ID.nl logo
Zo zet je het Home Assistant-dashboard helemaal naar je hand
© Stanisic Vladimir
Huis

Zo zet je het Home Assistant-dashboard helemaal naar je hand

In Home Assistant kun je alle mogelijke apparaten en diensten toevoegen om je smarthome aan te sturen. Al snel wordt dat onoverzichtelijk, maar gelukkig biedt het smarthomepakket talloze mogelijkheden om aangepaste dashboards te maken, zodat alles op een handige plaats staat. En voor wie het uiterlijk wil aanpassen, zijn er ook allerlei mogelijke thema’s.

In dit artikel laten we zien hoe je Home Assistant naar je hand kunt zetten. Daarvoor nemen we de volgende stappen:

  • Kaarten toevoegen en configureren
  • Entiteiten tonen en erop filteren
  • Extra dashboard toevoegen
  • Uitbreidingen toevoegen

Ook interessant om te lezen: Maak je eigen controller voor Home Assistant

Wanneer je je op de webinterface van Home Assistant aanmeldt, krijg je standaard het dashboard Overzicht te zien. Home Assistant maakt ook een tweede dashboard aan, Energie (zie het kader ‘Energiedashboard’). Een dashboard bevat allerlei zogenoemde kaarten: dit zijn types visualisaties van entiteiten in je smarthome. Zo wordt het weerbericht op een andere manier gevisualiseerd dan sensoren of knoppen. Home Assistant bevat zo’n dertig kaarten en je kunt dit aantal nog uitbreiden.

Home Assistant maakt standaard een kaart aan voor elke ruimte waaraan je minstens één apparaat hebt toegekend. Dat geeft al een overzicht, maar nadat je veel apparaten hebt toegevoegd, krijg je per ruimte een kader met een lange lijst van entiteiten. Dat is waarschijnlijk niet het overzicht dat je wenst. Gelukkig kun je de dashboards volledig naar je hand zetten. 

Dashboard configureren

De eerste stap om je dashboard te configureren, is om de controle over te nemen van Home Assistant. Het programma vult het dashboard dan niet meer automatisch met de entiteiten van toegevoegde apparaten, maar geeft je de mogelijkheid om dat zelf te doen. Klik daarvoor rechts bovenaan op de drie puntjes en kies dan Configureer UI.

Standaard behoudt Home Assistant de bestaande inhoud van het dashboard als je de controle overneemt. Klik op Begin met een leeg dashboard als je met een wit blad wilt beginnen. Klik vervolgens op Controle nemen. Je bent nu in de bewerkingsmodus.

In de bewerkingsmodus kun je je dashboard naar wens aanpassen.

Kaarten toevoegen

Klik in de bewerkingsmodus rechts onderaan rechts op Voeg kaart toe. Je krijgt nu een visueel overzicht van de dertig soorten kaarten die Home Assistant standaard ondersteunt. Voor elk type kaart waarvoor Home Assistant een compatibele entiteit kent in je systeem, zie je een voorbeeld.

Er zijn kaarten voor een knop, voor één entiteit, of een lijst of kleine blokjes met entiteiten, een graadmeter, een geschiedenisgrafiek, een lamp inclusief schuifregelaar om te dimmen, een sensorgrafiek, de weersverwachting enzovoort. Klik op de kaart die je wilt gebruiken en kies dan de entiteit die je wilt tonen uit de uitklaplijst.

Home Assistant geeft je de keuze uit dertig soorten kaarten om je dashboard mee te vullen.

Kaart configureren

In de kaartconfiguratie stel je het uiterlijk van de kaart in. Home Assistant vult standaard al de naam van de entiteit in en toont het standaardicoontje van het type entiteit, bijvoorbeeld van een lamp. Beide kun je hier nog aanpassen.

Voor het icoontje typ je in het tekstveld Icoon een omschrijving in, waarna je de namen van ondersteunde icoontjes te zien krijgt, zoals mdi:desk-lamp of mdi:floor-lamp. Deze komen uit de lijst Material Design Icons. Rechts krijg je onmiddellijk een voorbeeldweergave te zien op de kaart.

Je kunt hier ook een thema kiezen en dat thema geldt dan alleen voor deze kaart. Verderop in dit artikel gaan we verder in op die thema’s, ze geven je dashboard of individuele kaarten een ander uiterlijk.

Je kunt ook instellen wat er gebeurt als je de kaart in de mobiele interface vasthoudt of erop dubbeltikt. Zo kun je dan meer informatie tonen, naar een ander onderdeel van Home Assistant navigeren of zelfs een specifieke url openen. Klik tot slot op Opslaan, waarna je kaart in je dashboard te zien is. Klik bovenaan rechts op Klaar wanneer je alle gewenste kaarten hebt toegevoegd.

Stel in hoe de kaart er in je dashboard moet uitzien. 

Energiedashboard Onder het overzichtsdashboard maakt Home Assistant standaard ook een energiedashboard aan. Als je hier voor het eerst op klikt, krijg je instructies om het aan te maken op basis van de nodige informatie. Om je verbruik en teruglevering te kunnen visualiseren, heb je een slimme meter nodig en een apparaatje dat de P1-poort van je slimme meter uitleest. Om je zonne-energieproductie te visualiseren, moet de omvormer van je zonnepanelen door Home Assistant uit te lezen zijn. Verder kun je ook een ondersteund batterijsysteem toevoegen en een bron voor je gasverbruik en waterverbruik. Nadat je dit alles hebt toegevoegd, toont het energiedashboard je in één oogopslag de energiehuishouding van je woning.

