ID.nl logo
Muziek streamen in de allerhoogste kwaliteit
© PXimport
Zekerheid & gemak

Muziek streamen in de allerhoogste kwaliteit

Fysieke muziekdragers sterven langzaam uit en voor streaming muziek is er volop toekomst. Deze conclusie bracht de internationale muziekorganisatie IFPI onlangs in z'n onderzoeksrapport naar buiten. Reden genoeg dus om de mogelijkheden van streaming muziek eens grondig te verkennen.

Hoewel Spotify met ruim zestig miljoen actieve leden bijzonder succesvol is, is de muziekkwaliteit vanwege de hoge compressie voor audiofielen niet om over naar huis te schrijven. De Zweedse streamingdienst maakt gebruik van de Ogg Vorbis-indeling om audiobestanden kleiner te maken. Een voordeel van deze methode is dat er veel minder netwerkcapaciteit nodig is om de muziek te streamen. Lees ook: Apple Music versus Spotify - wat is de beste streamingdienst?

Nadelen zijn er helaas ook. Er gaan namelijk veel details van de oorspronkelijke muziekopname verloren en op een goede hifi-installatie is dat goed hoorbaar vergeleken met een audiobestand van een hoger niveau.

Wie is Jaap Veenstra?

Jaap Veenstra is audiofiel en sinds 2004 eigenaar van de onafhankelijke hifi-website Alpha-Audio. Dankzij zijn jarenlange inzet is dit audioplatform inmiddels uitgegroeid tot een bekende naam in de hifi-wereld. Hij onderhoudt nauw contact met alle vooraanstaande fabrikanten en heeft inmiddels honderden apparaten op het gebied van streaming audio aan de tand gevoeld. Daarnaast geeft Jaap regelmatig workshops over het gebruik van high-res muziek.

"Het is met name te horen in de ruimtelijkheid van de weergave en het 'soepelere' midden- en hooggebied. Let maar eens op de menselijke stemmen, want die krijgen vaak een felle s en t mee bij gecomprimeerde streams", legt Jaap Veenstra uit. Als oprichter en eigenaar van de bekende hifi-website Alpha-Audio weet Jaap alle ins en outs rondom digitale muziek. Wie op een goedkoop hifi-setje naar Spotify luistert, zal overigens weinig verschil merken vergeleken. De versterker, dac (digitaal/analoog-converter) en luidsprekers zijn in dat geval niet capabel genoeg om de hogere kwaliteit van lossless of high-res audio duidelijk weer te geven. Zelf heb ik een NAD T787-receiver en Bowers & Wilkins 683 S2-speakers in de woonkamer staan. Dat is een redelijk audiosysteem waarbij ik er niet aan moet denken om de uitgeklede muziekbestanden van Spotify hierop af te spelen. De muziek klinkt in dat geval vlak en er zijn minder subtiele details aanwezig. Gelukkig komen er steeds meer streamingdiensten en downloadsites die compressie zonder kwaliteitsverlies of zelfs helemaal geen compressie toepassen op hun audiobestanden. Voordat ik laat zien welke aanbieders er allemaal zijn en hoe je de muziek het beste kunt streamen, ga ik eerst wat dieper in op lossless en high-res muziek.

©PXimport

Spotify is vanwege het grote aanbod en de brede apparaatondersteuning erg populair, maar voor audiofielen is het geen interessante optie.

Lossless en high-res

De termen lossless en high-res muziek worden vaak ten onrechte door elkaar gebruikt. Hoewel beide begrippen muziek in hoge kwaliteit vertegenwoordigen, is het handig om te exacte betekenis hiervan te weten. Bij lossless muziek is er sprake van compressie om het oorspronkelijke bestand kleiner te maken. In tegenstelling tot mp3-bestanden en andere lossy-formaten, wordt er geen kostbare muziekinformatie van de originele cd weggegooid. Je kunt het min of meer vergelijken met het in- en uitpakken van een zip-bestand, waarbij er na het uitpakken van de bestanden ook geen informatie verloren gaat.

