Bescherm je accounts met tweefactorauthenticatie
Bescherm je account niet met alleen een wachtwoord, dat is onveilig. In afwachting van de toekomstige wachtwoordloze opzet biedt tweefactorauthenticatie (2FA) een solide alternatief. We leggen uit hoe je authenticator-apps gebruikt om in te loggen op diensten die 2FA aanbieden.
In dit artikel nemen we je mee in het gebruik van enkele authenticator-apps. Die genereren tijdelijke codes waarmee je, als aanvulling op een wachtwoord, bij diverse diensten kunt inloggen:
- Microsoft
- KeePassXC
- Beveiligingssleutel
Ook heel interessant: Inloggen zonder wachtwoorden, zo kun jij het ook
Tip 01: 2FA
Wachtwoorden zijn onveilig: je vergeet ze, je hergebruikt ze voor diverse diensten en ze kunnen worden gestolen of gehackt. Daarom is het slim een extra beveiligingslaag toe te voegen aan je accounts. Bijna alle (degelijke) diensten bieden tweefactorauthenticatie (2FA) of zelfs multifactorauthenticatie (MFA) aan. Dit kan via biometrische methoden zoals vingerafdrukken, irisscans of gezichtsherkenning. Andere methoden zijn gebaseerd op iets wat je in je bezit hebt, zoals een smartcard, een hardware-token zoals een YubiKey-beveiligingssleutel, of een smartphone met pushnotificaties of zogeheten OTP’s (one-time passwords).
Tip 02: OTP
Een OTP is een unieke code die alleen geldig is voor één inlogsessie of transactie. Het wordt ook wel een dynamisch wachtwoord, een eenmalige pincode of een OTAC (one-time authorization code) genoemd. De twee gangbare soorten zijn TOTP en HOTP.
Bij HOTP (H staat voor HMAC: Hash-based Message Authentication Code) wordt een wachtwoord gegenereerd op basis van een teller die oploopt bij elk gebruik van een OTP.
TOTP (time-based OTP) wordt vaak als veiliger beschouwd, omdat de beperkte tijdslimiet het voor aanvallers lastiger maakt om een gebruikt OTP te hergebruiken. Dit maakt ze populairder en ze worden bijna altijd in authenticator-apps gebruikt. Ze kunnen goed van pas komen bij onder meer het activeren van betaalkaarten, het autoriseren van bijzondere financiële transacties, het resetten van vergeten wachtwoorden en voor toegang tot diverse overheidsdiensten.
Er zijn verschillende authenticator-apps voor OTP, zoals Authy, maar hier focussen we ons op wat wellicht de twee populairste apps zijn: Microsoft Authenticator en Google Authenticator.
Hoe werkt TOTP? Hoe zit TOTP technisch in elkaar? Wanneer je 2FA activeert, wordt er een unieke geheime sleutel voor je account aangemaakt. Deze sleutel wordt opgeslagen op de server van de betreffende dienst en via een QR- of cijfercode ook in de authenticator-app op je apparaat. Deze app gebruikt de actuele tijd, gedeeld door een vast tijdsinterval (meestal 30 seconden), om een uniek, tijdsgebonden getal te genereren, en hiervoor is zelfs geen internetverbinding nodig. Dit getal gaat samen met je geheime sleutel door een zogeheten hashing-algoritme (een methode om gegevens om te zetten naar een vast aantal tekens), wat resulteert in een hash-waarde die omgezet wordt naar een meestal zescijferige code. Deze code verschijnt in je authenticator-app en moet je invoeren bij het inloggen. De server voert dezelfde berekeningen uit als je app en als de codes overeenkomen, krijg je toegang.
Tip 03 Microsoft - voorbereiding
We beginnen met Microsoft Authenticator en laten zien hoe je hiermee je Microsoft-account extra beveiligt. Zorg dat je smartphone binnen handbereik is, maar ga eerst naar https://account.microsoft.com. Log in en ga naar de sectie Beveiliging. Kies voor Geavanceerde beveiligingsopties en bevestig je identiteit. Activeer Verificatie in twee stappen als dit nog niet is ingeschakeld.
