Slimme snufjes trekken de aandacht in bijvoorbeeld huishoudelijke apparaten, maar je betaalt er een flinke meerprijs voor. Met wat sensors kun je apparaten al veel slimmer maken, voor bediening vanuit Home Assistant of inzicht in de status. Het kan tevens helpen om stroom te besparen of als geheugensteuntje dienen om de wasmachine te legen.

Steeds meer huishoudelijke apparaten kun je bedienen met je smarthome. De robotstofzuiniger is bekend, maar je hebt bijvoorbeeld ook slimme wasmachines, koelkasten en ovens. Je betaalt wel een flinke meerprijs voor eigenschappen als een touchscreen, appbediening of een camera om in je koelkast te gluren. Ook AI duikt steeds vaker op, zelfs in elektrische tandenborstels.

Het is vooral leuk voor de marketingafdeling, bijvoorbeeld voor die van Samsung, die op termijn een NPU (Neural Processing Unit) in elk huishoudelijk apparaat wil stoppen. Maar de praktische meerwaarde is vaak beperkt.

Basale zaken kun je ook op een andere manier voor elkaar krijgen, met een kleine investering. Dat laten we in dit artikel zien. We gaan domme apparaten slim maken! We gebruiken hierbij Home Assistant en enkele accessoires. Zo gaan we de status van een wasmachine bijhouden, waarbij we ook het verbruik van een wasbeurt registreren. We zorgen dat een vaatwasser de goedkope uurtjes benut. En tot slot gaan we diverse apparaten die alleen via infrarood werken slim aansturen met Home Assistant. Uiteraard kun je veel tips toepassen op andere apparaten!

©RossHelen - rh2010

1 Wat heb je nodig?

Fysieke sensors zijn een goede hulp. Vooral voor het betrouwbare en zuinige Zigbee is een breed aanbod. Sensors werken gemakkelijk enkele jaren op één knoopcelbatterij. Voor tussenstekkers is wifi ook een goede optie. We gebruiken hoofdzakelijk een deur- en raamsensor van Aqara voor Zigbee, en tussenstekkers voor Zigbee en wifi. Je kunt naar believen uitbreiden met extra sensors (zie kader ‘Maak systemen slimmer met sensors’). Kies een tussenstekker die het verbruik van het aangesloten apparaat meet. Dat maakt bediening op afstand mogelijk, én geeft inzicht in het verbruik en daarmee de status van bijvoorbeeld een wasmachine. De tussenstekker kan ook sluipverbruik beperken. Let er wel op dat het accessoire een klein eigen verbruik heeft. Voor de Nous A1Z is dat bijvoorbeeld 0,5 watt. Voor de integratie van apparaten met infrarood gebruiken we een Broadlink RM4 Mini.

2 Hulpmiddelen

We benutten diverse handige opties van Home Assistant. Zo is er een blueprint om eenvoudig een notificatie te sturen naar een smartphone. Zorg dat je de Home Assistant-app op je smartphone hebt geïnstalleerd (Android of iOS), zodat je het toestel direct als bestemming voor de notificaties kunt kiezen. Over het werken met blueprints lees je meer in dit artikel.

We gebruiken ook enkele helpers. Deze vind je via Instellingen / Apparaten & diensten op het tabblad Helpers. Je kunt met helpers een bepaalde status onthouden. Zo gebruiken we een helper van het type schakelaar om een eenvoudige aan-uitstatus bij te houden en een helper voor een keuzelijst om extra statussen te kunnen selecteren uit de lijst. Verder demonstreren we het gebruik van een template-sensor om het energieverbruik van de laatste wasbeurt te berekenen.

Wasmachine

3 Status wasmachine

We gaan als voorbeeld een wasmachine slimmer maken. We willen de status bijhouden met als opties Vrij, Bezig en Ongeleegd. Hiervoor maken we een helper van het type keuzelijst. Zo weet je steeds of je een was kunt doen, of juist de frisse was eruit moet halen. We registeren het verbruik van elke wasbeurt met een template-sensor.

Als de wasmachine klaar is, sturen we een notificatie naar een smartphone met daarin de verbruikte energie. Als fysieke accessoires gebruiken we een tussenstekker die het stroomverbruik meet in combinatie met een deur-raamsensor op de deur, om te zien of de wasmachine is geleegd. Verander vooraf eenmalig handmatig de status van de keuzelijst naar Vrij.

