De Aqara Video Doorbell G4 biedt toegang tot veel handige functies en komt standaard met een gong (en tevens wifi repeater), maar heeft niet altijd de basis op orde. Dat vermoeilijkt het gebruik niet alleen, ook kan het zijn dat je sommige functies mist. Het apparaat kost 119,99 euro.

Wanneer je een korte blik werpt op de specificaties van de Aqara Video Doorbell G4, dan kom je wellicht tot de conclusie dat je te maken hebt met een overcomplete videodeurbel. Want de lijst is indrukwekkend voor de prijs van 119,99 euro. Zo neemt het apparaat beelden op in full hd (1080p), heeft die een brede kijkhoek van 162 graden en biedt die een avondmodus aan (waarmee de camera automatisch overschakelt op zwart-wit wanneer het donker wordt). Ook is er, haast vanzelfsprekend, tweewegcommunicatie (via de microfoon en speaker) en ondersteuning voor micro-sd-kaarten.

Lees ook: wat mag een slimme deurbel filmen?

Aqara levert het pakket compleet aan. Naast de videodeurbel treffen we ook een gong (en tevens wifi repeater) aan, naast een Philips-schroevendraaier, een wig (in een hoek van twintig graden), schroeven en ankers, een usb-a-naar-usb-c-kabel en zes AA-batterijen. Het apparaat het die zes batterijen nodig wanneer je niet van plan bent om hem aan de standaard deurbelbekabeling te koppelen. De fabrikant belooft een accuduur van ruim vier maanden, maar dat hangt van het gebruik af. Waarom Aqara niet voor een interne, oplaadbare accu koos, is ons echter een raadsel.

Het fijne aan batterijen gebruiken is dat je ze kunt vervangen wanneer nodig, en dat je de deurbel direct kunt gebruiken na de installatie. Maar het nadeel is dat je dat altijd batterijen achter de hand moet hebben wanneer de huidige leeg zijn. Interne accu’s kunnen dat probleem deels opvangen, door hem tijdig op te laden. Als ik mijn Ring-deurbel moet opladen, dan doe ik dat ’s nachts, wanneer er toch niemand aanbelt. Dat werkt toch een stuk prettiger dan rommelen met batterijen. Je kunt oplaadbare batterijen ook in de nacht opladen, maar het blijft toch een beetje aanmodderen.

Aqara Video Doorbell G4 installeren ging moeizaam

Dat is niet de enige bedenking die vrij snel naar boven kwam. De Aqara Video Doorbell G4 ondersteunt namelijk alleen wifi op 2,4 GHz. Dat leverde veel problemen op. Hoewel mijn Google Wifi-netwerk zowel 2,4 als 5 GHz ondersteunt, lukte het de deurbel maar niet om een verbinding te maken. Ik heb een hotspot moeten aanmaken op mijn smartphone, met dezelfde naam en hetzelfde wachtwoord als mijn thuisnetwerk, waarna ik via een tablet verbinding kon maken met dat tijdelijke netwerk. In de hoop dat de deurbel automatisch zou overschakelen zodra ik de hotspot uitschakelde.

En ja, dat lukte uiteindelijk, maar het heeft wel wat uren gekost om op die conclusie uit te komen. Wellicht loop je niet tegen dezelfde problemen aan wanneer je de Aqara Video Doorbell G4 aanschaft, maar houd er dus rekening mee dat het installeren een flinke drempel kan opwerpen. Bovendien moet je weten dat de deurbel zelf geen wifi aan boord heeft: de verbinding loopt via de meegeleverde gong. Normaliter moet je dergelijke producten los aanschaffen; maar bij de Aqara-deurbel zit die er dus bij, omdat het eigenlijk een verplicht onderdeel van de setup is.

In de gong zit geen accu, dus je moet hem zelf van een (usb-)stekker voorzien. De geluiden die uit het apparaatje komen kunnen vrij hard ingesteld worden. Plus, dit is ook de plek waar je de micro-sd-kaart in drukt. Die zit niet in de deurbel zelf. Wanneer iemand de Video Doorbell G4 steelt, dan ben je dus niet meteen je beelden kwijt; daar is dan weer goed over nagedacht. Het voordeel van de micro-sd-kaart is dat je geen abonnement voor een cloudopslag hoeft af te nemen. Niet dat je daar over na hoeft te denken, want je hebt met dit product toegang tot zeven dagen gratis cloudopslag.

