Wil je accountgegevens, notities en creditcardgegevens opslaan in een digitale kluis, dan is Bitwarden al jaren een van de beste opties. Wel moet je er genoegen mee nemen dat gegevens in de cloud worden bewaard. Vind je dat maar niks, dan kun je Bitwarden ook lokaal op je eigen server hosten. In dit artikel laten we zien hoe je dat veilig en relatief eenvoudig voor elkaar krijgt via Docker, een reverse proxy en de alternatieve Bitwarden-server Vaultwarden.

Een wachtwoordbeheerder is een bijna onmisbare tool. In de digitale kluis kun je veilig al je accounts bewaren, maar ook notities en financiële gegevens van je creditcard. In principe brengt zo’n tool ook veiligheid. Je kunt bijvoorbeeld veel makkelijker heel sterke wachtwoorden gebruiken. Je hoeft maar één hoofdwachtwoord te onthouden en op individuele apparaten volstaat vaak een pincode.

Wachtwoordbeheerders bewaren al je gegevens normaliter in de cloud, met als voordeel dat je er vanaf elk apparaat bij kunt. Ook daar zijn ze natuurlijk versleuteld met het hoofdwachtwoord. Toch is het geen prettig gevoel als je leest over gestolen data, zeker als je financiële gegevens in je digitale kluis bewaart. Zo is LastPass al meerdere keren het slachtoffer van een datalek geweest. Het versleutelingsmechanisme zelf werd niet gekraakt, maar hackers hadden wel alle tijd om te proberen met brute kracht het hoofdwachtwoord te kraken – wat dan eigenlijk de laatste verdedigingslinie is.

We nemen daarom in dit artikel het heft in eigen hand. We gaan Bitwarden, een van de populairste en veiligste wachtwoordbeheerders, installeren op een lokale server achter een reverse proxy.

©Song_about_summer

Waarom zelf hosten

Het zelf hosten van Bitwarden brengt veel voordelen met zich mee, maar ook een paar nadelen. Om te beginnen zullen hackers zich eerder op de centrale servers richten van de wachtwoordbeheerders. Ze kennen niet eens de locatie van jouw Bitwarden-server, die ook nog eens verscholen gaat achter een reverse proxy. En je kunt ook nog extra maatregelen treffen om de toegang te beperken.

De alternatieve Bitwarden-server Vaultwarden (zie het gelijknamige kader) die we in dit artikel gebruiken, geeft je ook nog eens mogelijkheden waar je normaal voor moet betalen. Een nadeel is dat je uiteraard een server nodig hebt en ook verantwoordelijk bent voor de beveiliging daarvan. Je zult bijvoorbeeld het besturingssysteem en de software up-to-date moeten houden en ook voor back-ups van je digitale kluis moeten zorgen.

©tutye - stock.adobe.com

Wat heb je nodig?

Vaultwarden is geschreven in Rust, een programmeertaal die snel aan populariteit wint en wordt geroemd om zijn snelheid en veiligheid. We hebben er in dit artikel weinig mee te maken, omdat we alles gaan installeren via Docker. Maar het betekent wel dat een relatief licht systeem volstaat. Je kunt bijvoorbeeld een eenvoudige server met Ubuntu gebruiken, maar ook alle uitvoeringen van de Raspberry Pi zijn geschikt. Verder zou je een NAS van Synology of QNAP kunnen gebruiken die Docker ondersteunt.

We zorgen er ook direct voor dat Bitwarden toegankelijk is van buitenaf via een reverse proxy. We kiezen daarbij voor een installatie van Nginx Proxy Manager via Docker, maar er zijn ook alternatieven mogelijk, zoals Caddy of Traefik. En ook binnen het Toepassingsportaal op een Synology-NAS kun je een reverse proxy instellen.

Domein en portforwarding

Om onze Bitwarden-server op afstand te kunnen benaderen, gaan we een subdomein gebruiken en enkele regels voor portforwarding instellen in de router. Hiervoor verwijs je het A-record van een subdomein naar het ip-adres van je internetverbinding thuis. Als je geen vast ip-adres hebt, zou je met dynamische DNS kunnen werken, zoals Duck DNS of No-IP.

In je router moet je het verkeer naar de poorten 80 en 443 doorsturen naar de reverse proxy. Aan de kant van de reverse proxy gaan we ook voor veilige https-toegang zorgen met een echt ssl-certificaat van Let’s Encrypt. Hiervoor zijn nauwelijks extra configuratiestappen nodig.

Installatie Docker

In dit artikel gaan we zowel Vaultwarden als de reverse proxy opzetten via Docker. Instructies voor de installatie van Docker voor verschillende besturingssystemen zijn wijd verspreid op internet. Wij hebben Docker onder Ubuntu 22.04 geïnstalleerd aan de hand van deze instructies.