Streamingdiensten bieden lossless muziek aan in een resolutie van 16 bit en 44,1 kHz, ook wel genoteerd als 16bit/44.1kHz (met een punt, gebaseerd op de Amerikaanse notatie). Deze getallen staan respectievelijk voor de bitdiepte en samplefrequentie (zie kader) en 16bit/44.1kHz is gelijk aan de geluidskwaliteit van de audio-cd. Vandaar dat sommige muziekdiensten vermelden dat ze liedjes in cd-kwaliteit streamen. Bij high-res muziek is er helemaal geen compressie toegepast op de originele opname. De resolutie varieert van minimaal 24bit/48kHz tot maximaal 24bit/192kHz. Op dergelijke opnames zijn alle details aanwezig zoals ze in de studio zijn vastgelegd. Omdat de bestanden een grote omvang hebben, bieden streamingdiensten uitsluitend lossless muziek aan. High-res muziek kun je wel downloaden bij bepaalde online muziekwinkels.

©PXimport

Deze grafiek laat duidelijk zien dat audiobestanden met een resolutie van 24bit/192kHz nauwkeuriger de golvende lijn van de oorspronkelijke analoge opname volgt dan muziek die een lagere resolutie is vastgelegd.

Samplefrequentie en bitdiepte

Digitale muziek bestaat feitelijk uit een hele rits afzonderlijke samples die naast elkaar zijn gelegd. Onze hersenen interpreteren dit als een continu geluid. Het aantal samples per seconde geeft aan hoeveel deuntjes er naast elkaar liggen. Lossless muziek heeft een samplefrequentie van 44,1 kHz. Dat betekent dat er 44100 afzonderlijke samples per seconde aanwezig zijn. Voor high-res muziek geldt er vaak zelfs een samplefrequentie van 192 KHz, oftewel 192000 samples per seconde! Een hogere waarde betekent dat er meer details aanwezig zijn. Audiofielen ervaren hierdoor over het algemeen een rijker geluid. De bitdiepte houdt grofweg het dynamische bereik (van hoe zacht tot hoe hard het geluid kan zijn) van het audiobestand in. Bij een 24bit-audiobestand zijn er bijvoorbeeld 24 bits gebruikt om één sample op te nemen.

Hoorbaar verschil?

Bij de resolutie van lossless muziek is rekening gehouden met het bereik van het menselijk gehoor. In theorie kunnen mensen geen frequenties hoger dan 20 kHz waarnemen. Of het verschil tussen lossless en high-res muziek dan ook daadwerkelijk hoorbaar is? Daar heeft menig audiofiel al verhitte discussies over gevoerd. Veenstra is hier vrij stellig over: "Natuurlijk horen we niets boven de 20 kHz. Vaak zelfs niet boven de 16 KHz als we ouder worden.

Er is echter een groot verschil in frequentiebereik en samplefrequentie. Dat laatste wil zeggen hoe vaak er een 'sample' wordt gemaakt van de analoge muziek. Dat staat dus los van het frequentiebereik, hoewel deze waarde ook vergroot wordt bij high-res. Hoe meer samples een omzetter (converter) maakt, hoe preciezer deze te werk gaat bij het omzetten van een analoog signaal naar digitale waarden. Wanneer een converter 192000 samples per seconde maakt, gebeurt dat dus nauwkeuriger dan wanneer een converter die 44100 samples maakt. Dat is hoorbaar zodra de muziek weer naar analoog wordt teruggezet in een hifi-systeem. Er zijn bijvoorbeeld minder afrondingsfouten als een digitale waarde tussen twee punten in de sinus valt. Daarbij werkt high-res met 24bit-samples. Dat geeft weer meer ruimte in de dynamiek, waardoor er meer 'losheid' in de weergave ontstaat. Je hoort dat bijvoorbeeld goed bij drums."

Bestandsformaten

Zeker wanneer je besluit om muziekbestanden te downloaden (en dus niet te streamen), heb je keuze uit diverse bestandsformaten. Lossless muziek wordt meestal in het flac-, ape- of alac-formaat aangeboden. Zoek je high-res liedjes, dan zul je veelvuldig audioformaten als wav, flac, aiff en dsd tegenkomen. Bij dsd is er ook nog een aantal ondersoorten, namelijk dsd256 (11,2 MHz), dsd128 (5,6 MHz) en dsd64 (2,8 MHz). Tussen haakjes staat bij iedere ondersoort de samplefrequentie aangegeven. Deze waarde is weliswaar erg hoog, maar de bitdiepte bedraagt daarentegen slechts 1 bit. De extreem hoge samplefrequentie zorgt er dan ook voor dat dsd-bestanden onder de categorie high-res muziek vallen.

