gaan we zelf met wat tools aan de slag.

Wanneer we opgroeien, zijn er twee vaardigheden die we vrijwel automatisch aanleren: het interpreteren van de wereld die we zien om ons heen en het kunnen benoemen ervan. Het is dan ook niet verwonderlijk dat begrijpend kijken en taalbeheersing al decennialang tot de belangrijkste speerpunten behoren bij de ontwikkeling van AI.

Zo’n tien jaar geleden drong deze vorm van AI voorzichtig binnen in het dagelijks leven via apps die gesproken instructies konden begrijpen, teksten konden vertalen en in realtime kunstjes konden uithalen met je gezicht tijdens een videogesprek.

De laatste jaren is de kwaliteit van AI voor beeldmanipulatie dusdanig toegenomen dat het op steeds grotere schaal commercieel wordt toegepast. Veel ontwikkelingen die nu nog experimenteel zijn, zullen die weg spoedig volgen.

We kijken naar de stand van zaken en gaan zelf aan de slag met dé ontwikkeling voor de komende jaren: het maken van beeld op basis van tekst.

01 Fotomanipulatie

Jarenlang moesten we alles zelf doen als het ging om fotobewerking. Vervolgens verschenen voorzichtig handige hulpjes zoals het automatisch optimaliseren van helderheid en belichting, en later de broodnodige assistentie bij het selecteren van objecten met ingewikkelde vormen. Toch waren dat niet meer dan betrekkelijk eenvoudige (wiskundige) trucjes.

In de nieuwste software voor fotobewerking heeft AI ook zijn intrede gedaan. Voor bijvoorbeeld Photoshop gebeurt dat nog enigszins mondjesmaat door middel van bijvoorbeeld slim vergroten (Super Resolution) en om automatisch de scherptediepte van een afbeelding achteraf aan te passen. Een bedrijf als Skylum zet echter volop in op deze nieuwe ontwikkelingen. Vorig jaar bespraken we van deze makers al Luminar AI, dat het onderwerp in foto’s kan herkennen en waarmee je op basis daarvan bijvoorbeeld razendsnel en simpel portretten kunt optimaliseren. Inmiddels is het nieuwste speeltje van Skylum verkrijgbaar onder de naam Luminar Neo. De AI daarin kan automatisch stof en krassen verwijderen, en hoogspanningsleidingen uitgummen. Belangrijker is echter dat het voor- en achtergrond kan herkennen, en op basis daarvan kun je scènes eenvoudig opnieuw belichten om het onderwerp van het scherm te laten spatten.

©PXimport

02 Creatief

Waar praktische fotobewerking met behulp van AI een zeer recente ontwikkeling is, zijn er al heel wat langer technieken beschikbaar om afbeeldingen creatief te lijf te gaan. Waar we het jarenlang moesten doen met vaak maar matig overtuigende filters om bijvoorbeeld een foto om te zetten naar een tekening of olieverfschilderij, kunnen we nu de complete stijl van een willekeurige afbeelding (vaak een kunstwerk) overzetten naar onze eigen foto’s.

Deze techniek, Style Transfer geheten, vloeit voort uit onderzoek van Google naar de manier waarop gelaagde neurale netwerken informatie opslaan en verwerken. Elke laag kijkt naar een ander aspect van een afbeelding en door de juiste beeldkenmerken van één afbeelding over te zetten, kun je de visuele stijl kopiëren. Dit onderzoek resulteerde ook in Deep Dream Generator, een online toepassing waarmee je AI naar een foto kunt laten kijken. De patronen die een bepaalde laag in het neurale netwerk in die foto meent te zien, worden vervolgens aan de foto toegevoegd. Herhaal je dit proces, dan kun je verbluffende en vaak psychedelische afbeeldingen maken.

©PXimport

03 Zien = maken

Wanneer we afbeeldingen zoeken met bijvoorbeeld Googles zoekmachine, dan doen we dat met een zoekopdracht in tekst. Uiteraard is het ondoenlijk voor de makers van een zoekmachine om alle geïndexeerde afbeeldingen van trefwoorden te voorzien en dus gebeurt door middel van AI. Deze AI is in eerste instantie getraind door afbeeldingen (met omschrijving) uit een zorgvuldig en met de hand samengestelde dataset te bekijken. Aan deze training werken wijzelf regelmatig mee wanneer we op een website moeten bewijzen dat we geen robot zijn en bijvoorbeeld alle stoplichten in een raster met negen plaatjes moeten identificeren.

