In het midden- en hoge segment deden de processors van AMD al enkele jaren niet meer mee. De prestaties per core van Intel waren een brug te ver voor het verouderde assortiment van AMD. Met Ryzen heeft AMD echter weer ijzersterke processors in handen. En waar bij Intel meestal quadcores de standaard is, zijn de AMD Ryzen 7-modellen maar liefst voorzien van acht krachtige cores. En dat voor mooie prijzen.

De naam Zen, de basisarchitectuur van deze Ryzen-producten, ging al lange tijd gepaard met een flinke portie hype. Niet vreemd gezien de mooie beloftes die werden gedaan, maar vooral ook vanwege het feit dat succes voor AMD betekent dat we voor het eerst in zeer lange tijd weer echte concurrentie zouden zien op de processormarkt. AMD heeft veel goed te maken. Zo liep hun productieprocedé achter – een cruciaal onderdeel wanneer je wilt concurreren op gebied van efficiëntie – en was het gat met Intel wat betreft prestaties per core enorm.

Dat laatste was de nekslag voor de vorige generatie AMD-processors, aangezien het gros van de gebruiksdoeleinden meer profiteren van snellere cores dan van extra cores. Ook zullen de liefhebbers niet zijn vergeten dat in die tijd de AMD-definitie van ‘een core’ wat losser bleek dan bij Intel het geval was. De eerdere zogenaamde achtcore-processors lieten het ook op zwaardere applicaties afweten.

Vergelijkbaar met Intel

Met Zen is het procedé teruggebracht naar 14 nm, in lijn met de meest recente Intel-processors. AMD heeft de processor zo ontworpen dat de definitie van ‘een core’ ook weer overeenkomt met wat mensen in de jaren van de Intel-dominantie gewend zijn geraakt. Je kunt een achtcore AMD Ryzen weer vergelijken met een achtcore van Intel. Alle Ryzen-processors maken gebruik van Simultaneous Multithreading (SMT), de AMD-tegenhanger van Intels Hyperthreading (HT), waarmee je per core twee taken tegelijk kunt uitvoeren. Zo is een Core i7-7700K een quadcore-cpu met 8 threads en een Ryzen 7 1800X een achtcore-cpu met 16 threads. Ook maakt AMD een inhaalslag wat betreft de ondersteuning voor bijvoorbeeld ddr4-geheugen en moderne snelle m.2-ssd’s, daarover verderop meer.

In deze review bekijken we de AMD Ryzen 7 1800X en de AMD Ryzen 7 1700, beide achtcore-modellen waarbij enkel de kloksnelheid en boostsnelheid het onderscheid maken. Op het moment van schrijven zijn de AMD Ryzen 5-processors, modellen met zes en vier cores, nog niet beschikbaar, maar deze zouden op het moment dat je dit leest op de markt moeten verschijnen. Let wel op dat de Ryzen 7 1800X in tegenstelling tot de Ryzen 7 1700 zonder koeler wordt geleverd, en dat beide modellen een losse grafische kaart vereisen om te functioneren.

©PXimport

Het AM4-platform

Niet alleen de processor is cruciaal, maar het hele platform eromheen is belangrijk. Ook dit is een onderdeel waarop AMD een flinke inhaalslag moest maken. Dat is gelukt: zo laat AMD ddr3-werkgeheugen achter zich en werkt Ryzen enkel met het nieuwere, snellere en zuinigere ddr4-werkgeheugen. Ook usb 3.1 generatie 2 is aanwezig, net als de ondersteuning voor pci-e nvme-ssd’s (zoals de Samsung 960 Pro). En al maken weinig mensen gebruik van deze supersnelle externe ssd’s, de prosumer verwacht nu eenmaal alle moderne snufjes. Gamers zullen nieuwe ontwikkelingen toejuichen zoals de aanwezigheid van pci-e 3.0 16x-sloten.