4 Automatisering

De automatisering kun je relatief eenvoudig maken. Stijgt het verbruik van de wasmachine boven bijvoorbeeld 5 watt met als voorwaarde dat de status Vrij is? Verander dan de status via de keuzelijst naar Bezig. Verbruikt de wasmachine een bepaalde tijd geen stroom (meer) en is de status Bezig? Verander dan de status naar Ongeleegd en stuur eventueel een melding naar een smartphone.

Gaat de wasmachinedeur open en is de status Ongeleegd? Dan kun je ervan uitgaan dat de wasmachine is geleegd. Verander daarom de status naar Vrij en stuur (eventueel) een notificatie dat de wasmachine beschikbaar is.

Je kunt volstaan met één automatisering. Geef dan elke trigger een eigen trigger-ID. Voeg dan één actie van het type Kiezen toe met vervolgens voor elke trigger één optie. In een optie kun je de trigger-ID als voorwaarde gebruiken én de andere genoemde voorwaarden (zoals de huidige status).

5 Startverbruik registreren

De meetstekker van HomeWizard biedt een (virtuele) sensor (in ons voorbeeld sensor.wasmachine_total_power_import_t1) met het totale energieverbruik van de wasmachine. De meetstekker van Nous voor Zigbee is overigens ook geschikt. Zo’n sensor kun je toevoegen aan het energiedashboard.

Hier willen we vooral inzicht hebben in het verbruik van de laatste wasbeurt. Daarom maken we eerst een template-sensor die het verbruik bewaart aan het begin van de wasbeurt. Het veranderen de status naar Bezig gebruiken we als trigger. Hiervoor voeg je onderstaande regels toe aan het configuratiebestand (configuration.yaml):

6 Verbruik wasbeurt vastleggen

We voegen met onderstaande regels een tweede template-sensor toe. Als trigger gebruiken we het veranderen van de status naar Ongeleegd. Hierdoor kunnen we aan het einde van de wasbeurt berekenen hoeveel energie er is verbruikt. Bij het berekenen van het verschil zetten we de waardes eerst om naar een zwevendekommagetal (float). Het verbruik van de wasbeurt kun je vervolgens doorgeven in een notificatie.

Je kunt dit natuurlijk ook voor andere apparaten gebruiken, waarvan je het verbruik wilt bijhouden. Denk aan een wasdroger of vaatwasser. Belangrijk is dat je weet (of meet) wanneer het apparaat start en klaar is.

7 E-mail met notificatie

Je kunt de automatisering eventueel aanpassen om een notificatie te versturen als de wasmachine klaar is, waarin je direct het verbruik doorgeeft dat via de template-sensor is vastgelegd. In YAML-code ziet dat er als volgt uit:

Vaatwasser

8 Goedkope uurtjes

Een vaatwasser zal al snel zo’n 1 kWh per beurt verbruiken. Veel mensen zetten de vaatwasser na het avondeten aan, wat vaak het duurste moment is bij een dynamisch energiecontract. Daarom gaan we in dit voorbeeld de goedkope uurtjes benutten met een vaatwasser. Dat scheelt al snel zo’n 10 tot 20 eurocent per kWh. Bij dagelijks gebruik kun je op jaarbasis zo’n 36 tot 72 euro besparen.

Je kunt de vaatwasser evengoed gewoon aanzetten na het avondeten, zoals normaal. Gebruik daarbij liefst de ecostand, wat ongeveer 30% extra bespaart. De automatisering regelt de rest. Het is een alternatief voor vaatwassers die geen startuitstel hebben. Maak om te beginnen een helper van het type schakelaar, een zogeheten boolean. Daarmee houden we bij of de actie is gestart. In ons voorbeeld maken we drie automatiseringen, maar je kunt ook weer alles in één automatisering zetten door weer een ID aan elke trigger toe te kennen en die als voorwaarde in acties te gebruiken.

©Proxima Studio - stock.adobe.com

9 Automatisering maken

Als de vaatwasser is gestart, ligt het vermogen bijvoorbeeld 20 seconden boven 6 watt. Dat gebruiken we als trigger in de eerste automatisering. We zetten op dat moment direct het apparaat uit, op voorwaarde dat de boolean uit is. Je kunt als extra voorwaarde stellen dat dit alleen na 18:00 moet gebeuren, zodat je overdag de vaatwasser normaal kunt gebruiken. We zetten tevens deze boolean aan, om aan te geven dat de actie loopt.