Veel slimme functies aan boord, maar…

De Aqara Video Doorbell G4 biedt veel slimme functies aan, zoals optionele gezichtsherkenning en rondhangende mensen. Je krijgt overal direct een notificatie van, ook wanneer er iemand aanbelt of langsloopt. Verbinding maken met het live beeld duurt dan even, maar dat is niet vreemd voor slimme deurbellen die op batterijen werkt. De opties voor de bewegingsmelder zitten heel goed verstopt in de app, achter een vreemde vertaling. Dat is iets waar de app sowieso veel last van heeft, waardoor je dus waarschijnlijk andere dingen ook niet snel kunt vinden.

Tijdens de testperiode heeft Aqara al veel updates uitgebracht die het systeem (vaak ook achter de schermen) verbeterden, dus hopelijk pakt het bedrijf zoiets simpels snel aan. Uniek aan dit model is de ondersteuning voor Apple HomeKit, naast de standaardopties voor Amazon Alexa en Google Home. De slimme speakers die je mogelijk al hebt staan, kunnen ook dienstdoen als gong. Je kunt bovendien de live stream van het beeld in apps van de genoemde partijen bekijken.

Naast Apple HomeKit is er ondersteuning voor Apple Secure Video, een beveiligd onderdeel van de Apple-cloud. Er zijn bar weinig slimme deurbellen die op batterijen werken die dergelijke functies ondersteunen; zit je dus in het ecosysteem van Apple, dan is deze Aqara misschien wel iets voor jou. Je kunt de beelden op een Apple TV-mediaspeler bekijken, de Apple HomePod als gong gebruiken en hebt toegang tot allerlei HomeKit-opties, zoals activiteitenzones, automatiseringen en meer. Sommige functies, meldingen voor dieren en pakketten, werken niet zonder HomeKit.

Onoverzichtelijke app, redelijke beeldkwaliteit

Voordat je er echter achter komt wat wel of niet kan (of met welk platform) ben je echter een middag of twee verder. Want de standaard Aqara-interface voor slimme deurbellen is vrij rommelig en onoverzichtelijk. Beelden bekijken is geen probleem; maar wanneer je de instellingen wil aanpassen, dan moet je soms graven en zoeken op onverwachte plekken. Zo hebben we wat problemen met gekozen termen. De optie Album laat alle opgeslagen beelden in de cloud zien bijvoorbeeld, terwijl Playback de lokale opties presenteert. Als je het weet, is het geen probleem meer, maar oh boy.

De beeldkwaliteit is op z’n best redelijk te noemen. Dankzij de beeldverhouding van 16:9 kun je goed in de breedte zien, maar je ziet een eventueel geleverde pakketje niet liggen. Daarnaast is er geen support voor high dynamic range, waardoor het soms moeilijk is om zelf personen te herkennen (terwijl de deurbel dat wel prima doet). Vooral wanneer het buiten zonnig is, heeft de camera moeite met duidelijke beelden weergeven. Details zijn niet altijd goed zichtbaar, omdat ze lucht zo fel in beeld gebracht wordt, bijvoorbeeld. Ook komen we redelijk wat artefacten tegen.

Toegegeven, die kom ik ook wel eens tegen op de Ring Video Doorbell 4 die ik dagelijks gebruik, maar de algemene beeldkwaliteit is beter vanwege hdr-ondersteuning. Bovendien is de indeling van de app logischer en kloppen de vertalingen gewoon. Verder lijken de beelden aan de zijkant last te hebben van een fish-eye-effect, maar dat stoort niet enorm. Over het algemeen is de beeldkwaliteit – ondanks de minpunten – goed en duidelijk genoeg voor deze prijs, aangezien je gewoon te zien krijgt wat er precies gebeurt aan de voordeur.

Conclusie: Aqara Video Doorbell G4 kopen?

