ID.nl logo
8 tips voor het inbouwen van een SSD
© PXimport
Zekerheid & gemak

8 tips voor het inbouwen van een SSD

SSD-opslagruimte is sneller, zuiniger en stiller dan een conventionele harde schijf en in de meeste gevallen is het een fluitje van een cent om zelf een SSD in te bouwen. Je moet wel even weten waar je bij aanschaf op moet letten.

Tip 01: Waarom SSD

Een Solid State Drive is een type opslagruimte die een paar grote voordelen levert ten opzichte van een traditionele harde schijf. Allereerst is een SSD stukken sneller dan een normale harde schijf (HDD of Hard Disk Drive). Waar een normale harde schijf een bewegende kop heeft om data te lezen en te schrijven, bevat een SSD geen bewegende delen. Lees ook: Overstappen op een SSD

Een SSD is daarnaast een stuk lichter en kleiner dan een normale harde schijf en dit is ook de reden waarom nieuwere laptops vrijwel altijd een SSD hebben ingebouwd.

Vrijwel elke SSD maakt tegenwoordig gebruik van zogenaamd NAND flash-geheugen. Flash-geheugen bestaat al een stuk langer, sinds 1984 wordt het gebruikt in bijvoorbeeld usb-drives, smartphones en digitale camera's. Bijkomend voordeel van het ontbreken van bewegende delen is dat een SSD ook nog eens erg stil is en minder stroom verbruikt. Het grootste nadeel van een SSD was altijd de prijs, maar gelukkig zijn de prijzen per gigabyte de afgelopen jaren sterk gedaald en heb je eigenlijk geen reden meer om niet voor een SSD te kiezen.

©PXimport

Tip 01 Een 256GB-SSD van Samsung

Tip 02: 2,5 of 3,5 inch

Niet elke SSD is geschikt voor elke pc. Bij traditionele harde schijven heb je de keuze uit twee formaten: 2,5 inch voor laptops en 3,5 inch voor desktop-pc's. SSD's zijn vrijwel alleen in het 2,5inch-formaat verkrijgbaar. Om een SSD in een 3,5inch-sleuf te kunnen plaatsen, heb je een adapter nodig. Deze kosten vaak nog geen tientje en sommige kunnen zelfs twee 2,5inch-schijven huisvesten.

©PXimport

Tip 02 Met deze adapter passen er twee 2,5inch-SSD's in één 3,5inch-sleuf.

Tip 03: SATA

Moderne SSD's hebben een SATA3.0-aansluiting, dit betekent dat de doorvoersnelheid maximaal 6 Gbit per seconde is. De daadwerkelijke doorvoer ligt iets lager, namelijk 4,8 Gbit/s. Dit komt overeen met 600 MB per seconde. De termen 6 Gbit/s en 600 MB/s (megabyte dus) worden dan ook doorelkaar gebruikt en betekenen allebei dat de schijf een SATA 3.0-aansluiting heeft, ruimschoots genoeg voor normaal gebruik. Als je een tweedehands SSD koopt, kan het zijn dat het slechts een SATA 2.0- of zelfs SATA 1.0-aansluiting heeft.

Dit is wel een flink verschil: SATA 2.0 heeft een snelheid van 300 MB/s, SATA 1.0 een snelheid van 150 MB/s. De maximale lees- en schrijfsnelheid kan fluctueren per fabrikant, de meesten zitten zo rond 550 MB/s leessnelheid en 530MB/s schrijfsnelheid. Kijk ook even of je moederbord wel een SATA 3.0-aansluiting heeft. Een oude pc met een SATA 1.0- of 2.0-aansluiting heeft niks aan een SSD met SATA 3.0.

©PXimport

Tip 03 Links zie je de SATA-aansluiting van de schijf.

Mac

Mac-gebruikers moeten altijd goed opletten bij de aanschaf van componenten en dat is in het geval van een SSD niet anders. Als je een bepaald model op het oog hebt, verifieer dan even of dit model compatibel is met je Mac. Dit kan door even te zoeken op de website van iFixit. Wil je weten wat het model van je Mac is, klik dan op het Apple-logo en selecteer Over deze Mac. Klik op Meer info en onder de naam staat de modelnaam van je Mac. Vooral bij een adapter moet je even opletten, veel adapters passen namelijk niet in een Mac Pro of iMac. Heb je een MacBook Air, dan kan het zijn dat het vervangen van een SSD lastig is. Nieuwere modellen maken gebruik van een SSD met PCIe-aansluiting en accepteren veelal geen niet-Apple-SSD's.

