In het midden- en hoge segment deden de processors van AMD al enkele jaren niet meer mee. De prestaties per core van Intel waren een brug te ver voor het verouderde assortiment van AMD. Met Ryzen heeft AMD echter weer ijzersterke processors in handen. En waar bij Intel meestal quadcores de standaard is, zijn de AMD Ryzen 7-modellen maar liefst voorzien van acht krachtige cores. En dat voor mooie prijzen.

De naam Zen, de basisarchitectuur van deze Ryzen-producten, ging al lange tijd gepaard met een flinke portie hype. Niet vreemd gezien de mooie beloftes die werden gedaan, maar vooral ook vanwege het feit dat succes voor AMD betekent dat we voor het eerst in zeer lange tijd weer echte concurrentie zouden zien op de processormarkt. AMD heeft veel goed te maken. Zo liep hun productieprocedé achter – een cruciaal onderdeel wanneer je wilt concurreren op gebied van efficiëntie – en was het gat met Intel wat betreft prestaties per core enorm.

Dat laatste was de nekslag voor de vorige generatie AMD-processors, aangezien het gros van de gebruiksdoeleinden meer profiteren van snellere cores dan van extra cores. Ook zullen de liefhebbers niet zijn vergeten dat in die tijd de AMD-definitie van ‘een core’ wat losser bleek dan bij Intel het geval was. De eerdere zogenaamde achtcore-processors lieten het ook op zwaardere applicaties afweten.

Vergelijkbaar met Intel

Met Zen is het procedé teruggebracht naar 14 nm, in lijn met de meest recente Intel-processors. AMD heeft de processor zo ontworpen dat de definitie van ‘een core’ ook weer overeenkomt met wat mensen in de jaren van de Intel-dominantie gewend zijn geraakt. Je kunt een achtcore AMD Ryzen weer vergelijken met een achtcore van Intel. Alle Ryzen-processors maken gebruik van Simultaneous Multithreading (SMT), de AMD-tegenhanger van Intels Hyperthreading (HT), waarmee je per core twee taken tegelijk kunt uitvoeren. Zo is een Core i7-7700K een quadcore-cpu met 8 threads en een Ryzen 7 1800X een achtcore-cpu met 16 threads. Ook maakt AMD een inhaalslag wat betreft de ondersteuning voor bijvoorbeeld ddr4-geheugen en moderne snelle m.2-ssd’s, daarover verderop meer.

In deze review bekijken we de AMD Ryzen 7 1800X en de AMD Ryzen 7 1700, beide achtcore-modellen waarbij enkel de kloksnelheid en boostsnelheid het onderscheid maken. Op het moment van schrijven zijn de AMD Ryzen 5-processors, modellen met zes en vier cores, nog niet beschikbaar, maar deze zouden op het moment dat je dit leest op de markt moeten verschijnen. Let wel op dat de Ryzen 7 1800X in tegenstelling tot de Ryzen 7 1700 zonder koeler wordt geleverd, en dat beide modellen een losse grafische kaart vereisen om te functioneren.

©PXimport

Het AM4-platform

Niet alleen de processor is cruciaal, maar het hele platform eromheen is belangrijk. Ook dit is een onderdeel waarop AMD een flinke inhaalslag moest maken. Dat is gelukt: zo laat AMD ddr3-werkgeheugen achter zich en werkt Ryzen enkel met het nieuwere, snellere en zuinigere ddr4-werkgeheugen. Ook usb 3.1 generatie 2 is aanwezig, net als de ondersteuning voor pci-e nvme-ssd’s (zoals de Samsung 960 Pro). En al maken weinig mensen gebruik van deze supersnelle externe ssd’s, de prosumer verwacht nu eenmaal alle moderne snufjes. Gamers zullen nieuwe ontwikkelingen toejuichen zoals de aanwezigheid van pci-e 3.0 16x-sloten.

Waar AMD mee op wil vallen ten opzichte van Intel is het langer vasthouden aan hun AM4-socket. AMD belooft dat de komende twee generaties Zen-processors en de aankomende apu’s (accelerated processing unit) gebruik zullen maken van AM4, waarmee je ook met je upgrades in 2020 nog gebruik moet kunnen maken van de huidige generatie moederborden.

