Intel heeft eind augustus een nieuwe generatie high-end processors uitgebracht: nieuwe Core i7-modellen met codenaam Haswell-E. Wie een luxe systeem met één van deze cpu's wil samenstellen, heeft een Socket 2011 v3-moederbord met Intel X99-chipset nodig. We vergelijken zeven modellen.

Mocht je de vorige Computer!Totaal hebben gemist: Haswell-E is de codenaam voor Intels nieuwste generatie high-end processors. Er bestaan drie varianten: topmodel Core i7-5960X en daarnaast de Core i7-5930K en Core i7-5820K. Wat deze cpu's onderscheidt van de vele goedkopere chips die te koop zijn, is allereerst het aantal cores: de 5930K en 5820K hebben er zes, de 5960X zelfs acht. Bij zaken als videobewerking of andere zware toepassingen weten de cpu's hierdoor ongekende prestatieniveaus te realiseren. Lees ook: Bouw je eigen pc - Deel 1.

De Haswell-E-chips kunnen verder vier geheugenmodules parallel aanspreken en tevens zijn ze geschikt voor het gloednieuwe DDR4-geheugen. Ook bijzonder is het grote aantal beschikbare PCI Express lanes (40 stuks bij de 5960X en 5930K, 28 bij de 5820K), waardoor het platform zeer geschikt is voor het aansturen van meerdere videokaarten. Ons artikel over de Haswell-E-cpu's kun je hier teruglezen.

De Haswell-E processors maken gebruik van een processorvoet die voluit Socket 2011 v3 heet. Hoewel deze evenveel contactpunten heeft als de voet van de voorlopers van deze reeks cpu's, zijn de nieuwe processors niet compatibel met oudere Socket 2011-moederborden (niet v3). Reden daarvoor zijn onder meer de genoemde overstap van DDR3 naar DDR4-geheugen en het feit dat Intel bij de nieuwe cpu's de regeling van de voltages voor de cpu's ook binnen de cpu heeft geïntegreerd. Ofwel: wie een Haswell-E-systeem wil samenstellen, moet ook investeren in een nieuwe Socket 2011 v3-moederbord. Intel heeft daarvoor de X99-chipset ontwikkeld. Qua specificaties is deze X99-chipset helemaal bij de tijd. Zo biedt de chipset bijvoorbeeld ondersteuning voor de volgende aansluitingen: 10x SATA 6 Gbit/s, 6x usb 3.0 en 8x usb 2.0. Bij vorige generaties moederborden moesten moederbordfabrikanten nog allerhande extra controllers plaatsen om het aantal SATA- of usb-poorten te verhogen, bij de X99-generatie is die noodzaak veel minder.

De goedkoopste X99-borden beginnen rond de 200 euro, maar luxere borden lopen op tot het dubbele van die prijs. De verschillende fabrikanten hebben voldoende methodes om zich van elkaar te onderscheiden en luxere borden te ontwikkelen, bijvoorbeeld op het gebied van ondersteuning voor moderne op PCI Express gebaseerde SSD's, de gebruikte audio-chip, de aanwezigheid van een draadloze netwerkadapter en nog meer.

Opslag

De meeste fabrikanten vinden de tien in de X99-chipset aanwezige SATA 6Gbit/s-poorten (terecht) ruim voldoende: alleen op de ASUS X99 Deluxe vinden we nog twee extra poorten terug. PCI Express-opslag (in de vorm van SATA Express) is inmiddels ook ingeburgerd, deze verbinding is sneller dan SATA en volgend jaar komen er SSD's op de markt die hiervan gebruikmaken om zo betere prestaties te bieden. Alle fabrikanten, op ASRock na, hebben op hun borden een SATA Express-connector geplaatst. Via deze standaard is het mogelijk om SSD's van 2,5 inch via PCI Express 2.0 x2 (1 GB/s) te verbinden. Ook de M.2-connectors (in eerste instantie voor laptop-SSD's bedacht) vinden we op alle borden terug. M.2 biedt de mogelijkheid om vier PCI Express 3.0-lanes te gebruiken, wat neerkomt op 4 GB/s, bijna zeven keer sneller dan de maximale doorvoersnelheid van SATA 6 Gbit/s. Waar ASRock, ASUS en MSI de aanwezige M.2-sloten inderdaad via vier PCI Express 3.0-lanes verbindt, doet Gigabyte dat met slechts twee PCI Express 2.0-lanes (1 GB/s). Aangezien er voor volgend jaar diverse PCI Express x4 SSD-controllers zijn aangekondigd, is dat iets om rekening mee te houden.

©PXimport

Connectiviteit

Met de zes usb3.0-poorten die de X99-chipset standaard biedt, is enkel ASRock tevreden: ASUS, Gigabyte en MSI gebruiken ofwel extra controllers, ofwel onboard hubs om zelfs hun goedkoopste X99-borden van minimaal vier externe en vier interne usb3.0-poorten te voorzien.

