Het Noorse bedrijf reMarkable heeft voor zichzelf met de reMarkable 2 de lat heel hoog gelegd. Deze paper tablet heeft uitstekende hardware, maar de software blijft wat beperkt. Al kun je daar wel iets aan doen door extra software van de community te installeren. Het stijlvolle toestel draait namelijk op Linux. Reden genoeg voor een uitgebreide reMarkable 2 review.

Wie veel leest, komt tegenwoordig al snel bij een e-reader uit. En wie veel notities of schetsen maakt, heeft wellicht baat bij een apparaat met een e-paperscherm. De reMarkable 2 belooft je boeken, geprinte documenten en notitieboekjes te vervangen, zonder het gevoel van papier te verliezen.

De hardware is zo ongeveer het beste wat je op de markt kunt vinden. Dat in tegenstelling tot de software van de reMarkable 2. Het is zeker wel prima kwaliteit, maar het biedt slechts de basismogelijkheden. Alle functies die erin zitten, werken snel en intuïtief, maar er ontbreken heel wat functies die je op een apparaat van deze prijsklasse (€ 399,- + marker vanaf € 59,-) wel zou verwachten.

ReMarkable zet zijn reMarkable 2 vooral in de markt als een digitaal notitie- en schetsblok. Daarin excelleert het apparaat dan ook. Je maakt een nieuw notitieboek aan, kiest een achtergrond uit de sjablonen, kiest het type tekenpunt (van balpen tot penseel) en kunt schrijven of schetsen. De (afzonderlijk te kopen) pen maakt zelfs het geluid van een potlood op papier terwijl je hem over het scherm van de reMarkable 2 stuurt. Kies je de Marker Plus (die maar liefst 99 euro kost), dan kun je je notities ook nog eens wissen met de achterkant van de pen, net zoals je met een potlood zou doen.

Schrijven met handigheidjes

De sjablonen waarop je schrijft of schetst zijn vrij divers, van eenvoudige rasters en lijnen tot muziekpartituren, honingraatpatronen (handig voor organische scheikunde), checklists, en dag- en weekplanners. Het is ook mogelijk om je eigen sjablonen toe te voegen, maar daar heeft reMarkable nog geen handige interface voor. Voorlopig is het dan ook behelpen met programma’s van derden, of je moet een duik in het onderliggende Linux-systeem willen nemen.

©PXimport

Als je nu nog vaak met notitieboekjes rondloopt en liever iets op papier opschrijft dan dat digitaal te doen, kan de reMarkable 2 je misschien wel overtuigen. De werking van het apparaat is hetzelfde als wanneer je je notities maakt in een klassiek notitieboekje, maar het heeft net wat meer mogelijkheden. Je kunt eenvoudig extra pagina’s toevoegen, verplaatsen en dupliceren, en elke pagina kan zijn eigen achtergrondsjabloon krijgen. 

Ook handig is de selectietool. Trek je een kader rond een deel van je tekening, dan kun je deze selectie daarna vergroten en verkleinen, roteren en verschuiven. Ook het knippen en op een andere plaats plakken van de selectie is mogelijk. Bovendien kun je elk moment je actie ongedaan maken.

Als e-reader

Als e-reader is de reMarkable 2 vrij beperkt. Voor deze review hebben we meerdere documenten van honderden pagina’s op de reMarkable 2 gelezen. Maar veel wordt goedgemaakt door het scherpe beeld en de vlotte prestaties. Weet ook dat het apparaat alleen pdf en epub ondersteunt.

Wil je aantekeningen in e-books kunnen maken, dan is de reMarkable 2 juist wel heel geschikt. Je kunt onderstrepen, markeren, commentaar en tekeningen toevoegen. Ook handig is de zoekfunctie: typ op het virtuele toetsenbord een zoekterm in en je krijgt onmiddellijk de pagina’s te zien waarop de term voorkomt. Een druk op het zoekresultaat en je gaat naar die pagina. Helaas kun je alleen in een geopend document zoeken, en niet in alle documenten tegelijk.

©PXimport

Om het meeste uit de reMarkable 2 te halen, moet je een account aan te maken op de site van reMarkable. Je e-reader synchroniseert dan al je documenten en notities, zodat ze op elk apparaat beschikbaar zijn. Daarvoor gebruik je de software, te downloaden voor Windows 10, macOS, Android en iOS.

Er bestaat ook een plug-in voor Google Chrome, Read on reMarkable, waarmee je webartikelen met een klik naar het apparaat kunt sturen om ze daarop te kunnen lezen. Ook kun je al je documenten en notities eenvoudig van je reMarkable 2 via de cloud van reMarkable naar wie dan ook e-mailen, optioneel zelfs met toepassing van handschriftherkenning.