Ondanks het feit dat de Aqara Video Doorbell G4 een aantal functies aanbiedt die redelijk uniek zijn op dit prijspunt (en daar ook geen extra geld voor vraagt), kunnen we het apparaat niet aan iedereen aanbevelen. Ben je iemand die al gebruikmaakt van het Apple-ecosysteem voor je smarthome en wil je een goedkopere deurbel uitproberen? Dan kan de G4 net precies genoeg aanbieden voor een fijne ervaring, omdat er verder weinig opties zijn. Maar als ik kijk naar de markt in het algemeen, dan wordt het toch wel lastiger. Veel functies zijn namelijk gekoppeld aan Apple HomeKit.

En los daarvan: sommige functies zijn dan weer niet beschikbaar (zoals hdr). Vooral de gratis cloudopslag van een week kan een doorslaggevende factor zijn, en het feit dat je er meteen een gong bij krijgt. Het grote nadeel van die gong: wanneer die kapotgaat, dan kun je niet meteen een nieuwe kopen. Hij is namelijk vanuit de doos gekoppeld aan de deurbel. Al met al heeft de Aqara Video Doorbell G4 last van een hoop vreemde designkeuzes, en een onoverzichtelijke app, waardoor je wellicht beter elders kunt kijken.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

In dit artikel bekijken we verschillende AI-risicozones. Wat is bijvoorbeeld de milieu-impact van AI? Hoe betrouwbaar zijn de antwoorden van chatbots? Wat als synthetische media (alles wat met AI wordt gemaakt) niet meer van echt te onderscheiden zijn? En hoe beïnvloeden AI-systemen onze economie, privacy en ons denkvermogen? De grens tussen mens en machine vervaagt.

Dit artikel is bedoeld voor wie voorbij de hype wil kijken en wil begrijpen wat er op het spel staat. Elk onderdeel behandelt een specifiek risico, met voorbeelden en toepassingen. Zo krijg je een goed beeld van de schaduwkanten van AI. Niet om de technologie af te wijzen, maar om er bewuster en verantwoordelijker mee om te gaan.

Ecologische voetafdruk

Hoewel AI vaak als iets immaterieels en 'in de cloud' wordt voorgesteld, is de milieu-impact allesbehalve onzichtbaar. De menselijke hersenen verbruiken continu ongeveer 20 watt, vergelijkbaar met een gloeilampje. Daarmee worden 86 miljard neuronen en duizenden synapsen per neuron gevoed.

Grote taalmodellen als GPT of Gemini vragen daarentegen enorm veel rekenkracht. De trainingsfase kan duizenden MWh vereisen en miljoenen liters water voor koeling, afhankelijk van het datacenter en de gebruikte hardware. Ook het gebruik (inferentie) is belastend: elke prompt/antwoord-interactie bij modellen uit deze klasse vraagt energie en koeling aan de serverzijde.

AI heeft dus een stevige ecologische voetafdruk. Tegelijk worden oplossingen ontwikkeld, zoals restwarmtehergebruik, luchtkoeling in plaats van waterkoeling, meer hernieuwbare energie en efficiëntere modellen. Denk aan compacte taalmodellen, zoals TinyML, quantisatietechnieken (kleinere getallen en minder geheugen) en lokaal draaiende AI's (edge AI).

©(c) Wikipedia, CC BY-SA

Hallucinaties

AI-chatbots doen de gebruiker graag een plezier. Daarbij zijn ze opvallend overtuigend, ook wanneer ze onzin produceren, oftewel wanneer ze hallucineren.

Hallucinaties kunnen ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer juristen verwijzen naar niet-bestaande wetsartikelen of wanneer medische informatie klakkeloos wordt overgenomen. Controleer gevoelige informatie daarom altijd via meerdere bronnen. Doe dit zeker bij gevoelige of complexe thema's. Weet ook dat AI-modellen zich vaak verontschuldigen als je teruggeeft dat er een fout is gemaakt. Vervolgens herhalen ze zich doodleuk.