Lees ook het artikel: Automatisch energie besparen met Home Assistant

Meerdere entiteiten

Sommige kaarten ondersteunen meerdere entiteiten. De eenvoudigste manier om die in een kaart te tonen, is om in de bewerkingsmodus op Voeg kaart toe te klikken en dan op het tabblad Per entiteit in plaats van het standaard geselecteerde Per kaart. Vink nu de entiteiten aan die je samen wilt tonen. Je kunt hier ook zoeken op naam. Klik op Doorgaan om op basis van deze entiteiten een kaart te maken.

Home Assistant kiest nu een kaarttype dat meerdere entiteiten ondersteunt en toont je het resultaat van de suggestie. Kies Toevoegen aan dashboard als je dit goed vindt of klik op Kies een andere kaart als je de informatie toch op een andere manier wilt visualiseren. Dan kies je het gewenste kaarttype uit de lijst. Daarna kun je de kaart configureren, waarbij je altijd ook het resultaat van je wijzigingen onmiddellijk te zien krijgt.

De volgorde van de entiteiten verander je door ze te verslepen. En in het kaarttype Entiteiten kun je ook bij elke entiteit de weergavenaam instellen.

Plaats eenvoudig meerdere entiteiten in één kaart.

Kaarten stapelen

Verder zijn er ook kaarten waarmee je van meerdere kaarten een groep maakt. Dat is handig als je bijvoorbeeld enkele sensorgrafieken onder elkaar wilt tonen, zodat je aan de hand van de tijd-as hun waarden altijd met elkaar kunt vergelijken op hetzelfde moment. Voeg daarvoor een Verticale stapel toe. In de configuratie kies je de eerste kaart die je wilt toevoegen. Nadat je die hebt geconfigureerd, klik je op het plusteken om een volgende kaart aan de stapel toe te voegen. De verschillende kaarten die je aan een stapel toevoegt, hoeven niet van hetzelfde type te zijn.

Met een Horizontale stapel toon je overigens kaarten op een rij naast elkaar en met een Raster toon je meerdere kaarten in een matrix met rijen en kolommen. Het zijn allemaal manieren om wat meer structuur in je kaarten te brengen, wat zeker nuttig is op het kleinere scherm van je telefoon. Dan verzeker je je ervan dat wat onder elkaar hoort te staan, ook altijd onder elkaar zichtbaar is.

Kaarten kun je horizontaal, verticaal of in een raster stapelen.

Voorwaardelijke kaart

Een andere nuttige complexere kaart is de voorwaardelijke kaart. Hiermee toon je alleen een andere kaart wanneer een of meerdere gegeven entiteiten een specifieke waarde hebben. Dat is handig om bijvoorbeeld informatie van een apparaat zoals een printer alleen te tonen wanneer het apparaat is ingeschakeld. Voeg daarvoor in de bewerkingsmodus de kaart Voorwaardelijk toe.

Kies bij Voorwaarden de entiteit die beschikbaar moet zijn, kies eronder Status is niet gelijk aan en voor de status unavailable. Je kunt meerdere entiteiten bij de voorwaarden toevoegen. Die moeten dan allemaal de gevraagde status hebben.

In het tabblad Kaart kies je de kaart die wordt getoond als aan de voorwaarden is voldaan. Overigens kun je hier ook een stapel plaatsen, waarin dan meerdere kaarten komen.

Deze kaarten tonen we alleen wanneer de printer is ingeschakeld.

Entiteiten filteren

Nog een interessante kaart is het entiteitsfilter. Hierin definieer je een lijst met entiteiten die je alleen wilt tonen in een bepaalde status. Zo toon je eenvoudig een lijst met lampen die nog aan zijn, zodat je voor het slapengaan of het verlaten van je huis in één oogopslag ziet welke lampen je vergeten bent uit te schakelen.

Voor het entiteitsfilter is er helaas nog geen visuele editor beschikbaar. In de kaartconfiguratie krijg je daarom YAML-code te zien, met daarnaast gelukkig wel het resultaat zoals het in je dashboard te zien zal zijn. Bij entities vul je voor elke entiteit een regel zoals de volgende in:

- entity: switch.staanlamp_switch
    name: Staanlamp

Achter - entity: staat de ID van de entiteit. Die ID vind je via Instellingen / Apparaten & Diensten en dan in het tabblad Entiteiten in de kolom Entiteits-ID bij de gewenste entiteit. Tot slot vul je bij state_filter bijvoorbeeld - 'on' in als je lampen wilt tonen die nog aan zijn.

Toon deze lampen alleen wanneer ze aan zijn.

Extra weergaven

Tot nu toe heb je in je dashboard alles op één pagina toegevoegd. Maar als je in de bewerkingsmodus op het plusteken bovenaan bij Home klikt, voeg je een tabblad toe. Dit tabblad kun je een titel en een icoontje geven. Met een icoontje erbij wordt de titel overigens niet getoond. Bij Zichtbaarheid stel je in welke gebruikers deze weergave kunnen zien (zie ook het kader ‘Aangepaste weergave voor elke gebruiker’). Zodra je je weergave hebt aangemaakt, voeg je hier kaarten aan toe.

Ook van de standaardweergave pas je met een klik op het potloodicoontje de eigenschappen aan, zoals de naam, het icoontje en de zichtbaarheid.