Innovatieve community

De beperkingen van de software en de afhankelijkheid van reMarkables cloud zijn voor sommigen zeker een nadeel. Maar het besturingssysteem van de reMarkable 2 is op Linux gebaseerd, en het bedrijf houdt je op geen enkele manier tegen om van de flexibiliteit van het systeem gebruik te maken. Zo vind je het root-wachtwoord in het menu Settings / Help / Copyrights and licenses, en daarmee kun je via ssh inloggen op het Linux-systeem als je de usb-c-kabel op je computer aansluit. 

Je reMarkable 2 maakt via de usb-interface dan een ethernetverbinding aan met het statische ip-adres 10.11.99.1. Zodra je als root-gebruiker bent ingelogd, zijn de mogelijkheden onbegrensd. Daar kijken we tenslotte nog even naar.

Op reMarkableWiki vind je talloze tips om het apparaat naar je hand te zetten. Zo is er het project rmfakecloud waarmee je zelf een synchronisatiedienst voor je documenten opzet. En het project Toltec biedt zelfs een heuse door de community bijgehouden database aan van opensourcesoftware die je op de reMarkable 2 kunt installeren om de mogelijkheden uit te breiden.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een betaalbare printer met navulbare inktreservoirs? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Epson EcoTank ET-2860

De scherp geprijsde Epson EcoTank ET-2860 is gegarandeerd een goede aankoop. Deze all-in-one-printer is op het moment van schrijven goedkoper dan ooit. Bovendien sleepte dit product onlangs het Beste Koop-predicaat van de Consumentenbond in de wacht. Volgens de Japanse fabrikant bespaar je met de EcoTank ET-2860 tot negentig procent op de inktkosten ten opzichte van een reguliere printer met cartridges. Er is een flessenset bijgesloten, zodat je meteen aan de slag kunt. Hiermee vul je de vier beschikbare kleuren zonder morsen na. Aan de voorzijde kun je het actuele inktniveau aflezen.

Dankzij een hoge printresolutie van 5760 × 1440 dpi leent de EcoTank ET-2860 zich goed voor het afdrukken van foto's. Dat kan in verschillende formaten, bijvoorbeeld 15 × 10 (randloos) en 20 × 13 centimeter. De geïntegreerde scanner ondersteunt een respectabele resolutie van 2400 × 1200 dpi. Daarnaast maak je met dit apparaat eventueel kopietjes. Als je de printer op wifi aanmeldt, voer je vanaf elke computer, tablet en smartphone afdruktaken uit. Voor een bekabelde aansluiting gebruik je als alternatief de usb-poort.

Epson EcoTank ET-4800

Als je geregeld meerdere paperassen scant of kopieert, is de Epson EcoTank ET-4800 een goede keuze. Bovenop bevindt zich namelijk een houder voor automatische documentinvoer. Leg hierin maximaal dertig A4'tjes van pakweg een verslag of rapport. De vellen worden vervolgens een voor een gescand of gekopieerd. Hierdoor hoef je niet elk A4'tje eigenhandig op de glasplaat te leggen. Een pluspunt is dat je de EcoTank ET-4800 zowel draadloos als bekabeld op jouw (thuis)netwerk kunt aansluiten. Op die manier kun je vanaf elk (mobiel) apparaat afdruktaken starten.

Met de bijgesloten flessenset kun je wel een tijdje vooruit. De fabrikant claimt dat de inhoud hiervan overeenkomt met maximaal 72 cartridges. Ga uit van ongeveer 4500 pagina's in kleur. Net zoals de meeste Epson-printers ondersteunt ook dit exemplaar een maximale resolutie van 5760 × 1440 dpi. Je kunt dus foto's scherp uitprinten. Gebruik je fotopapier van 15 × 10 centimeter, dan hebben de uitgeprinte kiekjes geen witranden. Tot slot is er ook nog een fax ingebakken.

HP Smart Tank 5107

Deze prijsvriendelijke inkttankprinter van HP neemt nauwelijks ruimte in beslag, want de Smart Tank 5107 meet slechts 43,5 × 15,7 × 36,2 centimeter. Plaats hem bijvoorbeeld in een kast of op het hoekje van je bureau. Ondanks het compacte formaat hebben de vier navulbare inktreservoirs een gezamenlijke capaciteit van duizenden pagina's. Verder kun je tot zo'n honderd vellen in de papierlade kwijt. De maximale afdrukresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi. Je print foto's in een formaat van maximaal 29,7 × 21 centimeter zonder witranden.