Hallucinaties zijn hardnekkiger bij fenomenen als data- en conceptdrift. Bij het eerste herkent het model je eigen input minder goed doordat de vorm afwijkt van de trainingsinput. Bij het tweede is de inputvorm hetzelfde gebleven, maar is de betekenis inmiddels veranderd. Meer weten over datadrift en conceptdrift.

Verder kan het model te veel details uit trainingsdata opnemen en zo irrelevante informatie meenemen (overfitting). Of omgekeerd: onvoldoende zinvolle data gebruiken (underfitting). Ook deze fenomenen kunnen het hallucineren versterken.

Bias en manipulatie

AI-modellen krijgen enorme datahoeveelheden van het internet als input. Deze zijn zelden neutraal, waardoor vooroordelen of een westers wereldbeeld in het leerproces sluipen. Dat zorgt voor vertekening of bias (vooringenomenheid). AI-modellen kunnen bijvoorbeeld vrouwen aan zorgberoepen linken en mannen aan leidinggevende functies, of etnische groepen benadelen bij risicobeoordelingen.

Bias is niet alleen maatschappelijk, maar ook technisch. Een model leert niet alleen wat er ín de data staat, maar ook hoe die data zijn verdeeld. Als een bepaalde bron oververtegenwoordigd is, of als een schrijfstijl vaker voorkomt, dan krijgt dat automatisch meer gewicht. De architectuur en trainingsmethode versterken die patronen. Daardoor kunnen antwoorden die objectief lijken toch subtiel een voorkeur bevatten.

Interessant is ook dat onderzoekers political compass-testvragen voorlegden aan grote AI-taalmodellen (LLM's). De conclusie: zowat alle LLM's situeren zich in het links-economische, sociaal-libertaire kwadrant. Besef dat ook deze testvragen een vooroordeel (kunnen) bevatten, wat aantoont hoe moeilijk het is bias correct te beoordelen.

Nog problematischer wordt het bij manipulatie, wanneer deze bias opzettelijk in het model zit. Denk aan AI-toepassingen in advertenties die inspelen op angsten of overtuigingen. Algoritmische sturing kan bovendien gemakkelijk tot gelijkgezinde groepen (echo chambers) en polarisering leiden.

Omdat AI-modellen zo complex zijn, is vaak onduidelijk hoe de output tot stand komt (de black box). Dit vergroot de transparantiebehoefte en verklaart waarom veel wetenschappers pleiten voor explainable AI, of LLM's en AI-algoritmen opensource willen maken.

Synthetische media

De term synthetische media verwijst naar beelden, audio of tekst die volledig of deels AI-gegenereerd zijn. Denk aan deepfakes, nagebootste stemmen of automatisch gegenereerde nieuwsartikelen. Zulke toepassingen lijken creatief en handig, je maakt bijvoorbeeld een marketingvideo zonder camera of acteurs, maar de keerzijde is zorgwekkend.

Deepfakes kunnen personen dingen laten zeggen die zo zijn uitgesproken. Andersom kunnen echte beelden als deepfake worden afgedaan, ook wel 'the liar's dividend' genoemd. Deepnudes (gefingeerde naaktbeelden) kunnen dan weer gebruikt worden voor wraakporno.

Deze technologieën maken ook nepnieuws: desinformatie waarbij feiten doelbewust worden verdraaid. Dit tast het vertrouwen in communicatie en bewijsvoering aan en doet steeds meer mensen geloven in de maakbaarheid van de realiteit. Wat echt is, hangt vooral af van hoe je deze zelf vormgeeft. Feit en fictie raken verstrengeld, waardoor we belanden bij concepten als alternate truth en postrealiteit. Daarin wegen perceptie, gevoel en overtuiging zwaarder dan feiten. Synthetische media vragen daarom niet alleen om kritische blik, maar mogelijk ook om watermerken en regulering.

Zelfbevlekking

AI-modellen gebruiken vrijwel alle beschikbare internetbronnen als trainingsmateriaal. Omdat generatieve AI zelf steeds meer online content produceert, gebruiken modellen ook hun eigen output opnieuw. Zo ontstaat een zichzelf versterkende kringloop waarbij AI zich voedt met AI-gegenereerde inhoud. Deze vorm van zelfbevlekking verhoogt het risico op kwaliteitsverlies in digitale content, ook wel slop of enshittification genoemd.