Een dashboard kan bestaan uit meerdere tabbladen. 

Extra dashboard toevoegen

Naast de standaard aangemaakte dashboards Overzicht en Energie kun je zelf nog extra dashboards aanmaken (via de zijbalk krijg je hier toegang tot). Open Instellingen / Dashboards en klik rechts onderaan op Dashboard toevoegen. Geef het dashboard een titel en icoontje. Nadat je het dashboard hebt aangemaakt, krijg je de titel en het icoontje in de zijbalk te zien.

Standaard wordt ook dit dashboard gevuld met alle apparaten die Home Assistant kent, maar ook hier kun je de controle over het dashboard overnemen en dit vullen met je eigen kaarten.

Een extra dashboard aanmaken is eenvoudig gebeurd.

Uitbreidingen met HACS

Je kunt Home Assistant nog uitbreiden met extra kaarten en thema’s. Vele daarvan zijn te installeren vanuit HACS: de Home Assistant Community Store. Die biedt een gestroomlijnde manier om allerlei aanpassingen voor Home Assistant te installeren. Om HACS te installeren, dien je eerst enkele stappen te doorlopen. Open je profiel door op je naam linksonder te klikken en schakel de Geavanceerde modus in. Open dan Instellingen / Add-ons en klik rechtsonder op Add-on winkel. Klik op Terminal & SSH en installeer die. Dat duurt even en daarna klik je op Starten.

Als je Weergeven in zijbalk inschakelt, kun je links op Terminal klikken om een webterminal te openen. Hier vul je de volgende opdracht in om HACS te installeren:

wget -O - https://get.hacs.xyz | bash -

Herstart nu Home Assistant: klik op Instellingen, klik rechts bovenaan op het menu (met de drie puntjes), klik daarna nog twee keer op Home Assistant herstarten en tot slot nog eens op Herstarten.

Wanneer Home Assistant is herstart, klik je op Instellingen / Apparaten & Diensten en dan rechts onderaan op Integratie toevoegen. Zoek op HACS, vink alles aan en klik op Opslaan. Volg dan de instructies. Je hebt hiervoor een (gratis) account bij GitHub nodig. Klik tot slot op Voltooien.

Installeer HACS als integratie voor extra kaarten en thema’s.

Kaarten en thema’s toevoegen

Nu de integratie van HACS is geïnstalleerd, vind je in de linkerzijbalk het nieuwe onderdeel HACS. Als je hierop klikt, vind je extra kaarten en thema’s onder Frontend. Klik rechts onderaan op Repositories verkennen en downloaden. Standaard krijg je nu alle uitbreidingen te zien voor het uiterlijk van Home Assistant. Vink je alleen Lovelace aan, dan krijg je alleen kaarten en andere visuele elementen te zien. Vink je alleen Thema aan, dan beperkt de lijst zich tot thema’s.

Als je iets ziet dat je interesseert, klik er dan op om een pagina met extra informatie te zien. Wil je het installeren, klik dan rechts onderaan op Download. Wanneer het om een thema gaat, kun je nu in de bewerkingsmodus van je dashboard het thema instellen in je weergave of zelfs in een individuele kaart.

En als je een extra kaart hebt geïnstalleerd, komt die beschikbaar in de lijst met kaarten wanneer je in de bewerkingsmodus op Voeg kaart toe klikt.

Voeg extra kaarten en thema’s toe vanuit HACS.

Scènes en scripts

Zoals je ziet, is Home Assistant helemaal naar je hand te zetten. Verder kent het smarthomesysteem ook nog scènes. Een scène is een toestand van enkele apparaten. Stel dat je tijdens het tv-kijken de grote lamp van de woonkamer wilt dimmen of uitzetten, maar juist de ledstrip achter de tv wilt inschakelen, dan voeg je beide apparaten aan een scène Tv kijken toe en stel je hun toestand in. Scènes zijn ook via het dashboard te activeren.

Tot slot kun je ook nog scripts aanmaken. Een script is een opeenvolging van acties, maar met extra’s zoals tests, vertragingen en herhalingen. Een script is vanuit het dashboard te activeren, maar kun je ook in een automatisering als actie uitvoeren.

Home Assistant met het thema Noctis.

Aangepaste weergave voor elke gebruiker Nuttig om te weten is dat Home Assistant meerdere gebruikers ondersteunt en dat je voor elke gebruiker kunt instellen welke weergaven die te zien krijgt. Wil jij een volledig overzicht van al je smarthome-apparatuur, maar hoeven je kinderen dat niet allemaal te zien? Dat kan perfect.

Je maakt een nieuwe gebruiker aan in Instellingen / Personen door een klik onderaan rechts op Persoon toevoegen. Geef de persoon een naam en schakel Persoon toestaan om in te loggen in. Kies dan een gebruikersnaam (die kan anders zijn dan de getoonde naam) en vul een wachtwoord in.

Als die gebruiker ook je Home Assistant-installatie mag beheren (bijvoorbeeld om apparaten toe te voegen, updates uit te voeren en dashboards aan te passen), schakel je Beheerder in. Daarna kies je in de configuratie van elke weergave voor welke gebruikers die zichtbaar is.

▼ Volgende artikel
☔ Op de fiets door het herfstweer? Zo kies je de beste regenkleding
© yossarian6 - stock.adobe.com
Gezond leven

☔ Op de fiets door het herfstweer? Zo kies je de beste regenkleding

Kijk naar buiten en het is meteen duidelijk: de herfst is begonnen. Moet jij ook op de fiets door de regen? Je houdt het droog met goede regenkleding. Van poncho tot pak: zo valt je fietstocht niet in het water!

