Mogelijk heb je enkele draadloze apparaten in huis zoals temperatuursensoren, deurcontactsensoren, stopcontacten of een slimme weegschaal. Door OpenMQTTGateway op een microcontrollerbordje met de juiste hardware te installeren, koppel je al deze apparaten aan je domoticasysteem. Dat kan zowel met bluetooth low-energy en 433MHz-radio als infrarood licht, LoRa of gsm/gprs.

OpenMQTTGateway installeer je op een ESP32, ESP8266 of Arduino. Je sluit dan op je microcontrollerbordje transceivers aan voor 433,92MHz-golven, bluetooth low-energy, infrarood, LoRa of gms/gprs. De software ontvangt data van sensoren die deze protocollen gebruiken en stuurt ze in de vorm van MQTT-boodschappen naar je MQTT-broker. Je domoticasysteem zoals Home Assistant kan die boodschappen dan zo ook oppikken en de sensordata visualiseren.

De mogelijkheden zijn vrij divers omdat je zelf je eigen gateway kunt bouwen. In dit artikel zetten we drie gateways op: een voor bluetooth low-energy en twee voor 433,92MHz-golven. We gaan ervan uit dat je al een MQTT-broker hebt draaien, bijvoorbeeld op een Raspberry Pi. Een populaire broker is Mosquitto, die je rechtstreeks op Raspberry Pi OS kunt installeren, in Docker of als add-on in Home Assistant.

©PXimport

PlatformIO

De betrouwbaarste manier om OpenMQTTGateway te configureren en installeren is met PlatformIO. Hiervoor moet je eerst Visual Studio Code installeren. Open daarna links Extensions (de vier blokjes), zoek naar platformio, klik op PlatformIO IDE / Install.

Daarna komt er in de linkerbalk onderaan een icoontje bij, van PlatformIO. Klik erop en dan op PIO Home / Platforms. Zoek naar espressif en installeer Espressif 32. PlatformIO is nu klaar voor ESP32-projecten.

BLE-gateway

Om een gateway voor bluetooth low-energy (BLE) te maken, heb je maar één component nodig: een ESP32-ontwikkelbordje. De ESP32-microcontroller heeft immers BLE ingebouwd. Je kunt het ook doen met een ESP8266 waarop je een HM10-module voor BLE aansluit, maar een ESP32 werkt beter. Wij gebruikten een Olimex ESP32-Gateway met externe antenne, ethernetpoort en bijbehorende behuizing. Een goedkoper bordje werkt ook, maar dat zal sensoren op een grotere afstand dan niet meer zien.

Open via www.bit.ly/omqttrelease de GitHub-pagina met releases voor OpenMQTTGateway en download daar de nieuwste versie van het bestand Source code (zip). Pak het uit en open de uitgepakte map in PlatformIO (File / Open Folder). Het bestand platformio.ino wordt automatisch geopend.

©PXimport

Configuratie

Het belangrijkste stel je in onder ENVIRONMENT CHOICE: het bordje waarvoor je de code wilt compileren. Dat doe je door de puntkomma (;) voor de juiste regel weg te halen. Voor de Olimex ESP32-Gateway waarbij je ethernet gebruikt, is dat:

default_envs = esp32-olimex-gtw-ble-eth

Sla je wijziging op. Verdere configuratie gebeurt in het bestand User_config.h in de map main. Vul zeker de gegevens in voor de regels MQTT_USER, MQTT_PASS en MQTT_SERVER in. Scrol dan naar de sectie met als titel DEFINE THE MODULES YOU WANT BELOW. Wil je dat de MQTT-boodschappen het formaat gebruiken dat Home Assistant automatisch herkent, haal dan de twee commentaartekens (//) weg in het begin van onderstaande regel en sla je wijzigingen op:

//#define ZmqttDiscovery "HADiscovery"

Installatie

Nu je configuratie in orde is, kun je je ESP32-bordje via usb aansluiten. Klik dan onderaan in de blauwe statusbalk van PlatformIO op het witte pijltje naar rechts. Een andere optie is een terminalvenster te openen in het menu Terminal / New Terminal en dan deze opdracht uitvoeren:

pio run --target upload

Als alles goed gaat, krijg je op het einde in het groen de status SUCCESS te zien en staat OpenMQTTGateway op je ESP32. Als je een foutmelding krijgt dat PlatformIO de poort van je apparaat niet vindt, kijk dan na of je de usb-kabel wel correct hebt aangesloten. Indien dat het geval is, zoek dan op welke UART-chip voor seriële communicatie er in je ESP32-bordje zit. Voor de Olimex ESP32-Gateway is dat bijvoorbeeld de CH341. Die wordt normaal gezien standaard al herkend op Windows, macOS en Linux, maar indien nodig moet je nog een driver installeren.