Klik tweemaal op Volgende en daarna op Voltooien. Terug in het beveiligingsvenster, kies je voor Een methode voor aanmelden of verifiëren kiezen. Selecteer Een app gebruiken, waarna je het best klikt op stel een andere verificator-app in zodat een QR-code verschijnt. Sluit deze webpagina niet af!
Tip 04: Microsoft - koppeling
Je hebt nu de code waarmee je je Microsoft-account kunt koppelen aan de Microsoft Authenticator-app, en het zal je weinig verbazen dat deze app naadloos samenwerkt met verschillende Microsoft-producten. Je vindt Microsoft Authenticator in de officiële appstores van Google en Apple; een desktopversie is niet beschikbaar. Hier gebruiken we Android als voorbeeld, maar de stappen voor iOS zijn vergelijkbaar.
Installeer de app en open deze. Klik op Accepteren en vervolgens op Doorgaan. In het volgende scherm kies je rechtsboven voor Overslaan en vervolgens tik je op Account toevoegen. We gaan hier uit van een Persoonlijk account. Kies Een QR-code scannen, sta toe dat de app foto’s maakt Tijdens gebruik van de app en scan de QR-code die nog open staat op de webpagina. Je account wordt nu direct toegevoegd aan de app. Tik op dit account om de eenmalige wachtwoordcode te zien, die elke 30 seconden ververst. Voer de actuele code in op de Microsoft-webpagina onder de QR-code en klik op Volgende om de optie Een code invoeren uit de authenticator-app toe te voegen. Klik nu (nogmaals) op Inschakelen bij Verificatie in twee stappen en bevestig met Volgende (2x) en Voltooien.
Als je je nu op (een ander apparaat) af- en aanmeldt bij je Microsoft-account, moet je naast je wachtwoord ook de TOTP-code van je authenticator-app invoeren.
Back-upplan Het gebruik van een authenticator-app met TOTP-codes maakt geautoriseerd aanmelden veiliger, maar dit vereist toegang tot je smartphone. Wat als je je smartphone niet bij je hebt of als de batterij leeg is? Om deze situaties te ondervangen, is het verstandig om een extra verificatiemethode in te schakelen, naast je wachtwoord en TOTP-code. Hoe je dit doet, varieert per dienst.
Voor een Microsoft-account ga je naar de rubriek Beveiliging, klik je op Beheren hoe ik me aanmeld en kies je via Een methode voor aanmelden of verifiëren kiezen voor een extra methode, zoals Gezicht, vingerafdruk, pincode of beveiligingssleutel, Een code per e-mail verzenden en Een code verzenden via sms. Helemaal onderaan de rubriek Beveiliging kun je ook op Een nieuwe code genereren klikken voor een herstelcode. Druk deze af en bewaar deze op een veilige plaats. Desnoods kun je hiermee nog bij Microsoft inloggen.
Vergelijkbare opties zijn beschikbaar bij andere diensten, zoals Google en Facebook.
Tip 05: Microsoft - back-up en syncen
Microsoft Authenticator stelt je in staat een back-up te maken van je app-instellingen en accountgegevens, wat het eenvoudiger maakt om je accounts naar een ander toestel over te zetten. Hiervoor heb je een Microsoft-account nodig en op iOS ook een iCloud-account.
Voor Android configureer je een back-up door de app te openen, op het menu met de drie puntjes te tikken, naar Instellingen te gaan en Cloudback-up te activeren. Voeg indien gevraagd een account toe en meld je aan met je Microsoft-account, waarna de back-up van start gaat. Bij een herinstallatie of installatie op een ander apparaat kies je voor Herstellen vanuit een back-up en volg je de instructies om je gegevens terug te krijgen.