©PXimport

Chipsets

Een geschikt moederbord kiezen voor je Ryzen-cpu begint met de keuze voor de geschikte chipset en die is er in verschillende varianten. De hoogst gepositioneerde is de X370-chipset die gebruikt wordt op moederborden zoals de Gigabyte X370 Aorus Gaming 5 die wij voor deze test gebruikten. Moederborden op basis van deze chipset bieden de optie om meerdere grafische kaarten te gebruiken in sli of crossfire, en hebben meer sata- en usb-poorten dan de lager gepositioneerde modellen. Moederborden met de letter X in de chipset bieden gecombineerd met een cpu met de letter X erin (bijvoorbeeld de Ryzen 7 1800X) ook een hogere automatische boost- of overkloksnelheid via de XFR-technologie. Kies je voor een X-cpu, schaf dan ook een X-moederborden aan.

De moederborden met de B350-chipset zijn voor het grotere publiek. De ontbrekende ondersteuning voor sli en crossfire worden door deze doelgroep tot zelden benut. Bekijken we de reeds aangekondigde B350-moederborden, dan is het lastig te bedenken wat de meeste consumenten, gamers, of zelfs creatieve professionals te kort zullen komen.

De A320-chipset is het instapmodel van AMD, maar vooralsnog zijn er geen moederborden te vinden die gebruikmaken van deze chipset. Hier is nog iets harder gesneden in het aantal mogelijke usb-poorten. En waar de twee eerdergenoemd chipsets wel in staat zijn om de processor te overklokken, is dat met de A320-chipset niet mogelijk. Het lijkt aannemelijk dat we deze chipset vooral zullen aantreffen in de oem-systemen van bijvoorbeeld Dell, HP of Medion. Op termijn zullen er nog X300- en A300-moederborden volgen, die specifiek gericht zijn op mini-pc’s (small form factor). Details daarover ontbreken vooralsnog.

©PXimport

Compatibiliteitsproblemen

©PXimport

Testmethode

Wij hebben de AMD Ryzen 7 1800X en Ryzen 7 1700 getest op een Gigabyte Aorus AX370 Gaming 5-moederbord met 16 GB Corsair ddr4-werkgeheugen. De grafische kracht komt van een Gigabyte GeForce GTX 1070 G1 Gaming, koeling van de Noctua NH-U12S, opslag in de vorm van een Western Digital Blue-ssd en het geheel werd van stroom voorzien door een Seasonic Prime 850 W Titanium.

De Intel-resultaten die je in de tabel vindt, zijn op systemen met vergelijkbare hardware behaald. De Intel Core i7-7700K en zijn voorganger de Core i7-6700K (en tevens basis van onze gpu-vergelijking) kun je als een directe concurrent van de AMD Ryzen 7 1700 zien: ze zitten rond het prijspunt van 370 euro. Kijken we vanaf dat punt naar de bovenkant van de markt dan loopt elke vergelijking eigenlijk snel scheef: zo mag je voor de duurste Ryzen zo’n 560 euro uittrekken, terwijl de directe tegenspeler van Intel, de eveneens achtcore i7-6900K ruim het dubbele kost. Voor de tiencore i7-6950X die je in de vergelijking aantreft, mag je zelfs ruim 1800 euro uittrekken. Voor de prijs van één 6950X kun je dus drie Ryzen 7 1800X’en in huis halen en houd je zelfs nog geld over.

©PXimport

De resultaten

Met nieuwe technologie is het altijd even spannend of de verwachtingen wel werkelijkheid worden, maar al snel bleek dat de hype van de laatste weken omtrent de AMD Ryzen niet onterecht was. Het is niet zo dat AMD spontaan Intel weet te verslaan in de prestaties per core, maar ze haken voor het eerst in jaren scherp aan en dan vooral wat betreft de Intel-modellen die ook meer dan vier cores bieden. Combineer dat met de veel gunstigere prijs die je per core betaalt en je hebt een indrukwekkende prestatie van AMD. De door ons gebenchmarkte i7-6950X lijkt vooral dankzij de twee extra cores de voorsprong te behouden, wat de Ryzen 7’s in een uitstekend daglicht zet ten opzichte van zowel deze 6950X als de 6900K. Tenzij in jouw werkzaamheden elke seconde telt of je elke minuut kunt factureren, is het bijzonder lastig de bescheiden voordelen van de i7-6950X boven de AMD Ryzen 7 1800X of zelfs de Ryzen 7 1700 in multithreaded-applicaties goed te praten.