Waar AMD mee op wil vallen ten opzichte van Intel is het langer vasthouden aan hun AM4-socket. AMD belooft dat de komende twee generaties Zen-processors en de aankomende apu’s (accelerated processing unit) gebruik zullen maken van AM4, waarmee je ook met je upgrades in 2020 nog gebruik moet kunnen maken van de huidige generatie moederborden.

©PXimport

Chipsets

Een geschikt moederbord kiezen voor je Ryzen-cpu begint met de keuze voor de geschikte chipset en die is er in verschillende varianten. De hoogst gepositioneerde is de X370-chipset die gebruikt wordt op moederborden zoals de Gigabyte X370 Aorus Gaming 5 die wij voor deze test gebruikten. Moederborden op basis van deze chipset bieden de optie om meerdere grafische kaarten te gebruiken in sli of crossfire, en hebben meer sata- en usb-poorten dan de lager gepositioneerde modellen. Moederborden met de letter X in de chipset bieden gecombineerd met een cpu met de letter X erin (bijvoorbeeld de Ryzen 7 1800X) ook een hogere automatische boost- of overkloksnelheid via de XFR-technologie. Kies je voor een X-cpu, schaf dan ook een X-moederborden aan.

De moederborden met de B350-chipset zijn voor het grotere publiek. De ontbrekende ondersteuning voor sli en crossfire worden door deze doelgroep tot zelden benut. Bekijken we de reeds aangekondigde B350-moederborden, dan is het lastig te bedenken wat de meeste consumenten, gamers, of zelfs creatieve professionals te kort zullen komen.

De A320-chipset is het instapmodel van AMD, maar vooralsnog zijn er geen moederborden te vinden die gebruikmaken van deze chipset. Hier is nog iets harder gesneden in het aantal mogelijke usb-poorten. En waar de twee eerdergenoemd chipsets wel in staat zijn om de processor te overklokken, is dat met de A320-chipset niet mogelijk. Het lijkt aannemelijk dat we deze chipset vooral zullen aantreffen in de oem-systemen van bijvoorbeeld Dell, HP of Medion. Op termijn zullen er nog X300- en A300-moederborden volgen, die specifiek gericht zijn op mini-pc’s (small form factor). Details daarover ontbreken vooralsnog.

©PXimport

Compatibiliteitsproblemen

©PXimport

Testmethode

Wij hebben de AMD Ryzen 7 1800X en Ryzen 7 1700 getest op een Gigabyte Aorus AX370 Gaming 5-moederbord met 16 GB Corsair ddr4-werkgeheugen. De grafische kracht komt van een Gigabyte GeForce GTX 1070 G1 Gaming, koeling van de Noctua NH-U12S, opslag in de vorm van een Western Digital Blue-ssd en het geheel werd van stroom voorzien door een Seasonic Prime 850 W Titanium.

De Intel-resultaten die je in de tabel vindt, zijn op systemen met vergelijkbare hardware behaald. De Intel Core i7-7700K en zijn voorganger de Core i7-6700K (en tevens basis van onze gpu-vergelijking) kun je als een directe concurrent van de AMD Ryzen 7 1700 zien: ze zitten rond het prijspunt van 370 euro. Kijken we vanaf dat punt naar de bovenkant van de markt dan loopt elke vergelijking eigenlijk snel scheef: zo mag je voor de duurste Ryzen zo’n 560 euro uittrekken, terwijl de directe tegenspeler van Intel, de eveneens achtcore i7-6900K ruim het dubbele kost. Voor de tiencore i7-6950X die je in de vergelijking aantreft, mag je zelfs ruim 1800 euro uittrekken. Voor de prijs van één 6950X kun je dus drie Ryzen 7 1800X’en in huis halen en houd je zelfs nog geld over.

