Onder het mom van veiligheid geven overheden de politie en geheime diensten ongekende bevoegdheden. Recht op privacy is de belangrijkste pijler van een vrij land. En dat recht geldt ook online. Het is de hoogste tijd om dit recht terug te claimen, vooral als je vindt dat je niets te verbergen hebt.

Dat veiligheid en terrorismebestrijding worden misbruikt om vrijheid in te perken, is geen complottheorie maar de werkelijkheid. Klokkenluider Edward Snowden liet de wereld al zien dat de ongekende sleepnetsurveillance van de NSA, de Britse GHCQ en hun partners (waaronder de Nederlandse AIVD) vaak wordt misbruikt voor (bedrijfs)spionage en intimidatie van onder andere journalisten, advocaten en activisten. Hierbij worden mensenrechten en internationale wetgeving aan de kant geschoven. Pijnlijkst is dat met deze jarenlange spionage geen enkele terroristische daad is voorkomen. Lees ook: Online privacy bestaat niet - Maar zo kom je er wel het dichtste bij.

Ook in Nederland is niet bewezen dat de (inmiddels gestrande) dataretentiewet - die al het internetverkeer van burgers opslaat - ooit een misdaad heeft opgelost. Vooral kosten en geen baten dus. En dan laten we voor het gemak de beveiliging en ongeautoriseerde toegang tot deze immense hoeveelheid persoonsgegevens buiten beschouwing.

Vind jij jouw privacy niet zo belangrijk en ben jij van mening persoonlijk niets te verbergen te hebben, dan heb je alsnog wel de verantwoordelijkheid voor de informatie van het bedrijf waarvoor je werkt, zaken die anderen jou in vertrouwen vertellen et cetera. En ten slotte, als iemand constant over je schouder op het scherm van je pc of smartphone mee zou kijken, zou je dat dan prettig vinden? Waarom is het dan wel oké als het digitaal en ongemerkt gebeurt?

Meer lezen

De maatschappelijke gevolgen van een maatschappij die privacy inlevert zijn enorm, maar vaak moeilijk voor te stellen. Wil je meer weten over hoe het een maatschappij ontwricht en wat Edward Snowden precies aan het licht heeft gebracht? Dan hebben we een paar tips voor je:

[list type="bullets"]Das Leben Der Anderen - film over het leven van een Stasi-medewerker in de DDR.

Citizenfour - Oscar-winnende documentaire over de NSA-onthullingen van Edward Snowden.

1984 - boek dat een beeld schetst over een dystopische maatschappij zonder privacy.[/list]

©PXimport

Das Leben Der Anderen laat een beeld zien van hoe de Oost-Duitse veiligheidsdienst iedereen in de gaten hield.

Hoe te beschermen?

Hoe bescherm je jezelf tegen een stalker die ongemerkt te werk gaat en zich van geen kwaad bewust is? Door zo veel mogelijk barrières op te werpen!

Een eerste stapje is een sticker of klepje voor je webcam, maar dit heeft natuurlijk maar een beperkt effect. De basis van barrières opwerpen ligt bij versleuteling. Het ontsleutelen van jouw gegevens is namelijk wel mogelijk, maar kost veel moeite en tenzij je hoog in de boom zit bij een multinational of verdacht wordt van grootschalige criminele activiteiten, is het veelal niet de moeite waard.

Ook je internetverkeer kun je versleutelen. Door een VPN-verbinding te gebruiken, bescherm je je browsegegevens maar ook overig internetverkeer, zoals chats en mailverkeer. Er is ook nog een andere (of extra) barrière: een ontwikkelaar heeft uit protest een gratis tooltje geschreven dat op de achtergrond constant internetverkeer genereert naar pagina's uit Googles nieuwsfeed. Hierdoor raakt je echte internetverkeer begraven onder nep-internetverkeer.

©PXimport

Natuurlijk ben je veiliger af met Linux dan met Windows, maar in praktijk stappen er helaas maar weinig over.