Qua netwerkcontrollers komen we bij deze generatie gelukkig geen budgetkeuzes tegen: vrijwel alle borden bieden een Intel-controller. Realtek kan in dit segment kennelijk geen zaken doen met zijn netwerkchips. Ook qua geluidschips wordt er vrijwel niet bespaard: op vrijwel alle borden zit een Realtek ALC1150, de beste onboard geluidschip van het moment. De MSI X99S SLI Plus is het enige bord met een wat mindere Realtek ALC892-geluidschip, maar knappe jongen die dat hoort.

Draadloos netwerk

Een veel toegepaste extra feature bij de duurdere borden is een 802.11ac WLAN-adapter. Er blijken twee voor de hand liggende keuzes: ofwel een AC7260-controller (867 Mbit/s) van Intel, ofwel een 1300Mbit/s-controller van een willekeurige andere fabrikant. De Intel-controller mag dan wel niet de hoogst haalbare 802.11ac-snelheid bieden, hij staat wel bekend om zijn stabiele verbindingen en is geschikt voor Wireless Display (WiDi), Intels implementatie van Miracast.

Getest

We hebben de Intel X99-moederborden allemaal getest in combinatie met een Intel Core i7-5960X-processor, 16 GB Corsair Dominator Platinum DDR4-geheugen (ingesteld op 2133 MHz), een OCZ Vertex 4-SSD van 128 GB, een NVIDIA GeForce GTX 750 Ti-videokaart en een Corsair CX750M-videokaart. Alle tests hebben we uitgevoerd onder Windows 8.1 64 bit.

ASRock X99 Extreme4

De Extreme4 is ASRocks goedkoopste X99-moederbord en kost gemiddeld zo'n 229 euro. SLI en CrossFire is mogelijk, maximaal als drie kaarten gelijktijdig, maar zodra je een M.2-SSD plaatst, kun je nog maar maximaal twee kaarten gelijktijdig gebruiken. ASRock biedt verder tien SATA-poorten en (uniek bij de X99-generatie) een eSATA-poort. SATA Express ontbreekt, het bord biedt wel M.2. Usb is beperkt tot exact wat Intel biedt: 6x usb 3.0 en 8x usb 2.0. Vermoedelijk om de ruimte op te vullen, vinden we nog twee PS/2-aansluitingen bij het I/O-paneel. De Purity Sound 2-geluidskaart bestaat uit een Realtek ALC1150-audiocodec gecombineerd met Nichicon condensators en een Ti NE5532-koptelefoonversterker. DTS Connect wordt door ASRocks drivers ondersteund. Het bord heeft twee BIOS-chips, maar verdere hardwarematige extra's ontbreken. ASRock heeft een wat minder agressieve Turbo-modus dan de rest en is qua prestaties daarom een tandje minder. Het energieverbruik is erg laag.

©PXimport

Score

4 van 5 sterren

Pluspunten

Betaalbaar

Energiezuinig

Minpunten

Standaard niet agressieve turbo

Geen SATA Express

Relatief beperkt aantal usb-poorten

Specificaties

Prijs

€ 229,-

Website

www.asrock.nl

ASUS X99-A

De X99-A is ASUS' X99-instapmoederbord. De gemiddelde prijs van 249 euro is wel wat hoger dan die van de concurrentie. Het bordt biedt tien SATA 6Gbit/s-aansluitingen, aangevuld met SATA Express en een M.2-slot met vier lanes. De keuze voor een Intel-netwerkchip en een Realtek ALC1150-audiocodec juichen we toe. Usb3.0-poorten vinden we zes keer extern en vier keer intern.

Er kunnen maximaal drie videokaarten worden gecombineerd, of twee wanneer je een M.2-SSD plaatst. Extra features zijn onder meer onboard knoppen voor power, reset en clear-CMOS, en een display met foutcodes. Voor onervaren overklokkers heeft het bord twee schakelaars waarmee je heel simpel de cpu in twee standen kunt overklokken en waarmee je het geheugen direct op XMP-instellingen kunt zetten. De socket die ASUS op zijn X99-moederborden gebruikt, heeft meer pinnen: deze zogenoemde OC Socket biedt doorgewinterde overklokkers een klein voordeeltje, voor normale gebruikers maak het niets uit.

