Laptops zijn er in vele soort en maten en geschikt voor diverse toepassingen. Wil je een nieuwe laptop kopen? Waar moet je dan op letten? Tijd voor een overzicht van de laatste stand van zaken.

Augustus en september zijn de maanden waarin de meeste mensen worstelen met de vraag: moet ik een nieuwe laptop aanschaffen en welke dan? Misschien heeft zoon- of dochterlief er een nodig voor school, in dat geval zijn er vaak wel wat eisen gesteld vanuit de school. Of misschien ben je zelf wel op zoek naar een nieuwe laptop zodat je veel makkelijker overal kunt werken: aan de keukentafel, in de werkkamer, in de woonkamer én onderweg in de trein.

De keuze is reuze, en de afgelopen jaren hebben de ontwikkelaars niet stilgezeten. Vooral met de komst van de nieuwste generatie Intel-processors van de 8ste generatie, Coffee Lake, zijn er flink wat stappen gemaakt op mobiel gebied. Laptops worden lichter en zuiniger, zonder dat je hierbij direct aan kracht en snelheid hoeft in te boeten. De dekstop-pc wordt langzamerhand verdrongen in de woonkamer, maar ook op kantoor en scholen stapt men steeds vaker over op laptops. Maar heb je die snelste processor al nodig? Welke laptop is handig voor welk doeleinde? We beschrijven de stand van zaken zodat jij de voor jou beste keuze kunt maken.

Processors

In 2017 bracht Intel de nieuwste generatie Core-processors uit. Deze achtste generatie is efficiënter dan de voorlopers uit de zevende generatie. Zo hebben de Coffee Lake-processors nu zes cores in plaats van vier en dubbel zoveel threads, terwijl ze even zuinig zijn. Van AMD zien we de nieuwste Ryzen Mobile-processors verschijnen. Hoewel de omarming van deze processors wat langzamer verloopt dan bij Intel, zijn grote fabrikanten als HP en Acer voornemens deze processors op te nemen in nieuwere modellen. Een aantal HP EliteBooks zijn met deze processor uitgerust, maar het merendeel van de op dit moment verkrijgbare laptops bevat toch een Intel-processor.

De snelste mobiele processor die op dit moment verkrijgbaar is, is de Core i9. In het vierde kwartaal van 2018 worden de eerste modellen met deze processor op de markt verwacht, hoogstwaarschijnlijk wel tegen een flinke prijs. En dan komt de vraag: heb je die snelste processor echt nodig? Eigenlijk alleen als je de laptop gaat gebruiken voor gaming en videobewerking. En een voordeel van de komst van deze nieuwe generatie is dat laptops met processors van de oudere generatie als het goed is wat in prijs dalen, waardoor je daar wat leuke koopjes op de kop kunt tikken.

©PXimport

Grafische processor

Moderne processors zijn voorzien van een geïntegreerde grafische processor (gpu) die uitstekend voldoet voor alledaagse werkzaamheden. Alleen als je van plan bent om foto’s of video’s te bewerken of veel te gamen, kun je overwegen om voor een iets krachtigere videoprocessor te gaan. Veel laptops die voor zwaardere toepassingen geschikt zijn hebben een extra grafische chip geïntegreerd van AMD of Nvidia. Die wordt ingeschakeld op het moment dat een zware toepassing zoals een game of een foto- of videobewerkingsprogramma meer processorkracht nodig heeft voor het weergeven van game- of videobeelden. Extra videochips worden alleen ingebouwd in laptops met een Intel Core i5-processor of hoger, maar dat zorgt ook gelijk voor een flinke verhoging van de aanschafprijs. Als je veel gamet kan dat echter wel de investering waard zijn. Veel andere software zoals videobewerkingspakketten maken ook gebruik van de mogelijkheden van de grafische kaart, dus ook als je die werkzaamheden zeer regelmatig uitvoert, kan het slim zijn om te investeren in een laptop met een aparte videokaart.