Bestandsbeveiliging

Ook je bestanden wil je beveiligen, zoals persoonlijke foto's, documenten, mail-archieven enzovoort. Snowden liet in zijn gelekte documenten zien dat er door middel van achterdeurtjes in je Windows-pc ingebroken kan worden ... wat direct Linux op de kaart zet als veiliger alternatief. Ook de bestanden in je cloudopslag zijn prooi voor ongewensten: je bestanden staan immers op de servers van anderen en weet je nooit wie er allemaal bij kunnen. Dat is sowieso een belangrijk gegeven om altijd in je achterhoofd te houden voordat je Dropbox, Google Drive, OneDrive of iCloud gebruikt om dingen in op te slaan. Ook hier is beveiliging dus een noodzaak.

Maar achterdeurtjes en beveiligingslekken zijn niet de enige ingang. Technologiebedrijven en programmeurs kunnen in de VS worden verplicht tot het afstaan van encryptiesleutels via een speciale rechtbank, FISA Court genaamd. Deze bedrijven worden bovendien met zware straffen als sanctie het zwijgen opgelegd. De enige manier waarop je je gegevens met enige zekerheid veilig kunt versleutelen? Opensource encryptieprogramma's.

Omdat de broncode hiervan openbaar is, kunnen onafhankelijke beveiligingsexperts deze doornemen. Weet je dan zeker of de software veilig is? Nee. Maar bij tools waarvan de broncode niet openbaar is, zoals BitLocker, heb je minder garantie. De beste tool om je bestanden, usb-opslagmedia of hele schijven en partities mee te versleutelen is TrueCrypt. Een jaar geleden kwam TrueCrypt nog in het nieuws omdat de tool op mysterieuze wijze door de ontwikkelaars werd verlaten. Maar omdat het opensource software is, wordt er momenteel door anderen aan gewerkt en is TrueCrypt gewoon te downloaden.

©PXimport

Van het ene op het andere moment verdween het originele TrueCrypt op vreemde wijze en werd het onveiligere BitLocker aangeraden.

Bestanden in de cloud beveiligen

Wanneer je bestanden in de cloud zet, verlies je de controle over wie er allemaal bij kunnen. Als je je bestanden hierin versleuteld opslaat, pak je deze controle terug. Met de gratis tool Boxcryptor is dat mogelijk. Deze tool is helaas niet opensource, maar integreert wel naadloos met grote cloudopslagdiensten als OneDrive, Google Drive, Box, Dropbox, iCloud en meer. Bovendien zijn er apps voor je smartphone en tablet. Wil je echter meer cloudveiligheid, dan kun je beter kiezen voor SpiderOak. Deze cloudopslagdienst slaat alles versleuteld op, inclusief je wachtwoord. Zo weet je zeker dat ze zelf nooit toegang hebben en dit ook niet aan anderen kunnen geven. Heb je liever helemaal zelf de controle, dan kun je met OwnCloud zelf een clouddienst opzetten.

Antivirus

Meermaals zijn overheden erop betrapt spyware op systemen te installeren. Zo nu en dan stuit een antivirusbedrijf op malware die ingezet wordt door overheden. Meestal zijn het behoorlijk geavanceerde programma's, die moeilijk te detecteren zijn. Daarom is het ook lastig aan te geven hoe wijdverspreid deze besmettingen zijn. Uit een recente inbraak bij The Hacking Team, een organisatie die in opdracht van overheden dit vuile werk opknapt, blijkt dat onze nationale politie als klant in ieder geval geïnteresseerd was in deze diensten. Veel antivirusbedrijven, zoals ESET en GDATA stellen overheidsmalware te verwijderen wanneer het op je systeem wordt aangetroffen. Of Engelse en Amerikaanse malwarebestrijders zoals McAfee, Norton of Sophos dit juridisch gezien ook kunnen, is moeilijk te zeggen.

©PXimport

Met het tooltje Detekt kun je nagaan of je pc besmet is met overheidsmalware.

Communicatie

Nederland heeft de dubieuze eer om het land te zijn waar telefoongesprekken het vaakst door justitie worden afgeluisterd. En dat terwijl Nederland wereldwijd nou niet echt te boek staat als een crimineel land. Steeds meer communicatie verplaatst zich echter naar het internet en net zoals bij gewone conversaties het geval is, heeft iedereen het recht om deze persoonlijk te houden. In sommige landen is er echter discussie om versleutelde communicatie te verbieden zolang geheime diensten geen toegang hebben.