In de tweede automatisering zetten we op een gunstig tijdstip (met lage stroomkosten) het apparaat aan. We kiezen in dit voorbeeld 3:00 als trigger, wat vrijwel altijd een goedkoop moment is. Je zou overigens ook een integratie kunnen gebruiken om daadwerkelijk het laagste tarief te gebruiken.

In de derde automatisering zetten we om 6:00 de boolean uit. Het zal apparaat zal dan zeker klaar zijn; een programma heeft immers een vaste duur. Je kunt eventueel ook meten wanneer het programma klaar is. En je kunt een notificatie laten sturen dat de vaatwasser klaar is.

Infrarood

10 Infraroodbediening

Je hebt waarschijnlijk best veel apparaten in huis die je met een afstandsbediening kunt bedienen via infrarood. Denk aan bijvoorbeeld een mediaspeler, airconditioning, versterker, televisie, elektrische verwarming, actieve luidsprekers, elektrische gordijnen en bepaalde ledverlichting. Veel van deze apparaten missen een mogelijkheid voor directe integratie in Home Assistant. Dit kun je oplossen met een accessoire die als een soort brug tussen wifi en infrarood fungeert, zoals de genoemde hub van Broadlink.

©Dmitri Maruta

11 Broadlink RM4 Mini

Logitech besloot in 2021 helaas te stoppen met de productie van zijn Harmony-producten. Gelukkig biedt Broadlink een goed alternatief, zoals de RM4 Mini of de duurdere RM4 pro. Beide hubs kunnen een 38kHz-infraroodsignaal (IR) versturen. De Pro-versie voegt communicatie op 433 MHz (RF) toe. Het idee is dat je eerst commando’s van de afstandsbediening leert, waarna je deze infraroodsignalen vanuit de hub kunt versturen naar het apparaat. Dat kan via de app, met de stem (Google of Alexa) maar ook via Home Assistant.

12 Hub in gebruik nemen

De Broadlink-app is nodig om de hub in gebruik te nemen. Maak eerst een account in de app. Kies daarna Add device / Wi-Fi device / Universal Remote / RM4 mini en volg de instructies. Nadat je verbinding hebt gemaakt met de wifi-hotspot van de RM4 Mini kun je jouw wifi-netwerk instellen om de hub in gebruik te nemen. Selecteer dan het gevonden apparaat en klik op Join the room. Kies de ruimte waarin je de hub gebruikt. Voltooi de wizard om de installatie af te ronden.

Open dan voor het betreffende apparaat het menu (via de drie puntjes rechtsboven) en kies Property. Haal het vinkje weg bij Lock device. Dit zorgt ervoor dat je de hub kunt gebruiken met andere systemen, zoals Home Assistant. Je zou vanaf hier de app kunnen gebruiken om commando’s van je afstandsbediening te leren, maar als je voornamelijk met Home Assistant gaat werken, is dat niet nodig en zelfs onnodig extra werk. Je kunt de met de app geleerde commando’s namelijk niet overbrengen.

13 Commando’s leren

De hub is automatisch ontdekt binnen Home Assistant en hoef je bij het toevoegen alleen maar een naam te geven. Je kunt nu een voor een de verschillende commando’s leren van de afstandsbediening waarna je deze ook kunt versturen.

Hiervoor ga je naar Ontwikkelhulpmiddelen / Diensten. Kies Afstandsbediening: Opdracht leren. Klik achter Doelen op Entiteit kiezen en selecteer de zojuist toegevoegde afstandsbediening. Zet een vinkje bij Apparaat en vul een naam in voor het apparaat dat je gaat bedienen, zoals een televisie. Zet ook een vinkje bij Opdracht en voer een naam voor de opdracht in, bijvoorbeeld volumeplus. Klik dan op de knop Dienst aanroepen. Richt de afstandsbediening op de hub en klik op de bewuste knop. De knop wordt groen ter bevestiging.

Wil je meer commando’s leren? Gebruik steeds dezelfde naam voor het apparaat. Verander alleen de tekst bij Opdracht. Vul bijvoorbeeld volumemin in en leer het bewuste commando. Het vraagt allemaal wat tijd en concentratie, maar het is niet lastig.