Tegenwoordig wordt ook Docker Compose standaard geïnstalleerd. Dat gaan we in dit artikel gebruiken. Het zorgt ervoor dat je containers via een script kunt configureren. Bij een NAS van Synology of QNAP kun je containers via de webinterface beheren. Een standaard Docker-installatie kun je overigens ook uitbreiden met een webinterface, door bijvoorbeeld Portainer (ook via een Docker-container) te installeren.

Heb je Home Assistant? Dan kun je Vaultwarden eventueel via een community-add-on installeren. De vereiste repository wordt tegenwoordig standaard toegevoegd en geactiveerd.

Docker-container

Om Vaultwarden te installeren, heb je uiteraard het juiste Docker-image nodig. Wij kiezen het standaardimage (vaultwarden/server). Datzelfde image ondersteunt het gebruik van SQLite, MySQL of PostgreSQL als database. Voorheen waren er verschillende images voor elk type database. Het advies is doorgaans om de standaardoptie SQLite te gebruiken, omdat deze het meest gebruikt en getest is. Verder worden meerdere architecturen ondersteund, waardoor je de container zowel op een x86-systeem als een ARM-systeem (zoals een Raspberry Pi) kunt opzetten.

Docker Compose-script

Op ons Ubuntu-systeem beginnen we met het maken van een map voor Vaultwarden en de bijbehorende data. We maken deze onder onze thuisfolder met de opdracht:

Ga met de volgende opdracht naar de map voor Vaultwarden:

En maak daarin het onderstaande script aan met:

Het script bevat:

Vooral de opties onder environment zijn persoonlijk. Dit zijn de zogenoemde omgevingsvariabelen. Als je een reverse proxy gaat gebruiken, vul dan achter DOMAIN het https-adres in dat je voor Bitwarden gaat gebruiken. Op de host (het systeem waarop we Vaultwarden installeren) gebruiken we poort 8080, die we koppelen aan poort 80 binnen de container.

Voor websockets gebruiken we (aan beide kanten) poort 3012. Met deze opdracht (in dezelfde map als het bestand docker-compose.yml) kun je Vaultwarden starten:

Wil je Vaultwarden stoppen, bijvoorbeeld om aanpassingen te maken aan de configuratie, stop dan eerst de container met:

Na het aanpassen van de configuratie start je de toepassing weer.

Toegang configureren

Met bovenstaande configuratie kan iedereen via de web vault (de pagina die je ziet als je naar http://ipadres:8080 gaat) inloggen met een account, maar ook gewoon een nieuw account registreren. Wil je niet dat iedereen zomaar een nieuw account kan maken? Verander dan (eventueel op een later moment) de optie SIGNUPS_ALLOWED van true naar false.

Overigens kun je dat ook prima vanaf het begin doen als je nog geen account hebt. Er is namelijk een speciale beheerdersomgeving waar je gebruikers kunt bekijken of verwijderen, maar ook kunt uitnodigen om te registreren, zelfs als je die optie hebt uitgezet.

Je komt in deze omgeving als je /admin achter het adres zet. Om de omgeving te activeren, moet je een tekststring achter ADMIN_TOKEN invullen. Diezelfde tekststring moet je invullen om daadwerkelijk toegang te krijgen. Je kunt zelf een tekststring bedenken of je genereert een willekeurige met de opdracht:

SMTP-configuratie

Bij sommige acties zal Vaultwarden een e-mail willen versturen. Denk aan bepaalde meldingen, maar ook verzoeken zoals het bevestigen van een e-mailadres. Daarom is het handig om via omgevingsvariabelen de correcte instellingen voor SMTP op te geven. Je kunt bijvoorbeeld die van je internetprovider gebruiken. Voor bijvoorbeeld KPN kun je de omgevingsvariabelen in het bestand docker-compose.yml aanvullen met onderstaande regels. Daarbij kun je bij SMTP_FROM overigens zelf een afzender invullen. Op de admin-pagina vind je op het tabblad Settings een handige optie om je SMTP-instellingen te testen. Het is overigens niet handig om de configuratie daar aan te passen (zie kader ‘Configuratie Vaultwarden’).

Verbinden op afstand

Je kunt Bitwarden ook onderweg gebruiken, bijvoorbeeld op een smartphone of tablet. Dit vereist wel dat je het account thuis via je lokale netwerk aanmaakt en ook steeds thuis gegevens synchroniseert. Wil je onderweg ook een nieuw apparaat toegang kunnen geven tot Bitwarden of gegevens synchroniseren, dan zul je voor toegang op afstand moeten zorgen. Daar zijn verschillende mogelijkheden voor.

Een populaire optie is het opzetten van een VPN-verbinding naar je thuisnetwerk met bijvoorbeeld Wireguard of OpenVPN. Maar in dit artikel gaan we een reverse proxy gebruiken. We kiezen daarbij voor Nginx Proxy Manager. Ook dit geeft een goede bescherming en de drempel voor toegang is lager. Je kunt de reverse proxy natuurlijk ook heel handig voor andere toepassingen op je netwerk gebruiken!