©PXimport

MQTT-boodschappen

Als je nu je bordje via ethernet op je netwerk aansluit en dan stroom geeft, duurt het niet lang voor het de BLE-pakketten uit de lucht haalt en omzet naar MQTT-boodschappen. Die kun je bekijken in een programma zoals MQTT Explorer. Maak daarin een nieuwe verbinding aan met je MQTT-broker. Vul de juiste hostname en het poortnummer in, en indien nodig een gebruikersnaam en wachtwoord.

Kijk nu onder het MQTT-onderwerp home/OpenMQTTGateway_ESP32_OLM_GTWE/BTtoMQTT. Hier vind je per ontdekt BLE-apparaat een bericht waarvan het onderwerp het MAC-adres van het apparaat is en de boodschap een JSON-string met data zoals:

{"id":"E7:2E:00:B1:38:96","name":"LYWSD02","rssi":-74,"distance":5.270232,"model":"LYWSD02","hum":48}

Ons voorbeeld is een bericht van de Xiaomi Mijia LYWSD02-temperatuursensor, met de huidige waarde voor de luchtvochtigheid ("hum": 48).

Home Assistant

Als je in Home Assistant via Instellingen / Integraties je MQTT-broker hebt toegevoegd en in OpenMQTTGateway de Home Assistant MQTT Discovery hebt ingeschakeld, zal Home Assistant de door je ESP32 ontdekte apparaten automatisch herkennen. Je kunt ze aan je Lovelace-dashboard toevoegen door rechtsboven op het menu-pictogram te klikken (pictogram met de drie streepjes), dan Configureer UI, nog eens op het menu-pictogram en dan Ongebruikte entiteiten.

Home Assistant maakt ook enkele sensoren en schakelaars aan voor speciale MQTT-berichten die OpenMQTTGateway heeft gedefinieerd. Zo is er een binaire sensor gedefinieerd die aangeeft of je gateway verbonden is, en met de schakelaar switch.restart_omg herstart je OpenMQTTGateway op afstand. 

Je kunt nog meer opdrachten via MQTT versturen met MQTT Explorer of een andere MQTT-client. In de documentatie van OpenMQTTGateway’s BLE-gateway vind je hoe je MAC-adressen opneemt op een blacklist of whitelist, de tijd tussen BLE-scans instelt en apparaten met een lage signaalsterkte eruit filtert.

©PXimport

Veilige verbinding met MQTT

Sonoff RF Bridge 433 MHz

Als je nog klassieke draadloze temperatuursensoren in huis hebt of producten van KAKU (KlikAanKlikUit), dan kun je die ook met OpenMQTTGateway moderniseren en aan je MQTT-broker en/of Home Assistant koppelen. Een leuk kant-en-klaar apparaatje hiervoor is de Sonoff RF Bridge 433 MHz. Dit is een bordje met ESP8285-microcontroller (een ESP8266 met 1 MB flashgeheugen ingebouwd) en een extra EFM8BB1-controller die RF-signalen decodeert.

Voor de Sonoff RF Bridge dien je weer de configuratiestappen te doorlopen. Haal in het bestand platformio.ini het commentaarteken (;) weg voor deze regel:

;default_envs = rfbridge

Als je eerder onze stappen voor de Olimex ESP32-Gateway hebt gevolgd, zet je het commentaarteken terug bij de regel voor dat apparaat.

De Sonoff RF Bridge heeft geen ethernet, dus daar dien je wifi in te schakelen. Standaard zet OpenMQTTGateway een hotspot op waarmee je verbindt om de wifi-instellingen in te voeren, maar als je de twee commentaartekens (//) aan het begin van onderstaande regel weglaat, kun je in de regels eronder het SSID en wachtwoord van je wifi-accesspoint instellen:

//# define ESPWifiManualSetup true

De instellingen voor MQTT en Home Assistant Discovery blijven hetzelfde als bij de ESP32-Gateway. Sla je wijzigingen op.