14 Commando’s versturen

Alle aangeleerde en zelfbenoemde commando’s kun je daarna in automatiseringen of scripts gebruiken. Dit kun je uitproberen via ditzelfde hulpmiddel. Kies daarvoor de dienst Afstandsbediening: Opdracht verzenden. Kies vervolgens de entiteit, vul de naam voor het apparaat in en vul bij Opdracht uiteraard het eerder geleerde commando in. Zorg dat de RM4 Mini zicht op de televisie heeft, want de commando’s worden nu uiteraard vanuit deze hub verstuurd. Die heeft overigens een goed bereik, waardoor het niet snel problemen zal geven.

15 Zelfbouwoplossing

Wil je niet te veel geld uitgeven, dan kun je voor minder dan vijf euro ook zelf een infraroodzender/ontvanger bouwen. Als basis kun je een ESP8266- of ESP32-microcontroller gebruiken. Een goed voorbeeld is de kleine en goedkope Wemos D1 Mini of een kloon. De software ESPHome (je leest hier meer over in dit artikel op onze website) zorgt voor eenvoudige integratie met Home Assistant.

Na de installatie van ESPHome, bijvoorbeeld onder Windows, kun je met het commando esphome wizard infrarood.yaml een configuratiebestand maken, wat je daarna kunt aanvullen met de hieronder genoemde configuratie. We gaan in de volgende stappen eerst commando’s van de afstandsbediening ontvangen met een infraroodontvanger, zodat we diezelfde commando’s in de volgende stap kunnen gaan versturen via een infrarood-led.

16 Commando’s ontvangen

Zoals gezegd gaan we eerst commando’s ontvangen met ESPHome. Sluit daarvoor een infraroodontvanger zoals de TSOP38238 aan. Via de logfunctie van ESPHome kun je alle ontvangen commando’s aflezen. Voor een infraroodontvanger op poort D6 voeg je onderstaande regels aan de configuratie toe:

Als je de afstandsbediening op de sensor richt en een knop indrukt, kun je aflezen welke commando’s er zijn verstuurd door de afstandsbediening. Noteer deze codes. We gaan deze straks versturen met een infraroodzender. Voor airco’s is overigens een component IR Remote Climate beschikbaar. Deze kent alle commando’s voor alle bekende systemen. In dat geval is een infraroodontvanger niet nodig. Je kunt de infraroodontvanger eventueel verwijderen na het noteren van alle commando’s.

17 Commando’s versturen

Door een infrarood-led met weerstand aan te sluiten, kun je de hiervoor genoteerde commando’s gaan versturen. Omdat een ESP8266-module aan de uitgang maar een bescheiden stroom kan leveren, zou je de led via een transistor kunnen aansluiten, zoals een 2N3904 of 2N2222. Je kunt dan een wat grotere afstand overbruggen met de signalen. Als je het makkelijker vindt, kun je ook een speciale module voor zenden en/of ontvangen gebruiken. Voor de infrarood-led op poort D2 ziet de code er als volgt uit:

We zullen als voorbeeld twee knoppen van afstandsbediening toevoegen. Dat zijn de commando’s die de ingang van een audiosysteem omschakelen tussen RCA (analoog) en Toslink. De integratie van ESPHome zorgt dat de knoppen ook in Home Assistant beschikbaar zijn, zodat je vanuit een automatisering of script de afstandsbediening kunt ‘simuleren’, zolang het apparaat binnen oogbereik van de infrarood-led is.

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een mooie prijs of die iets extra's of bijzonders te bieden hebben. Daarom gaan we een paar keer per week voor jullie op zoek naar leuke deals. Nu de avonden weer steeds vroeger donker worden en je vaker binnen zit, is lezen bij een leuke bezigheid. En met een mooie e-reader kan dat ook in kleur. Wij bekeken vijf betaalbare e-readers met kleurenscherm.

Kleuren‑e‑readers zijn relatief nieuw; ze combineren de batterijzuinigheid van elektronische inkt met een kleurenfilter dat magazines, strips en geïllustreerde kinderboeken tot leven brengt. Voor de Nederlandse markt zijn er nog niet heel veel modellen beschikbaar. Wij hebben vijf mooie exemplaren voor minder dan 250 euro op een rijtje gezet voor je.