Vergeleken met de quadcore-i7’s, die in tegenstelling tot de extreme i7-6950X gebruikmaken van een iets nieuwere Intel-architectuur, zien we dat de singlecore-prestaties van Ryzen nog iets achterblijft. Vooral bij de gelijk geprijsde Ryzen 7 1700 is dat verschil duidelijk zichtbaar. Daar staat wel tegenover dat in applicaties waar de vier extra cores van AMD tot hun recht komen, bijvoorbeeld in de video-render-test van Blender, AMD Intel eenvoudig aan de kant zet bij een vergelijkbare prijsstelling.

Kies je koeler

©PXimport

Overklokken

©PXimport

Ryzen voor gamers?

Of een Ryzen-processor ook voor de gamer interessant is, hangt sterk af van wat je verder nog meer met je systeem doet. Zoek je een processor van maximaal 370 euro puur en alleen voor gaming? Dan zien we dat de Intel Core i7-6700K die wij ter vergelijking in gamebenchmarks hebben gebruikt het gemiddeld genomen net beter doet dan de even dure AMD Ryzen 7 1700. Eerdere vergelijkingen lieten zien dat er tussen de i7-6700K en de nieuwere i7-7700K geen significante prestatieverschillen zitten voor games.

Toch zien we dat er de laatste jaren een verschuiving heeft plaatsgevonden: nog niet zo heel lang geleden was een Core i5 ‘de beste keuze’ voor gamers omdat de extra threads van een i7 geen of weinig effect hadden op de gameprestaties. Met meerdere games van vandaag, zeker grote online multiplayergames, valt er wel genoeg te zeggen voor die extra simultane rekencapaciteit die de i7 te bieden heeft.

Trekken we die lijn door, dan zeggen we dat op dit moment vier cores en acht threads voldoende zijn, maar of dat volgend jaar ook nog het geval is? Tot vandaag was er geen interessante consumentenprocessor met meer dan vier cores en er was ook geen reden voor game ontwikkelaars om daar rekening mee te houden. De verwachting is dat Ryzen game-ontwikkelaars verder zal motiveren om hun games beter te laten presteren op systemen met meer cores. Maar laten we eerlijk zijn: dit jaar koop je weinig voor de mogelijke, toekomstige winst van de vier extra cores van de AMD Ryzen 7. Oftewel: ben je enkel een gamer? De Intel Core i7-7700K is de snelste pure game-cpu op dit moment.

AMD Ryzen 7 1800X

9Score90

Maar is Ryzen dan per sé slecht voor gamers? Zeker niet! In de echt relevante benchmarks zijn de verschillen namelijk niet significant. Wat voor je eventuele nieuwe midrange/high-end computer belangrijk is, is dat de processor de grafische kaart niet afknijpt bij de instellingen waar die kaart voor is bedoeld en daar is hier geen sprake van.

Overweeg je dus een Ryzen 7 omdat je die extra cores goed kunt gebruiken voor foto- of videobewerking of ander zwaar werk, en ben je daarnaast ook een gamer? Dan is een Ryzen 7 een heel interessante processor. Helemaal wanneer het alternatief een dik 1100 euro kostende Core i7-6900K is. Investeer dan liever de helft van dat prijsverschil in een zwaardere grafische kaart en je hebt veel meer winst in games. Voor gamers zouden we wel adviseren de (door ons nog niet geteste) Ryzen 7 1700X te overwegen boven de 1700. We zien tenslotte in sommige benchmarks wel enig profijt van de hogere kloksnelheid en de meerprijs van dat model boven de 1700 is beperkt.

AMD Ryzen 7 1700

9Score90

Dus is de Ryzen 7 voor jou?

Het allermooiste van de AMD Ryzen is niet eens zo zeer dat deze eerste producten de vloer aanvegen met het bestaande aanbod, maar juist dat er voor het eerst in jaren weer echte concurrentie is voor Intel op de processormarkt. Zij die enkel gamen of eenvoudige taken op hun computer doen, hebben vooralsnog geen reden om echt warm te lopen voor de Ryzen 7-modellen. Voor hen zal Ryzen 5 , later dit jaar Ryzen 3 of begin volgend jaar de Raven Ridge-apu met geïntegreerde grafische capaciteit interessanter zijn. Voor de semi-pro of content creator, ook zij die graag een lekker potje gamen, zijn de Ryzen 7-processors vanwege de enorme prijsdoorbraak voor achtcore-processors echter wel een fantastische ontwikkeling.