©PXimport

Op de website van iFixit vind je handleidingen en tips voor het installeren van een SSD in een MacBook Air.

Tip 04: mSATA, M.2 en PCIe

Veruit de meeste SSD's hebben SATA 3.0-aansluitingen, maar sommige netbooks en kleine laptops hebben geen standaard SSD's aan boord. Bij deze apparaten kan het lastiger zijn om je schijf te wisselen. Toch bestaan ook hiervoor SSD-uitbreidingen, deze SSD's hebben geen behuizing en zien eruit als normale printplaten. Zo'n SSD wordt gekenmerkt als mSATA, oftewel mini-SATA. Ook hier heb je weer te maken met doorvoersnelheden, net als bij gewone SSD's. De opvolger van mSATA heeft zich ook alweer aangediend, het heet M.2 en is een stukje kleiner dan mSATA.

Tot slot zijn er nog PCIe-varianten op de markt, deze SSD's steek je in een vrije PCIe-sleuf van je desktop-pc en zijn door de snelle doorvoersnelheid geschikt voor zware toepassingen. Een PCIe-SSD is wel duurder dan een normale SSD.

©PXimport

Tip 04 Een SSD van Crucial met M.2-aansluiting.

Tip 05: Installatie

Het installeren van een nieuwe SSD in een desktop-pc is vaak een kwestie van erin klikken en de pc aanzetten, maar voordat je een SSD in je laptop gaat zetten, is het handig om de gebruiksaanwijzing van je laptop er even bij te nemen. Hier staat waarschijnlijk helder beschreven hoe je in jouw laptop de schijf kunt wisselen. Ook zal hier eventueel worden vermeld of een bepaald type SSD niet compatibel met jouw laptop is.

Als je een component uit je laptop gaat vervangen, moet de laptop echt helemaal uitstaan, de slaapstand is niet genoeg. Zorg ook dat de stroomkabel niet is aangesloten. Zorg er verder voor dat je alle randapparatuur uit je usb-poorten hebt gehaald voordat je begint. Omdat de binnenkant van een computer gevoelig is voor statische elektriciteit, moet je je altijd eerst statisch ontladen voor je de behuizing opent. Je kunt voor een paar euro een koordje kopen die je om je pols doet en aan de andere kant met een geaard voorwerp kunt verbinden. Maar vaak helpt het ook om even de verwarming beet te pakken of een apparaat met een metalen behuizing aan te raken om jezelf te ontladen. Probeer tapijten te vermijden en zorg ervoor dat andere mensen of dieren je niet kunnen aanraken tijdens het installeren.

©PXimport

Tip 05 Een antistatische band om je componenten te beschermen.

Firmware

Oké, de SSD zit in je pc en alles werkt naar behoren. Dit betekent echter niet dat je alles op zijn beloop kunt laten. Fabrikanten brengen regelmatig firmware-updates uit voor producten en voor een SSD is dit niet anders. Een firmware-update is een stukje software met een set met instructies voor de werking van de SSD en wordt op een speciale chip op de SSD opgeslagen.

©PXimport

Zorg ervoor dat je de nieuwste firmware voor je SSD gebruikt.

Tip 06: Reservekopie

Voor je begint met het verwisselen van een harde schijf is het van groot belang dat je een kopie van je gegevens maakt. Ook al ben je niet van plan data van een schijf te verwijderen, tijdens het verwisselen kan altijd iets fout gaan waardoor je schijf onbruikbaar raakt. Het is aan te raden om je belangrijke documenten op een externe harde schijf of usb-drive te kopiëren en deze daarna los te koppelen. Een cd of dvd branden kan natuurlijk ook.

Wil je de gehele inhoud van je harde schijf overzetten op een SSD-variant, dan zijn er twee opties. Als het alleen om documenten gaat, kun je gewoon alle bestanden via Windows Verkenner kopiëren. Als het om de harde schijf met Windows en alle programma's gaat, dan kun je een softwareprogramma gebruiken om een kloon van je harde schijf te maken. Wil je een SSD als externe schijf gebruiken om bijvoorbeeld een schijf te klonen, dan heb je een behuizing nodig met usb-aansluiting. Deze kosten vaak een paar tientjes.