Kobo Libra Colour - 7 inch

De Kobo Libra Colour is een 7 inch e‑reader met een E Ink Kaleido 3‑scherm. De zwart‑wit resolutie bedraagt 1264 × 1680 pixels en 300 ppi, terwijl kleuren worden weergegeven met 150 ppi. Je beschikt over 32 GB intern geheugen en een dual‑core processor van 2,0 GHz, waardoor pagina’s vlot worden ververst. Voor draadloze audioboeken of Bluetooth‑oortjes biedt de Libra Colour wifi (2,4 en 5 GHz) en Bluetooth 5.0, en bestanden worden geladen via USB‑C. Het apparaat is waterbestendig volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m diepte). De geïntegreerde ComfortLight PRO‑verlichting heeft instelbare helderheid en kleurtemperatuur.

Dankzij de fysieke bladerknoppen heb je maar één hand nodig om te lezen en met de instelbare lettertypes en paginamarges pas je het leescomfort aan. De accu van 2050 mAh levert volgens Kobo een leestijd van enkele weken per lading. Het toestel meet 144,6 × 161 × 8,3 mm en weegt 199,5 g. Dankzij het kleurenscherm is dit model aantrekkelijk voor strips, tijdschriften en kleurrijke kinderboeken, terwijl hij ook standaard ePub‑, PDF‑ en audiobookbestanden ondersteunt.

Kobo Clara Colour - 6 inch

Zoek je een compacte kleurene‑reader, dan is de Kobo Clara Colour met een 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm interessant. Het scherm biedt een resolutie van 1448 × 1072 pixels met 300 ppi voor zwart‑wit en 150 ppi voor kleuren. Dankzij een dual‑core processor (2,0 GHz) en 16 GB opslagruimte is er genoeg vermogen om romans of stripboeken te laden. De reader ondersteunt wifi (dual band) en Bluetooth zodat je audioboeken kunt streamen, en hij gebruikt USB‑C om op te laden. Kobo past ComfortLight PRO toe met instelbare kleurtemperatuur, en de reader is waterdicht volgens IPX8 (tot 60 minuten op 2 m).

De accu heeft een capaciteit van 1 500 mAh en levert bij gemiddeld gebruik tot zes weken leestijd. Dankzij 13 lettertypen en verschillende lettergroottes pas je het scherm volledig aan. Met afmetingen van 112 × 160 × 9,2 mm en een gewicht van 174 g past de Clara Colour in een jaszak. Het apparaat ondersteunt onder meer EPUB, PDF, MOBI en CBZ/CBR en kan via Bluetooth naar audioboeken luisteren. Het kleurenscherm maakt hem geschikt voor geïllustreerde kinderboeken, kaarten en kookboeken terwijl het compacte formaat ideaal is voor onderweg.

PocketBook Verse Pro Color - 6 inch

PocketBook positioneert de Verse Pro Color als een robuuste kleuren‑e‑reader voor veel lezers. Het 6 inch E Ink Kaleido 3‑scherm beschikt over een grijstintenresolutie van 1072 × 1448 pixels en een kleurenlaag met 536 × 724 pixels. Daardoor krijgen stripillustraties en grafieken 4 096 kleuren te zien terwijl zwart‑wittekst scherp blijft met 300 ppi. De quad‑core processor (1,8 GHz) en 1 GB RAM zorgen voor soepele bladwisselingen, en met 16 GB opslagruimte kun je duizenden e‑books bewaren. Via de USB‑C‑poort en wifi en Bluetooth laad je gemakkelijk bestanden of luister je naar audioboeken.

PocketBook levert SMARTlight, een voorgrondverlichting waarmee je zowel helderheid als kleurtemperatuur aanpast. De reader draait op Linux en ondersteunt talloze formaten zoals ACSM, EPUB, PDF, DOCX en CBR/CBZ. Dankzij text‑to‑speech kun je boeken laten voorlezen. De 2100 mAh‑batterij biedt volgens PocketBook tot een maand leesplezier. De behuizing (108 × 156 × 7,6 mm, 182 g) is waterdicht volgens IPX8, zodat je bij het zwembad kunt lezen. Een G‑sensor draait pagina’s automatisch mee als je het apparaat kantelt. Kortom, de Verse Pro Color levert kleuren‑e‑ink in een handzaam formaat met brede bestands­ondersteuning.