Dit artikel in het kort:

🌧️ Waar gebruik jij je fiets voor? (want dat maakt uit)
🌧️ Verschillende soorten regenkleding
🌧️ Waterdichtheid, ademend vermogen, gebruikt materiaal en maat
🌧️ De invloed van het seizoen
🌧️ Bekende merken

Lees ook: Je regenjas wassen én waterdicht houden: natuurlijk kan dat!

Waar gebruik jij je fiets voor?

Welke regenkleding het best bij je past, hangt af van hoe je fietst. Leg je vaak flinke afstanden af, dan telt vooral comfort. Kies dan voor ademende materialen die soepel meebewegen en niet knellen. Gebruik je je (elektrische) fiets vooral voor het woon-werkverkeer of om naar school te gaan, dan is gemak belangrijker: regenkleding die je snel kunt aantrekken en weer uitdoen is dan ideaal.

Verschillende soorten regenkleding

Daarna kun je kijken welk type regenkleding het best bij je past. Een compleet regenpak met jas en broek is handig als je vaak fietst en goed beschermd wilt zijn. Toch vinden veel mensen vooral het aantrekken van de broek onhandig. In dat geval is een losse regenjas of een regenponcho een praktischer optie. Houd er wel rekening mee dat je benen dan bij stevige regen sneller nat worden. Misschien zijn regenchaps wat voor jou: hiermee bedek je alleen de voorkant van je bovenbenen. Ook slim: alvast nadenken over regenschoenen. Wanneer je echt een hekel hebt aan natte voeten, zijn overschoenen een welkome aanvulling op je regenoutfit!

Traditioneel regenpak

De klassieker onder de regenkleding is natuurlijk het regenpak. Dat bestaat uit een jas en een broek en is meestal gemaakt van waterdicht materiaal zoals PVC of nylon. Het voordeel is dat je praktisch helemaal bedekt bent, van je nek tot je enkels. Het nadeel? Vooral goedkope regenpakken kunnen wat minder ademend zijn, waardoor je bezweet kunt aankomen.

Losse regenjas

Een losse regenjas is handig wanneer je al een waterdichte broek hebt (of natuurlijk wanneer je het niet erg vindt als je benen natregenen). Regenjassen zijn vaak stijlvoller en kunnen bij slecht weer ook als gewone jas gedragen worden (iets wat je met een traditioneel regenpak niet zo snel zult doen). Let op details: getapete naden en een hoge kraag zorgen dat je beter beschermd bent tegen de regen.

Regencape/regenponcho

Hoef je maar een kort stukje te fietsen? Dan is een regencape of - poncho ideaal: gewoon een kwestie van omslaan of over je hoofd aantrekken. Met een cape of poncho heb je veel bewegingsvrijheid, maar bij harde wind kunnen ze een beetje onhandig zijn. Er zijn ook regencapes die bijvoorbeeld elastieken aan de mouwen hebben die je aan het stuur kunt vastmaken, of een extra koord om je middel waardoor de cape minder wappert en klappert in de wind.

Regenoverschoenen

Niets zo vervelend als helemaal droog blijven dankzij een goed regenpak, maar aankomen met doorweekte schoenen. Regenoverschoenen zijn dé oplossing. Ze zijn gemaakt van waterdicht materiaal en je schuift ze makkelijk over je normale schoenen heen.

TypeVoordelenNadelen
RegenpakVolledig beschermdMinder ademend
RegenjasStijlvol, veelzijdigBenen blijven onbedekt
Cape/ponchoMakkelijk aan-/uitdoen Windgevoelig
OverschoenenDroge voetenExtra aankoop

©iuricazac - stock.adobe.com

Waar moet je op letten bij het kiezen van regenkleding?

➜ Waterdichtheid

Dit is natuurlijk het allerbelangrijkste om op te letten! Om te weten hoe goed een regenjas je droog kan houden, kijk je naar de waterkolomwaarde op het etiket. Hoe hoger de waarde, hoe beter de waterdichtheid. Een waarde van 10.000 mm of meer is uitstekend. In de tabel hieronder zie je hoe goed verschillende waterkolomwaarden je beschermen.

➜ Ademend vermogen

Je wilt droog blijven, maar je wilt ook dat je eigen zweet niet blijft hangen in je regenpak. Materialen zoals Gore-Tex zijn waterdicht maar toch ademend.

➜ Materiaal

Het materiaal is ook iets om rekening mee te houden. Polyester is licht en ademend maar minder duurzaam. PVC is zwaarder maar gaat langer mee. Kies wat bij jou en je fietsgedrag past.

➜ Prijs-kwaliteitverhouding

Goedkoop is vaak duurkoop, vooral als je dagelijks fietst. Investeer in kwalitatief goede regenkleding die jaren meegaat.

De juiste maat kiezen

Bij het kiezen van de juiste maat is het belangrijk om rekening te houden met de kleding die je eronder draagt. Pas verschillende maten en draag de kleding die je normaal tijdens het fietsen draagt. Bepaal of je genoeg bewegingsvrijheid overhoudt. Een regenjas die zó strak om je armen zit dat je niet goed meer richting kunt aangeven, dat moet je natuurlijk niet willen.