©PXimport

Sonoff RF Bridge flashen

De Sonoff RF Bridge flash je niet zomaar via usb. Daarvoor heb je een seriële usb-naar-TTL-adapter nodig. Open de behuizing van de RF Bridge door onderaan de vier rubberen voetjes te verwijderen: eronder zitten schroeven. Heb je die eruit geschroefd, dan gaat de behuizing open. Haal het printplaatje eruit. Aan de componentenkant zijn de centrale chips bedekt met iets wat een glasplaatje lijkt. Dat is een grote groene led die het logo van Sonoff in de behuizing belicht. Trek het voorzichtig naar boven, waarna de lijm loskomt en de componenten eronder toegankelijk worden.

Je ziet nu een schuifschakelaar. Zet die alvast op OFF. Ernaast zie je een rij pin-gaatjes met de aanduiding SDA, GND, TX, RX, 3V3. Het vierkante gat is 3V3 en de SDA heb je niet nodig. Neem nu een seriële usb-naar-TTL-adapter en zorg dat die op 3,3 V staat. Bij ons model kun je daarvoor een jumper over twee pinnetjes zetten. Sluit vier male/female-jumperwires op de pinnen VCC, GND, RX en TX van de adapter aan. Steek de andere, mannelijke kant van de jumperwires in de gaatjes van de RF Bridge, maar wissel RX en TX om: RX van de adapter gaat naar TX van de RF Bridge en andersom.

Houd nu de pinnen in de RF Bridge goed vast, zodat het contact niet verbreekt, en houd de resetknop naast de micro-usb-poort ingedrukt. Sluit de seriële adapter via usb op je computer aan en laat dan de resetknop lost. Druk daarna in Visual Studio Code onderaan op het pijltje om OpenMQTTGateway naar de RF Bridge te flashen. Als het niet onmiddellijk lukt, controleer dan of alle verbindingen correct zijn aangesloten. Nadat het flashen is gebeurd, verwijder je de jumperwires en zet je de schakelaar weer op ON.

©PXimport

Van radiosignaal naar MQTT

Als je nu de RF Bridge met een usb-kabel voedt, verbindt OpenMQTTGateway met je wifi-netwerk en zo met je MQTT-broker. Als je bijvoorbeeld op een ondersteunde RF-knop drukt of een RF-deurcontactsensor opent, krijg je een overeenkomende MQTT-boodschap. In MQTT Explorer zou je die dan moeten zien in het onderwerp home/OpenMQTTGateway_SRFB/SRFBtoMQTT. De MQTT-boodschap is JSON-code en ziet er als volgt uit:

{"raw":"2B660186042E00E7E5","value":"59365","delay":"1111","val_Thigh":"390","val_Tlow":"1070"}

Dat werkt ook in de andere richting: als je in MQTT Explorer rechts onder het kopje Publish bij Topic de regel home/OpenMQTTGateway_SRFB/commands/MQTTtoSRFB invult en in het tekstveld eronder de boodschap {“value”:1315156} (met json als type), en daarna op Publish klikt, zet de RF Bridge dat om in het overeenkomstige radiosignaal en zendt dat uit.

Home Assistant

Als je in Home Assistant MQTT Discovery hebt ingeschakeld, zullen ook de RF-signalen door Home Assistant worden herkend. De sensor sensor.gatewaysrfb bevat dan de code van het laatst ontvangen signaal, het getal in value dus in de JSON-code van hierboven. In je automatiseringen kun je dan reageren op nieuwe waardes van deze sensor.

Ook hier kun je weer speciale opdrachten via MQTT versturen voor extra flexibiliteit. Bekijk de documentatie van OpenMQTTGateway’s RF-gateways.

Zelfbouw voor 433,92 MHz

De Sonoff RF Bridge ondersteunt standaard maar een beperkt aantal apparaten. Wil je meer flexibiliteit, dan kun je een hardwarehack uitvoeren (zie het kader ‘Hack je Sonoff RF Bridge’). Maar een eenvoudiger manier is een zelfbouwoplossing met de SRX882-ontvanger en de STX882-zender. Beide componenten zijn kleine printplaatjes waarop je alleen nog enkele pinnen en een meegeleverde antenne hoeft te solderen. Het zijn goedkope componenten die je voor enkele euro’s vindt.