PocketBook Era Color - 7 inch

Met een groter kleurenscherm en ingebouwde luidspreker richt de PocketBook Era Color zich op lezers die audioboeken willen luisteren zonder externe headset. Het 7 inch E Ink Kaleido 3‑display heeft een grijstintenresolutie van 1264 × 1680 pixels en een kleurresolutie van 632 × 840 pixels met 300/150 ppi. Dit zorgt voor scherpe tekst en kleurrijke afbeeldingen. De reader gebruikt een quad‑core processor (1,8 GHz) met 1 GB RAM en biedt 32 GB interne opslag. Het besturingssysteem is gebaseerd op Linux en ondersteunt een groot aantal ebook‑ en stripformaten.

Met dual‑band wifi, Bluetooth 5.4 en USB‑C met OTG‑functie koppel je eenvoudig draadloze hoofdtelefoons, luister je naar audioboeken of speel je muziek via de ingebouwde mono‑luidspreker. De SMARTlight‑voorgrondverlichting laat je zowel helderheid als kleurtemperatuur instellen. Dankzij de 2500 mAh accu en het efficiënte E‑Ink‑scherm is volgens PocketBook een maand gebruik mogelijk. Het apparaat is IPX8‑waterbestendig en uitgerust met een g‑sensor, coversensor en speakers. Met afmetingen van 134,3 × 155 × 7,8 mm en een gewicht van 235 g is de Era Color iets groter maar nog steeds draagbaar. De fysieke bladerknoppen zorgen voor comfortabel lezen, terwijl de ingebouwde spraakfunctie tekst kan voorlezen.

Tolino Vision Color - 7 inch

De Tolino Vision Color is een Duitse die dezelfde hardware heeft als de Kobo Libra Colour maar een eigen Android‑softwarelaag gebruikt. Volgens een productaankondiging biedt het apparaat een 7 inch E Ink Kaleido 3‑scherm met een zwart‑witresolutie van 1264 × 1680 pixels (300 ppi) en 150 ppi voor kleuren. De reader heeft fysieke bladerknoppen naast het aanraakscherm en gebruikt een MediaTek MT8113T‑dual‑core processor (2,0 GHz), 1 GB RAM en 32 GB interne opslag. Een 2050 mAh batterij voorziet de Vision Color van stroom, terwijl de ComfortLight PRO‑verlichting de kleurtemperatuur aanpast.

Het toestel biedt wifi en Bluetooth 5.0 zodat je audioboeken kunt streamen, en het is IPX8‑waterbestendig. Tolino gebruikt Android, waardoor je afhankelijk bent van de Tolino‑boekwinkel maar via de Tolino‑cloud kunt synchroniseren met diverse Duitse boekhandels. Een stylus is optioneel verkrijgbaar voor handschrift en aantekeningen. De Vision Color ondersteunt ePub, PDF en andere standaard‑e‑bookformaten en biedt toegang tot de HotSpots van Deutsche Telekom. Dit apparaat is in Nederland nog beperkt verkrijgbaar; een Duitse webwinkel verkoopt het voor ongeveer € 180,68 (incl. btw). Omdat Kieskeurig nog geen productpagina heeft, is het toestel alleen via buitenlandse winkels te vinden.

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ja en nee. Een iPhone wordt niet snel besmet met traditionele malware, maar dat betekent niet dat hij onkwetsbaar is voor hackers en cybercriminelen. En daarbij is het grootste risico niet iOS. Nee, het grootste risico ben je zelf…

Hoe raakt je iPhone besmet?

Een iPhone is goed beveiligd, maar niet tegen wat je zelf doet – en daar spelen kwaadwillenden op in. Het gaat vaak mis bij iets wat volkomen normaal lijkt: een link openen, een QR-code scannen of een agenda-uitnodiging accepteren kan al genoeg zijn om gegevens prijs te geven. Dit zijn de zes meest voorkomende manieren waarop je iPhone geïnfecteerd kan worden:

1: Zero-click en zero-day-aanvallen

De meest geavanceerde aanvallen gebruiken lekken in iOS die nog niet door Apple of beveiligingsonderzoekers zijn ontdekt. Via zo'n kwetsbaarheid kan spyware worden geïnstalleerd nog vóórdat er een update beschikbaar is.

