De Nest Thermostat is inmiddels twee maanden te koop in Nederland en dankzij het koudere weer hebben we hem inmiddels volop in gebruik. Hoe bevalt de Nest Thermostat to nu toe? Wij hebben hem uitgebreid voor je getest.

Ik heb de Nest Thermostat sinds hij uitkwam in Nederland in gebruik, en inmiddels is het een stuk kouder waardoor ik je meer over de slimme thermostaat kan vertellen. De thermostaat zelf vind ik erg mooi ontworpen. De Nest Thermostat heeft een diameter van 8,3 cm en is 3,4 cm dik. De zijkant is een roestvrijstalen ring terwijl de voorkant van glas is gemaakt. Opvallend is het ronde schermpje met een diameter van 4,4 cm en een resolutie van 320 x 320 pixels. Het schermpje geeft een scherp en helder beeld. Het onderste deel van de voorkant is van kunststof, hier zitten de aanwezigheidssensoren achter. Naast de thermostaat krijg je ook de Heat Link, die je moet aansluiten op je verwarmingsinstallatie. Lees ook: Nest Thermostat - Installatie en eerste indruk.

©PXimport

De Nest Thermostat is fraai afgewerkt met een roestvrijstalen ring.

Bediening: draaien en klikken

In de basis is een thermostaat eigenlijk niet zo'n spannend apparaat: je stelt de gewenste temperatuur in waarna de verwarming aanslaat als het te koud wordt. Deze basisbediening werkt bij de Nest erg simpel doordat je metalen ring naar links of naar rechts kunt draaien net als bij de bekende Honeywell Round. De Nest toont de gevraagde temperatuur groot in het midden terwijl de huidige temperatuur ergens klein in de grafische ring wordt getoond. Als de thermostaat warmte vraagt, dan is de achtergrondkleur oranje. Is er geen warmtevraag, dan is de achtergrondkleur zwart. Het schermpje is normaal gesproken uit en laat alleen iets zien als je in de buurt komt. Helaas kun je er niet voor kiezen om het scherm altijd aan te houden.

©PXimport

Bedienen is simpel: draaien en klikken.

Door op de Nest te drukken open je het hoofdmenu. Hier zie je de luchtvochtigheid van je huis en de buitentemperatuur op basis van weerinformatie die de Nest van internet haalt. Deze informatie is nog niet zolang geleden toegevoegd in de vorm van update 4.3, daarvoor toonde het hoofdmenu zoals de afbeelding hierboven geen informatie. In het hoofdmenu zie je daarnaast een aantal pictogrammen. Door aan de ring te draaien selecteer je een pictogram waarna je drukt om te bevestigen. Via het hoofdmenu kun je aangeven of je thuis bent, het klokprogramma raadplegen en wijzigen, zien hoelang de thermostaat warmtevraag had in de voorgaande dagen, de overige instellingen raadplegen en de thermostaat helemaal uitschakelen.

©PXimport

Het hoofdmenu toont de luchtvochtigheid binnen en de temperatuur buiten.

Privacy en internet

Nest Labs is onderdeel van Google en je zou de Nest daarom ook de Google Thermostat kunnen noemen. Theoretisch weet Google door de Nest Thermostat precies wanneer je wel of niet huis bent. Nest zelf zegt operationeel nog volledig gescheiden van Google te werken en Google heeft dus niet direct inzicht in de gegevens van Nest. Daarnaast worden de gegevens die Nest verzamelt niet verkocht aan derden. Toch moet je je wel bewust zijn dat je gegevens constant ergens met een clouddienst gesynchroniseerd worden.

Automatisch programmeren

De Nest is zoals je van een slimme thermostaat verwacht ook een klokthermostaat die zelfstandig de verwarming in- en uitschakelt. Bijzonder is echter dat de Nest zichzelf programmeert. Gebruik hem normaal door de temperatuur hoger en lager te zetten en na een tijdje (binnen een week) kent Nest je gewoonten waarna hij een klokprogramma instelt. Dit automatisch programmeren leidt soms tot rare dingen, want de Nest gaat ervan uit dat je serieus bezig bent. Toen ik de thermostaat pas had, wijzigde ik de temperatuur vaak via de ring en de app om te zien wat er gebeurt. De Nest Thermostat nam dat serieus, waarna er na een tijdje een klokprogramma was ingesteld met schakeltijden en temperaturen die onnodig waren. Gelukkig kun je het klokprogramma zelf aanpassen en schakeltijden en temperaturen verwijderen, toevoegen of aanpassen. Je kunt het automatisch programmeren uitschakelen, zodat je een handmatig klokprogramma kunt instellen.

©PXimport

De Nest programmeert zichzelf, maar je kunt het klokprogramma wel aanpassen.