Hoewel het nog een generatie zal duren voordat al die extra cores voor iedereen interessant worden, juichen we de stap van AMD om meer dan vier cores betaalbaar te maken wel toe. Ontwikkelingen zijn enkel mogelijk wanneer een fabrikant van de bekende weg af durft te stappen en technologie toegankelijk wordt voor een grote groep. Dat is precies wat Ryzen met achtcore-processors doet. Als het AMD daarnaast lukt om met de Ryzen 5 ook de Intel Core i3 en Core i5 het vuur aan de schenen te leggen, staan ons interessante tijden te wachten. Of dat enkel op gebied van prestaties zal zijn of dat het een sterkere concurrentie op gebied van prijs tot gevolg zal hebben, is nog even de vraag, maar in beide gevallen is het de consument die uiteindelijk profiteert.

Hieronder vind je de tabel (.pdf) met de testresultaten. Klik op de afbeelding voor een grotere versie.

©PXimport

De winter loopt op zijn eind, ook al voelt dat niet altijd zo aan de temperatuur. Maar kijk om je heen: het eerste groen verschijnt weer in de tuin. Winterklokjes en krokussen laten zich zien en aan sommige bomen en struiken zie je al de eerste knoppen verschijnen. Tijd dus om de handen uit de mouwen te steken – de tuin roept!

Weten wat je de rest van het jaar in de tuin kunt doen? Kijk dan op onze jaarkalender!

Voorzaaien, planten en verpotten

Zaai eenjarige zomerbloemen alvast binnen voor, zodat je later in het seizoen sterke planten hebt. Buiten kun je bomen en struiken verplaatsen, zolang het niet vriest. Kuipplanten die in de garage of schuur overwinteren, hebben nu wat meer water nodig. Ook potplanten buiten kunnen wel een scheut gebruiken als ze lange tijd droog staan.

Omdat de nachten nog koud kunnen zijn, is het verstandig om bloeiende bollen in potten en bakken te beschermen met vliesdoek. Een camelia kun je 's nachts afdekken met noppenfolie, maar haal die er overdag weer af zodra de temperatuur boven nul komt.

Wil je wat extra kleur in de tuin? Zet viooltjes en primula's neer. Ze kunnen goed tegen de kou en zorgen meteen voor een lente-achtig gevoel.

©MaÅgosia Karniewska

Aandacht voor je gazon

Strooi in de eerste twee weken van februari kalk over het gazon en de borders. Wil je een nieuw gazon aanleggen? Dan is het tijd om aan de slag te gaan. Spit en egaliseer de grond, zodat die klaar is voor het inzaaien of leggen van gras. Als je gazon vol molshopen ligt, kun je de aarde met een bezem over het gras verspreiden. Is het droog en vorstvrij? Dan kun je de graskanten bijwerken en kale plekken opnieuw inzaaien. Vermijd lopen over het gazon tijdens de vorst, want dat kan het gras beschadigen.

Onkruid wieden en groene aanslag wegvegen

Laat de schoffel voorlopig nog even staan, want daarmee kun je vaste planten beschadigen die nog onder de grond zitten. Pluk het onkruid liever met de hand, zodat je de jonge planten niet verstoort. Een groen laagje op het terras veeg je weg met zand en een bezem. Wil je het grondiger aanpakken? Er zijn verschillende manieren om groene aanslag te verwijderen. Zeg maar dag tegen die gladde laag met deze tips 🢱

Zo verwijder je groene aanslag van je terras en tegels

©Vely

Snoeien (maar niet alles en met mate)

In februari kun je bepaalde bomen en struiken snoeien, zolang het niet vriest en er geen vorstperiode wordt voorspeld. Is dat wel het geval, wacht dan op een warmere periode. Begin bij de dakplataan en snoei de takken die recht omhoog groeien. Heb je de leilinde nog niet gesnoeid? Knip de takken dan nu terug tot een paar centimeter vanaf de hoofdtakken. Ook heesters kunnen een snoeibeurt gebruiken. Ontstaan er grote wonden bij bomen? Dek ze af met wondbalsem om infecties te voorkomen.

Haal bij klimplanten, zoals klimop, wilde wingerd en trompetklimmer, het oude blad weg. Verwijder ook de ranken op plekken waar ze niet moeten groeien, zoals onder de dakrand en rondom kozijnen.