Tabel: waterdichtheid

Waterdichtheid van regenkleding wordt gemeten in millimeters waterkolom (mm). Dit geeft aan hoe hoog een kolom water kan zijn voordat deze door de stof heen dringt. Voor regenkleding voor de fiets is minimaal 5.000 tot 10.000 mm aan te raden.

Aantal mm:Waterdichtheid:Beschermt tegen:
0 - 1.500SpatwaterdichtLichte regen en spatten
1.500 - 5.000WaterdichtMatige tot zware regen
5.000 - 10.000WaterdichtBijna alle regen, wel wat vochtdoorslag mogelijk
10.000 - 20.000Hoogwaardig waterdichtZware stortbuien
20.000+Extreem waterdichtExtreme omstandigheden

➜ Zomer of winter?

Wat voor regenkleding je kiest, hangt ook af van het seizoen en van wat je allemaal op de fiets doet.

Zomer

In de zomer is lichte, ademende kleding het prettigst. Ga voor materialen die waterdicht én ventilerend zijn, zoals Gore-Tex. Dat houdt regen buiten maar laat vocht van binnen ontsnappen. Zo blijf je droog van de regen én raak je overtollige warmte kwijt tijdens het fietsen. Ideaal dus voor warme, wisselvallige dagen waarop je actief bent.

Winter

In de winter draait het juist om warmte. Een regenjas met thermische voering houdt je niet alleen droog, maar ook behaaglijk. Veel modellen hebben een uitneembare voering, zodat je dezelfde jas ook in het voor- en najaar kunt dragen. Houd wel rekening met een hogere prijs, maar daar krijg je meer comfort en veelzijdigheid voor terug.

Testen voor gebruik

Wil je zeker weten dat je droog overkomt? Het klinkt gek, maar spuit jezelf nat met een tuinslang om te testen hoe waterdicht de kleding echt is. Zo kom je niet voor verrassingen te staan.

Welk merk fietskleding moet je kiezen?

In Nederland zijn er verschillende bekende merken die regenkleding van hoge kwaliteit aanbieden. Dit zijn enkele van de meest populaire:

1: Agu

Dit Nederlandse merk is vooral bekend onder fietsers en biedt een breed scala aan regenkleding, van jassen tot broeken en overschoenen.

2: Rains

Dit Deense merk is ook populair in Nederland en staat bekend om zijn minimalistische en stijlvolle regenjassen.

3: Mac in a Sac

Dit merk biedt lichtgewicht en opvouwbare regenkleding die gemakkelijk op te bergen is.

4: Vaude

Dit Duitse merk is populair onder outdoorliefhebbers en biedt duurzame en milieuvriendelijke regenkleding.

5: Columbia

Dit Amerikaanse merk is ook in Nederland verkrijgbaar en biedt een breed scala aan regenkleding, vaak gemaakt van hun gepatenteerde Omni-Tech-materiaal dat zowel waterdicht als ademend is.

©Martin - stock.adobe.com

✅ Checklist regenkleding kopen

☐ Bepaal je behoeften: dagelijks gebruik, lange ritten, woon-werkverkeer.
☐ Kies het type regenkleding: regenpak, losse jas, cape/poncho, overschoenen.
☐ Controleer de waterdichtheid: zoek naar de waterkolomwaarde.
☐ Let op het ademend vermogen: materialen zoals Gore-Tex zijn ideaal.
☐ denk om het seizoen: licht en ademend voor de zomer, geïsoleerd voor de winter.
☐ Check de prijs-kwaliteitverhouding: goedkoop is niet altijd beter.
☐ Pas verschillende maten: houd rekening met de kleding die je eronder draagt.
☐ Test de kleding indien mogelijk: gebruik een tuinslang of lees online reviews.
☐ Lees het waslabel: sommige kledingstukken hebben speciale zorg nodig.
☐ Overweeg extra's: zoals reflecterende strips voor veiligheid.

▼ Volgende artikel
AI-agents: zo laat je slimme digitale assistenten zelfstandig taken uitvoeren
© Anwar - stock.adobe.com
Huis

AI-agents: zo laat je slimme digitale assistenten zelfstandig taken uitvoeren

We vinden het intussen al bijna normaal dat generatieve AI-modellen leuke tekeningen kunnen maken en teksten kunnen schrijven. Maar de AI-evolutie staat niet stil: er verschijnen steeds krachtigere AI-agents op die zelfstandig ook diverse taken kunnen aanpakken. Hoe je ze zelf gebruikt of bouwt, lees je in dit artikel.

In het kort

We leggen uit wat AI-agents precies zijn, hoe ze werken en waarin ze verschillen van gewone AI-assistenten. Je ziet voorbeelden van praktische agents die reizen plannen, data analyseren of documenten samenvatten. We bekijken toegankelijke platforms zoals Manus en AgentGPT, maar ook verzamelingen van kant-en-klare agents en tools om zelf een agent te bouwen. Tot slot krijg je inzicht in de voordelen, valkuilen en toekomstige ontwikkelingen van deze technologie.

Lees ook: Chat je met een mens of een AI-bot? 9 manieren om het te testen

Het begrip 'AI-agent' komt misschien wat verwarrend over omdat 'agent' vaak met ordehandhaving of spionage wordt geassocieerd, maar hier betekent het iets heel anders. In de informatica verwijst de term naar een entiteit die namens iemand anders handelt, afgeleid van het Latijnse agere (handelen). Je kunt het vergelijken met een reisagent die taken uitvoert in opdracht van zijn klant.