AI genereert output namelijk op basis van patronen, niet vanuit betekenis of intentie. Als deze patronen ook nog eens uit andere AI-bronnen komen, ontstaat een neerwaartse spiraal met nauwelijks nuancering en steeds herhaalde ideeën. Hierdoor verhoogt ook het risico op hallucinaties en bias en de mens raakt out-of-the-loop. Op termijn dreigt model collapse: AI-modellen worden minder intelligent naarmate ze vaker op eigen output trainen.

Sommigen spreken van een zombie-internet. Zo blijkt inmiddels al zeker vijf procent van de nieuwe Engelstalige Wikipedia-inhoud AI-gegenereerd te zijn. Bovendien nemen mensen typische AI-taal, met herkenbare woordkeuzes, steeds vaker over. Om deze dynamiek te doorbreken, moeten menselijke input en creativiteit centraal blijven staan in het AI-trainingsproces.

Auteursrecht

AI roept fundamentele vragen op rond auteursrecht. Modellen worden getraind op grote hoeveelheden tekst, beeld en audio zonder dat makers altijd toestemming hebben gegeven. Dit leidt tot discussies over schending van auteursrecht.

Er lopen inmiddels meerdere rechtszaken tegen AI-bedrijven. Het gaat onder meer om claims rond ongeoorloofd gebruik van beschermde werken voor training en ongewenste herhaling van fragmenten in AI-output. Bedrijven worden daardoor steeds bewuster van licenties, databescherming en toestemmingseisen.

De VS en Europa hanteren verschillende juridische kaders. In de VS wordt soms gesproken van 'fair use' bij transformatief gebruik, terwijl Europa zich baseert op strengere richtlijnen en opt-out-mechanismen via het TDM-AI-protocol.

AI-output roept ook andere auteursrechtelijke vragen op. Wie is bijvoorbeeld de auteur van een AI-tekening? Is dat de modelontwikkelaar, de gebruiker of niemand? AI kan ook onbedoeld tekst- of beeldfragmenten uit het trainingsmateriaal overnemen, met mogelijk plagiaat. Er bestaat dus een juridische grijze zone en er is behoefte aan duidelijke regelgeving, aangepast aan de AI-evoluties.

Privacy

AI kan verder een bedreiging voor onze privacy vormen. In China zie je dit scherp: gezichtsherkenning en camera's ondersteunen er een sociaal kredietsysteem. Burgers worden continu gevolgd. Wie een overtreding begaat, riskeert sancties.

Ook in het Westen ontstaan zorgwekkende trends. Het Amerikaanse bedrijf Clearview AI bijvoorbeeld bouwt een databank met miljarden gezichten, geplukt uit sociale media en websites, zonder toestemming van de betrokkenen. Beveiligingsbedrijven gebruiken deze beelden om burgers te identificeren, nagenoeg zonder controle.

Een bijkomend gevaar is dat je zelf te veel prijsgeeft. Steeds meer AI-tools gebruiken bijvoorbeeld Retrieval-Augmented Generation (RAG), waarbij je eigen of andere data kunt uploaden voor betere antwoorden. Maar wie garandeert dat deze informatie niet elders wordt opgeslagen of hergebruikt?

Daarnaast ondermijnt AI je informatievrijheid via filterbubbels. Algoritmen tonen vooral inhoud die aansluit bij eerdere voorkeuren, waardoor je blik vernauwt en confirmation bias toeneemt: je vertrouwt vooral informatie die je bestaande overtuiging bevestigt. Gecombineerd met micro-targeting, waarbij je gericht wordt beïnvloed met politieke of commerciële boodschappen, ontstaan risico's op manipulatie.

Geestelijke ontwikkeling

Steeds meer AI-tools nemen cognitieve taken over: ideeën bedenken, teksten samenvatten of wiskundeproblemen oplossen. Dit is handig, maar geeft ook risico's. Als je brein weinig wordt uitgedaagd, komt je mentale ontwikkeling in het gedrang.

