Wanneer je iemand een berichtje stuurt, dan is de kans groot dat je dat via WhatsApp, Telegram of Signal doet. Dit zijn drie van de grootste communicatiediensten van dit moment. De laatste twee hebben echter een groot probleem: gebruikers downloaden er geregeld spyware voor. Hoe dan?

Telegram wordt vaak onterecht neergezet als een communicatiedienst die je privacy respecteert. Dat is een hardnekkig verhaal dat maar niet verdwijnt. Alleen al het feit dat de dienst niet standaard de gesprekken van een versleuteling van gebruiker tot gebruiker voorziet, is al een gigantische rode vlag. De verbinding tussen de server en de gebruiker is wel beveiligd, aldus Telegram. Maar dat is tevens de plek waar het bedrijf al je persoonlijke informatie opslaat. Denk dan aan je gebruikersnaam, apparaatinformatie en ip-adres. Signal daarentegen is wel veilig, beveiligd en versleuteld.

Mods voor Telegram en Signal

Ondanks allerlei waarschuwingen blijven mensen toch een app als Telegram gebruiken. Waarschijnlijk heeft dat te maken met de sloot aan functies die de app aanbiedt. Als communicatiedienst loopt Telegram voorop als het gaat om ‘anoniem’ met andere mensen praten. Je kunt je aanmelden voor communities en zo met mensen in contact komen die je (waarschijnlijk) niet kent. Bij WhatsApp werkt dit net even anders, terwijl Signal dergelijke opties helemaal niet aanbiedt. Voor Signal-gebruikers kan dat reden genoeg zijn om zogenaamde appmods uit te proberen.

En ja, ook Telegram-gebruikers kunnen zo hun redenen hebben om een mod voor een app te downloaden. Dergelijke softwarepakketten kunnen de mogelijkheden van een applicatie namelijk uitbreiden of personaliseren, waardoor de ervaring veel beter aansluit op het gebruik waar je naar op zoek bent. An sich zijn appmods geen slechte dingen of ontwikkelingen. Sterker nog: sommige bedrijven stimuleren ontwikkelaars en hobbyisten om aan hun producten te sleutelen, om de ervaring te verbeteren of optimaliseren. Maar bij Telegram en Signal gaat het wel vaak mis.

©CIDimport

Cybercriminelen distribueren malware

Want cybercriminelen zien een markt in mods (modificaties, aanpassingen) voor apps, en hebben besloten die de exploiteren voor het distribueren van malware. Dat gebeurt bijvoorbeeld al maanden met appmods van Telegram. Hier in Nederland hebben we er misschien wat minder last van, omdat we niet specifiek het doelwit zijn van deze criminelen; maar dat betekent niet dat we niet waakzaam hoeven te zijn. Want nu gaat het nog om apps die bijvoorbeeld traditioneel of versimpeld Chinees als taalopties aanbieden, maar het kan ook om andere opties gaan.

Het bedrieglijke element blijft hetzelfde, dus dan is het alvast goed om te weten waar je scherp op moet zijn. Zo gebruiken dergelijke appmods vergelijkbare afbeeldingen op de apppagina’s binnen bijvoorbeeld de Google Play Store. Ook komt de taal en het taalgebruik overeen, waardoor de mods dus onoplettende gebruikers kunnen overhalen toch de software te downloaden. Meestal wordt er ook geadverteerd met ‘een lichte, snellere versie van Telegram’ (of een andere berichtendienst). Aangezien traagheid een vaak gehoorde klacht is, is dit een gemakkelijke haak om mee te vissen.

Lees ook: Zo voorkom je dat je Android-smartphone continu meeluistert

Telegram-gebruikers hebben het zwaar

Juist Telegram-gebruikers moeten goed opletten. Het bedrijf achter de chatdienst steunt sommige appaanpassingen en moedigt ontwikkelaars ook aan aan mods te werken. Het verschil tussen de ‘officiële mods’ en de malafide versies is dat de neppe varianten gebruikmaken van een andere code. Daardoor kunnen de makers iedereen in de gaten houden die de app gebruikt. Iemand die de mod uit het bovenstaande voorbeeld binnenhaalt, moet weten dat hun contacten, berichten, bestanden, namen en telefoonnummers buitgemaakt zijn. Die informatie is nu in handen van de appmakers.