Een agent is hier een systeem dat autonoom handelt, vaak in opdracht van een gebruiker, om bepaalde en soms complexe taken uit te voeren. Zo zou je een robotstofzuiger een fysieke agent kunnen noemen: hij ziet obstakels, beslist waar hij rijdt en voert deze actie uit. Een e-mailbot is een virtuele agent: hij leest je mails, classificeert ze en beantwoordt bepaalde mails automatisch.

Een AI-agent gaat nog een stap verder en gebruikt kunstmatige intelligentie om beslissingen te nemen – iets wat sommige robotstofzuigers of e-mailbots inmiddels trouwens ook wel doen. Hiervoor gebruikt men ook wel de term 'agentic AI'.

©iRobot

Een robotstofzuiger kun je een fysieke agent noemen.

Werking

Voordat we een paar voorbeelden van een AI-agent bekijken en ook zelf samenstellen, leggen we kort uit hoe zo'n agent werkt. In een eerste fase neemt de agent zijn omgeving waar. Dat kan via visuele input van afbeeldingen of camera's, geluidsdata van een microfoon of spraakopname, numerieke data uit logs of sensors, of via tekst zoals prompts, mail- of chatberichten.

De agent probeert vervolgens deze ruwe invoer te interpreteren. Bij tekst bijvoorbeeld gebeurt dit doorgaans met een groot taalmodel (Large Language Model, kortweg LLM), een deep-learning-systeem dat natuurlijke taal begrijpt en genereert, zoals ChatGPT, Claude of Gemini. Dankzij zo'n LLM kan de agent doelen begrijpen en indien nodig ook opsplitsen in subtaken. Als een taak beperkt blijft tot tekstgeneratie, zoals het beantwoorden van een bericht, volstaat het LLM. Maar vaak zijn er ook externe tools nodig (zogeheten tool calling) om aanvullende of realtime gegevens op te halen of (sub)taken uit te voeren, bijvoorbeeld via API's, zoals voor weerinformatie, databases of andere AI-modellen.

Met een efficiënt geheugensysteem kan de agent tijdens het uitvoeren van taken de resultaten bijhouden, feedback verwerken en daaruit nieuwe subtaken afleiden. Hij kan deze informatie ook bewaren, wat ook bij latere interacties voor meer consistentie zorgt.

Voor- en nadelen

Geoptimaliseerde AI-agents bieden duidelijke voordelen. Ze verhogen vaak de productiviteit doordat ze repetitieve en tijdrovende taken kunnen overnemen. Daarnaast verwerken ze in korte tijd enorme hoeveelheden data en kunnen ze meerdere (sub)taken tegelijk uitvoeren. AI-agents leveren doorgaans nauwkeurige en consistente resultaten en zijn goed schaalbaar. Mits goed geïntegreerd in de workflow, kunnen ze dus flink wat tijd en kosten besparen.

Tegelijk zijn er wel wat dingen waar je op moet letten. AI-agents zijn namelijk vaak afhankelijk van grote hoeveelheden data, waaronder soms privacygevoelige of bedrijfsinformatie. Houd bijvoorbeeld in een bedrijfscontext dus rekening met richtlijnen als de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming). En omdat veel agents werken met LLM's die getraind zijn op grote hoeveelheden tekst waarin ook vooroordelen en stereotypen voorkomen, kunnen zulke vertekeningen onbewust doorsijpelen in de resultaten en leiden tot discriminerende uitkomsten. Tot slot vraagt het ontwikkelen en trainen van zulke (bedrijfs)systemen de nodige tijd en rekenkracht.

Voor je het goed beseft, kunnen AI-agents ook privacygevoelige data verwerken en is de AVG van kracht.

Van assistent tot agent

Agentic AI is momenteel een actueel onderwerp, waardoor producenten hun AI-oplossingen soms als AI-agents presenteren, terwijl het om eenvoudige(re) AI-assistenten gaat. Dit geldt bijvoorbeeld voor de browserextensie HARPA AI. Na installatie kun je via een knop taken laten uitvoeren op basis van de actuele webpagina en eventueel geüploade afbeeldingen of pdf's. Denk aan uitleg geven, vragen beantwoorden, de pagina samenvatten of herschrijven, data uitlichten en meer.

Handig, maar het is geen autonome agent. HARPA AI voert namelijk alleen taken uit die jij expliciet opgeeft, zonder zelf subdoelen te stellen of complexe workflows te volgen. Er is evenmin sprake van zelfevaluatie of contextopbouw over meerdere stappen. HARPA AI biedt ook een browser-functie (bijvoorbeeld via de opdrachtprompt met een API-sleutel) die enige automatisering en externe aansturing mogelijk maakt, maar dat maakt het nog geen volwaardige AI-agent.

Het onderscheid tussen beide begrippen is evenwel niet altijd duidelijk, vooral niet wanneer de operaties voornamelijk in een 'black box' worden uitgevoerd.

Manus

AI-agents kunnen dus goed bruikbaar zijn in bedrijfsomgevingen, maar ook daarbuiten kun je er je voordeel mee doen. Ga bijvoorbeeld naar www.manus.im (van Chinese origine) en klik op Use cases voor een reeks praktijkvoorbeelden, ingedeeld in rubrieken als Life, Data Analysis en Education. Zo kan deze algemene AI-agent je bijvoorbeeld helpen bij het opstellen van een cursus of het plannen van een reis. Het voorbeeld Trip to Japan in april (in de rubriek Featured) laat dit duidelijk zien. Klik hierop om het volledige proces te kunnen volgen: links de uitvoer, rechts het scherm van de agent. Je kunt ook altijd klikken op Skip to results of Watch again.