Een zero-click-aanval gaat nog verder: jij hoeft niets aan te raken. Eén kwaadaardig iMessage-bericht of zelfs een gemiste FaceTime-oproep kan al genoeg zijn om toegang tot je toestel te krijgen.

De beste verdediging is simpel maar belangrijk: installeer updates direct zodra ze beschikbaar zijn (Instellingen > Algemeen > Software-update) en zet Automatische updates aan.

2: Quishing: malafide QR-codes

QR-codes worden soms vervangen door valse exemplaren die naar een nepsite met gemeentelogo of parkeerdienst leiden. Controleer altijd de link die de Camera-app toont voordat je op 'open' tikt, en laat dubieuze adressen desnoods scannen met een tool zoals Scamio.

Lees ook: Zo herken je verdachte QR-codes op parkeerautomaten en laadpalen

 3: Kwaadaardige configuratieprofielen

Een configuratieprofiel is een bestand waarmee instellingen op een iPhone of iPad in één keer kunnen worden aangepast. Zo'n profiel bepaalt bijvoorbeeld welke wifi-netwerken worden gebruikt, welke apps mogen worden geïnstalleerd of welke websites worden geblokkeerd. Bedrijven en scholen gebruiken configuratieprofielen vaak om meerdere toestellen tegelijk te beheren.

Ook kwaadwillenden kunnen zo'n profiel aanbieden, bijvoorbeeld via een link in een phishingbericht. Zodra je het installeert, krijgt de afzender toegang tot je netwerkverkeer of kan hij extra apps laten installeren. Controleer daarom altijd de herkomst voordat je een profiel accepteert, en verwijder onbekende profielen via Instellingen > Algemeen > VPN en apparaatbeheer.

4: Nagemaakte wifi-netwerken

Criminelen zetten daarnaast nepwifinetwerken op met namen als 'Airport_Free_WiFi' of 'NS_Gratis_Wifi_In_De_Trein'. Maak je daar verbinding mee, dan kan al je internetverkeer worden onderschept en kunnen je wachtwoorden of persoonlijke gegevens eenvoudig worden buitgemaakt. Gebruik op openbare wifi een VPN, bijvoorbeeld via Bitdefender Mobile Security, zodat je verbinding versleuteld blijft.

5: Malafide agenda-uitnodigingen

Krijg je een vreemde agenda-uitnodiging die je niet herkent? Verwijder die, want er zitten vaak phishinglinks in. De veiligste manier is om de hele ongewenste agenda te wissen zonder op links of knoppen in de afspraak te tikken. Druk ook niet op 'Weiger', want daarmee laat je de afzender weten dat je account actief is, wat juist tot meer spam leidt. Controleer bij twijfel onderaan in je agenda-instellingen welke kalenders zijn toegevoegd en verwijder alles wat je niet herkent.

6: AirDrop-spam

AirDrop is ideaal wanneer je snel en draadloos foto's, documenten, video's of zelfs wachtwoorden of passkeys wilt delen – of ontvangen. Voor hackers is dit ook een aantrekkelijke ingang in je iPhone. Stel, je hebt net iets gedeeld of ontvangen via AirDrop, bijvoorbeeld foto's tijdens een concert. Misschien heb je daarvoor in de instellingen Iedereen gedurende 10 minuten geselecteerd. Zet je dat na het delen of ontvangen niet uit, dan blijft je iPhone dus nog tien minuten zichtbaar voor iedereen. Beter is het om, vooral op drukke plekken, AirDrop in te stellen op Alleen contacten of zelfs te kiezen voor Ontvangen uit.

Zo merk je dat er iets mis is met je iPhone

Als je iPhone besmet of gehackt is, verschijnt er geen knipperende pop-up om je dat te vertellen. De signalen zijn subtiel – maar herkenbaar als je weet waar je op moet letten. Dit zijn de zeven meest voorkomende aanwijzingen dat je iPhone geïnfecteerd kan zijn.

1: De batterij raakt opvallend snel leeg

Malware kan continu draaien en daardoor veel stroom verbruiken. Controleer in Instellingen > Batterij welke apps dat doen. Let vooral op apps die veel actief zijn op de achtergrond, zeker als ze daar geen reden voor hebben. Een weerapp die acht uur blijft draaien terwijl je hem niet gebruikt, is bijvoorbeeld niet normaal.