Naast het dom afwerken van een schakelprogramma, houdt de Nest via een sensor ook in de gaten of je thuis bent. Ziet hij je een bepaalde tijd niet, dan wordt de temperatuur verlaagd. Helaas kun je de detectietijd niet aanpassen waardoor ik één keer in de kou heb gezeten toen ik een tijd op zolder aan het werk was. Je kunt de Nest handmatig wel weer op gang helpen, waarna de thermostaat doorheeft dat dit niet de bedoeling was. Kennelijk heeft Nest hiervan geleerd, want sindsdien is dit niet meer voorgekomen. Daarnaast gebruikt Nest ook voorspelbaarheid. Als de thermostaat doorheeft dat je elke dag na 9 uur niet thuis bent, zal hij op dat tijdstip eerder naar de aanwezigheidsstand gaan. Daarnaast kun je de thermostaat ook handmatig op afwezig zetten, zodat je zeker weet dat het klokprogramma niet wordt uitgevoerd.

App en website

Waar het bij slimme apparaten in mijn ogen echt om gaat is de bediening met smartphone, tablet en pc. Nest heeft hiervoor erg goede apps ontwikkeld. De smartphone- en tabletapps zijn beschikbaar voor Android en iOS. De overzichtelijke app laat zien wat de status van je thermostaat is op dezelfde manier als de fysieke thermostaat. Je kunt de temperatuur eenvoudig verhogen of verlagen en instellen dat je aan- of afwezig bent. Daarnaast heb je toegang tot alle functionaliteit en kun je bijvoorbeeld het klokprogramma aanpassen.

©PXimport

De overzichtelijke app geeft toegang tot alle functionaliteit.

Behalve met je smartphone of tablet kun je de Nest via een website ook met je pc bedienen. De webomgeving die je benadert via https://home.nest.com heeft dezelfde opbouw als de apps en biedt hiermee een handige interface om het klokprogramma aan te passen. De apps zijn wel afhankelijk van een internetverbinding. Ik heb als test mijn internetverbinding uitgeschakeld terwijl het wifi-netwerk nog wel actief was. De apps werken dan niet meer. Heb je even geen internet of wifi-netwerk, dan kun je de temperatuur wel via de Nest Thermostat zelf instellen. Je komt dus niet in de kou te zitten.

©PXimport

Via de website kun je net als in de app het klokprogramma aanpassen.

IFTT

De Nest heeft een API waarmee het platform kan communiceren met andere apparaten. Ook werkt de thermostaat optioneel samen met de rookmelders van Nest Labs. Interessant is dat de Nest hierdoor ook werkt in combinatie met automatiseringsdienst IFTTT waardoor je de Nest kunt in- of uitschakelen op basis van gebeurtenissen of juist een ander apparaat iets laten doen als de Nest iets doet zoals een melding als de temperatuur te hoog wordt. Via het kanaal voor Nest op IFTTT kun je de beschikbare recepten raadplegen. Je kunt IFTTT bijvoorbeeld gebruiken om je temperatuur te verlagen op basis van de locatie van je smartphone of om meldingen over je Nest te krijgen op je smartphone.

©PXimport

Energie besparen?

Nest claimt dat de Nest Thermostat energie bespaart ten opzichte van een normale of klokthermostaat. Enerzijds zit dat in het slimme en eenvoudige programmeren waardoor je na verloop van tijd niet met een klokprogramma opgescheept zit dat niet meer voldoet aan je leefpatroon. Ook de aanwezigheidsdetectie helpt hierbij. Ben je echter zeer precies met het uitschakelen van je verwarming als je niet thuis bent of gaat slapen, dan denk ik niet dat je energie gaat besparen. Wel krijg je ten opzichte van een normale thermostaat veel meer comfort op een zo energiezuinige manier. Anderzijds maakt de Nest Thermostat je wel bewust van je energieverbruik. Verhoog je de temperatuur, dan laat Nest zien hoeveel minuten het duurt voor deze temperatuur bereikt wordt. Dit maakt direct inzichtelijk dat een hogere temperatuur leidt tot meer energieverbruik.

©PXimport

Bij het verhogen van de temperatuur zie je hoelang het duurt voordat die temperatuur bereikt wordt.