Wil je Manus ook zelf proberen, dan kun je met een gratis proefversie met duizend credits aan de slag, na goedkeuring van je aanvraag (de betaalde versie start vanaf 19 dollar per maand, dat is ongeveer 20 euro inclusief btw). We merkten dat zo'n goedkeuring sneller verloopt via de mobiele Manus-app.

Voor de eindgebruiker is het hele proces vrij eenvoudig. Zoals bij een gewone AI-chatbot geef je eerst een uitgebreide prompt met je opdracht. Daarna gaat Manus aan de slag en zie je stap voor stap hoe de taak wordt aangepakt. Je kunt dit proces ook in realtime bijsturen met extra informatie of instructies. Is de hoofdtaak voltooid, dan krijg je een melding, tenzij je credits eerder op zijn of de agent vastloopt op bijvoorbeeld een niet-bereikbare webpagina.

Op onze vraag heeft Manus een veertiendaagse gezinsreis naar Namibië uitgewerkt.

AI-reis naar tevredenheid uitgewerkt?

🧳Dan hoef je zelf alleen nog maar je koffers te pakken!

AgentGPT

Ook met AgentGPT kun je op een toegankelijke manier toe, ook gratis, een AI-agent in je browser gebruiken. Het platform is een gebruiksvriendelijke webinterface (geïnspireerd op Auto-GPT), waarmee je een opdracht kunt lanceren voor een autonome agent die meerdere stappen zelf bedenkt en uitvoert.

Je hoeft enkel een naam voor je agent in te vullen en bij Doel een duidelijke opdracht te schrijven, zoals 'Plan een veertiendaagse rondreis met 4x4 in Namibië' of 'Voer een onderzoek uit naar de duurzaamste bouwmaterialen in Nederland'.

Controleer bij Tools of de benodigde functies zijn ingeschakeld: Image (voor AI-beelden), Search (voor online opzoekwerk), Code (voor scripting) en Connect Your Data. Deze laatste biedt via een account bij SID, een vorm van Retrieval Augmented Generation (RAG), waarbij eigen gegevens van bijvoorbeeld Google Drive of Gmail kunnen worden verwerkt en doorzocht.

Bevestig met de blauwe afspeelknop en de agent gaat meteen aan de slag. Je kunt de deeltaken volgen, pauzeren en via een prompt het proces bijsturen. De kans bestaat dat de agent niet alle stappen voltooit met een gratis account, maar via Summarize kun je wel alvast een tussentijds resultaat bekijken. Voor een uitgebreider abonnement betaal je 40 dollar per maand (ongeveer 43 euro inclusief btw). Bij Settings kun je eventueel ook een OpenAI API-sleutel invoeren als je er een hebt.

AgentGPT kan ook eigen data onderzoeken (hier Google Drive documenten via sid.ai)

Agent-bibliotheken

Op de webpagina van het hierboven vermelde AgentGPT kun je ook uit twintig sjablonen kiezen. Dit zijn kant-en-klare agenten, met prompts gericht op een bepaald taaktype, zoals rapportanalyse, reisplanning of marketing strategieën. Maar er bestaan intussen ook diensten met een bibliotheek AI-agents, zoals Agent.AI. Je kunt zoeken op naam of op tags, binnen categorieën zoals Social, Customer Service, Image en Lifestyle. Filter je op Image, dan krijg je agents zoals Logo Creator, Youtube Thumbnail Generator en MindmapGenerator.

We nemen even Mindmap Generator als voorbeeld. Klik hier op Goagent en geef een geschikte prompt, bijvoorbeeld een onderwerp voor je mindmap. Bevestig met Go en de agent gaat aan de slag. Daarna kies je tussen Fully automatic (waarbij je alles aan de agent overlaat) of Interactive (waarbij je stap voor stap het voorlopige ontwerp kunt aanpassen of uitbreiden).

Ook bij MindStudio vind je een ruime collectie AI-agents, verdeeld in rubrieken zoals Research, Analyze Content, For Creators, For Students en YouTube. Na aanmelding kun je ze vanaf het platform uitvoeren via de knop Run (Pro Agents enkel na betaling) of via een Chromium-browserextensie, zodat de agent direct met een specifieke webpagina kan werken.

Houd er rekening mee dat het onderscheid tussen een slimme AI-assistent en een autonome AI-agent ook hier niet altijd duidelijk is.

Op Agent.AI vind je veel agents (of minstens assistenten), waaronder deze eenvoudige mindmap-generator.

Agentic AI-browsers

We hebben geen glazen bol, maar we zijn ervan overtuigd dat agentic AI zich dit jaar sterk zal doorzetten. De vraag naar autonomere AI-systemen groeit, de technologische basis met modellen als GPT-4.x en Claude 4.x is al aanwezig en de tool-calling-functionaliteit breidt snel uit.

Die evolutie zal zich vermoedelijk ook voortzetten binnen browsers, zoals blijkt uit Opera Browser Operator. Deze AI-agent is netjes geïntegreerd in de Opera-browser en maakt het mogelijk om bijvoorbeeld producten te bestellen, een reis te plannen, tickets te boeken of studiemateriaal te verzamelen zonder dat je zelf iets hoeft te doen (wat overigens wel mogelijk blijft). Op het moment van schrijven is deze functie helaas nog een preview, maar mogelijk zit die functie al in Opera's ontwikkelaarseditie tegen de tijd dat je dit leest.