Elke kleuter kan op zeker moment een menselijk poppetje tekenen omdat het al heel wat mensen heeft gezien en de globale kenmerken daarvan (twee armen, twee benen, enzovoort) in de hersenen zijn gecodeerd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat op zeker moment een AI, die getraind was op een bepaald type afbeeldingen zoals gezichten, kon worden gebruikt om vanuit de opgedane kennis nieuwe portretten te genereren. Deze techniek wordt toegepast op de inmiddels overbekende site www.thispersondoesnotexist.com (met aanverwante sites voor onder andere katten, paarden en kunstwerken).

04 Generative Adverserial Network

De website die portretten genereert, maakt gebruik van een AI die StyleGAN2 heet. Deze is ontwikkeld door Nvidia, dat een belangrijke speler is in de AI-markt omdat de grafische kaarten van dit merk niet alleen hoogwaardig beeld kunnen genereren, maar ook alles aan boord hebben om efficiënt neurale netwerken te kunnen gebruiken.

Een GAN (Generative Adverserial Network) is een van de populairste methoden om AI zelf beeld te laten genereren door twee AI’s het tegen elkaar te laten opnemen in een soort wedstrijd waarbij ze elkaars prestaties naar steeds grotere hoogtes stuwen.

Dit soort netwerken wordt inmiddels al volop toegepast om bijvoorbeeld zwartwit-foto’s in te kleuren, plaatjes te vergroten en bepaalde soorten afbeeldingen te creëren als in de eerdergenoemde voorbeelden.

05 Contrastive Language-Image Pre-training

Zoals gezegd, is het kunnen benoemen van wat een AI ziet al jaren onderwerp van onderzoek. Zoekmachines hebben dergelijke AI’s nodig om geautomatiseerd afbeeldingen te kunnen indexeren.

Een van de spectaculairste ontwikkelingen op dit gebied heet CLIP (Contrastive Language-Image Pre-training). Voorgaande AI’s waren afhankelijk van het leren herkennen van objecten aan de hand van zorgvuldig en met de hand samengestelde datasets van afbeeldingen en hun beschrijving in een beperkt aantal categorieën (mensen, auto’s, bloemen enzovoort). CLIP (waarvan de oorspronkelijke versie is getraind met ruim 400 miljoen tekst-beeldcombinaties) heeft echter een dusdanig brede kennis dat het tot op zekere hoogte ook afbeeldingen kan omschrijven in categorieën die het nooit eerder heeft gezien. Dit wordt zero shot learning genoemd.

06 GAN + CLIP

Combineer je de kennis van CLIP met een GAN als beeldgenerator, dan wordt het pas echt interessant. De IT-wereld stond een jaar geleden dan ook op zijn kop toen OpenAI ons een kijkje gaf in zijn nieuwste hoogstandje DALL-E.

DALL-E is een gigantisch neuraal netwerk dat beelden creëert aan de hand van een korte omschrijving in tekst. ‘Een fauteuil in de vorm van een avocado’ maakte wereldwijd furore toen dit systeem werd gepresenteerd. Niet alleen liet het een overtuigend zitmeubel zien, maar het maakt desgevraagd duizenden verschillende!

De rol van CLIP in dit alles is dat het als een soort jury fungeert. Het rangschikt de gegeneerde afbeeldingen op relevantie en stuurt de AI die het beeld genereert de goede kant op.

Helaas heeft OpenAI op dit moment de code voor DALL-E nog niet vrijgegeven omdat er volop discussie is over de gevolgen van dit soort AI (zie kader ‘Mogelijke gevolgen’).

