Bij mooi weer wordt off-road-navigatie voor fiets en benenwagen weer interessanter. De GPS-handhelds van Garmin zijn er bij uitstek geschikt voor. Helemaal als je bedenkt dat daarop ook de gratis en voor de meeste landen zeer gedetailleerde OSM (Open Street Map)-kaarten beschikbaar zijn. Hoe zet je die op je Garmin?

Een Garmin GPS-handheld is een in de meeste gevallen robuust apparaat, dat je met een gerust hart mee kunt nemen op je meer of minder avontuurlijke tochten in het veld. In binnen- of buitenland. De ontvangers zijn geoptimaliseerd voor een zo laag mogelijk energieverbruik. Zo kun je veelal de achtergrondverlichting helemaal uitzetten en dankzij het reflecterende scherm toch nog prima in beeld navigatiegegevens zien. 

Verwacht geen full-hd-resolutie op een joekel van een scherm, dat zou weer te veel energie kosten. Ook dingen als stembegeleiding en online-features ontbreken. Daar krijg je ook wat voor terug: op een setje AA-batterijen van fatsoenlijke kwaliteit kun je tot zo’n 18 uur navigeren. 

Dat is althans het geval bij onze Garmin GPSMAP 64sx, andere modellen kunnen nog langere (of kortere) ‘speeltijden’ hebben. De recentere modellen van dit soort ontvangers kunnen vaak overweg met niet alleen GPS, maar ook GLONASS en Galileo. Door satellietgegevens te combineren ontstaat een zeer nauwkeurige positiebepaling.

©PXimport

Topografische OSM-kaarten

De meer uitgebreide Garmin’s hebben de mogelijkheid om kaarten te tonen. Dat gaat ondanks het relatief kleine scherm verrassend goed, zo is de ervaring. De meeste modellen kunnen ook overweg met routing, ofwel: je krijgt ‘turn by turn’-instructies. Niet als spraak, maar als geschreven tekst op het scherm en een waarschuwingspiepje als je van richting moet veranderen. Dit werkt zelfs op gewone autowegen, mits je de juiste kaarten installeert.

En daarmee komen we bij het OSM-project. Dit zijn kaarten die onder meer door vrijwilligers en locals worden bijgehouden. Ze zijn meestal extreem nauwkeurig en je vindt er zo ongeveer elk bospaadje op terug. Ook – afhankelijk van de soort kaart – zie je hoogtelijnen en dergelijke. Het zijn eigenlijk topografische kaarten, waar je allerlei andere zaken op terugvindt, van hoogspanningslijn tot wat dan ook.

Garmin en Open Street Map / OpenTopoMap

Precies die net genoemde features hebben er wellicht voor gezorgd dat een erg populaire bron voor OSM-Garmin-kaarten overbelast is geraakt. Wil je op http://garmin.openstreetmap.nl momenteel een land (tegels kan al niet eens meer) aanvragen, dan is de wachttijd op moment van schrijven ver over de 500 dagen. 

Mogelijk zijn veel militairen, hulpverlenders en vechtende burgers naarstig op zoek naar nauwkeurige topografische kaarten voor de Oekraïne en aanpalende landen. Geen nood echter: we hebben een prima alternatief voor je gevonden alhier: https://garmin.opentopomap.org. En het werkt allemaal heel simpel! 

Wel geldt dat je hier alleen landgebaseerde kaarten kunt downloaden, geen tegels binnen een land. Zorg voor een SD-geheugenkaart in je Garmin, om het geld hoef je dat alvast niet te laten.

©PXimport

En ja: je ZOU kaarten ook kunnen opslaan in ’t interne geheugen van je Garmin (als dat een beetje riant bemeten is), maar het algemene advies is om dat – ook voor de overzichtelijkheid – op een SD-kaart te doen. 

FAT32-formatteer die kaart (kies bijvoorbeeld een 16 GB of 32 GB-exemplaar als je Garmin die grootte ondersteunt) en maak er de map GARMIN op aan. Prik het ding dan in je handheld GPS. Die is daarmee klaar voor gebruik.

Garmin-kaarten downloaden per land

Op de site van OpenTopoMap Garmin Maps scroll je een stukje naar beneden en klik je links op Europe. Klik op de Garmin-kaart van het land naar keuze, waarna het downloaden na een klik op Download begint. Kan even duren, want het gaat soms om bestanden van meerdere Gigabytes (vandaar dus dat die SD-kaart wel van pas komt). 

Download niet de Basemap-versie tenzij je heel specifiek eerst met die software aan de slag wilt op de pc. In dat geval moet je ook vanuit Basecamp de transfer naar de handheld regelen, wat buiten het bestek van dit artikel valt. Is de landenkaart binnen, pak dan ook meteen het Garmin contours-bestand mee. Dit proces kun je voor alle gewenste landen herhalen.

©PXimport

Unzip alle binnengehaalde bestanden. In elk zipje zit één bestand, dus da’s alvast lekker overzichtelijk. Zeker ook omdat de bestandsnaam helder is. Sluit je Garmin via de USB-poort aan op je computer, Chromebook of tablet. Je ziet in de bestandsbeheerder van het gebruikte apparaat dan twee USB-opslagmedia verschijnen. Het is de tweede die je moet hebben, ofwel de kaart met alléén de net gemaakte map GARMIN erop. 

Kopieer of verplaats de gedownload kaarten naar die map. Klaar? Werp dan beide USB-opslagmedia netjes uit via de uitwerp-optie die jouw besturingssysteem biedt. Nooit zomaar de GPS lostrekken, dat kan tot bestandsbeschadiging leiden.

Instellen op handheld

Tijd om de handheld aan te zetten (die is waarschijnlijk uitgegaan na het loskoppelen). Druk zo vaak als nodig op de PAGE-knop (of een andere knop die er op jouw Garmin voor zorgt dat je door schermen bladert) tot je bij het kaartscherm bent aangekomen. Druk daar op de knop MENU en kies in het verschenen menu voor de optie Setup Map en druk op ENTER.

Selecteer nu de optie Select Map, gevolgd door een druk op de knop Enter. Doorloop alle net gekopieerde kaarten en druk stuk voor stuk op Enter om te controleren of de status Enabled is. Niet? Kies dan voor Enabled. Druk op de knop QUIT om terug te keren naar het vorige menu en kies hier Advanced Map Setup. Zet vervolgens de optie Shaded Relief op Auto of Enabled. 

Heb je net ook hoogteprofielen gekopieerd, dan zie je die vervolgens zo dadelijk ook op de kaart. Druk op QUIT tot je de kaart ziet. Navigeren maar!

De OSM-kaarten worden zeer regelmatig van updates voorzien. Je hoeft natuurlijk niet elke week je kaarten te vervangen door nieuwere, maar als je op vakantie gaat en je hebt de zaak maandenlang niet bijgehouden is dat wel zeer aanbevelenswaardig. 

©CIDimport

Bedenk daarbij overigens dat de kaart zelf altijd veel actueler (enkele dagen tot een week) is dan de hoogtecontour-kaart. Logisch, want bergen en dalen veranderen meestal niet echt veel in hun hoogte en diepte.

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!