Dsd64 bevat bijvoorbeeld 64 meer samples per seconde dan een audio-cd. Oorspronkelijk werd dsd (direct stream digital) als opslagformaat gebruikt voor sacd's (super audio cd's), maar deze fysieke muziekdrager is vanwege het beperkte aanbod een stille dood gestorven. Wel is dit formaat tegenwoordig op gespecialiseerde downloadsites beschikbaar in de vorm van losse digitale bestanden. Houd er rekening mee dat een liedje in dsd-formaat al gauw honderden megabyte opslagruimte in beslag neemt.

©PXimport

De meeste high-res muziekwinkels bieden muziekbestanden in verschillende formaten aan.

Eigen high-res muziek

Webwinkels

Enkele jaren geleden was high-res muziek zeldzaam, maar tegenwoordig zijn er tegen betaling volop bestanden met een hoge audiokwaliteit te vinden. Neem bijvoorbeeld maar eens een kijkje op www.hdtracks.com. Dit is een van de grootste aanbieders van high-res muziek met albums uit verschillende genres. Je hebt keuze uit diverse bestandsformaten, namelijk aiff, alac, flac en wav. Afhankelijk van welk album je kiest, is de bitdiepte en samplefrequentie verschillend. De maximale resolutie is 24bit/352kHz, maar hiervoor moet je wel even goed zoeken in de catalogus. Bovendien betreffen het vooral klassieke opnames.

Andere webwinkels waar je onder meer terecht kunt voor muziek in high-res kwaliteit zijn Qobuz, 7digital en HIGHRESAUDIO. Wanneer je op zoek bent naar dsd-bestanden van klassieke muziek, kun je hiervoor terecht bij Native DSD Music. Lastig is dat het aanbod high-res muziekbestanden over diverse websites is versnipperd. Via www.findhdmusic.com gebruik je een handige zoekmachine waarmee je de catalogus van verschillende webwinkels doorzoekt. Besef wel dat het aanbod high-res muziek nog altijd beperkt is. Lang niet alle albums zijn in de hoogste kwaliteit beschikbaar.

©PXimport

Zodra je bij HDtracks een album in high-res aanschaft, haal je de bestanden via een aparte downloadmanager binnen.

Downloadnetwerken

Ook in het illegale circuit zijn er volop audiobestanden in de hoogste kwaliteit te vinden, zoals via usenet en bittorrent. Helaas is het lang niet altijd duidelijk wat de oorspronkelijke audiobron is, want voor hetzelfde geld is de 'high-res muziek' afkomstig van een normale audio-cd. Het aanbod lossless muziek is een stuk groter. Veel mensen rippen hun audio-cd's naar flac of wav en zetten hiermee exacte kopieën op bittorrent en usenet. Belangrijk om te weten is dat het uploaden en downloaden van auteursrechtelijk beschermde bestanden zonder toestemming van de rechthebbende(n) illegaal is in Nederland.

©PXimport

Op bittorrent is er veel high-res muziek te vinden, al zijn er geen garanties over de daadwerkelijke audiokwaliteit.

Cd's rippen

Als je een grote hoeveelheid audio-cd's hebt liggen, zijn er verschillende manieren om hiervan een exacte kopie te maken. Je kunt de bestanden vervolgens in je eigen thuisnetwerk streamen, bijvoorbeeld vanaf een NAS naar je hifi-installatie. Houd er rekening mee dat de kwaliteit van audio-cd's altijd 16bit/44.1kHz is. Je kunt muziek afkomstig vanaf cd's dus niet omzetten naar high-res bestanden. Met Windows Media Player rip je cd's eenvoudig naar wav-bestanden. Alle nummers worden dan ongecomprimeerd opgeslagen, waardoor de bestandsgrootte van een complete cd zo'n 600 MB bedraagt. Om opslagruimte te besparen, kun je overwegen om de inhoud van cd's in een lossless-formaat op te slaan, bijvoorbeeld flac. Deze audiocodec verkleint de bestanden met ongeveer veertig procent, terwijl er geen sprake is van kwaliteitsverlies. Je gebruikt hiervoor het gratis programma Exact Audio Copy. Een bijkomend voordeel van deze freeware is dat het ripproces nauwkeuriger gebeurt dan bij Windows media Player, waardoor er een kleinere kans is op fouten. Daarnaast is Exact Audio Copy in staat om automatisch tags aan de nummers van de cd te koppelen. Je digitale muziekcollectie is op die manier te indexeren op een muziekstreamer of NAS.