Vooral jongeren (digital natives) zijn kwetsbaar. Schoolopdrachten worden sneller aan AI-bots uitbesteed dan zelf uitgewerkt. Daardoor oefenen ze minder op formulering, redenering en foutcorrectie, wat juist belangrijk is voor de intellectuele groei.

Dit daagt ook het onderwijs uit, bijvoorbeeld wat betreft lesmethodes. Mogelijk biedt een aanpak als flip the classroom enig soelaas: leerlingen bereiden thuis (met hulp van AI) de leerstof voor en in de klas worden samen oefeningen gemaakt en besproken.

Bovendien zijn AI-antwoorden vaak vlot geschreven, maar missen ze nuance of tegenstrijdige ideeën. Wie zijn denkproces voortdurend daaraan spiegelt, loopt het risico op vervlakking van mening en expressie.

AI-bots creëren ook onrealistische sociale verwachtingen. Ze zijn vaak opvallend geduldig en meegaand, wat mensen minder sociaal vaardig kan maken. Sommigen raken meer sociaal geïsoleerd of ontwikkelen parasociale relaties met bots als Replika en CharacterAI.

Politiek en economie

AI dreigt ook de politiek-economische verhoudingen grondig te herschikken. Waar staten traditioneel economische groei sturen via beleidsinstrumenten (Keynesiaans model), nemen Big Tech-giganten het steeds meer over. Overheden worden afhankelijker van deze bedrijven, wat machtsasymmetrie versterkt. Er zijn al duidelijke tekenen van deregulatie: regels worden versoepeld om innovatie aan te trekken.

Ook op microniveau is de impact zichtbaar. Ontwikkelingen (zoals agentic AI) kunnen de economie en de productiviteit stimuleren en er ontstaan ook nieuwe functies, zoals prompt engineers, AI-ethici en data-curatoren. Maar helaas gaat het voornamelijk om laagbetaalde ghost workers die AI-modellen helpen trainen. Daarnaast veranderen veel jobs inhoudelijk, zoals in administratie, marketing, financiën en juridische diensten. Andere functies zullen ongetwijfeld verdwijnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld vertalers, copywriters, klantenservicemedewerkers, boekhoudassistenten en junior programmeurs zich ernstig zorgen maken.

AI zal daarnaast ongetwijfeld ook de internationale machtsverhoudingen beïnvloeden. Geopolitieke spelers als de VS en China dreigen met hun AI-overmacht nog dominanter te worden, ten koste van andere (supra)nationale entiteiten. Is Europa hier een goed voorbeeld van?

Veiligheid

Vooralsnog kwamen vooral risico's aan bod die niet per se bedoeld of gewild zijn, maar er zijn ook partijen die bewust de destructieve kracht van AI inzetten. Zo worden cyberaanvallen steeds geavanceerder. Aanvallers gebruiken zelflerende algoritmen om netwerken te exploiteren. Er bestaan AI-tools die phishingmails opstellen, perfect afgestemd op het slachtofferprofiel.

Ook maatschappelijke structuren staan onder druk. Een AI die (via sociale media) nepnieuws verspreidt over bijvoorbeeld verkiezingen, kan wijdverspreide onrust veroorzaken. Door hun schaal en snelheid kunnen AI-systemen hele informatienetwerken ontregelen, zonder aanwijsbare dader.

Daarnaast loert het gevaar van verkeerde afstemming (misalignment): een AI die geen kwaad wil, maar schade aanricht omdat het doel fout werd geformuleerd. Denk aan een AI die waterverbruik wil beperken en daarom irrigatiesystemen stillegt.

Militaire toepassingen zijn er uiteraard ook. Autonome drones en zelflerende wapensystemen worden volop ontwikkeld. Grote spelers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse Anduril (AI-drones)en Palantir (militaire AI-software). Tekenend is dat een oprichter een ultranationalistisch manifest publiceerde waarin hij stelt dat de VS absoluut de AI-oorlog moet winnen.

Cyborgisering

Misschien wel het grootste gevaar van AI dringt langzaam en ongemerkt ons leven binnen: cyborgisering. Dit is het vervagen van de grens tussen mens en de machine. Denk aan avatars die levensecht reageren, digitale dubbelgangers van echte personen of AI-influencers met miljoenen volgers. Daardoor wordt het steeds moeilijker om te onderscheiden waar de mens stopt en de machine begint.

