Wanneer je iemand een berichtje stuurt, dan is de kans groot dat je dat via WhatsApp, Telegram of Signal doet. Dit zijn drie van de grootste communicatiediensten van dit moment. De laatste twee hebben echter een groot probleem: gebruikers downloaden er geregeld spyware voor. Hoe dan?

Telegram wordt vaak onterecht neergezet als een communicatiedienst die je privacy respecteert. Dat is een hardnekkig verhaal dat maar niet verdwijnt. Alleen al het feit dat de dienst niet standaard de gesprekken van een versleuteling van gebruiker tot gebruiker voorziet, is al een gigantische rode vlag. De verbinding tussen de server en de gebruiker is wel beveiligd, aldus Telegram. Maar dat is tevens de plek waar het bedrijf al je persoonlijke informatie opslaat. Denk dan aan je gebruikersnaam, apparaatinformatie en ip-adres. Signal daarentegen is wel veilig, beveiligd en versleuteld.

Mods voor Telegram en Signal

Ondanks allerlei waarschuwingen blijven mensen toch een app als Telegram gebruiken. Waarschijnlijk heeft dat te maken met de sloot aan functies die de app aanbiedt. Als communicatiedienst loopt Telegram voorop als het gaat om ‘anoniem’ met andere mensen praten. Je kunt je aanmelden voor communities en zo met mensen in contact komen die je (waarschijnlijk) niet kent. Bij WhatsApp werkt dit net even anders, terwijl Signal dergelijke opties helemaal niet aanbiedt. Voor Signal-gebruikers kan dat reden genoeg zijn om zogenaamde appmods uit te proberen.

En ja, ook Telegram-gebruikers kunnen zo hun redenen hebben om een mod voor een app te downloaden. Dergelijke softwarepakketten kunnen de mogelijkheden van een applicatie namelijk uitbreiden of personaliseren, waardoor de ervaring veel beter aansluit op het gebruik waar je naar op zoek bent. An sich zijn appmods geen slechte dingen of ontwikkelingen. Sterker nog: sommige bedrijven stimuleren ontwikkelaars en hobbyisten om aan hun producten te sleutelen, om de ervaring te verbeteren of optimaliseren. Maar bij Telegram en Signal gaat het wel vaak mis.

©CIDimport

Cybercriminelen distribueren malware

Want cybercriminelen zien een markt in mods (modificaties, aanpassingen) voor apps, en hebben besloten die de exploiteren voor het distribueren van malware. Dat gebeurt bijvoorbeeld al maanden met appmods van Telegram. Hier in Nederland hebben we er misschien wat minder last van, omdat we niet specifiek het doelwit zijn van deze criminelen; maar dat betekent niet dat we niet waakzaam hoeven te zijn. Want nu gaat het nog om apps die bijvoorbeeld traditioneel of versimpeld Chinees als taalopties aanbieden, maar het kan ook om andere opties gaan.

Het bedrieglijke element blijft hetzelfde, dus dan is het alvast goed om te weten waar je scherp op moet zijn. Zo gebruiken dergelijke appmods vergelijkbare afbeeldingen op de apppagina’s binnen bijvoorbeeld de Google Play Store. Ook komt de taal en het taalgebruik overeen, waardoor de mods dus onoplettende gebruikers kunnen overhalen toch de software te downloaden. Meestal wordt er ook geadverteerd met ‘een lichte, snellere versie van Telegram’ (of een andere berichtendienst). Aangezien traagheid een vaak gehoorde klacht is, is dit een gemakkelijke haak om mee te vissen.

Lees ook: Zo voorkom je dat je Android-smartphone continu meeluistert

Telegram-gebruikers hebben het zwaar

Juist Telegram-gebruikers moeten goed opletten. Het bedrijf achter de chatdienst steunt sommige appaanpassingen en moedigt ontwikkelaars ook aan aan mods te werken. Het verschil tussen de ‘officiële mods’ en de malafide versies is dat de neppe varianten gebruikmaken van een andere code. Daardoor kunnen de makers iedereen in de gaten houden die de app gebruikt. Iemand die de mod uit het bovenstaande voorbeeld binnenhaalt, moet weten dat hun contacten, berichten, bestanden, namen en telefoonnummers buitgemaakt zijn. Die informatie is nu in handen van de appmakers.