©PXimport

De resultaten

Met nieuwe technologie is het altijd even spannend of de verwachtingen wel werkelijkheid worden, maar al snel bleek dat de hype van de laatste weken omtrent de AMD Ryzen niet onterecht was. Het is niet zo dat AMD spontaan Intel weet te verslaan in de prestaties per core, maar ze haken voor het eerst in jaren scherp aan en dan vooral wat betreft de Intel-modellen die ook meer dan vier cores bieden. Combineer dat met de veel gunstigere prijs die je per core betaalt en je hebt een indrukwekkende prestatie van AMD. De door ons gebenchmarkte i7-6950X lijkt vooral dankzij de twee extra cores de voorsprong te behouden, wat de Ryzen 7’s in een uitstekend daglicht zet ten opzichte van zowel deze 6950X als de 6900K. Tenzij in jouw werkzaamheden elke seconde telt of je elke minuut kunt factureren, is het bijzonder lastig de bescheiden voordelen van de i7-6950X boven de AMD Ryzen 7 1800X of zelfs de Ryzen 7 1700 in multithreaded-applicaties goed te praten.

Vergeleken met de quadcore-i7’s, die in tegenstelling tot de extreme i7-6950X gebruikmaken van een iets nieuwere Intel-architectuur, zien we dat de singlecore-prestaties van Ryzen nog iets achterblijft. Vooral bij de gelijk geprijsde Ryzen 7 1700 is dat verschil duidelijk zichtbaar. Daar staat wel tegenover dat in applicaties waar de vier extra cores van AMD tot hun recht komen, bijvoorbeeld in de video-render-test van Blender, AMD Intel eenvoudig aan de kant zet bij een vergelijkbare prijsstelling.

Kies je koeler

©PXimport

Overklokken

©PXimport

Ryzen voor gamers?

Of een Ryzen-processor ook voor de gamer interessant is, hangt sterk af van wat je verder nog meer met je systeem doet. Zoek je een processor van maximaal 370 euro puur en alleen voor gaming? Dan zien we dat de Intel Core i7-6700K die wij ter vergelijking in gamebenchmarks hebben gebruikt het gemiddeld genomen net beter doet dan de even dure AMD Ryzen 7 1700. Eerdere vergelijkingen lieten zien dat er tussen de i7-6700K en de nieuwere i7-7700K geen significante prestatieverschillen zitten voor games.

Toch zien we dat er de laatste jaren een verschuiving heeft plaatsgevonden: nog niet zo heel lang geleden was een Core i5 ‘de beste keuze’ voor gamers omdat de extra threads van een i7 geen of weinig effect hadden op de gameprestaties. Met meerdere games van vandaag, zeker grote online multiplayergames, valt er wel genoeg te zeggen voor die extra simultane rekencapaciteit die de i7 te bieden heeft.

Trekken we die lijn door, dan zeggen we dat op dit moment vier cores en acht threads voldoende zijn, maar of dat volgend jaar ook nog het geval is? Tot vandaag was er geen interessante consumentenprocessor met meer dan vier cores en er was ook geen reden voor game ontwikkelaars om daar rekening mee te houden. De verwachting is dat Ryzen game-ontwikkelaars verder zal motiveren om hun games beter te laten presteren op systemen met meer cores. Maar laten we eerlijk zijn: dit jaar koop je weinig voor de mogelijke, toekomstige winst van de vier extra cores van de AMD Ryzen 7. Oftewel: ben je enkel een gamer? De Intel Core i7-7700K is de snelste pure game-cpu op dit moment.

AMD Ryzen 7 1800X

9Score90

Maar is Ryzen dan per sé slecht voor gamers? Zeker niet! In de echt relevante benchmarks zijn de verschillen namelijk niet significant. Wat voor je eventuele nieuwe midrange/high-end computer belangrijk is, is dat de processor de grafische kaart niet afknijpt bij de instellingen waar die kaart voor is bedoeld en daar is hier geen sprake van.