Februari is daarnaast een goede maand om fruitbomen te snoeien. Wacht wel met het snoeien van fruitbomen met steenvruchten, zoals de kersenboom of perzikboom. De druif en kiwi moeten nu wél gesnoeid worden, want zodra de sapstromen op gang komen, ben je te laat.

Dat het internet niet veilig is en je bijvoorbeeld accountgegevens en je computer moet beveiligen, weet iedereen wel. Maar waartegen je ze moet beveiligen, dat is steeds minder duidelijk. Weten wat precies de dreiging is en welk risico je loopt, is een belangrijke stap in het kiezen van de juiste beveiligingsmaatregel. Wij gingen in gesprek met experts op dit vlak. Tegen welke dreiging moeten we ons eigenlijk beveiligen?

In een donkere kamer vol beeldschermen, zit een jongeman achter een computer. De capuchon van zijn hoodie is zo ver over zijn hoofd getrokken dat zijn gezicht onzichtbaar is . Een hacker! Hoewel maar weinigen van ons er een in het wild zijn tegengekomen, weten we allemaal hoe een hacker eruitziet. Althans, dat denken we. Maar hoe realistisch is dit beeld? En zijn we veilig genoeg als we deze hacker buiten onze computer houden? Niet volgens de experts.

Dreiging en risico

Door het gebruik van computers, smartphones en online diensten stellen we ons dagelijks bloot aan diverse digitale dreigingen. Welke dat precies zijn, verandert door de tijd – evenals het gevaar dat we erdoor lopen en het risico dat we ermee nemen. Overheden, maar ook bedrijven en organisaties werken veelal met dreigingsbeelden. Dat zijn analyses waarin ze de dreigingen zo concreet mogelijk maken en het risico ervan inschatten. Behalve dat het een goede manier is om de dreigingen helder te krijgen, is het vooral nuttig bij de keuze voor te nemen maatregelen.

Volgens het Cybersecurity Woordenboek is een dreiging: ‘iets, een gebeurtenis, wat gevaar of schade kan opleveren’. Bij elke dreiging hoort een risico. Dit is de ‘kans dat het ook echt gebeurt gecombineerd met de gevolgen van die de schade’. Bedoeld wordt dat wanneer bijvoorbeeld de financiële schade van een dreiging een bedrijf failliet kan laten gaan, het risico van de dreiging groter is dan alleen de kosten van de oplossing.

Lekken van persoonlijke gegevens

De schade hoeft ook lang niet altijd financieel te zijn. Het lekken van gevoelige persoonlijke gegevens heeft al snel veel meer impact en betekenis voor die persoon en vaak ook zijn omgeving, dan alleen het bedrag dat ermee gemoeid is. En dat geldt ook wanneer ransomware digitale foto’s vernietigt of je enkele weken werk kwijtraakt en daardoor een belangrijke opdracht te laat inlevert bij een opdrachtgever.

Experts stellen dat het risico het slachtoffer te worden van cybercrime, voor mensen niet lager is geworden. Cybercriminelen gaan steeds slimmer te werk, omdat er veel geld met hun activiteiten te verdienen valt. Voorkomen blijft het doel. Weten welke dreigingen er zijn, is daar een belangrijke stap bij.

Ransomware blijft schadelijk

Ransomware of gijzelsoftware is al enkele jaren de meest voorkomende en meest lucratieve vorm van cybercrime. Het is malware die de bestanden op een apparaat versleutelt en losgeld eist in ruil voor de decoderingssleutels. Betaal je niet, dan zijn de gegevens voor altijd verloren.

Bogdan Botezatu, directeur Threat Research bij Bitdefender, ziet de verzoeken om hulp dagelijks op zijn bureau landen. “En dat zijn maar al te vaak ook gewoon burgers”, zegt hij om het beeld te ontkrachten dat ransomware vooral bedrijven raakt. “De criminelen richten zich zelden op een specifiek doel, ze schieten vooral met hagel.”

Vele kleintjes leveren volgens hem genoeg geld op en ze lopen minder risico op ongewenste aandacht van pers en politie dan wanneer ze een hele grote vis vangen. Wel wordt bij het aanvallen van bedrijven steeds vaker ingezet ook op extractie, het naar buiten kopiëren van informatie en dan dreigen die te publiceren. Voor consumenten is dit volgens Botezatu in elk geval nu nog een minder voor de hand liggend scenario. “Contact maken met individuele slachtoffers is lastig en het zijn er ook veel te veel. Dan is het eenvoudiger om losgeld te vragen in ruil voor de sleutels.”