©PXimport

Mogelijke gevolgen

Veel opensource-AI is op dit moment nog niet in staat om voor elke gegeven opdracht coherente resultaten te produceren. Een AI die speciaal getraind is op gezichten levert vrijwel perfecte portretten, maar vraag je het aan een algemeen TTI-systeem (Tekst To Image), dan moet je niet vreemd opkijken als het resultaat twee neuzen heeft. Deze systemen worden echter snel beter en spoedig kun je vrijwel elk soort afbeelding maken dat je hebben wilt. Wat de gevolgen daarvan zullen zijn voor fotografen en illustratoren is nauwelijks te overzien.

We kennen allemaal de ophef rond het fenomeen deepfake. Nu nog werkt dat vooral op basis van het vervangen van gezichten in bestaande video’s door middel van AI. Zodra AI echter zelf fotorealistische beelden kan genereren, zullen volledig door AI gemaakte video’s volgen.

Uiteraard zijn er ook volop positieve kanten te noemen. Zo zullen games in rap tempo nog levensechter worden omdat AI 3D-omgevingen in realtime kan vervangen door decors die echt lijken. Oude en krakkemikkige archiefbeelden worden ondertussen in hoog tempo ingekleurd, ontkrast en omgezet naar een hogere resolutie. Naast deze praktische zaken, zien we de opkomst van een geheel nieuwe kunstvorm.

©PXimport

07 Concurrentie

DALL-E mag dan nog niet beschikbaar zijn, dat wil niet zeggen dat we niet zelf met Tekst To Image (TTI) aan de slag kunnen. Al snel verschenen namelijk opensource-oplossingen op basis van CLIP en minder geavanceerde beeldgenerators. Aanvankelijk waren deze alleen online toegankelijk via het Google Colab-platform (zie kader ‘Werken met Colab’), maar al snel kwamen er varianten met een gebruiksvriendelijkere interface.

Zo scoort Visions of Chaos hoog op het gebied van gebruiksgemak en het aantal ondersteunde AI-toepassingen. Hoewel deze software oorspronkelijk is bedoeld als fractal-programma kun je er tegenwoordig tientallen verschillende AI-modellen in draaien. Dit vereist wel een stevige Nvidia-kaart met liefst 12 GB VRAM of meer. Omdat niet iedereen daarover beschikt, bekijken we eerst wat online-alternatieven.

Werken met Colab

Het gros van de opensource AI-toepassingen is gemaakt in Python (waarvan je overigens geen kennis hoeft te hebben). Is je hardware niet krachtig genoeg om deze programma’s lokaal te gebruiken, kies dan uit de vele Python-scripts die beschikbaar zijn op het Google Colab-platform en die je zelfs vanaf je mobiel zou kunnen gebruiken.

Op https://softologyblog.wordpress.com vind je links naar Colab-versies van vrijwel alle scripts die ook in Visions of Chaos beschikbaar zijn. Als voorbeeld gaan we naar het script voor Multi-Perceptor VQGAN+CLIP v3.

Elk Colab-script bestaat uit cellen met programmacode en deze hoef je alleen cel voor cel uit te voeren door op de afspeelknop te klikken. Lees daarbij wel goed de instructies en wacht met de volgende cel tot de vorige klaar is (groen vinkje), wat voor de initialisatie enkele minuten duurt.

Ben je aangekomen bij Do the run, dan vul je daar de tekst in voor wat je wilt zien en kies je het menu Runtime / Alles Uitvoeren. Na enkele minuten zal nu het eerste beeld verschijnen. Ben je tevreden, dan kies je Runtime / Uitvoering Onderbreken en sla je het laatst gegenereerde plaatje op. Voor nieuwe afbeeldingen hoef je alleen de parameters in de cel Do the run te wijzigen en deze te starten.

©PXimport

08 Zelf proberen

Kijk bijvoorbeeld eens bij Wombo Dream als je zelf wilt spelen met TTI. Hier kun je simpelweg een Engelse omschrijving invoeren en na het kiezen van een stijl krijg je binnen een minuut de gegenereerde afbeelding te zien. Wombo is snel en biedt een hoge resolutie.

Wat uitgebreider zijn je mogelijkheden bij NightCafe. Behalve Tekst To Image biedt deze ook Style Transfer. Meer van dit soort diensten vind je in het kader met links aan het einde van deze masterclass.