2: Je dataverbruik schiet omhoog

Spyware stuurt ongemerkt gegevens door naar servers van aanvallers. Dat zie je vaak terug in Instellingen > Mobiel netwerk. Daar kun je, als je een stukje naar onder scrolt, bij Mobiele data zien of het dataverbruik ineens hoger ligt dan normaal. Let op opvallende pieken in datagebruik, onbekende apps of vreemde pictogrammen. Een simpele tool of een spel dat je zelden opent, hoort geen gigabytes aan data te verbruiken.

3: Apps crashen of lopen vast

Malware kan problemen geven met iOS of andere apps. Als apps vaak opnieuw opstarten of het toestel warm wordt, is dat verdacht.

4: Er verschijnen pop-ups of advertenties buiten Safari om

iOS hoort reclamevrij te zijn. Zie je ineens advertenties op je beginscherm of in instellingen, dan zit er waarschijnlijk adware achter.

5: Er staan onbekende apps of profielen op je toestel

Sommige aanvallers installeren via een lek of misleidende link een app die er betrouwbaar uitziet, maar in werkelijkheid data doorstuurt of instellingen wijzigt. Kijk daarom regelmatig in de Appbibliotheek of er iets tussen staat wat je niet kent. Verwijder verdachte apps meteen; op een iPhone worden daarmee ook de bijbehorende gegevens gewist. Heb je het toestel tweedehands gekocht of vertrouw je het niet helemaal, dan is een volledige fabrieksreset de veiligste keuze.

6: Je toestel is mogelijk gejailbreakt

Bij een jailbreak wordt een deel van Apple's beveiliging uitgezet om functies vrij te geven die normaal niet zijn toegestaan. Dat lijkt handig, maar maakt het systeem kwetsbaar voor apps met te veel rechten. Als je nooit bewust een jailbreak hebt uitgevoerd en toch apps als Cydia, Sileo, or Checkra1n ziet, is dat een teken dat iemand heeft geknoeid met je iPhone.

7: Je ziet vreemde uitgaande oproepen

Een gehackt toestel kan worden ingezet om spam te versturen of te bellen naar dure servicenummers. Kijk in je berichten en belgeschiedenis of er iets geks tussen staat.

Denk je dat je iPhone besmet is? Dit kun je doen

Merk je dat je iPhone zich vreemd gedraagt, begin dan met een eenvoudige reset van je browsergegevens. Open Instellingen > Apps > Safari en kies Wis geschiedenis en websitedata. Daarmee verwijder je tijdelijke bestanden en scripts die schadelijk kunnen zijn. Herstart daarna het toestel.

Blijven de problemen terugkomen, herstel dan een eerdere iCloud-reservekopie van vóór het moment waarop het misging. Helpt dat ook niet, dan is een fabrieksreset de veiligste manier om alle sporen van malware te verwijderen. Dat doe je via Instellingen > Algemeen > Stel opnieuw in > Wis alle inhoud en instellingen. Je iPhone wordt dan teruggezet naar de oorspronkelijke staat. Omdat alles gewist wordt, verdwijnt ook eventuele malware verdwijnt mee.

Zoals altijd geldt: voorkomen is beter dan genezen

De beste beveiliging blijft een combinatie van gezond verstand en actuele software. Zet automatische updates aan via Instellingen > Algemeen > Software-update > Automatische updates. Zo worden veiligheidslekken gedicht voordat ze misbruikt kunnen worden.

Gebruik op openbare netwerken altijd een VPN, en controleer verdachte links met een analyse-tool voordat je klikt. Wie extra zekerheid wil, kan een beveiligingsapp installeren die phishinglinks en onveilige wifi-verbindingen blokkeert.

Conclusie

Een iPhone is goed beveiligd, maar niet onschendbaar. De meeste risico's ontstaan niet door fouten in iOS, maar door wat jij doet: op een verkeerde link tikken, een uitnodiging openen of een netwerk gebruiken dat niet te vertrouwen is.

Wie zijn toestel up-to-date houdt, links kritisch bekijkt en een VPN gebruikt op openbare wifi, verkleint de kans op misbruik of datadiefstal aanzienlijk. iOS doet veel om je te beschermen, maar waakzaamheid blijft nodig.