Je kunt daarnaast zien hoelang de Nest voorgaande dagen je huis actief heeft verwarmd. Deze informatie kun je gebruiken om te kijken of bijvoorbeeld het verlagen van de temperatuur met een halve graad effect heeft op de tijd dat er actief verwarmd moet worden. Nest stuurt je daarnaast iedere maand een energierapport waarmee je je gebruik in uren in de gaten kunt houden. Je zult als je de kosten in de gaten wilt houden, zelf moeten uitvogelen wat het verband tussen branduren en gasverbruik is, je kunt dus niet direct iets over de kosten zeggen. Jammer is dat de Nest geen energieverloop bijhoudt door middel van een grafiek, dat lijk mij een nuttige toevoeging. Het energierapport bevat daarnaast een spelelement, want je ontvangt blaadjes voor zuinig gedrag en je kunt zien hoe zuinig je bent ten opzichte van de rest. Het echt grote potentiële pijnpunt is dat de Nest Thermostat geen OpenTherm-modulatie ondersteunt. Wat dat betekent, heb ik uitgelegd in een apart kader.

©PXimport

De Nest laat je zien hoeveel uur de verwarming heeft gebrand.

Conclusie

Ik ben onder de indruk van de Nest Thermostat. De afwerking van de behuizing met de roestvrij stalen ring is van een erg goede kwaliteit en bijna een sieraad aan je muur. Qua bediening is de Nest in de basis nauwelijks moeilijker dan de bekende Honeywell Round. De slimme mogelijkheden zijn goed uitgewerkt en de Nest maakt je huis warm als je daar behoeft aan hebt terwijl je met je smartphone alles in de gaten kunt houden. Of de Nest Thermostat je echt energiebesparing geeft hangt af van je huidige stookgedrag. Als je heel strikt de verwarming uitschakelt als je niet thuis bent en consequent de juiste nachtverlaging toepast, vermoed ik dat je wellicht zelfs iets meer energie zult gaan verbruiken. Gebruik je momenteel een klokthermostaat die niet optimaal is geprogrammeerd, dan zal de Nest wel voor energiebesparing zorgen. Ik denk dat energiebesparing in ieder geval niet je drijfveer moet zijn om de Nest Thermostat aan te schaffen, het gaat wat mij betreft vooral om het gemak en de eenvoudige bediening die ook buitenshuis te gebruiken is. Met een aanschafprijs van 219 euro is de Nest niet goedkoop, maar aan de andere kant zijn meer geavanceerde klokthermostaten ook niet goedkoop.

Nadelen geen OpenTherm

Het grootse nadeel van de Nest Thermostat is dat de thermostaat geen OpenTherm modulatie ondersteunt terwijl deze slimmere aansturing van verwarmingsketels in Nederland wijdverspreid is. Het voordeel van OpenTherm is tweeledig: enerzijds zorgt modulatie voor een lager gasverbruik en anderzijds zou het meer comfort brengen. Dankzij modulatie kan de thermostaat de ketel minder hard laten branden. De reden dat OpenTherm meer comfort kan brengen is dat dankzij de modulatie de radiator ook met minder warm water gevoed kan worden en hierdoor gecontroleerd minder warmte uitstraalt. Hierdoor is het beter mogelijk om een constante temperatuur te bereiken door langere perioden te verwarmen met een lagere watertemperatuur. Ook wordt zo de zogenoemde overshoot beperkt waarbij de temperatuur bij het gebruik van een aan/uit-thermostaat tijdelijk te hoog is doordat de radiatoren nagloeien met te heet water. Bij de Nest heb ik van verminderd comfort of overshoots echter geen last gehad. Ik vermoed dat dit komt doordat de Nest het aanwarmgedrag van je huis leert kennen en hier rekening mee houdt bij het verwarmen. Omdat bij OpenTherm de ketel niet voluit hoeft te branden, kan dit ook voor een lager gasverbruik zorgen. Theoretisch zou dit tien tot twintig procent schelen. Dit is zoals gezegd wel theoretisch en kan per combinatie van huis en verwarmingsketel anders zijn. Daarnaast is het via OpenTherm mogelijk om de thermostaat de voorraad warm tapwater laten beheren zodat warm water op voorraad gehouden kan worden op de tijden dat dit nodig is. Dit levert meer comfort doordat je snel warm water hebt, maar wel met zo min mogelijk energieverbruik omdat het water alleen op bepaalde tijden wordt warmgehouden. Een aan/uit-thermostaat kan de tapwatervoorraad niet aansturen en je zult je dit bij de Nest via de ketel zelf moeten regelen. Je hebt dan doorgaans alleen de keuze voor altijd op voorraad houden wat veel onnodige energie kost of niet op voorraad houden waardoor je langer op warm water moet wachten. Voor mij persoonlijk is dit minder van belang, ik heb het op voorraad houden van warm tapwater sowieso uitstaan. Of OpenTherm echt voor meer comfort en minder energieverbruik zorgt is lastig te zeggen, maar het is duidelijk dat het beter is als een slimme thermostaat hier wel geschikt voor is. Nest labs is wel lid van de OpenTherm Association.

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.