De app functioneert ook als een volwaardige wachtwoordbeheerder. Met de knoppen onderaan (Wachtwoorden, Betalingen en Adressen) importeer je wachtwoorden uit browsers en (andere) wachtwoordbeheerders, voeg je betalingsgegevens en adressen toe, en synchroniseer je deze via je Microsoft-account automatisch met andere apparaten. Je kunt de app ook instellen om wachtwoorden op apps en sites automatisch aan te vullen en accounts die je nieuw creëert aan de app toe te voegen.
Tip 06: Google - voorbereiding
We laten nu zien hoe je met Google Authenticator aan de slag gaat, en het lijkt ons passend dat we dit tonen aan de hand van een Google-account. Ga naar https://myaccount.google.com, log in en open het onderdeel Beveiliging. Kies voor Verificatie in 2 stappen en zet dit aan. Je ziet dan opties voor tweede stappen zoals Toegangssleutels en beveiligingssleutels, Google-prompt, Authenticator, Telefoonnummer en Back-upcodes. We adviseren om zeker ook back-upcodes op te vragen via de knop Back-upcodes genereren, en deze goed te bewaren voor het geval andere methodes falen. We focussen ons nu wel op Authenticator. Selecteer deze optie en klik op Authenticator instellen om een QR-code weer te geven. Als je liever een geheime code gebruikt, klik dan op Kun je de code niet scannen. Houd het venster met de (QR-)code open.
Tip 07: Google - koppeling
Neem je smartphone erbij en installeer Google Authenticator, beschikbaar in de appstores van Google en Apple. Laten we Android als voorbeeld nemen – de werkwijze op iOS is vergelijkbaar. Open de app en kies voor Code toevoegen. Je hebt nu de keuze tussen QR-code scannen en Instelsleutel invullen, afhankelijk van de optie die je eerder in je Google-account hebt gekozen. Gaan we uit van een QR-code, dan moet je de app toestemming geven om foto’s te maken, althans Tijdens gebruik van de app. Na het scannen wordt je account direct gekoppeld en toegevoegd. Bij gebruik van een instelsleutel kun je kiezen tussen Op basis van tijd (TOTP) en Op basis van teller (HOTP). Via de QR-code is dit standaard TOTP.
Terug in het codevenster op je browser klik je op Volgende, voer je de actuele code van je Authenticator-app in en bevestig je met Verifiëren. De Authenticator-verificatiemethode is nu toegevoegd.
In tegenstelling tot Microsoft Authenticator biedt Google Authenticator geen automatische cloudback-ups of synchronisatie en evenmin wachtwoordbeheer. Je kunt wel via het menu met de drie streepjes de optie Accounts overzetten kiezen. Hiermee kun je accounts ‘handmatig’ exporteren en op een ander apparaat weer importeren aan de hand van een QR-code.
Tip 08: Wachtwoordbeheerder
Een authentieke authenticator-app is doorgaans de gangbare keuze voor OTP-codes, maar steeds meer wachtwoordbeheerders, zoals de Premium-versie van Bitwarden (circa € 11,35 per jaar) of het gratis KeePassXC, ondersteunen dit protocol ook. We laten zien hoe KeePassXC werkt, dat beschikbaar is voor Windows en ook als extensie voor browsers om wachtwoorden automatisch te laten invullen.
Installeer KeePassXC met een paar muisklikken en start de tool. Maak een nieuwe database door op Database aanmaken te klikken, geef hem een naam, bevestig met Doorgaan (2x) en stel een sterk hoofdwachtwoord in (2x). Bevestig met Gereed en kies een locatie voor het versleutelde databasebestand. In het hoofdvenster voer je de accountgegevens in, zoals Titel, Gebruikersnaam, Wachtwoord en URL, en bevestig je met OK. Het item wordt nu toegevoegd. Klik er met de rechtermuisknop op en selecteer TOTP / TOTP instellen. Vul de Geheime sleutel in; een optie voor een QR-code ontbreekt vooralsnog. Indien nodig, pas je via Aangepaste instellingen het Algoritme (standaard SHA-1), Tijdsinterval (30 sec) en Grootte van de code (6cijfers) aan. Bevestig met OK. Om de TOTP-code te bekijken, kies je TOTP / TOTP tonen in het contextmenu.