©PXimport

Tip 06 Deze behuizing kost iets meer dan een tientje en sluit je met een usb-kabel aan op je pc.

Tip 07: Niet defragmenteren

Een SSD werkt anders dan een normale harde schijf en heeft slechts één nadeel, namelijk dat de levensduur en kwaliteit bij elke schrijfbeurt ietsje vermindert. Als je een SSD helemaal vult en daarna weer leeghaalt, zal de schijf minder snel zijn dan toen het net uit de verpakking kwam. De SSD-controller, de hardware die in je SSD de schijf aanstuurt en beheert, heeft echter slimme trucs om ervoor te zorgen dat je SSD langer meegaat en goed blijft presteren.

Deze technieken worden steeds beter en daarom zijn nieuwere SSD's vaak een betere optie dan oudere SSD's. Ooit (bij oudere besturingssystemen) moest je normale harde schijven af en toe defragmenteren. Dit was nodig omdat data fysiek op andere plekken van je harde schijf wordt opgeslagen. Het kostte extra moeite voor de schijf om steeds naar andere plekken op het schijfoppervlak te springen. Na defragmentatie merkte je meestal een kleine verbetering van de snelheid. Een SSD heeft geen bewegende delen en defragmenteren is niet alleen overbodig, maar kan een SSD zelfs beschadigen! Niet doen dus.

©PXimport

Tip 07 Het defragmenteren van een SSD kan zelfs fysieke schade opleveren, dit kun je dus niet beter niet doen!

De ingewanden van een SSD

Je denkt misschien dat een SSD volledig bestaat uit opslagruimte, maar er zitten veel meer componenten onder de motorkap. Als je een SSD openschroeft, kun je de ingewanden zien. In de meeste gevallen vervalt echter wel je garantie als je dit doet. Allereerst heb je de SSD-controller die de schijf aanstuurt en commando's van je pc ontvangt.

De controller is meestal verbonden met een kleine hoeveelheid cachegeheugen om te kunnen functioneren en dingen zoals firmware op te kunnen slaan. De fysieke connectie van de SSD met je pc gebeurt in de meeste gevallen via een SATA-connector. In het geval van een SSD worden je documenten niet op een draaiende schijf opgeslagen, maar op meerdere chips met flash-geheugen.

©PXimport

Links zie je de SATA-connector en aan de rechterkant vind je chips met flash-geheugen. In dit geval zijn dat er 32, je ziet er maar acht, maar er zijn vier chips opgestapeld. De chip met het WD-logo is de SSD-controller. De ESMT-chip fungeert als cache.

Tip 08: TRIM

Het equivalent van defragmenteren op een SSD heet TRIM en zorgt ervoor dat een besturingssysteem een SSD kan vertellen welke gegevens op de schijf kunnen worden opgeschoond. TRIM is een commando dat je vanuit je besturingssystemen naar de SSD-controller moet sturen. Windows 8 herkent automatisch of je opslagmedium een HDD of SSD is. Als je bij Systeem en beveiliging / Systeembeheer / De stations defragmenteren en optimaliseren je schijf selecteert en op Optimaliseren klikt, zal Windows een SSD TRIM-commando sturen.

Bij oudere besturingssystemen kan dit anders zijn. Windows Vista maakt geen onderscheid tussen HDD's en SSD's en daarom zal het een SSD doodleuk defragmenteren, pas hier dus heel erg mee op.

De Mac biedt alleen TRIM-ondersteuning voor de geïnstalleerde standaardschijven. Als je een nieuwe schijf installeert, moet je via een omweg TRIM activeren. Dit kan bijvoorbeeld door het programma Trim Enabler te installeren. Klik op Download en installeer het programma. Zet de schuif op Aan en herstart je Mac. Wil je zien hoeveel sneller je SSD is geworden na het aanzetten van TRIM, koop dan de volledige versie voor 10 dollar. Doe voor het activeren van TRIM een benchmarktest door bovenin op Benchmark te klikken en onderin voor Nieuwe benchmark te kiezen. Na de herstart doe je dit nog een keer en vergelijk je de waardes. De nieuwe versie van OS X, El Capitan, krijgt ingebouwde ondersteuning voor TRIM op niet-Apple-schijven.