Bogdan Botezatu ontvangt dagelijks verzoeken om hulp bij ransomware.

Bronnen van besmetting

Belangrijke bronnen van een ransomwarebesmetting zijn volgens Botezatu phishingberichten, gebruik van onveilige netwerkprotocollen en kwetsbaarheden in software. Expliciet noemt hij nog besmette downloads van cracks om software zonder geldige licentie te gebruiken, en gekraakte films en e-books. “Vaak krijgt men wel een prompt van een beschermingsprogramma maar schakelt die tijdelijk uit. ‘Snel de crack draaien en daarna de beveiliging weer aan’ denk men, maar helaas werkt het niet zo. Dan ben je al besmet.”

Broddelwerk met desastreuze uitkomst

De ransomware zelf wordt ook steeds verder ontwikkeld. “Niet allemaal zijn ze even kundig”, oordeelt Botezatu over de programmeurs. Soms maken ze volgens hem hele basic fouten, waardoor het onmogelijk is de bestanden te ontsleutelen – zelfs als je betaalt en de sleutels zou krijgen. Volgens het Jaarbeeld Ransomware van Projectgroep Melissa, een samenwerkingsverband van de Nederlandse overheid en diverse private partijen uit de cybersecuritysector, kwamen er in 2023 in Nederland 29 typen ransomware voor. Volgens Botezatu maakt momenteel vooral de ransomware-variant STOP Djvu veel slachtoffers. Deze ransomware richt zich vooral op Windows-computers en wordt vooral via software-cracks verspreid en via berichten op het Discord-chatplatform.

Overige malware

Door alle aandacht voor ransomware lijkt het bijna of er geen ‘gewone’ malware meer is. Die is er nog genoeg. Het Duitse antivirus-certificeringslab AV-Test ziet ze allemaal voorbijkomen. Erik Heyland, manager van het Test en Research Lab bij AV-Test somt de enorme aantallen varianten trojans, backdoors, webscripts, miners, worms, PUA’s, droppers en nog veel meer op. De aantallen nieuwe varianten lopen in de miljoenen per jaar. AV-Test heeft op https://portal.av-atlas.org een online dashboard staan met informatie over actuele dreigingen, zoals virussen, spamberichten en aanvallen op IoT-apparaten.

AV-Test heeft een online dashboard met dreigingsinformatie.

Jij bent geld waard

Phishing, smishing, infostealers; het zijn allemaal manieren waarop criminelen proberen persoonlijke gegevens zoals wachtwoorden en creditcardnummers in handen te krijgen. Ze doen dit via e-mails en sms-berichten die verwijzen naar nep-websites of door met een infostealer-programma informatie op de pc of Mac te verzamelen door login-/sessie-cookies en credentials die je in browsers bewaart, te stelen.

De verschillende vormen om informatie te verzamelen, worden volgens de experts steeds geavanceerder en daarmee gevaarlijker. Niet alleen investeren de criminelen meer tijd en middelen in hun aanvallen, kunstmatige intelligentie biedt hun ongekende nieuwe mogelijkheden. Daarbij is de opbrengst van een aanval door de manier waarop wij met wachtwoorden omgaan vaak veel groter dan het op eerste hand lijkt. Botezatu noemt dit een van zijn grootste frustraties. “Hackers hebben talloze manieren om deze informatie te oogsten. Voor de meeste accounts is het ook geen kwestie van hoe, maar alleen wanneer de gegevens worden gestolen. Hergebruik je inloggegevens, dan verlies je meer dan alleen dat account.”

Oplichting even gevaarlijk

Volgens Marc Vos, senior-manager bij McAfee, is internetoplichting inmiddels net zo gevaarlijk als malware en ransomware. Daarbij zijn volgens hem juist deze vormen van online criminaliteit steeds lucratiever voor de criminelen. “De meeste mensen begrijpen wel dat een pc beveiligd moet worden, maar dat ze zelf eigenlijk een veel ‘interessanter’ doelwit zijn wordt vaak vergeten.” Of zoals Botezatu aanvult: “Mensen denken dat hun informatie niet waardevol is. Maar eigenlijk is elk onderdeel van een online identiteit te misbruiken en te verkopen. Overal hangt een prijskaartje aan.”