©PXimport

Score

4 van 5 sterren

Pluspunten

SATA Express én M.2 x4

Overklokken met één druk op de knop

Minpunten

Wat duurder dan de concurrentie

Specificaties

Prijs

€ 249,-

Website

www.asus.nl

ASUS X99-Deluxe

De X99 Deluxe is ASUS' topmodel in de standaard reeks X99-borden. Het bord biedt 3-weg SLI/CrossFire, 12x SATA, 2x SATA Express, 1x M.2 x4, 16x usb 3.0 (inclusief twee hubs), 2x Intel gigabit-LAN, 1300Mbit/s 802.11ac-WLAN en een Realtek ALC1150-geluidskaart. Deze uitrusting wordt door geen enkel ander bord geëvenaard. Ook dit bord heeft de onboard power-, reset- en overklokknoppen. Opvallend is dat je een M.2-SSD rechtop moet plaatsen, vermoedelijk omdat ASUS qua ruimte-indeling in de knoei kwam. In de meeste luxere kasten zal dat niet tot problemen leiden, maar fraai is anders. Nog zeker het vermelden waard: in de doos van de X99 Deluxe vinden we een extra M.2 naar PCI Express-adapter geschikt voor vier lanes. Dankzij deze 'Hyper X4'-kaart kun je dus een tweede snelle M.2-SSD plaatsen. Ook dit bord biedt uitstekende prestaties.

©PXimport

Score

5 van 5 sterren

Pluspunten

Meeste SATA-, SATA Express- en M.2-sloten

2x gigabit-LAN

1300Mbit/s 802.11ac-WLAN

16x usb 3.0

Minpunten

Prijzig

Specificaties

Prijs

€ 372,-

Website

www.asus.nl

Gigabyte X99-UD4

Gigabyte heeft in het budgetsegment de X99-UD4 met een prijskaartje van 218 euro, waarmee dit bord de één na goedkoopste uit de test is. SLI en CrossFire in 3- en 4-weg worden netjes ondersteund. Verder tellen we 10x SATA 6 Gbit/s, 1x SATA Express en 8x usb 3.0. Het bord heeft twee M.2-sloten, maar één daarvan heeft slechts één PCI Express 2.0-lane (500 MB/s) en is feitelijk alleen geschikt voor het plaatsen van een wifi-kaartje. Het andere slot heeft twee PCI Express 2.0-lanes en is dus helaas niet snel genoeg voor snelle (toekomstige) M.2-SSD's die met vier lanes aangestuurd kunnen worden. Een misser wat ons betreft.

Voor audio koos Gigabyte gelukkig de Realtek ALC1150 en de enkele gigabit-netwerkpoort wordt verzorgd door een Intel-chip. Een nieuwe feature die Gigabyte op dit en de andere X99-borden biedt, is de mogelijkheid om het BIOS te flashen vanaf een usb-stick zonder dat er een werkende cpu en/of geheugen op het bord is geplaatst. Overigens biedt ASUS deze functionaliteit al een paar jaar op (bijna) al zijn borden. Op de prestaties van dit bord is niets aan te merken.

©PXimport

Score

4 van 5 sterren

Pluspunten

Zeer betaalbaar

Uitbreidingsmogelijkheid wifi

Minpunten

Geen snel M.2 x4-slot

Specificaties

Prijs

€ 218,-

Website

www.gigabyte.co.nl

Gigabyte X99-UD5 WiFi

De X99-UD5 WiFi is zo'n zestig euro duurder dan de UD4. Niet voor niets heeft dit bord dan ook flink wat extra's ten opzichte van de UD4. Allereerst vinden we, zoals de naam van het bord al doet vermoeden, een geïntegreerde wifi-module. Gigabyte heeft gekozen voor een Intel Wireless-AC 7260-module met 802.11ac 867Mbit/s-WLAN en bluetooth 4.0 functionaliteit. Jammer is wel dat Gigabyte niet wil garanderen dat ze Intel-adapters blijft gebruiken. Het bord heeft verder ook een tweede gigabit-netwerkaansluiting, eveneens aangestuurd door een Intel-chip, waardoor een bundeling van de twee aansluitingen mogelijk is (ook wel teaming genoemd).

Het aantal usb3.0-aansluitingen is opgewaardeerd naar 12, maar je moet je wel realiseren dat alle acht usb3.0-poorten achterop via twee geïntegreerde hubs lopen. Daarnaast heeft dit bord diverse extra features gericht op overklokkers: een HEX-display voor foutcodes, knoppen om handmatig te schakelen tussen de twee BIOS'en, onboard knoppen voor power, reset en CMOS-clear en een OC-knop waarmee de cpu in één keer versneld wordt.

©PXimport

Score

3,5 van 5 sterren

Pluspunten

Intel 802.11ac-wifi

2x gigabit-LAN

Goede overklokmogelijkheden

Minpunten

Geen snel M.2 x4-slot

Specificaties

Prijs

€ 285,-

Website

www.gigabyte.co.nl

MSI X99S SLI Plus

De X99S SLI Plus is MSI's goedkoopste X99-bord en is verkrijgbaar voor gemiddeld 213 euro. De SLI/CrossFire-functionaliteit is beperkt tot 3-weg, aangezien de laatste twee PCI Express x16-sloten te dicht bij elkaar liggen om ze alle vier te gebruiken. Alle MSI-borden hebben een M.2-slot met vier PCI Express 3.0-lanes, zelfs deze instapper. Het bord biedt verder tien SATA 6Gbit/s-poorten en één SATA Express-poort. De MSI X99S SLI biedt tien usb3.0-poorten en één gigabit-LAN-aansluiting (aangestuurd door een Intel-chip).