©PXimport

Tip 08 Windows 8 weet of je schijf een HDD of SSD is en zal een SSD niet gaan defragmenteren, maar een TRIM-commando naar de SSD sturen.

▼ Volgende artikel
Parfum, eau de parfum of eau de toilette: wat is eigenlijk het verschil?
© OlegDoroshin
Gezond leven

Parfum, eau de parfum of eau de toilette: wat is eigenlijk het verschil?

Als je op zoek bent naar een nieuwe geur, kom je vast de termen parfum, eau de parfum (EDP) en eau de toilette (EDT) tegen. Maar wat betekenen ze precies en wat zijn de verschillen? Hier leggen we het uit.

Na het lezen van dit artikel weet je:

  • Hoe het zit met de concentratie geurstoffen en met de geursterkte
  • Hoe en wanneer je elke variant gebruikt
  • Hoe je vaak aan de grootte van de fles al kunt zien of iets parfum is of niet

Lees ook: Föhn, krultang of multistyler: wanneer gebruik je wat?

De belangrijkste factor die deze drie categorieën onderscheidt, is de concentratie van geurstoffen, ook wel parfumolie genoemd, in de alcoholbasis. Hoe hoger de concentratie, hoe krachtiger de geur en hoe langer deze blijft hangen.

Parfum bevat van deze drie de hoogste concentratie geurstoffen, meestal tussen de 20 procent en 30 procent. Dit zorgt voor een intense geur die urenlang, soms zelfs de hele dag, blijft hangen.

Eau de parfum (EDP) heeft een geurconcentratie van 15 procent tot 20 procent. Eau de parfum blijft doorgaans 6 tot 8 uur goed te ruiken, waardoor het geschikt is voor dagelijks gebruik of speciale gelegenheden.

Eau de toilette (EDT) bevat 5 procent tot 15 procent geurstoffen en heeft daardoor een lichtere en frissere geur. Het blijft 3 tot 5 uur aanwezig. Door de lichte samenstelling is EDT ideaal voor overdag of voor de lente en zomer, omdat je dan niet een té zware geur wilt dragen.

Hoe en waar gebruik je parfum, eau de parfum en eau de toilette?

Wanneer je (nog) niet precies weet wat je moet hebben, kun je ook kijken naar waar en wanneer je van plan bent om de geur te dragen. Parfum is, vanwege de intensiteit vooral geschikt voor om ’s avonds te gebruiken of bijvoorbeeld voor feestjes. Een paar druppeltjes op de huid is vaak voldoende om urenlang heerlijk te ruiken. Eau de parfum is veelzijdig en kan zowel overdag als ‘s avonds worden gedragen. Het biedt een goede balans tussen geursterkte en draagbaarheid. Eau de toilette is ideaal voor dagelijks gebruik, vooral op het werk of tijdens casual activiteiten. De lichtere geur is minder overweldigend en gemakkelijk op te frissen gedurende de dag.

Prijsverschil

Hogere concentraties geurstoffen betekenen doorgaans hogere prijzen. Parfum wordt vaak in kleinere flesjes verkocht, omdat een kleine hoeveelheid al voldoende is. Eau de parfum en eau de toilette zit meestal in grotere flacons, omdat je hiervan doorgaans per keer meer gebruikt.

Geur testen? Begin met een eau de toilette

(want die is het voordeligst)

Tips voor het kiezen van de juiste geur

  1. Test de geur op je huid: Geuren ontwikkelen zich anders afhankelijk van je huidtype.

  2. Denk na over wanneer je de geur wilt gebruiken: Kies een lichtere geur zoals eau de toilette voor overdag en een intensere geur zoals parfum voor de avond.

  3. Houd rekening met het seizoen: Warme, zware geuren zijn beter geschikt voor de winter, terwijl frisse, lichte geuren passen bij de zomer.

TypeGeurconcentratieHoudbaarheidGeschikt voor
Parfum20% - 30%8 - 24 uurAvond, speciale gelegenheden
Eau de parfum15% - 20%6 - 8 uurDag en avond
Eau de toilette5% - 15%3 - 5 uurOverdag, warmer weer

▼ Volgende artikel
Review Sony Bravia 9 K-65XR90 - Oogverblindend goed
© Sony
Huis

Review Sony Bravia 9 K-65XR90 - Oogverblindend goed

Sony zet volledig in op miniled voor het topmodel, een plaats die tot vorig jaar nog voorbehouden was voor een qd-qledmodel. De Bravia 9 (K-65XR90) belooft tophelderheid en uitstekend contrast dankzij een hoog aantal dimming zones. De beeldkwaliteit moet die van een studiomonitor benaderen, maar Is dat ook zo?