We tonen hier hoe je met de SRX822, STX822 en een ESP8266-bordje een 433,92MHz-gateway maakt. Prik de drie bordjes op een breadboard en sluit VCC en GND van de 433,92 MHz-bordjes op 3V3 respectievelijk GND van de ESP8266 aan. Sluit dan DATA van de STX822 (het kleinste bordje, de zender) aan op RX van de ESP8266, en DATA van de SRX822 (het grotere bordje, de ontvanger) aan op D3 van de ESP8266.

©PXimport

Hack je Sonoff RF Bridge

©PXimport

Configuratie voor 433,92 MHz

Voor de configuratie heb je nu meerdere mogelijkheden: RF (RCSwitch), RF2 of pilight. De ontwikkelaars zijn ook met een extra mogelijkheid bezig, rtl_433. Bekijk in de documentatie welke configuratie welke apparaten ondersteunt. Zo werkt RF2 voor KAKU (KlikAanKlikUit) en pilight ondersteunt allerlei draadloze temperatuursensoren.

Voor pilight verloopt dit als volgt. Schakel in platformio.ini deze regel in:

default_envs = nodemcuv2-pilight

In User_config.h kun je dezelfde wifi-configuratie als hiervoor voor de Sonoff RF Bridge gebruiken. Het flashen is eenvoudig: sluit het ESP8266-bordje via de micro-usb-kabel aan op je pc en upload dan de code naar het bordje.

Ontvang draadloze sensoren

Als je nu bijvoorbeeld een ondersteunde deurcontactsensor opent, ontvangt de SRX822 dit radiosignaal en stuurt het dat door via MQTT. Het resultaat vind je in een MQTT-boodschap met als onderwerp home/OpenMQTTGateway_ESP8266_Pilight/PilighttoMQTT. De inhoud daarvan is een JSON-tekst zoals het volgende:

{"message":{"id":861780,"unit":9,"state":"opened"},"protocol":"arctech_contact","length":"861780","value":"861780","repeats":2,"status":2}

Aan het id en de unit onderscheid je verschillende deurcontactsensoren van elkaar. Voor andere apparaten ziet de JSON-code er anders uit. Zo zal een temperatuursensor geen onderdeel state hebben, maar temperature en humidity.

Zend radiosignalen

Ook in de andere richting werkt dit: je kunt een MQTT-boodschap uitsturen, waarna OpenMQTTGateway die oppikt en omzet in een radiosignaal. Test dat uit in MQTT Explorer door te publiceren op het onderwerp home/OpenMQTTGateway_ESP8266_Pilight/commands/MQTTtoPilight. De boodschap die je daar invult, is een MQTT-code van de volgende vorm:

{"message":{"systemcode":12,"unitcode":22,"off":1},"protocol":"elro_400_switch"

Als alles goed gaat, kun je zo op afstand draadloze schakelaars controleren. Let op: deze radiosignalen zijn niet versleuteld, dus iedereen in de buurt met een eigen OpenMQTTGateway-gateway of een andere installatie met 433,92MHz-zender kan dezelfde opdrachten geven!

OTA-updates

OpenMQTTGateway heeft standaard al de mogelijkheid voor over-the-air-updates (OTA) ingebouwd. Zodra de firmware op je bordje staat, kun je zo vanuit PlatformIO updates via het netwerk naar je bordje uploaden. Het best kopieer je de sectie met de omgeving van je bordje uit platformio.ini en plaats je deze in een bestand met de naam production_env.ini. Daaraan voeg je dan enkele opties toe voor de OTA-functionaliteit. Voor de Olimex ESP32-Gateway ziet dat er als volgt uit:

[platformio]

default_envs =

esp32-olimex-gtw-ble-eth-ota

[env:esp32-olimex-gtw-ble-eth-ota]

platform = ${com.esp32_platform}

board = esp32-gateway

board_build.partitions = min_spiffs.csv

lib_deps =

${com-esp.lib_deps}

${libraries.ble}

build_flags =

${com-esp.build_flags}

'-DZgatewayBT="BT"'

'-DLED_INFO=33'

'-DLED_INFO_ON=1'

'-DESP32_ETHERNET=true'

'-DGateway_Name="OpenMQTTGateway_ESP32_OLM_GTWE"'

upload_protocol = espota

upload_port = 192.168.0.243

upload_flags =

--auth=OTAPASSWORD

--port=8266

upload_speed = 512000

monitor_speed = 115200

Hierin duid je eerst de standaardomgeving aan. Daarna heb je de omgeving voor je ESP32-Gateway, maar met enkele extra’s: we definiëren als uploadprotocol espota, met als uploadpoort het ip-adres van de ESP32 en dan nog enkele flags, zoals het OTA-wachtwoord dat in User_config.h staat ingesteld, en de poort waarop het uploaden gebeurt. Upload je nu de code opnieuw, dan gebeurt dat niet via de usb-kabel (die hoeft zelfs niet aangesloten te zijn), maar via het netwerk.