Overweeg je dus een Ryzen 7 omdat je die extra cores goed kunt gebruiken voor foto- of videobewerking of ander zwaar werk, en ben je daarnaast ook een gamer? Dan is een Ryzen 7 een heel interessante processor. Helemaal wanneer het alternatief een dik 1100 euro kostende Core i7-6900K is. Investeer dan liever de helft van dat prijsverschil in een zwaardere grafische kaart en je hebt veel meer winst in games. Voor gamers zouden we wel adviseren de (door ons nog niet geteste) Ryzen 7 1700X te overwegen boven de 1700. We zien tenslotte in sommige benchmarks wel enig profijt van de hogere kloksnelheid en de meerprijs van dat model boven de 1700 is beperkt.

AMD Ryzen 7 1700

9Score90

Dus is de Ryzen 7 voor jou?

Het allermooiste van de AMD Ryzen is niet eens zo zeer dat deze eerste producten de vloer aanvegen met het bestaande aanbod, maar juist dat er voor het eerst in jaren weer echte concurrentie is voor Intel op de processormarkt. Zij die enkel gamen of eenvoudige taken op hun computer doen, hebben vooralsnog geen reden om echt warm te lopen voor de Ryzen 7-modellen. Voor hen zal Ryzen 5 , later dit jaar Ryzen 3 of begin volgend jaar de Raven Ridge-apu met geïntegreerde grafische capaciteit interessanter zijn. Voor de semi-pro of content creator, ook zij die graag een lekker potje gamen, zijn de Ryzen 7-processors vanwege de enorme prijsdoorbraak voor achtcore-processors echter wel een fantastische ontwikkeling.

Hoewel het nog een generatie zal duren voordat al die extra cores voor iedereen interessant worden, juichen we de stap van AMD om meer dan vier cores betaalbaar te maken wel toe. Ontwikkelingen zijn enkel mogelijk wanneer een fabrikant van de bekende weg af durft te stappen en technologie toegankelijk wordt voor een grote groep. Dat is precies wat Ryzen met achtcore-processors doet. Als het AMD daarnaast lukt om met de Ryzen 5 ook de Intel Core i3 en Core i5 het vuur aan de schenen te leggen, staan ons interessante tijden te wachten. Of dat enkel op gebied van prestaties zal zijn of dat het een sterkere concurrentie op gebied van prijs tot gevolg zal hebben, is nog even de vraag, maar in beide gevallen is het de consument die uiteindelijk profiteert.

Hieronder vind je de tabel (.pdf) met de testresultaten. Klik op de afbeelding voor een grotere versie.

©PXimport

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speuren we een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Wanneer je met een smartwatch je gezondheid in de gaten wilt houden en bijvoorbeeld tijdens activiteiten je hartslag wilt meten, is het handig als zo'n slim horloge ook waterdicht is. En met een GPS-functie kun je ook goed bijhouden welke afstand je hebt afgelegd.

Een smartwatch is meer dan alleen een horloge: het is een slimme assistent om je pols. Met een smartwatch kun je eenvoudig meldingen van je smartphone ontvangen, zoals berichten, oproepen en agenda-afspraken. Veel modellen bieden daarnaast functies zoals stappentellen, hartslagmeting, slaapregistratie en GPS-tracking. Dat maakt ze ideaal voor wie zijn gezondheid en activiteiten wil bijhouden. Sommige horloges ondersteunen zelfs contactloos betalen of muziekbediening, zodat je minder vaak je telefoon uit je zak hoeft te halen.

Een ander belangrijk voordeel is de waterbestendigheid, wat bij smartwatches wordt aangeduid met een zogeheten ATM-classificatie. ATM staat voor 'atmosfeer' en geeft aan hoe hoog de druk op het horloge mag zijn. Een smartwatch met 5 ATM is bijvoorbeeld bestand tegen waterdruk die overeenkomt met 50 meter diepte. Dat betekent dat je ermee kunt douchen, zwemmen of in de regen lopen, maar dat de watch niet per se geschikt is voor diepzeeduiken.