Fantastisch
Conclusie

Sony heeft voor de Bravia 9 hoge verwachtingen gecreëerd en deze ook kunnen waarmaken. Ondanks wat kleine softwareproblemen zijn we vooral erg onder de indruk van de Sony K-65XR90. De nieuwe miniled-achtergrondverlichting levert niet alleen record-piekhelderheid, maar slaagt er dankzij een hoog aantal dimming zones en uitstekende aansturing ook in om prachtig contrast te tonen. Die combinatie maakt dat de tv uitzonderlijk goed presteert, zowel in donkere als heldere kijkomgeving. Samen met excellente kleurweergave garandeert dat een uitzonderlijke kijkervaring, zowel in SDR als HDR. Het mooie design, de prima audio en Google TV zijn kersen op de taart. Voor dit staaltje technologie betaal je vooralsnog een erg hoge prijs.

Plus- en minpunten
  • Mooi ontwerp
  • Uitmuntende HDR-beelden
  • Goede contrast en piekhelderheid
  • Rijk geluid dankzij Acoustic Multi Audio+, Dolby Atmos en DTS:X
  • Kleine softwareproblemen
  • Slechts twee HDMI 2.1-aansluitingen

Sony K-65XR90

  • Adviesprijs: 3699 euro
  • Wat: Ultra HD 4K 120 Hz miniled qled-lcd-tv met lokale dimming
  • Schermformaat: 65 inch (164 cm)
  • Aansluitingen: 4x HDMI (2x 48Gbps, 2x 18Gbps, ARC/eARC, ALLM, 4K120, VRR), 1x S-middenspeaker, 1x optisch digitaal uit, 2x usb, 3x antenne, bluetooth, ethernet, wifi 6 (802.11ax) Extra's: HDR10, HLG, Dolby Vision, Dolby Atmos, DTS:X, Google TV (12), Chromecast, Airplay 2, USB/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, XR-processor
  • Afmetingen: 1443 x 908 x 349 mm (inclusief voet)
  • Gewicht: 34,8 kg (inclusief voet)
  • Verbruik (per 1000 uur): SDR 80 kWh (E) / HDR 124 kWh (G)

We beginnen meteen maar positief: we hebben zelden een mooier afgewerkte tv gezien dan deze Sony. Ondanks de miniled-achtergrondverlichting is hij nauwelijks vijf centimeter dik. Een kader is er uiteraard niet, maar rondom kreeg de tv een mooie donkerzilveren rand die het profiel mooi accentueert.

De vlakke rug heeft een vierkantmotief en er zijn inzetstukken bijgeleverd, zodat je alle aansluitingen kunt wegwerken voor een perfect vlakke afwerking. De metalen donkerzilveren voeten kun je op vier posities monteren, aan de uiteinden of meer naar het midden, telkens in een hoge of lage positie. Een echt stijlicoon in de woonkamer, maar wel eentje met het nodige gewicht. Want met 32,4 kilo (zonder voet) is dit een van de zwaarste 65inch-modellen die we tot nu toe hebben bekeken.

📺Lees ook: Kieskeurig.nl's grote tv-test: dit zijn de 15 beste televisies van 2024

Aansluitingen

Ondanks zijn topmodel-status moet ook deze Sony het toch stellen met vier HMDI-poorten, waarvan slechts twee HDMI 2.1-poorten met ondersteuning voor ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync Compatible). Op een topmodel verwachten we eigenlijk vier HDMI 2.1-poorten. De tv ondersteunt geen 144Hz verversingsfrequentie, terwijl concurrenten dat wel doen, maar het is geen groot gemis. De meerwaarde is beperkt en dan nog alleen voor pc-gamers. De input-lag scoort geen topresultaat, maar blijft wel goed, we meten 19,7ms in 4K60 en 10,7ms in 2K120.

❔Lees zeker ook: Wat is Dolby Atmos, DTS:X en surroundgeluid?