©PXimport

Toch maar professioneel laten doen?

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een betaalbare printer met navulbare inktreservoirs? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Epson EcoTank ET-2860

De scherp geprijsde Epson EcoTank ET-2860 is gegarandeerd een goede aankoop. Deze all-in-one-printer is op het moment van schrijven goedkoper dan ooit. Bovendien sleepte dit product onlangs het Beste Koop-predicaat van de Consumentenbond in de wacht. Volgens de Japanse fabrikant bespaar je met de EcoTank ET-2860 tot negentig procent op de inktkosten ten opzichte van een reguliere printer met cartridges. Er is een flessenset bijgesloten, zodat je meteen aan de slag kunt. Hiermee vul je de vier beschikbare kleuren zonder morsen na. Aan de voorzijde kun je het actuele inktniveau aflezen.

Dankzij een hoge printresolutie van 5760 × 1440 dpi leent de EcoTank ET-2860 zich goed voor het afdrukken van foto's. Dat kan in verschillende formaten, bijvoorbeeld 15 × 10 (randloos) en 20 × 13 centimeter. De geïntegreerde scanner ondersteunt een respectabele resolutie van 2400 × 1200 dpi. Daarnaast maak je met dit apparaat eventueel kopietjes. Als je de printer op wifi aanmeldt, voer je vanaf elke computer, tablet en smartphone afdruktaken uit. Voor een bekabelde aansluiting gebruik je als alternatief de usb-poort.

Epson EcoTank ET-4800

Als je geregeld meerdere paperassen scant of kopieert, is de Epson EcoTank ET-4800 een goede keuze. Bovenop bevindt zich namelijk een houder voor automatische documentinvoer. Leg hierin maximaal dertig A4'tjes van pakweg een verslag of rapport. De vellen worden vervolgens een voor een gescand of gekopieerd. Hierdoor hoef je niet elk A4'tje eigenhandig op de glasplaat te leggen. Een pluspunt is dat je de EcoTank ET-4800 zowel draadloos als bekabeld op jouw (thuis)netwerk kunt aansluiten. Op die manier kun je vanaf elk (mobiel) apparaat afdruktaken starten.

Met de bijgesloten flessenset kun je wel een tijdje vooruit. De fabrikant claimt dat de inhoud hiervan overeenkomt met maximaal 72 cartridges. Ga uit van ongeveer 4500 pagina's in kleur. Net zoals de meeste Epson-printers ondersteunt ook dit exemplaar een maximale resolutie van 5760 × 1440 dpi. Je kunt dus foto's scherp uitprinten. Gebruik je fotopapier van 15 × 10 centimeter, dan hebben de uitgeprinte kiekjes geen witranden. Tot slot is er ook nog een fax ingebakken.

HP Smart Tank 5107

Deze prijsvriendelijke inkttankprinter van HP neemt nauwelijks ruimte in beslag, want de Smart Tank 5107 meet slechts 43,5 × 15,7 × 36,2 centimeter. Plaats hem bijvoorbeeld in een kast of op het hoekje van je bureau. Ondanks het compacte formaat hebben de vier navulbare inktreservoirs een gezamenlijke capaciteit van duizenden pagina's. Verder kun je tot zo'n honderd vellen in de papierlade kwijt. De maximale afdrukresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi. Je print foto's in een formaat van maximaal 29,7 × 21 centimeter zonder witranden.

De Smart Tank 5107 heeft een wifi-adapter. Zodra je het apparaat met het thuisnetwerk verbindt, kun je vanaf een willekeurige computer, tablet of smartphone afdrukken. Je hoeft hiervoor niet per se de print-app van HP te installeren. Deze all-in-one-printer kan namelijk overweg met Apple AirPrint en Mopria. Hierdoor benader je de Smart Tank 5107 rechtstreeks vanuit het menu van jouw mobiele toestel. Voor een rechtstreekse verbinding met een pc of laptop is er ook nog een usb-poort beschikbaar.