Amazfit Cheetah Square

De Amazfit Cheetah Square is een smartwatch met een rechthoekig AMOLED-scherm van 1,75 inch. Het model biedt uitgebreide sportondersteuning met meer dan 150 modi en beschikt over dual-band GPS voor nauwkeurige plaatsbepaling. Daarnaast zijn er sensoren voor hartslag, SpO₂ (het percentage zuurstof in je bloed dat via een saturatiemeter wordt gemeten, en aangeeft hoeveel van je rode bloedcellen verzadigd zijn met zuurstof), slaap en stress. De behuizing is lichtgewicht en de horlogeband is van siliconen. De waterdichtheid van 5 ATM maakt hem geschikt voor gebruik in het water. De batterijduur varieert afhankelijk van het gebruik, met tot 8 dagen bij gemiddeld gebruik en tot 28 uur met GPS ingeschakeld.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 8 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,75 inch

Huawei Watch Fit 2

De Huawei Watch Fit 2 is een relatief compacte smartwatch met een AMOLED-display van 1,74 inch. Het model ondersteunt verschillende trainingsmodi en beschikt over sensoren voor onder andere hartslag, SpO₂ en slaapmonitoring. Hoewel deze watch geen ingebouwde GPS heeft, maakt hij gebruik van verbonden GPS via een smartphone. De batterijduur is met maximaal 10 dagen redelijk lang. De smartwatch is waterbestendig tot 5 ATM en is beschikbaar in verschillende edities en kleuren.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 10 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,74 inch

Fitbit Sense 2

De Fitbit Sense 2 biedt een combinatie van gezondheidsmetingen, zoals een ECG-app, cEDA-sensor voor stressdetectie en SpO₂-metingen. Het horloge is uitgerust met een 1,58 inch AMOLED-scherm en een ingebouwde GPS. De batterij gaat bij normaal gebruik ongeveer 6 dagen mee. Daarnaast is de Sense 2 waterbestendig tot 50 meter (5 ATM). Het model ondersteunt contactloze betalingen via Fitbit Pay, maar mist functies zoals muziekopslag of volledige ondersteuning voor apps van derden.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 6 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,58 inch

Garmin Venu 2

De Garmin Venu 2 heeft een 1,3 inch AMOLED-display en legt de nadruk op gezondheid en sport. De smartwatch beschikt over onder meer hartslagmeting, ademhalingsregistratie, Body Battery, stressmeting en Pulse Ox. GPS is ingebouwd, en de batterij gaat tot 11 dagen mee in smartwatch-modus. Bij gebruik van GPS en muziek is dit korter. Het horloge is waterdicht tot 5 ATM, wat standaard is voor dit soort toepassingen.

🚿 Waterdichtheid: 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 11 dagen
📱 Schermdiagonaal: 1,3 inch

OnePlus Watch 2

De OnePlus Watch 2 draait op Wear OS 4 en gebruikt een dubbele chipsetstructuur om prestaties en batterijduur te balanceren. Met een 1,43 inch AMOLED-scherm, ondersteuning voor dual-band GPS, en sensoren voor hartslag en slaap is hij geschikt voor dagelijks gebruik. De batterijduur is echter niet heel lang, maar het horloge is wel IP68-gecertificeerd en bestand tegen waterdruk tot 5 ATM.

🚿 Waterdichtheid: IP68 / 5 ATM
🔋 Typische gebruiksduur: Tot 100 uur
📱 Schermdiagonaal: 1,43 inch

De Enchant 1100 is de nieuwste top-soundbar van Harman Kardon. Ondersteuning voor Dolby Atmos en een streepje Scandi-design maken het een interessante optie.

De grotere Enchant 1100 soundbar werd begin dit jaar samen met de kleinere Enchant 900 voorgesteld. Het is een echt topmodel dat veel speakers inzet om omhullende 3D-geluid te bieden, inclusief twee aan de bovenzijde. Dit is niet de eerste of enige soundbar van Harman Kardon die de naam 'Enchant' draagt, maar eigenlijk lijkt hij meer op de voorgaande Citation-reeks van Harman Kardon. Citation was bedoeld als een volledig antwoord op Sonos, met multiroom-functionaliteit en met een design dat luxueuze textiel van Kvadrat toepaste. 