©Eric Beeckmans | ID.nl

De resterende aansluitingen zijn twee usb-poorten, een dubbele tv-tuner met één CI+-slot, en een optische digitale audio-uitgang die gedeeld wordt met de S-Center speakeraansluiting. Met S-center kun je de tv als centerkanaal gebruiken met een externe Sony audio-oplossing. Live tv opnemen is ook mogelijk, daarvoor sluit je eenvoudig externe usb-opslag aan. Tot slot is de televisie ook voorzien van bluetooth, wifi en een ethernetaansluiting. 

Beeldverwerking en softwareproblemen

We hadden tijdens het testen wat problemen met de televisie. Een keer herkende hij onze HDMI-beeldsignalen niet, een andere keer leek hij vast te zitten in bepaalde beeldinstellingen, waardoor we een overmatig aangescherpt beeld te zien kregen. In beide gevallen waren de problemen opgelost door de televisie te herstarten.

Sony moet dus absoluut nog werken aan de stabiliteit van de software. Los van die problemen levert de XR-processor zeer goede beeldverwerking. De upscaling is prima, met de opmerking dat Reality Creation iets krachtiger te werk gaat dan vroeger, zodat we het vaak uitschakelden om overmatig aangescherpt detail te vermijden. Vooral in dvd-content kon dat een probleem zijn. De ruisonderdrukking levert erg goed werk.

©Sony

De Bravia 9 beschikt nog steeds over de instelling Soepele Gradatie, waarmee je kleurovergangen vloeiend kunt maken zonder hinderlijke strepen. Die instelling was op de Bravia 8 verdwenen. De bewegingsscherpte is goed, maar er gaat duidelijk wat detail verloren in snel bewegende beelden.

Je kunt in MotionFlow de voor die techniek gebruikte helderheidsfunctie aanpassen om dat te verbeteren, maar daardoor krijg je dan een zichtbare dubbele rand rond bewegende voorwerpen en dat is juist veel storender. In de hoogste stand flikkert het beeld bovendien.

Met MotionFlow kun je er ook voor zorgen dat snelle camerabewegingen vloeiend weergegeven worden. We merkten wel dat de aarzelingen en beeldfouten die op de Bravia 8 verdwenen waren, hier wel nog zichtbaar waren.

Prachtig contrast, indrukwekkende helderheid

De Sony XR90 heeft een ambitieus doel, hij moet de prestaties van Sony's nieuwste masteringmonitor benaderen. Die monitor, de BVM-HX3110, wordt gebruikt in filmstudio's en kan een piekhelderheid van 4.000 nits halen. De XR90 kreeg daarvoor een nieuwe miniled-achtergrondverlichting met een hoog aantal zones, op ons 65inch-model waren dat er 54×28 (1512). Daarmee plaatst Sony zich naast de Hisense 65U8NQ (1600 zones) en de TCL 65C855 (1344 zones).

Het lcd-paneel is uitgerust met een anti-reflectiefilm en kijkhoekfilm, en inderdaad is de kijkhoek is bijzonder breed. Zelfs vanuit een stevige hoek bekeken blijven het contrast en kleur goed bewaard. Enkel intense HDR-contrasten kunnen vaag de zones zichtbaar maken. Die lagen storen het contrast wel een beetje, want zonder lokale dimming komen we maar op ongeveer 2.600:1. Niet slecht, maar voor een modern lcd-paneel is het eerder matig.

Met de lokale dimming geactiveerd schiet dat echter naar 19.240:1 of zelfs naar oled-niveaus op eenvoudigere testpatronen. De dimming reageert snel en correct, en Sony vindt een uitstekende balans tussen heldere accenten intens weergeven en diepzwart bewaren. De uniformiteit is top in donkere beelden, maar in heldere beelden hadden we een heel vage donkere vlek centraal in beeld, dat gaf soms wat dirty screen-effect.

©Sony

En ja, deze Sony haalt naast uitstekend contrast ook een record helderheid. Op het 10%-venster meten we in de Professional HDR-beeldmodus een piekhelderheid van 3258 nits, en zelfs op het volledig wit beeld haalde de tv nog 848 nits. Doe er een kleurbereik van 93% P3 bij en de kaarten liggen perfect voor top HDR-beelden. En die levert de XR90 absoluut.