Qua audio-functionaliteit houdt MSI het eenvoudig op dit instapbord: we vinden een Realtek ALC892-audiocodec zonder extra kenmerken als een krachtige koptelefoonversterker. Prettig is dat zelfs dit goedkope bord knoppen heeft voor power-, reset- en CMOS-clear. Ook een knop om handmatig te schakelen tussen twee BIOS'en mist niet. De compleet zwarte afwerking met matzwarte printplaat geeft het bord ondanks de relatief lage prijs toch een zeer luxe uitstraling. De prestaties zijn prima, zo ook het energieverbruik.

©PXimport

Score

4 van 5 sterren

Pluspunten

Goedkoopste bord uit de test

SATA Express én M.2 x4

Minpunten

Kwalitatief mindere geluidschip

Specificaties

Prijs

€ 213,-

Website

http://nl.msi.com

MSI X99S Gaming 9 AC

De X99S Gaming 9 AC is het topmodel van de verschillende specifiek op gamers gerichte X99-borden die MSI op de markt heeft gebracht. Het bord heeft volledige ondersteuning voor 3- en 4-weg SLI/CrossFire. Uniek is dat je ook drie heel dikke grafische kaarten kunt combineren (van het type dat normaal gesproken in z'n eentje al drie sloten in beslag neemt). Verder tellen we tien SATA 6Gbit/s-poorten, één SATA Express-poort, één M.2 x4-slot en twaalf usb3.0-aansluitingen. MSI zweert bij de Killer E2205-netwerkchips op zijn gaming-borden en heeft het moederbord verder voorzien van een Intel 7260 802.11ac-WLAN-adapter met WiDi-functionaliteit.

MSI heeft veel werk gemaakt van de audio-oplossing: de op Realtek ALC1150 gebaseerde 'Audio Boost'-implementatie is optioneel via een losse stekker te voeden (zodat er geen vervuilde spanning van de andere kant van het moederbord komt) en is voorzien van een krachtige voorversterker voor de koptelefoon. Een unieke eigenschap van het moederbord is de Streaming Engine: dit is een als mini-PCI Express-kaartje uitgevoerde hardwarematige H.264-encoder bedoeld voor het streamen van games naar bijvoorbeeld Twitch (een videosite waarop games gestreamd worden en je live kunt meekijken). Ook voor overklokkers biedt dit moederbord voldoende mogelijkheden.

©PXimport

Score

4 van 5 sterren

Pluspunten

Killer-netwerkchip + Intel 802.11ac-WLAN

SATA Express en M.2 x4

Hardwarematige H.264-encoder

Uitstekende audio-implementatie

Prima overklokmogelijkheden

Minpunten

Duurste bord uit de test

Specificaties

Prijs

€ 387,-

Website

http://nl.msi.com

Conclusie

Vier merken stuurden ons een budgetbord toe. Op het bord van ASRock, Gigabyte en MSI is elk wat aan te merken: ASRock heeft geen SATA Express en is ook op andere vlakken wat kaal. Gigabyte heeft geen snelle M.2-implementatie gemaakt. MSI heeft bezuinigd op de audiocodec. De ASUS X99-A is het enige relatief betaalbare bord waar niets op aan te merken is en krijgt daarom ook ons keurmerk Redactie TIP. Maar: als je een snel M.2-slot niet van belang vindt, kun je je nog wat besparen door te kiezen voor de Gigabyte UD4.

De drie luxere borden hebben elk hun doelgroep. De Gigabyte UD5 is in vergelijking met de andere twee relatief goedkoop en heeft aanzienlijk meer toeters en bellen dan de instapborden. Jammer blijft het langzame M.2-slot en het feit dat de fabrikant niet wil garanderen welke WLAN-adapter gebruikt wordt. Zie je dat door de vingers, dan is het een prima bord. De MSI X99S Gaming 9 AC is zonder meer het beste denkbare moederbord voor de gamers. Ben je geen echte gamer, realiseer dan dat je relatief veel betaalt voor mogelijkheden die je niet gebruikt. De ASUS X99-Deluxe is het meest luxe X99-bord voor normale gebruikers en heeft een ongeëvenaarde feature-set. Je moet je afvragen of je alle connectoren en aansluitingen überhaupt wel zult gaan gebruiken, maar is dat het geval, dan haal je met het ASUS-bord een uitstekend product in huis.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.