©PXimport

09 Uitgebreider

Veel meer mogelijkheden vind je bij de pagina’s van https://huggingface.co. Dit is een platform waar organisaties en individuen hun programma’s online toegankelijk maken. Veel daarvan hebben een aanzienlijk uitgebreidere gebruikersinterface dan de diensten die we in de vorige paragraaf noemden, wat ze ideaal maakt voor wie meer diepgang zoekt. Bovendien is het gebruik gratis. Keerzijde is dat je vaak te maken hebt met wachttijden, maar zolang je de pagina open laat, kun je ondertussen iets anders doen.

We noemen twee voorbeeldpagina’s. De eerste vind je via https://kwikr.nl/hfclip en is een van de betere AI-beeldgenerators (CLIP Guided Diffusion). Je kunt hem niet alleen kunt voeden met een tekstprompt, maar ook met een afbeelding om als uitgangspunt te dienen. Bovendien genereert dit AI-script een video waarin je ziet hoe de afbeelding tot stand komt.

Een tweede geavanceerde AI waarmee je bij Huggingface aan de slag kunt, vind je via https://kwikr.nl/hfsg3. Deze AI maakt video’s op basis van de nieuwste versie van StyleGAN. Er zijn varianten die getraind zijn op gezichten, portretten uit de kunstwereld en zelfs landschappen, en in elk van deze categorieën kun je video’s maken waarin losse beelden op adembenemende wijze in elkaar overvloeien.

©PXimport

10 Lokale AI

Beschik je over een geschikte Nvidia-kaart, dan weerhoudt niets je ervan om op je eigen pc met AI aan de slag te gaan. Zoals gezegd moet je hiervoor Visions of Chaos (VoC) installeren. Daarmee ben je er echter nog niet. Je dient allerlei aanvullende componenten te installeren om AI-modellen te kunnen gebruiken. Deze maken namelijk gebruik van PyTorch of TensorFlow, de twee populairste platformen voor AI.

Gedetailleerde installatie-instructies vind je via https://kwikr.nl/instai. Installatie van alle benodigde software is niet moeilijk, maar je bent er wel zo’n twee uurtjes mee zoet. Als de klus is geklaard, kun je Visions of Chaos starten en is de speeltuin geopend.

11 Visions of Chaos

In Visions of Chaos vind je de AI in het menu Mode / Machine Learning, die is onderverdeeld in de categorieën PyTorch en TensorFlow. Die laatste bevat als belangrijkste onderdelen Deep Dream en Style Transfer, maar deze zijn ook beschikbaar als PyTorch-variant, dus we concentreren ons op dat platform.

De eerste keer dat je een onderdeel wilt gebruiken zal het de automatisch de benodigde neurale netwerken en Python-scripts downloaden.

Met alle mogelijkheden die je tot je beschikking hebt, kunnen we een jaargang PCM’s vullen, dus we bekijken er slechts een paar.

12 StyleGAN3

Ga om te beginnen naar StyleGAN3. Je ziet dat Model file daar standaard een van de Faces-modellen is. Klik op Generate Image om een willekeurig portret te maken.

Je kunt gegenereerde afbeeldingen manipuleren met behulp van tekst. Zet daarvoor een vinkje bij de bovenste optie, Style with CLIP. Laat de standaardtekst staan en genereer nogmaals een afbeelding.

In het vrijwel oneindige domein van alle mogelijke gezichten heeft de opgegeven instructie het oorspronkelijke portret nu in iets totaal anders veranderd. Genereer je een video, dan zal StyleGAN3 voor het gekozen model beelden in elkaar laten overvloeien (in ons geval gezichten), wat herinnert aan het aloude ‘morphing’, maar dan automatisch en veel vloeiender. Gebruik je CLIP in combinatie met video, dan start deze met een willekeurig portret en zie je hoe dit verandert in iets dat hopelijk voldoet aan de gegeven opdracht. Probeer bijvoorbeeld ‘a caricature of Tom Cruise’. Na het genereren van de beeldjes krijg je een FFmpeg-venster te zien waarmee je ze kunt combineren tot video. Je hebt hier veel bewerkingsmogelijkheden waar we hier niet op in kunnen gaan. Klik voor nu op Build en hoop op de gewenste karikatuur.