De Enchant 1100 neemt veel van de Citation-eigenschappen over, waaronder het design (maar zonder Kvadrat-stofjes) en de uitbreidbaarheid. Hij gebruikt ook een knappe techniek van Harman, Multibeam, om geluid breed de kamer in te sturen. Met ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X, veel streamingopties, een extra HDMI-ingang (geschikt voor 4K en Dolby Vision) en uitbreidingsopties spreken we hier over een veelzijdige soundbar. 

©Jamie Biesemans

Uitbreiden met speakers kan

Wie meer wil, kan de Enchant 1100 uitbreiden met de Enchant Sub (adviesprijs 399 euro) en/of een paar Enchant-draadloze speakers (adviesprijs 229 euro/stuk). Het is daarmee een directe uitdager van de Sonos Arc Ultra, nog een topmodel dat je op eigen tempo kunt uitbreiden met extra speakers. De Harman Kardon is wel nog iets scherper geprijsd. Het koppelen met speakers in andere kamers kan via Google Cast of AirPlay 2. Een pluspunt: dat kan ook met luidsprekers van verschillende merken.

Zacht en harmonieus design

Ontsnappen aan de klassieke balkvorm van een soundbar doet de Enchant 1100 niet. Maar omdat de afgeronde behuizing helemaal bedekt is door een fraai zwart stofje en verder geen opvallende elementen toont, verdwijnt hij netjes in de achtergrond. Minimalisme ten top, totdat je het volume of een optie aanpast. Dan zie je een grote display in een coole dotmatrix-stijl oplichten. Dat zorgt dan weer voor vleugje retro-gevoel. In tegenstelling tot bij de Citation-soundbars, lijkt er deze keer geen lichtgrijze versie te bestaan.

Onder het strakke uiterlijk zitten aardig wat speakers verborgen: elf stuks. Twee daarvan zitten bovenaan en zorgen voor de driedimensionale geluidservaring. De Enchant 1100 is slechts 6,5 cm hoog en kan dus bij een tv op een voet geplaatst worden. Maar het beste resultaat krijg je als je hem 10 à 20 cm vóór het scherm zet, zodat de bovenliggende speakers vrij naar het plafond gericht zijn. Ook de zijkanten moeten helemaal vrij blijven. Aan elke zijde is er een opening waar je een speaker kunt zien; die zorgen voor een heel breed geluidsbeeld rond de tv.

©Harman Kardon

Aan weerszijden is er een opening met een tweeter die schuin gemonteerd is.

Ontspannen kan ook

In de doos vind je een kleine afstandsbediening, maar je kunt ook de Harman Kardon One-app gebruiken. Welke optie je ook kiest: het volume regelen, een aantal audio-instellingen veranderen en muziek pauzeren zijn mogelijk. Een unieke optie heet Moment, dat zelfs zijn eigen knop op de remote heeft.

Als je hierop drukt, rollen er uit de soundbar rustgevend geluiden. Je kunt via de app kiezen of je dan even kunt relaxen met het geluid van regen, een bos of de zee. Misschien wel leuk voor meditatieoefeningen, maar wel een apart iets om zo'n prominente plek te geven.

Muziek spelen kan op vele manieren

In een app kun je muziek en internetradio afspelen van bepaalde diensten, waaronder Amazon Music, Napster, Qobuz, Tidal en TuneIn. Bij Amazon en Tidal wordt zelfs het afspelen van muziek in Dolby Atmos-formaat ondersteund, dat kom je zelden tegen.