Lees ook: Mobiel printen vanaf je smartphone of tablet: zo werkt het

HP Smart Tank 7605

De HP Smart Tank 7605 heeft erg veel te bieden. Zo ondersteunt deze all-in-one-printer automatisch dubbelzijdig afdrukken. Zeker wanneer je regelmatig lange documenten uitprint, bespaar je op het papierverbruik. Kopieer of scan je weleens een stapeltje documenten? In dat geval komt de automatische documentinvoer voor maximaal 35 A4'tjes goed van pas. Maak op die manier in één klap een (digitale) kopie. De bovenzijde bevat diverse aanraaktoetsen. Start hiermee bijvoorbeeld een scan- of kopieertaak. Dankzij een respectabele resolutie van 4800 × 1200 dpi is de Smart Tank 7605 voor fotoafdrukken een goede keuze. Er is ook nog een fax ingebouwd.

Fijn is dat de inkttankprinter met 2,4GHz- en 5GHz-netwerken uit de voeten kan. Hiermee vergroot je de kans op een stabiele draadloze verbinding. Je kunt trouwens ook een internetkabel in de netwerkpoort prikken. Dankzij AirPrint-ondersteuning maak je vanaf een iPhone, iPad of ander geschikt Apple-apparaat rechtstreeks printjes. Op andere mobiele apparaten kun je de gebruiksvriendelijke HP Smart-app installeren. Mooi meegenomen is de ruime invoerlade voor maximaal 250 vellen. Voorkom zo dat je steeds papier moet bijvullen.

Canon PIXMA G550

Voor (hobby)fotografen is de Canon PIXMA G550 een uitstekende kandidaat. In tegenstelling tot de andere besproken inkttank-printers heeft dit exemplaar niet vier, maar zes navulbare inktreservoirs. Naast zwart, cyaan, magenta en geel zijn er 'vakjes' voor grijze en rode inkt beschikbaar. Daardoor hebben fotoafdrukken natuurgetrouwe kleuren. Canon belooft dat je met een enkele flessenset maar liefst 3800 kiekjes in een standaardformaat van 15 × 10 centimeter kunt afdrukken. Let op: je kunt met deze fotoprinter niet kopiëren en scannen. Op de iets duurdere Canon PIXMA G650 zijn deze functies wél beschikbaar.

Een voordeel is dat de uitgeprinte kiekjes geen witrand hebben. Zelfs fotoafdrukken op A4-formaat zijn randloos. De maximale afdrukresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi. Je kunt de PIXMA G550 met wifi verbinden en vervolgens vanaf een computer, tablet, smartphone of geschikt fototoestel afdrukken. Ondersteuning voor AirPrint en Mopria is ingebakken, waardoor je de Canon PRINT-app in feite links kunt laten liggen. Print in plaats daarvan gewoon vanuit de standaardmenu's van je smartphone of tablet.

De Apple AirPods zijn razend populaire draadloze oordoppen, de Apple TV is dan weer een geslaagde mediaspeler. Voeg de twee samen en je kunt films, tv-series en games beleven in meeslepend 3D-ruimtelijke audio. Dit is hoe je dat doet!

In dit artikel hebben we het over de Ruimtelijke audio-ervaring die je kunt beleven als je bepaalde oordoppen of koptelefoons aan een Apple TV koppelt. Het is enorm indrukwekkend, met geluidseffecten die driedimensionaal rond je worden afgespeeld. Net als in de bioscoop, maar dan bij je thuis. Het werkt even goed of beter dan een soundbar, en is ideaal voor wie alleen tv-kijkt en echt ondergedompeld wil worden in de actie.

Wat kun je verwachten?

Ruimtelijke audio is niet helemaal hetzelfde als Dolby Atmos en ander surroundgeluid. Maar het doel is wel hetzelfde: jezelf onderdompelen in een geluidsbubbel waarbij bijvoorbeeld geluidseffecten van een film 360 graden om je heen te horen zijn. De AirPods voegen daar bovendien headtracking aan toe, waarbij het geluid aan het scherm wordt 'verankerd'. Hierdoor blijven onder meer dialogen altijd uit het beeld komen, wat de kijkervaring realistischer maakt.

Wat heb je nodig?