©PXimport

13 Text-to-image

Het tweede onderdeel van Visions of Chaos dat we bekijken is de optie Text-to-image. Klik je op de naam achter Script, dan zie je een enorme waslijst aan beschikbare AI’s waarvan de beste van een asterisk zijn voorzien. Allemaal hebben ze zo hun eigen instellingen, maar er zijn ook veel overeenkomsten.

Als voorbeeld gaan we aan de slag met Multi-Perceptor VQGAN+CLIP v3. Hierin worden de gemaakte afbeeldingen beoordeeld door twee verschillende CLIP-modellen voor meer betrouwbaarheid. Laat de standaard inputprompt voor wat hij is en klik op Generate om je eerste TTI-kunstwerk te produceren. Het eindresultaat laat enkele minuten op zich wachten waarbij het beeld tussentijds steeds wordt bijgewerkt. Je kunt het proces overigens versnellen door vooraf Number of cutouts bijvoorbeeld te halveren.

Waar je in StyleGAN bij dezelfde Random Seed hetzelfde plaatje te zien krijgt, is dat bij TTI niet het geval. Hier zorgt het getal er alleen voor dat een nieuw plaatje met dezelfde prompt een vorige niet overschrijft. Je vindt gemaakt beeld overigens in de map Documenten\Visions of Chaos.

Omdat niet elke prompt meteen iets moois oplevert, kun je bij Batch / Input prompt with different seeds meerdere exemplaren achter elkaar genereren. Hier vind je ook de mogelijkheid om een lijst met prompts of willekeurige input op te geven waarmee je je pc een nachtje kunt laten werken.

©PXimport

14 Ingenieur

Het verzinnen van opdrachten die interessant beeld opleveren, kan een flinke puzzel zijn waarvan de oplossing bovendien per AI verschilt. Niet voor niets wordt deze kunst ‘prompt engineering’ genoemd. Behalve de feitelijke prompt, zoals ‘a landscape’ kun je er kwalificaties aan toevoegen die we modifiers noemen. Voorbeelden zijn: ‘in summer’, ‘at dawn’, ‘by Vincent van Gogh’ of ‘in impressionist style’. Ook kun je modifiers toevoegen voor materialen (‘made of glass’) of technieken (‘a pencil drawing’).

Sommige AI’s werken het best met dit alles in een lange zin (an oil painting of a park by Georges Seurat), terwijl andere het beter doen wanneer de prompt in stukken is gehakt (a park | oil painting | by Georges Seurat). Bij sommige AI’s kun je elementen zelfs extra nadruk geven door direct achter een trefwoord een dubbele punt en een cijfer te zetten waarbij hoger meer nadruk betekent. Alleen met experimenteren kom je er achter wat voor jouw favoriete AI het beste werkt.

15 Volop in ontwikkeling

Hoewel we slechts een fractie van de vele ontwikkelingen hebben kunnen bespreken, is duidelijk dat er volop interessante dingen gebeuren op het gebied van AI voor beeldbewerking. Als het gaat om Tekst To Image, gaan deze zelfs zo hard dat het niet onwaarschijnlijk is dat er al weer betere modellen beschikbaar zijn op het moment dat je dit artikel leest. We kunnen dan ook alleen maar eindigen met een klassieke zin uit de wereld van de strip: wordt vervolgd!

Online bronnen

Naast de in het artikel genoemde links, zijn er veel andere bronnen om zelf aan de slag te gaan of om informatie op te doen. Een kleine selectie:

www.openai.com/blog/dall-e

Informatie over het grootste TTI-systeem DALL-e.

https://kwikr.nl/pestudie

Een studie naar prompt engineering (pdf).

www.artbreeder.com

Maak, combineer en manipuleer afbeeldingen en korte video’s.

www.gaugan.org/gaugan2

Maak fotorealistische landschappen op basis van een schets.

https://kwikr.nl/dalmini

Een TTI-systeem.

https://rudalle.ru/en

Een groot TTI-systeem, het Russische antwoord op DALL-e.

https://kwikr.nl/fbnnr

Facebook-groep met afbeeldingen en video’s die we niet in dit artikel konden tonen.

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.