Hillary Clinton gooide een balletje op tijdens een verkiezingsdebat, maar ook David Cameron diende een vergelijkbaar Orwelliaans plan in. In de nasleep van de afschuwelijke aanslagen in Parijs dit najaar, smeden de Fransen ook een soortgelijk plan. Terwijl deze terroristen - ironisch genoeg - gewoon sms'jes stuurden naar elkaar. Zonder dat er een haan naar kraaide. In plaats van gericht communicatie van verdachten onderscheppen, is het vizier dus gericht op alle communicatie van iedereen onderscheppen. Wat je echter in vertrouwen typt, hoeft niet in een sleepnet terecht te komen en voor het volgen van mensen die wél verdacht zijn, heeft justitie genoeg wettelijke andere methodes die niets te maken hebben met jouw chatberichtjes en mailtjes.

Veel communicatiediensten zijn ontworpen voor gemak, niet voor veiligheid. Maar bij e-mailverkeer valt er een veiligheidsschepje bovenop te doen: door het PGP-protocol te gebruiken, dat het mailverkeer tussen zender en ontvanger versleutelt. Hoe je dat doet lees je op onze site. Op je smartphone kun je hier de app OpenKeychain voor gebruiken.

WhatsApp

Er zijn - naast surveillance - genoeg redenen om WhatsApp af te danken. Allereerst de eigenaar: Facebook is een bedrijf dat weinig op heeft met privacy en gebruikersgericht denken. Bovendien is het bedrijf sinds kort begonnen met het actief censureren van links naar concurrenten. Probeer maar eens via WhatsApp een linkje naar de site van Telegram te versturen, en vergelijk dat met een linkje naar bijvoorbeeld Facebook.

Hoog tijd om zelf over te stappen, en natuurlijk al je bekenden hierin mee te nemen. Signal is een app voor iOS en Android die erg veel lijkt op WhatsApp en afluisteren erg moeilijk maakt. Ook in Signal kun je - net als bij WhatsApp - video's, afbeeldingen en spraakberichten sturen, en je kunt ook internetbellen. Maar dan wél veilig.

Zoek je ook een alternatief voor FaceTime en Skype? Dan kun je met Jitsi aan de slag om veilig te kunnen videobellen. Je leest ook daar hier meer over.

Smartphone

Natuurlijk is een smartphone de ultieme droom van iedere stalker. Een microfoon, camera's aan de voor- en achterkant, nauwkeurige plaatsbepaling door gps, wifi, bluetooth én op basis van de verbinding met de telefoonmast ... bovendien is de batterij in de meeste gevallen ook nog eens niet te verwijderen, zodat het toestel altijd aanspreekbaar blijft. En dan hebben we het nog niet eens over de zeer persoonlijke gegevens die erop staan. Je smartphone ga je er echter toch niet voor thuislaten. Hoe je veilig mailt en chat hebben we net uitgelegd. Maar het is natuurlijk ook van enorm groot belang om deze gegevens versleuteld op te slaan. Op de iPhone gebeurt dit vanzelfsprekend, op Android (nog) niet. Ga hiervoor naar Instellingen / Beveiliging / Telefoon versleutelen. Zorg uiteraard ook voor een vergrendelscherm dat bij voorkeur vergrendeld is met een pincode of sterk wachtwoord.

Conclusie

Kun je helemaal onzichtbaar worden voor de datahonger van overheden en geheime diensten? Nee. De methodes en trucs die ingezet worden gaan vaak de verbeelding te boven. Maar met deze kleine barrières maak je het in ieder geval minder makkelijk om jezelf te laten afluisteren, niet alleen voor overheden en geheime diensten (niet alleen de Nederlandse, Amerikaanse en Britse zijn op jouw gegevens uit, maar China en Rusland zitten ook niet bepaald stil). Bijkomend voordeel is dat je het andere datahongerigen, zoals hackers en bedrijven die persoonsgegevens verkopen, ook moeilijker maakt. In dit artikel zetten we pas een paar eerste stapjes. Wil je een paar stappen verder gaan, neem dan hier eens een kijkje.

©PXimport

De site Prism Break geeft een stortvloed aan veilige tips.

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.