Geheugen

Met de komst van de nieuwste generatie mobiele processors wordt ook afscheid genomen van ddr3-geheugen. Ddr4-geheugen is sneller en zuiniger en is het mogelijk om meer gigabytes te plaatsen. Bij dd3 bleek de limiet steken op 128 GB, maar bij ddr4 kan mag dat maximaal 512 GB zijn. Tenzij je de laptop gaat gebruiken voor zwaardere toepassingen als gaming, is het nu nog niet belangrijk of deze ddr3- of ddr4-geheugen heeft, want ddr3-modellen zijn er nog volop en vaak ook nog voor een mooie prijs. De snelheidswinst voor standaardtoepassingen is miniem. Waar je wel op moet letten is of het geheugen uit te breiden is. Bij sommige laptops is het geheugen namelijk op het moederbord gesoldeerd, maar bij voorkeur kies je voor een laptop met uitneembare geheugenmodules. Mocht je later het geheugen willen uitbreiden, dan is het een kwestie van de oude modules verwijderen en nieuwe plaatsen, of gewoon een of meerdere modules bijplaatsen. Als je een laptop koopt, zorg dan dat deze minimaal 4 GB werkgeheugen heeft, 8 GB is eigenlijk nog beter omdat je dan niet snel tegen beperkingen aanloopt.

©PXimport

Opslag

Alhoewel ssd’s nu echt wel de standaard zijn op het gebied van opslag, zijn er nog genoeg laptopfabrikanten die kiezen voor een traditionele harde schijf (hdd), zeker in de budget-modellen. Dat komt omdat ssd’s nog steeds relatief duur zijn per gigabyte. Sommige laptops hebben een kleiner model ssd voor het besturingssysteem samen met een tweede – qua opslagcapaciteit wat grotere – traditionele harddisk, in het besturingssysteem meestal beschikbaar als D:\- of E:\-drive. Sommige laptops hebben een hybride disk, dat is een combinatie van ssd en hdd. Hierbij wordt het ssd-deel gebruikt voor het besturingssysteem en het hdd-deel voor data. Zolang het besturingssysteem zelf op een ssd is geïnstalleerd, haal je al behoorlijk wat snelheidswinst. Je kunt dan alleen je foto’s en andere bestanden iets minder snel openen dan wanneer ze op een ssd zouden staan. Wij zouden nooit meer kiezen voor een laptop met alleen een traditionele harde schijf.

©PXimport

Accuduur

Hoelang je met een laptop kunt werken zonder stroomaansluiting, is natuurlijk afhankelijk van de opslagcapaciteit van de accu. Tegenwoordig houden laptops het – mede dankzij energiezuinige processors en chipsets, het gebruik van ssd’s en de verschillende energie-instellingen in Windows – een stuk langer uit. Afhankelijk van wat je met een laptop doet, kun je tegenwoordig wel tussen de vijf en tien uur zonder opladen op een laptop werken. Ideaal dus voor het werken onderweg!

Bij wat oudere laptops is/was het nog mogelijk om de accu eenvoudig te vervangen bij een eventueel defect. Maar net als bij de meeste smartphones is ook bij laptops de accu een integraal onderdeel van het apparaat geworden. Om de accu te vervangen zul je de laptop dus meestal tijdelijk moeten afgeven bij de reparatiewinkel.

©PXimport

Beeld

Natuurlijk bepaalt voornamelijk het scherm de grootte van de laptop. En hier kun je het eigenlijk zo gek maken als je zelf wilt. Hoe groter het scherm, des te beter, zou je wellicht denken. Hoewel dat voor het aantal pixels en het makkelijker werken met meerdere programma’s zeker het geval is, komt een groter scherm de compactheid en draagbaarheid van een laptop niet ten goede. Laptops met grotere schermen zijn vaak ook bedoeld voor gaming, en zijn daardoor ook voorzien van een krachtige videokaart en een grotere behuizing voor het afvoeren van de warmte. Een dergelijke laptop weegt dan al snel zo’n drie kilo. Die zijn dus niet zo makkelijk mee te nemen, wetende dat laptops met een kleiner scherm vaak net boven een kilo wegen.

Het populairste schermformaat is 15,6 inch, maar als je op internet zoekt naar modellen met deze afmeting zul je zien dat ze meestal aangeboden worden onder de noemer 15 inch. Dat is puur omdat zo’n getal makkelijker te onthouden is. Als je bij de specificaties gaat kijken, zie je wel degelijk dat het om 15,6inch-schermen gaat. Dergelijke schermen hebben een diagonaal van 39,6 cm. Heb je liever een kleiner scherm? Dan kun je tot minimaal 10 inch gaan. Laptops met zo’n schermformaat zijn eigenlijk altijd zogeheten convertibles: tablets met een afneembaar toetsenbord. De meest gangbare laptops vind je echter tussen de 13,3 en 15,6 inch. Dergelijke schermformaten zijn prettig om mee te werken en bieden een resolutie waar Windows 10 of Chrome prima op draaien.