©PXimport

Kies voor het flac-formaat wanneer je de inhoud van audio-cd's zonder kwaliteitsverlies wilt opslaan.

Afspeelapparatuur

Als je muziek in de hoogste kwaliteit wilt afspelen, heb je hiervoor de juiste apparatuur nodig. Jaap Veenstra legt uit: "Je hebt allereest een systeem nodig die beschikt over een digitaal-naar-analoog-omzetter die overweg kan met 24bit-audiobestanden. Ook moet er een bron zijn die de bestanden kan afspelen. High-res muziek kan namelijk niet vanaf een cd gespeeld worden. Voorbeelden hiervan zijn een streamer of usb-ingang die compatibel is met high-res bestanden. Ook de rest van de keten moet capabel genoeg zijn om de extra informatie te verwerken, zoals de versterker, speakers en bekabeling. Dat klinkt wellicht wat gek, maar de meerwaarde van high-res muziek zit in verfijning en extra detail. Een goede versterker en speakers kunnen dat weergeven." Belangrijk is dus dat je goed oplet of je versterker, externe dac of muziekstreamer de juiste bestandsformaten en resoluties kan verwerken. Zeker voor dsd is er lang niet altijd ondersteuning. Controleer daarom altijd eerst de bestandscompatibiliteit voordat je zware muziekbestanden gaat downloaden.

©PXimport

Als je high-res muziek wilt afspelen op je hifi-installatie heb je een externe dac, versterker of muziekstreamer nodig met een asynchrone usb-poort.

In veel gevallen is het raadzaam om een nauwkeurige dac te gebruiken voor het vlekkeloos afspelen van high-res muziek. Dit apparaatje gebruik je als los component of binnen een geïntegreerde oplossing (versterker of muziekstreamer). Een dac zet een digitaal audiospoor om in analoog geluid en stuurt het signaal vervolgens naar het analoge domein van je versterker. De kwaliteit van de dac is van grote invloed op het geluid. Veel externe dacs verbind je middels een asynchrone usb-poort rechtstreeks met een computer. Handig wanneer je alle hoge resolutie audiobestanden op de pc bewaart! Een groot voordeel is bovendien dat een asynchrone usb-poort een resolutie van 24bit/192kHz (en nog hoger!) kan verwerken. Andere apparatuur sluit je aan via andere digitale ingangen, zoals S/PDIF (optisch en coaxiaal) en soms ook HDMI.

©PXimport

Een externe dac met asynchrone usb-ingang vormt een brug tussen je computer en versterker.

Pc inrichten

Wanneer je muziekbestanden in de hoogste kwaliteit naar je audiosysteem wilt streamen, sluit je de pc dus aan op de asynchrone usb-poort van een geschikte dac, versterker of muziekstreamer. Je hebt gespecialiseerde mediasoftware nodig om de high-res muziekbestanden af te spelen. Kodi (voorheen XBMC) is hiervoor uitermate geschikt. Er zijn verder geen plug-ins vereist om high-res muziek af te spelen. Je hoeft alleen maar audiobestanden aan de mediabibliotheek toe te voegen. Andere programma's die audioformaten in de allerhoogste kwaliteit accepteren, zijn JRiver en Foobar2000. Gunstig is dat de genoemde applicaties de techniek WASAPI ondersteunen. Hierbij stuurt de mediasoftware audiobestanden rechtstreeks naar de usb-dac zonder dat er allerlei Windows-instellingen rommelen aan de eigenschappen van de audiostream.

©PXimport

Kodi speelt high-res muziek zonder morren af, waaronder omvangrijke dsd-bestanden.