Ruimtelijke audio (of Spatial Audio) is een Apple-technologie voor hoofdtelefoons die ingebouwd is in de AirPods 3, AirPods 4 (beide modellen) en alle AirPods Pro. Ook de over-ear AirPods Max-hoofdtelefoon is ermee uitgerust. Ruimtelijke audio is er ook bij de Beats Fit Pro, de Beats Studio Pro of de Beats Solo 4. Je hebt dus een van deze toestellen nodig. Om het eenvoudig te houden, spreken we verder in dit artikel alleen over 'AirPods'.

©Apple

Daarnaast moet je beschikken over een Apple TV 4K (alle versies); de nagenoeg identieke Apple TV HD is helaas niet geschikt. Hier ontdek je hoe je het verschil kunt zien. De Ruimtelijke audio-functie is al even beschikbaar, maar voor alle veiligheid kun je via de Instellingen het best even je Apple TV updaten naar de nieuwste versie van tvOS.

©Jamie Biesemans

Hoe moet je alles instellen?

Apple heeft het heel eenvoudig gemaakt om je AirPods met een Apple TV te verbinden. Schakel eerst de Apple-mediaspeler in. Als het hoofdscherm alle apps toont, open je het doosje van je AirPods (of schakel je de hoofdtelefoon in). Bijna onmiddellijk verschijnt er in de bovenhoek een melding. Druk je op de knop met het tv-icoon, dan wordt het geluid van je Apple TV afgespeeld via je oortjes of koptelefoon. Ben je net te laat om de melding te bevestigen? Dan druk je lang op de tv-knop op de Apple-remote en kies je Audio. Hier zie je een lijst van AirPlay-speakers én als het goed is ook je AirPods. 

©Apple

Ruimtelijke audio wordt standaard ingeschakeld. Maar als je zelf in de opties wilt duiken, dan kan dat. Druk opnieuw lang op de tv-knop en klik op het pictogram van de hoofdtelefoon of oortjes (net rechts van de klok). Je ziet dan verschillende opties in een lijst, terwijl de content verder speelt. Zo kun je ook tijdens het bekijken van een film ruisonderdrukking of gespreksdetectie instellen. Iets lager zie je een pictogram van de actieve app (bijvoorbeeld Netflix of Disney+) en in welke kwaliteit audio wordt aangeleverd (bijvoorbeeld Dolby Atmos). Je kunt dan Ruimtelijke audio instellen, met of zonder headtracking. De optie Vast wil zeggen dat je ruimtelijke audio krijgt zonder hoofdtracking. 

©Jamie Biesemans

Welke apps bieden Ruimtelijke audio? 

Niet alle apps en diensten ondersteunen Ruimtelijke audio, maar de meerderheid wél. Nagenoeg alle streamingdiensten, waaronder Netflix, HBO Max en Disney+, bieden deze optie. Via Apple Music op je Apple TV kun je ook veel muziek in surround beleven. Daarnaast zijn er games die het ondersteunen, wat heel fijn werkt. Is de audio die de app levert toch in stereo (bijvoorbeeld oudere muziek), dan kun je nog altijd van ruimtelijke audio genieten door in de Instellingen te kiezen voor Maak stereo ruimtelijk.

©Apple

Zo personaliseer je Ruimtelijke audio

Om geluid realistisch om je heen te creëren, gebruikt het algoritme achter de Ruimtelijke audio-functie een model van het hoofd van een mens. Dat werkt meestal prima. Maar je kunt de ervaring nog natuurlijker maken door het algoritme informatie te geven over jezelf (onder meer over je hoofd- en oorvorm). Dat gebeurt via beelden gemaakt met een TrueDepth-camera. Zo'n camera vind je op recente iPhones (vanaf de iPhone X) waarop minstens iOS 16 draait. 

Het instellen van Gepersonaliseerde ruimtelijke audio doe je door de Instellingen op een geschikte iPhone te openen. Tik op je AirPods of AirPods Pro. Ook de Beats Fit Pro, Beats Solo 4 of Beats Studio Pro zijn compatibel met deze functie. Je ziet vervolgens de optie Gepersonaliseerde ruimtelijke audio. Selecteer dit en kies daarna Personaliseer ruimtelijke audio. Er verschijnt een stappenplan waarbij gevraagd wordt om je gezicht op een afstand van 30 cm in beeld te brengen. Daarna moet je langzaam je hoofd heen en weer bewegen om een afbeelding te maken van je oren. Het klinkt misschien wat merkwaardig, maar met deze informatie kan het Ruimtelijke audio-algoritme een betere inschatting maken van hoe je exact hoort.