©PXimport

Mat of glanzend scherm

Resolutie

Over resolutie gesproken, ook dit is een essentieel onderdeel waar je op moet letten bij de aanschaf. De schermresolutie geeft het aantal pixels op het scherm aan, en dat bepaalt de scherpte van het beeld.

De meeste laptops hebben een hd-resolutie van 1920 pixels breed bij 1080 pixels hoog. Voor de meeste toepassingen is dat voldoende. Er zijn ook laptops met een hogere resolutie, bijvoorbeeld 4K waarbij je een vier keer zo hoge resolutie hebt: 3840 bij 2160 pixels. Dat is natuurlijk erg mooi voor het kijken van bijvoorbeeld 4K-video’s via Netflix. Een nadeel is dan wel dat alle pictogrammen, menu’s, lettertypen en vensters onleesbaar klein kunnen worden, omdat er bijvoorbeeld bepaald is dat een venster een bepaald aantal pixels hoog en breed is. De enige mogelijkheid om dat te verbeteren is om de schaal in Windows 10 aan te passen, bijvoorbeeld naar 150 of 175 procent, zodat alles beter te lezen is. Voorheen waren hier nog weleens problemen mee, tegenwoordig werkt dit meestal prima. Op een kleinere laptop heeft een erg hoge resolutie overigens weinig zin omdat je het verschil niet goed ziet als je gewoon voor het scherm zit. Bij een 15 of 17-inch scherm kan 4K wel een overweging zijn, al moet je daar wel de portemonnee voor trekken. En ook handig om te weten: hoe hoger de resolutie, hoe meer stroom het kost en hoe korter de laptop dus op z’n acculading kan werken.

Er zijn ook laptops met een lagere resolutie dan hd, bijvoorbeeld 1366 × 768 pixels, bijvoorbeeld vanwege een grafische chip met beperkte mogelijkheden. Dat komt meestal voor bij 13,3inch-laptops, maar er zijn ook 15,6inch-laptops met een dergelijke resolutie. Dit levert minder scherpe beelden op.

©PXimport

Pixels per inch

Type panelen

Populaire schermpanelen zijn tn- en ips-schermen. Het verschil tussen de twee uit zich in responstijd, kijkhoek en kleurreproductie. Tn-schermen hebben van oudsher een zeer snelle responsetijd, handig voor games. Ips-schermen hebben betere kijkhoeken en een betere kleurweergave, ideaal voor fotobewerking. Naast die twee heb je ook schermen met igzo, dat bij zowel tn- als ips-schermen gebruikt kan worden. Het voordeel van igzo is verminderd stroomgebruik en scherper beeld. Naast igzo is er nog oled, dat ook steeds populairder wordt. Bij oled ontbreekt backlight, maar verlicht elke pixel zichzelf. Dat geeft veel beter contrast, omdat een pixel compleet uit kan worden geschakeld en hierdoor zwart dus ook echt zwart is. Een nadeel van oled-schermen is een hoog stroomverbruik, en om die reden (en om de prijs) kiezen de meeste laptopfabrikanten op dit moment nog niet voor oled.

Aansluitingen

Laptops kunnen qua aansluitingen van alle gemakken voorzien zijn, maar je moet hier wel even goed naar kijken. Vaak vind je er minimaal twee usb-poorten op, variërend van usb 2.0 tot usb 3.1. Moderne laptops hebben ook een usb-c-aansluiting en sommige kun je ook via die poort opladen. Het is ook verstandig om te kijken of de laptop die je op het oog hebt een aparte netwerkpoort heeft als je ook zonder wifi wilt kunnen internetten. Op sommige modellen kun je – vanwege de geringe dikte van de behuizing – alleen een netwerkkabel aansluiten via een verloopadaptertje. Wil je een externe monitor aansluiten, weet dan dat vrijwel alle laptops over een hdmi-poort beschikken en soms ook nog een displayport-aansluiting. De aloude vga-aansluiting zit soms nog op zakelijke laptops, maar op moderne consumentenlaptops vind je ze eigenlijk niet meer terug. Ook thunderbolt – de snelle aansluiting voor overdracht van video en externe harde schijven – komt sinds de komst van usb-c steeds minder voor.