Signal-gebruikers doen er goed aan zich alleen op Signal te focussen; daar zijn officieel geen mods voor beschikbaar. Maar toch verscheen daar ineens Signal Plus Messenger, inclusief bijbehorende, professioneel ogende website die helemaal nep was. De malware in dit programma was nog gevaarlijker, aangezien de makers zodoende toegang kregen tot het account van de downloader. In beide gevallen spreken we echter van spyware. Want via de mods krijgen de makers (een hackgroep genaamd GREF) informatie in handen waar je vooraf geen goedkeurig voor gegeven hebt.

Waarom bestaan dit soort mods?

Dat soort informatie is superhandig voor specifieke partijen. Als we het genoemde voorbeeld nog even aanhalen dan heeft dit mogelijk iets te maken met de Chinese regering, die etnische minderheden wilde bespioneren. Dergelijke apps en mods verdwijnen vaak relatief snel uit de Google Play Store (of een grote downloadwinkel als de Galaxy Store op je Samsung-smartphone), maar vaak pas wanneer de schade al geleden is. Niet alleen mensen in China downloaden dit soort aanpassingen (of aanpassingen in het algemeen), dat gebeurt natuurlijk gewoon wereldwijd.

Heel vaak is het ook zo dat spywaremakers gewoonweg uit zijn op het aftroggelen van geld. Dat is niet landgebonden. Maar hoe kan het nou dat grote downloadwinkels dit soort apps toelaten op hun platform? Ondanks alle maatregelen die Google, Apple, Samsung en andere winkelhouders treffen, lukt het de appmakers toch middels versie-updates om langs de controles te komen. Eerst brengt zo’n partij een volledig legitieme app uit, en later wordt de malafide code alsnog geïnjecteerd. Dat moet het controlesysteem alsnog kunnen oppakken, maar ergens gaat het dus mis (aldus Google).

©PXimport

Hoe blijf je veilig op Telegram en Signal?

Hoewel de apps en mods dus vaak snel uit de downloadwinkels verdwijnen, is het toch verstandig scherp te blijven. Want als de ene app verdwijnt, dan neemt een andere app waarschijnlijk zijn plaats in. Waar moet je zoals op letten om problemen te voorkomen? Nou, check eerst de ontwikkelaar van zo’n app. Dat kun je doen door op de naam van de developer te tikken of klikken. Je ziet dan andere apps staan die dat bedrijf uitbracht, en kunt daardoor snel checken wat andere mensen vinden van de producten door de reviews te lezen. En zoek het bedrijf anders ook op via een zoekmachine.

Over reviews en beoordelingen gesproken: open de apppagina’s van de apps en mods die je van plan was te downloaden en lees daar over andermans ervaring. Let wel op dat je niet in verhalen trapt van bots of gekochte beoordelingen. Soms zijn neppe reviews snel te onderscheiden an echte, maar in andere gevallen is het lastig te zien. Dit is dus geen oplossing die alles kan voorkomen; maar als je op de reviews met één ster sorteert, dan lees je vaak wat mensen daar écht van vinden. Verder is het slim om kleinere of alternatieve appwinkels te vermijden wanneer dat mogelijk is.

Tot slot is het altijd handig om de apptoestemmingen te bekijken. Zoek altijd de originele app op en check welke toestemmingen die nodig heeft om te kunnen functioneren en vergelijk dat met de app die je op jouw systeem hebt staan. Komen ze overeen, maar vertrouw je de boel alsnog niet? Dan kun je hem beter verwijderen (tenzij je de originele app gebruikt zonder aanpassingen, natuurlijk). Zijn de permissies anders dan je verwachtte? Dan is het ook verstandig de app te verwijderen. Je doet er goed aan dit te controleren voordat je een app downloadt, om problemen te voorkomen.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.