Hackers en IoT

Volgens Botezatu is er niet één groep of soort hackers. Hij gebruikt dan ook liever scenario’s om enkele groepen te duiden. Voor consumenten zeker relevant is de ‘opportunistische hacker’ die het internet scant met kant-en-klare tools op zoek naar kwetsbaarheden. Ze hebben vooral succes bij smart-apparatuur zoals slimme deurbellen, IP-camera’s, smart speakers, maar ook printers en babyfoons. Ze vormen hier botnets mee die ze gebruiken om DDOS-aanvallen uit te voeren. Een tweede scenario is dat gekaapte apparatuur wordt gebruikt om internetverkeer te routeren en te verbergen, bijvoorbeeld om toegang te geven tot strafbare content. Volgens Botezatu ziet niet iedereen van wie de apparatuur gekaapt is zichzelf direct als slachtoffer. “Wordt jouw IP-adres gebruikt om vitale infrastructuur aan te vallen, dan kan dat serieus repercussies hebben”, waarschuwt hij.

Bij IoT-apparaten is ook al snel de privacy in het gedrang. “Wereldwijd gaat het om 22 miljard verbonden apparaten en dat aantal neemt alleen maar toe. IP-camera’s en babymonitors slaan vaak beelden op in de cloud. Hack je die, dan kun je direct bij mensen in huis kijken. Er blijft dan geen privacy over, maar het wordt dan ook een fysiek risico. Criminelen kunnen meekijken en zien waar je belangrijke zaken bewaart, maar ook wanneer je thuis bent of juist niet. Opnieuw relevante informatie die geld waard is.”

Social media

Steeds vaker zijn ook hackers geïnteresseerd in accounts van social media, YouTube en e-mail. Ze gebruiken deze accounts om als jou andere accounts ‘te liken’ en een boost te geven, om fake-nieuws en fake-succesverhalen te verspreiden. Populair is ook advertising-fraude. Hierbij maakt men een account aan bij een advertentieverkoper om daarna met gestolen accounts eindeloos op deze advertenties te klikken. “Per klik is het een minimaal bedrag, maar aangestuurd met een botnet en veel gestolen accounts is het al snel een leuke inkomstenbron.”

Mobiele dreigingen

Aangezien er ontzettend veel data op mobiele apparaten staan, zoals wachtwoorden en apps die je gebruikt bij multifactor-inloggen, is er volgens Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET, alle reden de beveiliging van mobiele apparaten serieus te nemen. Smartphones zijn veiliger dan pc's en Macs, maar waterdicht is die veiligheid niet. “Dat geldt voor Android maar ook iOS. Apples mobiele OS is meer afgeschermd, maar het is niet zo dat je mobiele devices onschendbaar zijn.”

Mobiele apparaten worden veel aangevallen voor phishing en vishing (spraak-phishing). Een groot risico is de installatie van apps buiten de standaard Android- of Apple-appstore om. Apps in die stores worden door Apple en Google op kwaliteit en ook beveiliging gecontroleerd, maar dat geldt niet voor apps uit andere bronnen. Lang had ook alleen Android de optie om alternatieve stores te gebruiken, maar inmiddels moet ook Apple andere appwinkels toelaten.

“Het risico van het downloaden van malware is hierdoor groter geworden”, aldus Hendriks. Botezatu van Bitdefender onderschrijft dit: “Op iOS zijn attacks zeldzaam, maar voor Android zien we zeker twintig tot dertig reports van frauduleuze apps per maand.” Bitdefender onderzoekt op dit moment een Android-app die in de Google Playstore wordt aangeboden en die de smartphone gebruikt als proxy voor crimineel netwerkverkeer. “Het grote voordeel van smartphones is dat ze eigenlijk altijd ingeschakeld zijn én verbonden zijn met het internet”, aldus Botezatu. Dit maakt smartphones volgens hem extra interessant. Daarbij is ook de bandbreedte steeds minder een beperking. Bovendien bevatten mobiele apparaten veel informatie over de gebruiker.

Conclusie

Als gebruiker kun je er niet omheen: het internet is niet veilig en daarmee ook alle apparaten die we met het internet verbinden niet. Dat geldt voor de computer, de smartphone, maar ook voor alle andere apparaten die we steeds meer toelaten in ons huis en in ons leven. En juist omdat we er zo vertrouwd mee zijn en ze ook willen vertrouwen, is het belangrijk de risico’s goed in ogenschouw te nemen. De experts en rapporten van de overheid laten zien dat de dreiging groot genoeg is om beveiliging ruim aandacht te geven.