©PXimport

Microsoft, Apple of Google

Bij de aanschaf van een nieuwe laptop heb je qua besturingssysteem de keuze uit Windows 10, macOS of Chrome OS. Een belangrijke keuze, want het besturingssysteem bepaalt in grote mate waar je de laptop voor kunt gebruiken en hoe compatibel deze is met de software die je nodig hebt. Kantoordocumenten van Microsoft Office kun je op alle drie de apparaten goed openen en bewerken, maar voor het afspelen van de wat exotische videobestanden kun je weer alleen terecht bij Windows 10 en in wat mindere mate bij macOS. En voor beeldbewerking staat macOS nog altijd bekend als het beste jongetje van de klas. Windows 10 is verreweg het meest compatibel met alle apparaten en bestanden, omdat er voor dit besturingssysteem tal van (al dan niet gratis) tooltjes beschikbaar zijn om de compatibiliteit te verhogen.

Het geïnstalleerde besturingssysteem bepaalt ook in grote mate de prijs die je voor een laptop betaalt. In de prijs van een laptop is het bedrag van het besturingssysteem al opgenomen. Voor Windows 10 gaat het dan om zo’n 50 tot 70 euro voor een licentie, bij Apple is de uiteindelijke softwareprijs lastiger te bepalen, omdat je dat besturingssysteem niet los kunt kopen. Laptops met het gratis Chrome OS zijn vaak nog wat goedkoper doordat hier geen licentiekosten zijn (en ook door de lagere specificaties die laptops met dit OS vaak hebben).

©PXimport

Afwijkende modellen

Naast de ‘gewone’ laptop zijn er al enige jaren modellen die je op een andere manier kunt gebruiken. We beschrijven drie verschillende categorieën.

Een 2-in-1-laptop kun je door het toetsenbord achter het scherm te klappen veranderen in een tablet. Zo kun je productief werken met het toetsenbord, terwijl je in de tabletmodus alles uit het aanraakscherm haalt. De variant die het meest op een traditionele laptop lijkt, gebruikt een 360graden-scharnier zodat je het scherm helemaal om kunt klappen. Het voordeel is dat deze laptops het beste toetsenbord hebben, én dat je het toetsenbord nooit kunt vergeten omdat het gewoon aan de laptop vastzit. Het nadeel is dat een dergelijke 2-in-1 in de tabletmodus relatief dik en zwaar is. Vooral handig dus als je een laptop zoekt die je slechts af en toe als tablet wilt gebruiken.

De tweede variant is in een tablet die in een toetsenbord geklikt wordt. Hierdoor heb je een losse tablet, maar tegelijkertijd een apparaat waarmee je ook op je schoot goed kunt typen. Ten opzichte van een convertible met een 360graden-scharnier is de balans bij laptopgebruik minder goed verdeeld, hij heeft de neiging om op schoot achterover te kantelen. Dat komt vooral omdat alle technologie in het scherm zit, wat hierdoor relatief zwaar is ten opzichte van het toetsenbord. Soms bevat het toetsenbord een extra accu.

De derde categorie is feitelijk een tablet waar je een los toetsenbord aan klikt, dat tevens dient als beschermhoesje of -cover voor die tablet. Het voordeel van een dergelijke convertible is dat dit de lichtste vorm is, waarbij je wel een toetsenbord hebt zodat je makkelijk kunt werken. Het nadeel is dat het typ-comfort minder goed is, vooral omdat je een dergelijk apparaat eigenlijk niet op schoot kunt gebruiken. Ook hebben dergelijke tablet-laptops vaak minder goede specificaties.

©PXimport

Conclusie

Bij de aanschaf van een nieuwe laptop valt veel te kiezen. Een kleine, lichte laptop is prima voor onderweg of op school, maar voor de zwaardere toepassingen is een iets krachtiger – en doorgaans groter – model een betere keuze. Ben je op zoek naar een betaalbare laptop met veel mogelijkheden, dan doe je er ook goed aan om de aanbiedingen in de gaten te houden en goed de prijzen te vergelijken. Laptops met een eerdere generatie zullen dankzij de komst van de nieuwste Intel- en AMD-processors al snel voor een leuk prijsje te koop zijn.

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.