Geef je je wachtwoorden liever in beheer bij Bitwarden? Lees dan: Bitwarden: al je wachtwoorden in de kluis
Tip 09: Beveiligingssleutel
Veel beveiligingssleutels, waaronder YubiKey, Thetis FIDO U2F Security Key, OnlyKey, Nitrokey en Feitian ePass FIDO, zijn compatibel met TOTP. We laten zien hoe je dit instelt met de YubiKey 5 NFC (circa 60 euro), die met diverse beveiligingsprotocollen en -standaarden overweg kan. Download en installeer de Yubico Authenticator, beschikbaar voor verschillende platformen. We kiezen voor de Android-app uit de Play Store.
Bij het opstarten vraagt de app je om je Yubikey. Omdat het een NFC-model is, houd je de sleutel enkele seconden tegen (de achterkant van) je smartphone. We gaan ervan uit dat je nog geen OTP-accounts aan je beveiligingssleutel hebt toegevoegd. Tik dan op Add account. Geef de app toestemming om foto’s te maken en scan de QR-code van je account of kies Enter Manually om de code handmatig in te typen. De gegevens worden ingelezen. Activeer eventueel de optie Require touch. Sla het account op met Save en bevestig door de sleutel nogmaals tegen je smartphone te houden. Je account is nu toegevoegd. Om een nieuwe, actuele TOTP-code te genereren, houd je de sleutel opnieuw tegen het toestel. Voer deze zescijferige code in op de webpagina van je account ter bevestiging. Je kunt je voortaan aanmelden met de Yubico Authenticator en je Yubikey.
Tip 10: Facebook
We hebben al laten zien hoe TOTP-verificatie gekoppeld kan worden aan diensten van Microsoft en Google. Er zijn veel meer sites en diensten die tweefactorauthenticatie (2FA) ondersteunen, zoals te zien is op www.2fa.directory. Laten we bekijken hoe dit werkt voor Facebook.
Klik op je accountpictogram en navigeer via Account / Instellingen en privacy / Instellingen naar Wachtwoord en beveiliging. Selecteer Tweestapsverificatie en kies voor Verificatieapp. Druk op Volgende. Scan de QR-code met je gekozen authenticatie-app of wachtwoordbeheerder, of klik op Sleutel kopiëren om de code handmatig in te typen. Druk op Volgende, voer de zescijferige code in, klik weer op Volgende en sluit af met Klaar. Zo is je Facebook-account voorzien van extra beveiliging via een verificatie-app.
Tip 11: Dropbox
Ook bij Dropbox kun je 2FA instellen. Ga naar www.dropbox.com en meld je aan. Klik op je accountpictogram en kies Instellingen. Ga naar het tabblad Beveiliging en schakel Tweestapsverificatie in. Klik op Aan de slag, vul je Dropbox-wachtwoord in en klik op Volgende. Er zijn twee opties: Via sms-berichten en Via een mobiele app. Selecteer deze laatste en klik op Volgende. Ook hier verschijnt een QR-code om te scannen of kun je de geheime code handmatig invullen voor een standaard codetype. Deze code voer je in je authenticator-app in, waarna je de gegenereerde TOTP-code in het Dropbox-venster invult.
Tip 12: X
Op X, voorheen bekend als Twitter, kun je eveneens tweefactorauthenticatie (2FA) met TOTP inschakelen. Log in op www.x.com en selecteer in het menu aan de linkerkant Meer / Instellingen en privacy. Navigeer naar Beveiliging en accounttoegang / Beveiliging en klik op Tweestapsverificatie. X biedt drie opties: Sms, Verificatie-app en Veiligheidssleutel. Kies voor Verificatie-app, voer je X-wachtwoord in en klik op Aan de slag. Er verschijnt een inmiddels vertrouwd scherm: scan de QR-code met je authenticator-app of kies voor Can’t scan the QR code? om de code handmatig in te vullen. Druk op Volgende en voer de gegenereerde TOTP-code in om de configuratie te voltooien.