Een andere vroege ontwikkeling is Anchor Browser, voorlopig alleen beschikbaar als cloud-hosted platform. Na aanmelding krijg je toegang tot een interactieve omgeving waar je AI-gestuurde browserflows kunt opstellen en testen. Bovenaan kies je eerst een taakstructuur, zoals AI Form Filling of Web Research.

Zelf bouwen met MindStudio

Zowel Agent.AI als MindStudio laten je niet alleen bestaande agents gebruiken, maar bieden ook tools om zelf een AI-agent te bouwen. We laten kort zien hoe je dit aanpakt in MindStudio, bijvoorbeeld voor een agent die een webpagina, pdf of YouTube-video samenvat (bij deze laatste door zelf het bijbehorende transcript op te halen).

Ga naar https://app.mindstudio.ai en open links het onderdeel Build. Klik rechtsboven op Create New Agent en zorg dat het tabblad Automations actief is. Klik op het blauwe Start-blok; rechts verschijnen dan enkele configuratie-opties. Wil je de agent beschikbaar maken in de browserextensie van Agent.AI, klik dan bij Run Mode op het pijlknopje en kies Browser Extension. Er verschijnen nu data zoals url, metadata en pageContent, die beschikbaar komen voor de agent.

Klik rechts van het Start-blok op de knop met het plusje om een AI-module toe te voegen. Voor ons voorbeeld kies je Generate Text, een van de meest gebruikte modules. Andere opties zijn Generate Image, User Input, Scrape URL of je klikt op View All Blocks voor alle beschikbare modules. Na selectie van Generate Text zie je rechts bij ModelSettings dat standaard Claude 3.5 Haiku gebruikt wordt. Je kunt ook kiezen uit andere ondersteunde LLM's, waaronder enkele gratis modellen.

Bouw je eigen agent met AI-modules in MindStudio.

Verder uitwerken

Met de LLM geselecteerd kun je rechts nog extra instellingen aanpassen via parameters als Temperature (hoe lager, hoe voorspelbaarder het antwoord), Max Response Size (hoe lager, hoe beknopter het antwoord) en andere. Bovenaan staat het promptvenster waar je een duidelijke instructie voor de LLM geeft, bijvoorbeeld: 'Vertel me alles wat ik moet weten over deze webpagina.'

Om de inhoud van de webpagina door te geven, gebruik je de eerder vermelde variabele pageContent (je kunt deze variabele eerst kopiëren naar het klembord) die je onder je prompt met {{pageContent}} aanroept.

Klik linksboven op Untitled AI Agent en geef je agent een naam. Je kunt ook een korte omschrijving toevoegen en een pictogram kiezen. Klik vervolgens rechtsboven op Preview / Open Draft Agent. Je test je agent door een url in te vullen, op Load Site te klikken en daarna op Run Agent.

Wil je de agent publiceren (en aan de browserextensie koppelen via het knopje met de drie puntjes), dan heb je wel een Pro-versie nodig. Deze kost 12 dollar per maand (ongeveer 13 euro inclusief btw) voor onbeperkte agents, exclusief eventuele kosten voor API-calls van betaalde AI-modellen.

Je agent is klaar: nog snel even proefdraaien.

Automatische prompt

Je kunt ook een bestaande agent dupliceren en deze via Edit snel aanpassen voor een ander doel. Daarnaast is het mogelijk om de prompt automatisch te laten genereren. Klik hiervoor rechtsonder het promptvenster op het bijbehorende knopje en kies Generate. Typ bijvoorbeeld 'Vat deze webpagina uitgebreid en overzichtelijk samen' of 'Analyseer deze X-berichtreeks' en klik opnieuw op Generate. Even later verschijnt een veel uitgebreidere (standaard Engelstalige) prompt, waarbij de opdracht wordt opgesplitst in subtaken, zodat je agent gestructureerder te werk kan gaan. Vergeet ook hier niet de variabele {{pageContent}} toe te voegen.

Op vergelijkbare manier kun je nog veel andere agents maken. Experimenteer gerust met alle beschikbare opties en mogelijkheden.

Je kunt automatisch een uitgebreide prompt laten genereren voor je agent.

Grondig zoeken

Steeds meer generatieve AI-modellen bieden met wat vaak deepsearch wordt genoemd een geavanceerde zoekfunctie aan om diepgaande informatie van internet en andere bronnen op te halen en te analyseren. Daardoor kunnen ze ook meerdere redeneringsstappen uitvoeren en zo tot een nauwkeuriger en uitgebreider antwoord komen.

Zo'n functie vind je onder meer bij ChatGPT (Diepgaand onderzoeken), Gemini (Deep Research) en Grok (DeepSearch en de nog uitgebreidere DeeperSearch). Je kunt deze functies zien als een vorm van agentic AI, omdat ze autonoom complexe taken uitvoeren die normaal menselijke tussenkomst vragen. Afhankelijk van je opdracht (en andere parameters) kan het zoekwerk makkelijk tien minuten of langer duren. Met een gratis account is deze functionaliteit helaas wel beperkt bruikbaar, zeker bij ChatGPT. ChatGPT heeft overigens ook al Operator, een agent die een browser kan gebruiken, maar alleen nog beschikbaar is voor Pro-gebruikers in de VS.