De Smart Tank 5107 heeft een wifi-adapter. Zodra je het apparaat met het thuisnetwerk verbindt, kun je vanaf een willekeurige computer, tablet of smartphone afdrukken. Je hoeft hiervoor niet per se de print-app van HP te installeren. Deze all-in-one-printer kan namelijk overweg met Apple AirPrint en Mopria. Hierdoor benader je de Smart Tank 5107 rechtstreeks vanuit het menu van jouw mobiele toestel. Voor een rechtstreekse verbinding met een pc of laptop is er ook nog een usb-poort beschikbaar.

Lees ook: Mobiel printen vanaf je smartphone of tablet: zo werkt het

HP Smart Tank 7605

De HP Smart Tank 7605 heeft erg veel te bieden. Zo ondersteunt deze all-in-one-printer automatisch dubbelzijdig afdrukken. Zeker wanneer je regelmatig lange documenten uitprint, bespaar je op het papierverbruik. Kopieer of scan je weleens een stapeltje documenten? In dat geval komt de automatische documentinvoer voor maximaal 35 A4'tjes goed van pas. Maak op die manier in één klap een (digitale) kopie. De bovenzijde bevat diverse aanraaktoetsen. Start hiermee bijvoorbeeld een scan- of kopieertaak. Dankzij een respectabele resolutie van 4800 × 1200 dpi is de Smart Tank 7605 voor fotoafdrukken een goede keuze. Er is ook nog een fax ingebouwd.

Fijn is dat de inkttankprinter met 2,4GHz- en 5GHz-netwerken uit de voeten kan. Hiermee vergroot je de kans op een stabiele draadloze verbinding. Je kunt trouwens ook een internetkabel in de netwerkpoort prikken. Dankzij AirPrint-ondersteuning maak je vanaf een iPhone, iPad of ander geschikt Apple-apparaat rechtstreeks printjes. Op andere mobiele apparaten kun je de gebruiksvriendelijke HP Smart-app installeren. Mooi meegenomen is de ruime invoerlade voor maximaal 250 vellen. Voorkom zo dat je steeds papier moet bijvullen.

Canon PIXMA G550

Voor (hobby)fotografen is de Canon PIXMA G550 een uitstekende kandidaat. In tegenstelling tot de andere besproken inkttank-printers heeft dit exemplaar niet vier, maar zes navulbare inktreservoirs. Naast zwart, cyaan, magenta en geel zijn er 'vakjes' voor grijze en rode inkt beschikbaar. Daardoor hebben fotoafdrukken natuurgetrouwe kleuren. Canon belooft dat je met een enkele flessenset maar liefst 3800 kiekjes in een standaardformaat van 15 × 10 centimeter kunt afdrukken. Let op: je kunt met deze fotoprinter niet kopiëren en scannen. Op de iets duurdere Canon PIXMA G650 zijn deze functies wél beschikbaar.

Een voordeel is dat de uitgeprinte kiekjes geen witrand hebben. Zelfs fotoafdrukken op A4-formaat zijn randloos. De maximale afdrukresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi. Je kunt de PIXMA G550 met wifi verbinden en vervolgens vanaf een computer, tablet, smartphone of geschikt fototoestel afdrukken. Ondersteuning voor AirPrint en Mopria is ingebakken, waardoor je de Canon PRINT-app in feite links kunt laten liggen. Print in plaats daarvan gewoon vanuit de standaardmenu's van je smartphone of tablet.

De Apple AirPods zijn razend populaire draadloze oordoppen, de Apple TV is dan weer een geslaagde mediaspeler. Voeg de twee samen en je kunt films, tv-series en games beleven in meeslepend 3D-ruimtelijke audio. Dit is hoe je dat doet!

In dit artikel hebben we het over de Ruimtelijke audio-ervaring die je kunt beleven als je bepaalde oordoppen of koptelefoons aan een Apple TV koppelt. Het is enorm indrukwekkend, met geluidseffecten die driedimensionaal rond je worden afgespeeld. Net als in de bioscoop, maar dan bij je thuis. Het werkt even goed of beter dan een soundbar, en is ideaal voor wie alleen tv-kijkt en echt ondergedompeld wil worden in de actie.

Wat kun je verwachten?

Ruimtelijke audio is niet helemaal hetzelfde als Dolby Atmos en ander surroundgeluid. Maar het doel is wel hetzelfde: jezelf onderdompelen in een geluidsbubbel waarbij bijvoorbeeld geluidseffecten van een film 360 graden om je heen te horen zijn. De AirPods voegen daar bovendien headtracking aan toe, waarbij het geluid aan het scherm wordt 'verankerd'. Hierdoor blijven onder meer dialogen altijd uit het beeld komen, wat de kijkervaring realistischer maakt.