Signal-gebruikers doen er goed aan zich alleen op Signal te focussen; daar zijn officieel geen mods voor beschikbaar. Maar toch verscheen daar ineens Signal Plus Messenger, inclusief bijbehorende, professioneel ogende website die helemaal nep was. De malware in dit programma was nog gevaarlijker, aangezien de makers zodoende toegang kregen tot het account van de downloader. In beide gevallen spreken we echter van spyware. Want via de mods krijgen de makers (een hackgroep genaamd GREF) informatie in handen waar je vooraf geen goedkeurig voor gegeven hebt.

Waarom bestaan dit soort mods?

Dat soort informatie is superhandig voor specifieke partijen. Als we het genoemde voorbeeld nog even aanhalen dan heeft dit mogelijk iets te maken met de Chinese regering, die etnische minderheden wilde bespioneren. Dergelijke apps en mods verdwijnen vaak relatief snel uit de Google Play Store (of een grote downloadwinkel als de Galaxy Store op je Samsung-smartphone), maar vaak pas wanneer de schade al geleden is. Niet alleen mensen in China downloaden dit soort aanpassingen (of aanpassingen in het algemeen), dat gebeurt natuurlijk gewoon wereldwijd.

Heel vaak is het ook zo dat spywaremakers gewoonweg uit zijn op het aftroggelen van geld. Dat is niet landgebonden. Maar hoe kan het nou dat grote downloadwinkels dit soort apps toelaten op hun platform? Ondanks alle maatregelen die Google, Apple, Samsung en andere winkelhouders treffen, lukt het de appmakers toch middels versie-updates om langs de controles te komen. Eerst brengt zo’n partij een volledig legitieme app uit, en later wordt de malafide code alsnog geïnjecteerd. Dat moet het controlesysteem alsnog kunnen oppakken, maar ergens gaat het dus mis (aldus Google).

©PXimport

Hoe blijf je veilig op Telegram en Signal?

Hoewel de apps en mods dus vaak snel uit de downloadwinkels verdwijnen, is het toch verstandig scherp te blijven. Want als de ene app verdwijnt, dan neemt een andere app waarschijnlijk zijn plaats in. Waar moet je zoals op letten om problemen te voorkomen? Nou, check eerst de ontwikkelaar van zo’n app. Dat kun je doen door op de naam van de developer te tikken of klikken. Je ziet dan andere apps staan die dat bedrijf uitbracht, en kunt daardoor snel checken wat andere mensen vinden van de producten door de reviews te lezen. En zoek het bedrijf anders ook op via een zoekmachine.

Over reviews en beoordelingen gesproken: open de apppagina’s van de apps en mods die je van plan was te downloaden en lees daar over andermans ervaring. Let wel op dat je niet in verhalen trapt van bots of gekochte beoordelingen. Soms zijn neppe reviews snel te onderscheiden an echte, maar in andere gevallen is het lastig te zien. Dit is dus geen oplossing die alles kan voorkomen; maar als je op de reviews met één ster sorteert, dan lees je vaak wat mensen daar écht van vinden. Verder is het slim om kleinere of alternatieve appwinkels te vermijden wanneer dat mogelijk is.

Tot slot is het altijd handig om de apptoestemmingen te bekijken. Zoek altijd de originele app op en check welke toestemmingen die nodig heeft om te kunnen functioneren en vergelijk dat met de app die je op jouw systeem hebt staan. Komen ze overeen, maar vertrouw je de boel alsnog niet? Dan kun je hem beter verwijderen (tenzij je de originele app gebruikt zonder aanpassingen, natuurlijk). Zijn de permissies anders dan je verwachtte? Dan is het ook verstandig de app te verwijderen. Je doet er goed aan dit te controleren voordat je een app downloadt, om problemen te voorkomen.

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

9

Fantastisch

Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten

• Zeer goede piekhelderheid
• OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
• Goede kalibratie af fabrikant
• Goede bewegingsscherpte

• Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
• Geen ondersteuning voor DTS
• Hoge adviesprijs

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.

De Motorola Edge 70 volgt de recente trend van dunne, lichte smartphones, maar dan met een zachter prijskaartje van net geen 800 euro. Hoewel het geen directe concurrent is van vlaggenschepen als de S25 Edge, bewijst de Edge 70 dat een uniek premium ontwerp niet de hoofdprijs hoeft te kosten.