Nieuwe categorieën digitale wezens duiken op, zoals virtuele klantenadviseurs, AI-therapeuten en synthetische gezelschapsdieren. Een Spaanse vrouw trouwde zelfs met een AI-hologram.

Op termijn ontstaat er een samenleving waarin mensen voortdurend zijn verbonden met AI, via brillen, lenzen, implantaten of herseninterfaces (denk aan Neuralink van Elon Musk: AI-in-the-human). Technieken als de Turingtest of Winograd-challenge volstaan al lang niet meer om mens van machine te onderscheiden. Daardoor komen autonomie en authenticiteit steeds meer onder druk te staan.

Cyborgisering roept fundamentele vragen op. In hoeverre blijven we menselijk? Wellicht is niet iedereen een transhumanist zoals Ray Kurzweil, die reikhalzend uitkijkt naar de singulariteit: het moment waarop AI slimmer wordt dan de mens.

Black Friday staat weer voor de deur en dat betekent dat je overspoeld wordt met aanbiedingen. Maar let goed op voordat je op de bestelknop drukt: uit onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijkt dat veel van deze 'megadeals' in werkelijkheid misleidend zijn. Driekwart van de onderzochte winkels houdt zich niet aan de regels.

De toezichthouder nam 24 grote webshops en fysieke winkels onder de loep. De conclusie is schokkend: maar liefst 18 van de 24 winkels gaan de fout in met hun kortingsacties.

Sjoemelen met de 'van-prijs'

De grootste valkuil voor consumenten zit hem in de zogenoemde 'van-prijs'. Wettelijk is vastgelegd dat de doorgestreepte prijs (waar de korting vanaf gaat) de laagste prijs moet zijn die de winkel in de afgelopen 30 dagen heeft gerekend.

In de praktijk lappen veel winkeliers deze regel aan hun laars. Ze baseren de korting bijvoorbeeld op de (vaak veel hogere) adviesprijs, of een oude prijs van maanden geleden. Hierdoor lijkt het alsof je een enorme korting pakt, terwijl je in werkelijkheid soms nauwelijks goedkoper – of zelfs duurder – uit bent.

Volgens Fleur Severijns van de ACM is dit niet alleen oneerlijk tegenover de consument, maar ook tegenover concurrenten die wél netjes de regels volgen. De toezichthouder heeft de overtredende winkels aangeschreven. Vorig jaar kregen ketens als Leen Bakker en Jysk al boetes van boven de een ton voor dit soort praktijken; dat risico lopen de huidige overtreders nu ook.

Ook Bol, Amazon en Wehkamp genoemd

De ACM maakt de namen van de 18 winkels nog niet bekend, omdat zij nog bezwaar mogen maken. De Consumentenbond deed echter eigen onderzoek en noemt man en paard. Volgens de bond gaan onder andere Amazon, Wehkamp en Bol de mist in:

Waarom trappen we erin?

Winkeliers worden steeds creatiever in het verhullen van de werkelijke prijshistorie. Niels Holtrop, universitair docent Marketing, legt aan de NOS uit dat dit een bewust psychologisch spel is. Omdat aanbiedingen vaak tijdelijk zijn, ontstaat er bij consumenten de angst om de deal te missen (Fear Of Missing Out).

Doordat het voor de ACM onmogelijk is om elke (kleine) webshop te controleren, nemen veel winkeliers de gok. "Prijsconcurrentie is een krachtig wapen; klanten zijn er enorm gevoelig voor," aldus Holtrop.

Wat kun je doen?

Controleer zelf of de prijzen van producten niet stiekem zijn verhoord door gebruik te maken van de prijshistorie. Op vergelijkingssites kun je bijvoorbeeld zien wat het prijsverloop van een bepaald product is geweest gedurende een jaar.

Op Kieskeurig.nl kun je bijvoorbeeld de prijsdalers bekijken, hier vind je producten die de afgelopen periode sterk in prijs zijn gedaald.