In het lijstje ontbreken natuurlijk heel wat belangrijke diensten, zoals Apple Music of Spotify. Ze afspelen kan echter makkelijk via AirPlay, Chromecast of Spotify Connect. De soundbar kan ook bediend worden met Roon, de audiofiele muzieksoftware van een Harman Kardon-zusterbedrijf die vooral in de hifi-wereld wordt gebruikt. Ten slotte is de Enchant 1100 uitgerust met bluetooth. Manieren genoeg dus om muziek af te spelen.

Eenvoudige installatie

Het instellen van de Enchant 1100 gebeurt via de One-app. Een visueel stappenplan maakt het heel eenvoudig. Wat je ook in de app (of via de remote) kunt doen is het geluid "kalibreren". De soundbar verspreidt dan twintig seconden luide testgeluiden om zo de woonkamer te leren kennen. Na deze meting wordt de weergave aanpast zodat de soundbar beter klinkt. Zo'n functie wordt stilaan standaard op een high-end soundbar; hier blijkt het zeer effectief in het balanceren van bassen en helderheid. 

©Jamie Biesemans

In de Harman Kardon One-app vind je heldere uitleg.

Geslaagd in 3D

Bij het bekijken van demovideo's van Dolby en een aantal filmfragmenten valt in de eerste plaats de zuivere weergave van de Enchant 1100 op. Het klinkt luchtig en ruim, waardoor geluidseffecten los in de kamer verschijnen. Bij de Shattered-demo bewegen de geluiden van brekend glas echt van rechts naar ver links.

©Jamie Biesemans

De Enchant 1100 heeft goede dialogenweergave.

Ook bij drukke actiescènes, zoals tijdens de finale veldslag op Scarif in Star Wars: Rogue One – waarvan Andor op Disney+ de prequel vormt – houdt de Harman Kardon een goede controle. Het is een goed resultaat dat vooral heel detailrijk en gebalanceerd overkomt, met name na de kalibratie. Wel is het in onze woonkamer wat minder 'cinematisch' (of je mag ook zeggen 'bombastisch') bij bijvoorbeeld de race in Ready Player One. Je wordt wel omgeven door geluid, inclusief hoog boven de tv, dat wel. Maar het is niet zo knallend of dynamisch als bij bijvoorbeeld JBL.

Een subwoofer erbij of niet?

Het toevoegen van een subwoofer of extra speakers kan daar iets aan doen. Dat verloopt eveneens via de app. Je hebt er wel even tijd voor nodig, want elk toestel moet met de wifi verbonden worden. Vervolgens moet er nog een update worden geïnstalleerd, wat ook even kan duren. Ten slotte combineer je bijvoorbeeld de Enchant 1100 met de Enchant Sub via de app. Dat ging tijdens het testen vlot, en de app maakt het proces ook heel transparant. Wel spijtig: de kalibratiefunctie werkt niet langer als je een sub toevoegt aan een soundbar. Hopelijk komt die mogelijkheid er nog.

©JORDI HUISMAN

De Enchant Sub zet je bij voorkeur naast de soundbar.

Mét Enchant Sub wordt de Enchant 1100 een stukje spectaculairder, al blijft het vooral het mooie detail en de controle die indruk maken bij het zeer intense vuurgevecht in het Witte Huis in Civil War. Dit zijn goede prestaties, ook voor gaming. Toch is de stap naar een extra sub geen verplichting. De Enchant Sub is niet zo krachtig of verfijnd, dus in een kleinere woonkamer ga je aan de soundbar zelf voldoende hebben. Positief wel is dat die Sub vergeleken met optionele subs bij sommige concurrenten relatief goedkoop is.

Conclusie

De Enchant 1100 is een soundbar die zeer gelikt oogt en sterk presteert. Kamervullend de soundtrack van een film of tv-serie neerzetten doet hij goed, net als muziek afspelen. Zonder extra apparaten levert de Harman Kardon al een topprestatie, waarbij detail en helderheid de grootste troeven zijn. Spraak en geluidseffecten klinken duidelijk en zijn goed gepositioneerd. Al mag het niet een basmonster zijn, je wordt goed ondergedompeld in een film.