Met een dikte van nét iets minder dan 6 millimeter en een gewicht van slechts 159 gram is de Edge 70 een van de lichtste en slankste telefoons op de markt. Desondanks voelt het toestel niet goedkoop aan, en dat is te danken aan een stevig aluminium chassis en een op nylon geïnspireerde bekleding. De Edge 70 biedt bovendien uitstekende duurzaamheid: hij heeft een MIL-STD-810H-certificering (MIL staat voor military grade), IP68- en IP69-ratings én is voorzien van Gorilla Glass 7i.

Het 6,7-inch amoledscherm heeft een resolutie van 2712 bij 1220 pixels en een adaptieve verversingssnelheid van 1 tot 120 Hz. Het vlakke oledpaneel biedt daarnaast een hoog contrast. Vooral de levendige, licht verzadigde kleuren, mogelijk gemaakt door de Pantone-nabewerking, vallen positief op. Het enige nadeel aan het display is de laag geplaatste vingerafdrukscanner; om die te gebruiken moet je je duim in een oncomfortabele positie buigen.

©Wesley Akkerman

Uitstekende middenklasser

De Edge 70 wordt aangedreven door de middenklasse Qualcomm Snapdragon 7 Gen 4-processor, bijgestaan door 12 GB werkgeheugen en 256 GB aan opslagruimte. Vooral de cpu is op papier minder krachtig dan die van de duurdere vlaggenschepen, maar in de praktijk maakt dat weinig uit. Apps worden snel geopend en multitasking gaat het apparaat goed af. Een groot voordeel is dat de processor niet erg heet wordt onder hoge druk en zijn werk dus zonder morren doet.

Een ander voordeel is dat de 4800mAh-batterij het opvallend lang volhoudt; zelfs bij matig tot zwaar gebruik is dat al snel een volledige dag. Daarmee overtreft hij de duurdere concurrentie van Samsung en Apple. Opladen gaat eveneens vlot, met 68 W bedraad, waardoor je binnen 50 minuten weer een volledig opgeladen batterij hebt. Ook op dit punt scoort Motorola flink wat punten.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Typisch Motorola

Traditioneel doet Motorola het goed op het gebied van software dankzij de bijna stock Android 16-ervaring. Helaas treffen we deze keer behoorlijk wat bloatware aan en zijn er advertenties zichtbaar in de weerapp; dubieus voor een toestel van 800 euro. Tijdens de installatie word je bovendien meermaals gevraagd om voorgestelde apps te installeren. En als je daar nee op zegt, kom je alsnog applicaties tegen waar je niet om vroeg, zoals TikTok en Perplexity AI.

Wat betreft ondersteuning kan de Motorola Edge 70 rekenen op vier Android-upgrades (tot Android 20) en vijf jaar aan beveiligingspatches. Hoewel dat voldoende is voor een middenklasser, blijft het wel iets achter bij de langere support die Samsung en Google bieden. Daarnaast voelt Moto AI nog aan als een achtergesteld project. De functies werken niet allemaal in het Nederlands, waardoor de AI-knop op het toestel eigenlijk nog maar weinig waarde heeft.

Foto's maken gaat prima

Het camerasysteem bestaat uit een 50MP-hoofdcamera met optische beeldstabilisatie, een 50MP-ultragroothoeklens en een 50MP-selfiecamera. Bij voldoende licht leveren deze camera's prettig ogende foto's met een ruim dynamisch bereik. Vooral in het donker verrast het toestel: dankzij de grote sensoren blijven beelden helder en gedetailleerd. Jammer is wel dat de software kleuren soms te nadrukkelijk verzadigt, waardoor foto's iets minder natuurlijk overkomen. Voor gebruik op sociale media zijn ze echter meer dan prima.

Toch kent het camerasysteem duidelijke beperkingen. Video's kunnen slechts in 4K met 30 fps worden opgenomen, terwijl beeldstabilisatie alleen werkt bij 1080p en 30 fps. Daarnaast kan de handmatige scherpstelling onverwacht invloed hebben op de helderheid. En doordat er geen telelens aanwezig is, ben je volledig aangewezen op digitale zoom. Begrijpelijk gezien de slanke behuizing van de Edge 70, maar alsnog een teleurstellend compromis.

Motorola Edge 70 kopen?

De Motorola Edge 70 is een slimme aankoop als je een slank en licht toestel zoekt voor minder dan 1000 euro. De bouwkwaliteit, het scherm, de lange batterijduur en de robuustheid maken dit een fijne smartphone voor dagelijks gebruik. Ondanks de bloatware en de onvolwassen Moto AI bewijst dit toestel dat je geen duur vlaggenschip nodig hebt voor een vooruitstrevend ontwerp en vlotte prestaties.