©PXimport

Voor een schoon geluid vanaf de pc is het belangrijk dat je bij de geluidsuitvoer WASAPI kiest.

NAS

Een andere methode om high-res muziek op je hifi-installatie af te spelen, is door de muziek vanaf een pc of NAS te streamen via het netwerk. Dat is alleen mogelijk wanneer er een versterker of muziekstreamer van je hifi-systeem is aangesloten op het netwerk. Kijk in de specificaties van het apparaat waarop de audiostream binnenkomt welke resolutie er via netwerkstreaming maximaal mogelijk is. Moderne netwerkstreamers kunnen tegenwoordig alac-, wav-, aiff-, flac- en dsd-bestanden in hoge resolutie verwerken. Nagenoeg alle NAS-fabrikanten hebben voor hun NAS'en een mediaserver ontwikkeld waarmee je muziekbestanden via het netwerk aanbiedt aan je audiosysteem middels het DLNA-protocol. Een groot voordeel van een NAS is dat je muziekcollectie centraal staat opgeslagen. Naast je hifi-systeem kun je bijvoorbeeld ook met mobiele apparaten de muziek afspelen.

©PXimport

Een goede muziekstreamer kan high-res muziekbestanden vanaf een NAS ophalen, zoals de Marantz NA6005.

Netwerk

Zodra je high-res muziek over het netwerk wilt streamen, doe je dat bij voorkeur over een bekabelde verbinding. Wifi heeft vaak last van stoorzenders en is niet stabiel genoeg om de grote bestanden te transporteren. Er is namelijk continu een bandbreedte van zo'n 9,2 Mbit/s vereist voor ongecomprimeerde streams en dat is in de praktijk via een draadloze verbinding meestal onhaalbaar. Voor een bekabeld 100Mbit/s-netwerk is het geen probleem om high-res muziek vanaf een NAS of pc naar je hifi-installatie te streamen. Maken meer personen van hetzelfde netwerk gebruik, dan kun je een gigabitnetwerk overwegen. Afhankelijk van welke netwerkapparatuur je gebruikt, loont het in dat geval de moeite om zo nodig een router, switch of kabels te vervangen.

Lossless muziekdiensten

Online kwaliteitsmuziek

Mocht je muziek in cd-kwaliteit goed genoeg vinden, dan is het niet per se nodig om losse muziekalbums aan te schaffen of te downloaden. Je neemt simpelweg een abonnement op een geschikte muziekdienst, waarna je toegang hebt tot miljoenen nummers. Een trend is dat steeds meer aanbieders gecomprimeerde flac-streams in de kwaliteit 16bit/44.1kHz aanbieden. Kortom, een heleboel lossless muziek waarvoor je verder niets hoeft te doen! Op dit moment ondersteunen Tidal en Qobuz deze resolutie. Ook Deezer Elite biedt online muziek in cd-kwaliteit aan, maar dit werkt vooralsnog alleen als je de beschikking hebt over een Sonos-muzieksysteem. Goed om te weten is dat Tidal en Qobuz mobiele apps hebben ontwikkeld, zodat je ook op een smartphone of tablet naar muziek in cd-kwaliteit luistert. Beide diensten ondersteunen iOS en Android. Houd er rekening mee dat lossless-streamingdiensten meer geld vragen voor een abonnement dan lossy-muziekdiensten.

©PXimport

Benieuwd of een lossless-streamingdienst beter klinkt dan Spotify en consorten? Tidal probeer je gratis dertig dagen uit.

Muziekstreamers

Muziekstreamers zijn verbonden met het netwerk en hebben dus veelal toegang tot internet. Fabrikanten maken daar handig gebruik van door hun klanten toegang te geven tot diverse streaming-muziekdiensten. Via een mobiele app of een aangesloten televisie lukt het om afspeellijsten en albums te selecteren. Vooral Spotify Connect is op veel versterkers en muziekstreamers te vinden. Tegenwoordig bieden ook steeds meer merken ondersteuning aan Qobuz en Tidal, waardoor het lukt om muziek in cd-kwaliteit naar je audiosysteem te streamen. Hiervoor is het wel nodig om een abonnement af te sluiten. Onder meer gespecialiseerde audiomerken als Bluesound, Sonos, Wadia en Linn bieden ondersteuning aan Tidal. Qobuz is ook bij producten van bekendere merken te vinden, zoals Pioneer, Samsung en Harman Kardon.

