Het is alweer meer dan een jaar terug dat AMD de cpu-markt flink opschudde met hun Ryzen-architectuur. Na een dergelijke revolutie is het tijd voor verbeteringen en optimalisaties en dat is precies wat de onlangs gelanceerde tweede generatie Ryzen-processors brengen. Wij testten de vier jongste modellen uit de stal van AMD: de zes-core Ryzen 5 2600 en 2600X, en de acht core Ryzen 7 2700 en 2700X.

Voor wie niet weet wat AMD Ryzen precies is, beginnen we met een korte samenvatting. AMD speelde al geruime tijd geen rol van betekenis meer in de markt voor desktop-processors. Intel had een gigantische voorsprong wat snelheid en efficiëntie betreft, meer vanwege geklungel bij AMD dan vanwege echte innovatie bij Intel. De producten van Intel evolueerden elk jaar een beetje, een revolutie hadden we in geen tijden gezien.

Een jaar geleden kwam daar plotseling verandering in. Ogenschijnlijk uit het niets kwam AMD met hun Ryzen-architectuur, waarmee ze spontaan weer zij aan zij stonden met hun grote concurrent. Geen kleinigheid, gezien de technische kunsten die nodig zijn om een dergelijke technologie te ontwikkelen. Hoewel AMD technisch gezien Intel niet echt uit het veld sloeg, brak het de markt wel open door simpelweg veel meer cores voor minder geld aan te bieden, inclusief acht-core-processors voor consumenten. Lang verhaal kort: AMD deed spontaan weer echt mee.

Optimaliseren

Een jaar later is het tijd voor AMD om deze Ryzen-architectuur van een update te voorzien. Het resultaat is de Ryzen 2000-serie. De grootste verandering is een verkleining van het productieprocedé van 14 nm naar 12 nm. Hierdoor is de nieuwe generatie iets efficiënter en haalt die iets hogere kloksnelheden. Verder heeft AMD vooral één en ander geoptimaliseerd, bijvoorbeeld aan de cache en de automatische boost-functionaliteit. Positief uiteraard, maar geen aardverschuiving.

Er verandert dan ook niet veel aan de positie van deze nieuwe Ryzen 5 en Ryzen 7, direct tegenover de Intel Core i5 en Intel Core i7. De Ryzen 7 biedt meer cores dan zijn Intel-tegenhanger, de Ryzen 5 voegt multi-threading toe aan de zes cores die zijn concurrent tegenwoordig ook heeft. Dergelijke forse aantallen cores geven al aan dat AMD deze processors richt op fanatieke computergebruikers zoals gamers of creatieve (semi-) professionals. De Ryzen-instapmodellen van vorig jaar, de Ryzen 3 1200 en 1300X, krijgen vooralsnog geen direct opvolgers. Die worden spiritueel opgevolgd door de Ryzen 3 2200G en Ryzen 5 2400G apu’s: cpu’s met pittige geïntegreerde graphics.

Reputatie opbouwen

De modellen waar we ons vandaag op richten, hebben net als vorig jaar geen geïntegreerde graphics, waardoor een losse grafische kaart nodig is om het systeem te laten functioneren. Geen drama, want zowel gamers als creatieve (semi-) professionals zullen zo’n kaart ook echt nodig hebben, maar gebruiksdoeleinden die louter van de processorkracht gebruik willen maken worden hiermee wel in een hoekje geschoven.

AMD lijkt zich er echter van bewust dat elk nadeel gecompenseerd dient te worden op hun missie om een echte deuk in de reputatie van Intel te slaan. Enthousiastelingen mogen dan wel onder de indruk zijn van Ryzen, maar AMD moet opboksen tegen de jarenlang opgebouwde reputatie van Intel als de absolute standaard in computers. Om meer waarde te bieden heeft AMD gekozen om alle tweede-generatie Ryzen-processors van koelers te voorzien, waar Intel de topmodellen zonder koeler levert. Wat die topmodellen betreft zet AMD nog een extra stap ten opzichte van de concurrent door die modellen verder aan te kleden met rgb-verlichting in de koeler.

Over de prestaties van elk van de meegeleverde koelers kunnen we kort zijn: die zijn voldoende. Wil je een systeem dat ook tijdens zware taken onhoorbaar stil blijft, dan loont het om te investeren in een extra koeloplossing.

©PXimport

Overklokken voor iedereen

Als je wilt gaan overklokken is het raadzaam om ook te investeren in een losse koeler. Deze AMD-processors hebben echter als fijne plus dat ze te overklokken zijn wanneer je ze met de B350- of de aanstaande B450-moederborden wilt combineren. Bij Intel zit je dan vast aan de hoogst gepositioneerde borden en processors. Dankzij de tamelijk eenvoudige AMD-software is overklokken kinderlijk eenvoudig en toegankelijk voor een groter publiek. Of je er praktisch heel veel mee wint valt te betwijfelen, want de Ryzen 5 2600X en Ryzen 7 2700X boosten zichzelf al stevig. Bovendien kan de normaal zeer zuinige Ryzen 7 2700 weliswaar overgeklokt worden tot het niveau van de duurdere 2700X, maar dan schiet het verbruik dat van zijn grotere broer voorbij.