Wat heb je nodig?

Ruimtelijke audio (of Spatial Audio) is een Apple-technologie voor hoofdtelefoons die ingebouwd is in de AirPods 3, AirPods 4 (beide modellen) en alle AirPods Pro. Ook de over-ear AirPods Max-hoofdtelefoon is ermee uitgerust. Ruimtelijke audio is er ook bij de Beats Fit Pro, de Beats Studio Pro of de Beats Solo 4. Je hebt dus een van deze toestellen nodig. Om het eenvoudig te houden, spreken we verder in dit artikel alleen over 'AirPods'.

©Apple

Daarnaast moet je beschikken over een Apple TV 4K (alle versies); de nagenoeg identieke Apple TV HD is helaas niet geschikt. Hier ontdek je hoe je het verschil kunt zien. De Ruimtelijke audio-functie is al even beschikbaar, maar voor alle veiligheid kun je via de Instellingen het best even je Apple TV updaten naar de nieuwste versie van tvOS.

©Jamie Biesemans

Hoe moet je alles instellen?

Apple heeft het heel eenvoudig gemaakt om je AirPods met een Apple TV te verbinden. Schakel eerst de Apple-mediaspeler in. Als het hoofdscherm alle apps toont, open je het doosje van je AirPods (of schakel je de hoofdtelefoon in). Bijna onmiddellijk verschijnt er in de bovenhoek een melding. Druk je op de knop met het tv-icoon, dan wordt het geluid van je Apple TV afgespeeld via je oortjes of koptelefoon. Ben je net te laat om de melding te bevestigen? Dan druk je lang op de tv-knop op de Apple-remote en kies je Audio. Hier zie je een lijst van AirPlay-speakers én als het goed is ook je AirPods. 

©Apple

Ruimtelijke audio wordt standaard ingeschakeld. Maar als je zelf in de opties wilt duiken, dan kan dat. Druk opnieuw lang op de tv-knop en klik op het pictogram van de hoofdtelefoon of oortjes (net rechts van de klok). Je ziet dan verschillende opties in een lijst, terwijl de content verder speelt. Zo kun je ook tijdens het bekijken van een film ruisonderdrukking of gespreksdetectie instellen. Iets lager zie je een pictogram van de actieve app (bijvoorbeeld Netflix of Disney+) en in welke kwaliteit audio wordt aangeleverd (bijvoorbeeld Dolby Atmos). Je kunt dan Ruimtelijke audio instellen, met of zonder headtracking. De optie Vast wil zeggen dat je ruimtelijke audio krijgt zonder hoofdtracking. 

©Jamie Biesemans

Welke apps bieden Ruimtelijke audio? 

Niet alle apps en diensten ondersteunen Ruimtelijke audio, maar de meerderheid wél. Nagenoeg alle streamingdiensten, waaronder Netflix, HBO Max en Disney+, bieden deze optie. Via Apple Music op je Apple TV kun je ook veel muziek in surround beleven. Daarnaast zijn er games die het ondersteunen, wat heel fijn werkt. Is de audio die de app levert toch in stereo (bijvoorbeeld oudere muziek), dan kun je nog altijd van ruimtelijke audio genieten door in de Instellingen te kiezen voor Maak stereo ruimtelijk.

©Apple

Zo personaliseer je Ruimtelijke audio

Om geluid realistisch om je heen te creëren, gebruikt het algoritme achter de Ruimtelijke audio-functie een model van het hoofd van een mens. Dat werkt meestal prima. Maar je kunt de ervaring nog natuurlijker maken door het algoritme informatie te geven over jezelf (onder meer over je hoofd- en oorvorm). Dat gebeurt via beelden gemaakt met een TrueDepth-camera. Zo'n camera vind je op recente iPhones (vanaf de iPhone X) waarop minstens iOS 16 draait. 

Het instellen van Gepersonaliseerde ruimtelijke audio doe je door de Instellingen op een geschikte iPhone te openen. Tik op je AirPods of AirPods Pro. Ook de Beats Fit Pro, Beats Solo 4 of Beats Studio Pro zijn compatibel met deze functie. Je ziet vervolgens de optie Gepersonaliseerde ruimtelijke audio. Selecteer dit en kies daarna Personaliseer ruimtelijke audio. Er verschijnt een stappenplan waarbij gevraagd wordt om je gezicht op een afstand van 30 cm in beeld te brengen. Daarna moet je langzaam je hoofd heen en weer bewegen om een afbeelding te maken van je oren. Het klinkt misschien wat merkwaardig, maar met deze informatie kan het Ruimtelijke audio-algoritme een betere inschatting maken van hoe je exact hoort.