©PXimport

De Bluesound Node is een compacte muziekstreamer waarmee je rechtstreeks toegang hebt tot de online catalogus van Qobuz en Tidal.

Multiroom

Steeds meer fabrikanten brengen een eigen multisysteem op de markt. Na trendsetter Sonos hebben onder meer ook Bose, Bluesound, Denon, Samsung, LG en Panasonic een dergelijk audiosysteem ontwikkeld. Speakers en geschikte versterkers zijn via het netwerk in staat om (draadloos) met elkaar te communiceren. Met behulp van een mobiele app bepaal je welke muziek je in welke kamers wilt afspelen. Afhankelijk van welk merk multiroomsysteem je hebt aangeschaft, heb je hierbij toegang tot diverse muziekdiensten.

Let goed op met welk merk je in zee gaat. Denon ondersteunt met zijn HEOS-systeem bijvoorbeeld alleen Deezer, Spotify, TuneIn en Napster. Vanaf internet streamen in cd-kwaliteit is dan bijvoorbeeld niet mogelijk. Gelukkig zijn er ook genoeg merken waarbij dat wel kan, zoals Sonos en Bluesound. Naast online muziek stream je eventueel ook eigen bestanden vanaf een NAS of pc naar het multiroomsysteem. Let goed op welke samplefrequentie en bitdiepte er mogelijk is. Lang niet ieder multiroomproduct kan namelijk overweg met high-res muziek. Bluesound-apparatuur staat erom bekend dat het muziekbestanden in een resolutie van maximaal 24bit/192kHz kan afspelen.

©PXimport

Multiroomproducten van Sonos zijn weliswaar erg populair, maar ze ondersteunen helaas geen weergave van high-res muziek.

▼ Volgende artikel
Review LG OLED EVO 65G56LS – Opnieuw de grens verlegd
Huis

Review LG OLED EVO 65G56LS – Opnieuw de grens verlegd

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

Fantastisch
Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De LG OLED EVO 65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit. De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Plus- en minpunten
  • Alpha11-processor met uitstekende beeldverwerking
  • Fantastische HDR-beelden in HDR10 en Dolby Vision
  • Goede kijkhoek en anti-reflectie
  • WebOS 25, met vijf jaar lang nieuwe versies
  • Advertenties op het Home-scherm
  • Geen ondersteuning voor HDR10+ en DTS
  • Voorlopig weinig meerwaarde met AI

 

LG OLED EVO 65G56LS (2025)

  • Adviesprijs: 3,299 euro
  • Wat: Ultra HD 4K 165 Hz W-OLED-tv
  • Aansluitingen: 4x HDMI (4x v2.1 (48 Gbps), ARC/eARC, ALLM, VRR, HFR), 3x usb, 1x optisch digitaal uit, 2x antenne, 1x IR-blaster, Wifi 6 (802.11ax), ethernet, Bluetooth 5.3, WiSA
  • Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision IQ, Dolby Atmos, webOS 25, AirPlay 2, Google Cast, USB/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, Alpha 11 gen2 processor
  • Afmetingen: 1.441 x 910 x 263 mm (incl. voet)
  • Gewicht: 26,6 kg (incl. voet)
  • Verbruik (per 1000 uur): SDR 85 kWh (E) / HDR 222 kWh (G) 

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Lees ook: Zo testen we televisies

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

▼ Volgende artikel
Tekst kopiëren en plakken? Zo krijg je toegang tot het klembord op Android
Huis

Tekst kopiëren en plakken? Zo krijg je toegang tot het klembord op Android

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Wat gaan we doen?

In dit artikel leggen we uit hoe kopiëren en plakken in Android precies werkt. Dat geldt voor zowel Android-smartphones en Android-tablets.

  • Zo werkt kopiëren, knippen en plakken
  • Knippen en plakken vanuit toetsenbord
  • Verbeteringen dankzij Android 13

Wil je meer weten over de veiligheid van Android? Lees dan het artikel Alles wat je moet weten over Android-beveiliging

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.