Een ogenschijnlijk sympathieke keuze van AMD is de doorgaande ondersteuning van het AM4-socket dat ze met de eerste Ryzen-generatie introduceerden. Intel heeft een minder goede reputatie op dit gebied. AMD brengt samen met deze tweede generatie weliswaar de nieuwe X470 chipset uit, maar de nieuwe processors moeten ook op de X370- en B350-borden van vorig jaar functioneren. Ook hier vragen we ons af of het praktische voordeel wel zo groot is. Combinatie van een ouder bord met een nieuwe processor vereist namelijk een recent bios. Blind adviseren om de (veelal voordelige) oudere moederborden aan te schaffen kunnen we daarom niet: je moet stappen zetten om een bord met ouder bios werkend te krijgen.

©PXimport

Prestaties

Op het gebied van performance maakt AMD zoals verwacht een sprongetje voorwaarts. Zo is de nieuwe Ryzen 7 2700 grofweg even snel als de Ryzen 7 1700X, maar vooral een flink stuk efficiënter en daarmee de betere keuze, hoewel de eerste generatie Ryzen-processors voor dumpprijzen ook best interessant kunnen zijn. Het is de Ryzen 7 2700X die laat zien wat er daadwerkelijk inzit, met een flinke toename van de prestaties over de hele linie. Wel moeten we opmerken dat de veel hogere turbo-snelheden ook het stroomverbruik opdrijven. Voor Ryzen 5 zien we eveneens een bescheiden toename van de prestaties bij gelijk stroomverbruik.

Omdat de prestaties niet dramatisch anders zijn, blijft AMD hameren op dezelfde sterke punten: het voordeel van heel veel cores, wat in zware creatieve taken zoals renderen of video editing echt verschil maakt. Maar ook Intel heeft zijn Core i7-modellen inmiddels echter van zes cores voorzien; het verschil in de zwaardere taken is niet meer zo groot als vorig jaar. De toevoeging van multi-threading in de Ryzen 5 boven de Intel Core i5 zorgt echter voor een pittig gat in de benchmarks, waardoor mensen met beperkt budget die bijvoorbeeld met Adobe Premiere aan de slag willen er goed aan doen om de Intel Core i5 links te laten liggen. Desondanks behoudt de Ryzen 7 zijn voorsprong in de multi-threaded-applicaties, want de benchmarkscores die we zien zijn vooralsnog duidelijk beter dan die van de Intel Core i7-8700K.

©PXimport

Gamers opgelet

Zelfs met de hogere kloksnelheden blijft gaming het punt waarop AMD nog wat te verbeteren heeft. Op 1440p- en 4K-resolutie blijven de verschillen zeer beperkt, maar op 1080p- en full-hd-resolutie zetten videokaarten ondersteund door een vergelijkbare Intel-processor een paar procent hogere scores neer. Doe je naast het gamen het nodige creatieve werk, dan zijn dergelijke percentages niet schrikbarend. Koop je echter een processor puur om te gamen, dan heeft Intel simpelweg de sterkste kaarten in handen. AMD is voor gamers vooral interessant wanneer je ook de nodige creatieve taken met je systeem gaat doen.

Sneller werkgeheugen helpt... een beetje.

En de doelgroep is…

Hoewel we structureel goede cpu-prestaties zien zijn er toch een paar pittige mitsen en maren. Wie de pc alleen voor gaming inzet, kijkt beter naar Intel. Consumenten die de kracht van een videokaart niet nodig hebben, vallen eveneens buiten de Ryzen-boot. Daarbij is het prestatieverschil tussen een Ryzen 7 2700X en een Core i7 8700K ook in multi-threaded-applicaties niet zo extreem groot meer dat Intel-fans direct onder de indruk zullen zijn.

De Ryzen 7 2700X lijkt het vooral te moeten hebben van gebruikers die frequent met zwaardere creatieve applicaties aan de slag gaan. Ook streamers dienen deze processor serieus te nemen, want het grote aantal cores leent zich uitstekend om gamen en het uitzenden ervan te combineren op één computer. Daarmee pakt AMD niet de massa, maar wel de groep echte powerusers.

De Ryzen 7 2700 is nauwelijks goedkoper maar wel een stuk minder snel dan de 2700X, wat hem voor de meeste gebruikers eigenlijk niet interessant maakt. Zijn zeer lage verbruik en ongeslagen efficiëntie maakt het echter wel een knappe optie voor specifieke scenario’s waar een laag verbruik cruciaal is, of wanneer veel cores vereist zijn zonder al te strikte per-core prestatie-eisen (sommige VM-scenario’s). Om hem echt interessant te maken voor een breder publiek moet de prijs naar beneden.

De Ryzen 5 2600 en 2600X ontlopen elkaar onderling heel weinig en lijken vooral bedoeld om op twee verschillende prijspunten veelzijdige alleskunners te bieden. Als processor zijn ze op dat punt een stuk krachtiger dan hun Intel-tegenhangers, dus als je voor een bescheiden bedrag een creatieve monstercomputer c.q. alleskunner wilt kopen, zijn het echt uitstekende opties.

©PXimport

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.