Zowel in Dolby Vision als HDR10 toont deze Sony hoe tastbaar een beeld kan worden met een uitzonderlijk dynamisch bereik. Hij bewaart nagenoeg alle witdetail en levert zelfs in heel heldere delen van het beeld nog duidelijke kleuren. Een echt plezier om naar te kijken. De Professional-beeldmodus is bovendien uitstekend gekalibreerd. In HDR maakt hij de middentinten weliswaar iets te helder, maar dat vergeven we graag. In donkere beelden behoudt hij heel veel zwartdetail, zodat je elke nuance kunt zien.

Geluid

Het zou echt jammer zijn als dit prachtige beeld niet vergezeld zou worden door dito geluid. We zijn dan ook erg blij dat ook de audioprestaties prima zijn. Het Acoustic Multi-Audio+-systeem is een 2.2.2-kanaalsopstelling van 70 watt.

Het systeem bestaat uit twee voorwaarts gerichte luidsprekers, ondersteund door twee woofermodules, twee tweeters in het frame links en rechts op halve hoogte en (nieuw dit jaar) twee beam-tweeters bovenaan achteraan. Die opstelling maakt het mogelijk om geluid te positioneren in het scherm, en de beam-tweeters verbeteren de surround en hoogteplaatsing van geluid.

©Eric Beeckmans | ID.nl

We haalden flink wat volume uit die opstelling, met een erg goede basondersteuning. De bas zakte wat in als je het volume heel hoog zet, maar de vervorming blijft goed onder controle. Muziek klinkt dan ook erg goed op deze tv. En ja, ook surround klinkt naar tevredenheid, de beam-tweeters dragen wezenlijk bij aan de onderdompeling in het geluid. De verbeterde Voice Zoom-functie maakt het mogelijk om dialogen netjes te boosten zonder ook de rest van de soundtrack luider te maken. Een goede soundbar is uiteraard nog steeds beter, maar is voor deze televisie absoluut niet vereist.

Google TV

Net zoals de Bravia 8 gebruikt de Bravia 9 de Mediatek Pentonic MT5897-chipset met quadcore ARM Cortex-A73 CPU, 6GB RAM en de Mali-G57 GPU. De gebruikerservaring in Google TV is vlot. Het blijft bovendien een van onze favoriete smart tv-systemen. Dat heeft alles te maken met het bijzonder ruime app-aanbod, waar je zowel alle internationale als lokale streamingdiensten vindt.

Maar ook de aanwezigheid van Google Cast en Apple Airplay 2 is een fijne bijkomstigheid. Daarnaast biedt het platform heel uitgebreide aanbevelingen, niet per dienst maar per categorie en dat leidt tot een beter aanbod. Meer detail vind je in het artikel over Google TV. Sony heeft nog een extraatje voor je in petto, Sony Picture Core (het vroegere Bravia Core) is een exclusieve streamingdienst waarmee je films kunt huren of kopen.

©Eric Beeckmans | ID.nl

De tv wordt geleverd met twee afstandsbedieningen. Van de klassieke versie zijn we geen fan, van de moderne des te meer. Die afstandsbediening gebruikt een oplaadbare batterij (op te laden via usb-c), en een eenvoudige maar erg goede lay-out met verlichte toetsen. De toetsaanslag is aangenaam en precies. De instellingen-toets bovenaan rechts brengt je naar het snelmenu voor onder andere beeld- en geluidpresets, en de menu-toets daaronder zet extra functies zoals het on-screen-toetsenbord op het scherm.

Conclusie

Sony heeft voor de Bravia 9 hoge verwachtingen gecreëerd en deze ook kunnen waarmaken. Ondanks wat kleine softwareproblemen zijn we vooral erg onder de indruk van de Sony K-65XR90. De nieuwe miniled-achtergrondverlichting levert niet alleen record-piekhelderheid, maar slaagt er dankzij een hoog aantal dimming zones en uitstekende aansturing ook in om prachtig contrast te tonen. Die combinatie maakt dat de tv uitzonderlijk goed presteert, zowel in donkere als heldere kijkomgeving. Samen met excellente kleurweergave garandeert dat een uitzonderlijke kijkervaring, zowel in SDR als HDR. Het mooie design, de prima audio en Google TV zijn kersen op de taart. Voor dit staaltje technologie betaal je vooralsnog een erg hoge prijs.