Installatie reverse proxy

Nginx Proxy Manager installeer je net als Vaultwarden eenvoudig via Docker, eventueel op hetzelfde systeem. Het maakt (uiteraard) op de achtergrond gebruik van de webserver Nginx als reverse proxy en maakt desgevraagd gratis ssl-certificaten van Let’s Encrypt aan, zodat directe toegang via https mogelijk is.

Via een handige webinterface voeg je vervolgens verbindingen voor de proxyserver toe, waaronder die van Vaultwarden. Zorg dat je (zoals eerder aangegeven) in je router de poorten 80 en 443 doorstuurt naar de server waarop je Nginx Proxy Manager hebt geïnstalleerd. We maken op dat systeem een nieuwe map met een eigen bestand docker-compose.yml, met daarin de volgende inhoud:

Ook deze Docker-container start je weer met deze opdracht (in dezelfde map als het bestand docker-compose.yml):

Bitwarden toevoegen

Heb je Nginx Proxy Manager gestart, dan zie je op het adres http://ipadres:81 de webinterface. De eerste keer moet je inloggen met admin@example.com en het wachtwoord changeme. Direct wordt gevraagd om je gegevens en het wachtwoord aan te passen. Hierna kun je de Vaultwarden-server toevoegen. Ga daarvoor naar Hosts / Proxy Hosts en kies Add Proxy Host. Vul bij Domain Names de domeinnaam in (bijvoorbeeld bitwarden.domein.nl) en druk op Enter.

Daaronder geef je aan hoe de toepassing op je netwerk wordt benaderd. Bij Scheme kies je http, bij Forward Hostname / IP vul je het ip-adres van de Vaultwarden-server in en bij Forward Port het poortnummer (8080). Zet een vinkje bij Websockets Support, Vaultwarden maakt hier gebruik van. Vink optioneel ook Block Common Exploits aan voor wat extra bescherming.

Op het tabblad Custom locations voeg je twee locaties toe voor websocket-ondersteuning: /notifications/hub met bij Scheme de waarde http, bij Forward Hostname / IP het ip-adres van de Vaultwarden-server en bij Forward Port het poortnummer 3012. Voeg via Add location de tweede locatie /notifications/hub/negotiate toe met dezelfde gegevens, maar nu poortnummer 8080.

Op het tabblad SSL kies je onder SSL Certificate de optie Request a new SSL Certificate. Zet een vinkje bij Force SSL en bij HTTP/2 Support. Vink ook aan dat je akkoord gaat met de gebruiksvoorwaarden van Let’s Encrypt. Klik dan op Save. Hiermee is je reverse proxy actief!

Digitale kluis maken

Je kunt in het vervolg de web vault via je domein benaderen, zoals https://bitwarden.domein.nl. Maak hier als eerste een nieuw account aan met uiteraard een sterk hoofdwachtwoord. Daarna kun je direct inloggen met deze gegevens. Via een knop stuur je een bericht waarmee je jouw e-mailadres bevestigt.

Gebruik je reeds de officiële Bitwarden en wil je overstappen naar Vaultwarden? Dan exporteer je de gegevens vanuit Bitwarden als JSON-bestand. Binnen Vaultwarden importeer je het bestand daarna op het tabblad Hulpmiddelen. Via het icoontje rechtsboven kun je onder Accountinstellingen de optie voor tweestapsverificatie aanzetten en ook andere beveiligingsopties configureren.

De Panasonic TV-55Z90BE6 is een premium OLED-tv, net onder het topmodel. Hij mikt op uitmuntende beeldkwaliteit en zal heel wat kijkers aantrekken, ongeacht wat hun favoriete kijkvoer is. Maar de concurrentie is zwaar en we vragen ons af of de tv iets extra te bieden heeft.

9

Fantastisch

Samenvatting

De Panasonic Z90B levert prachtige beelden dankzij het heldere Master OLED Pro-paneel en uitstekende kalibratie. De tv ondersteunt alle HDR-formaten en is met snelle HDMI 2.1-poorten ideaal voor gamers. Het geluid is prima en de draaivoet handig. Minpunten zijn het gebrek aan DTS en ontbrekende Belgische apps op Fire TV.

Plus- en minpunten

• Zeer goede piekhelderheid
• OLED-contrast en zeer goed schaduwdetail
• Goede kalibratie af fabrikant
• Goede bewegingsscherpte

• Gebrek aan lokale smart tv-apps voor België
• Geen ondersteuning voor DTS
• Hoge adviesprijs

Panasonic heeft nooit voor opvallende designs gekozen en dat is dit keer niet anders. Het zwarte toestel combineert een slank scherm met een relatief grote behuizing voor de elektronica en aansluitingen achteraan. De afwerking is piekfijn in orde. In tegenstelling tot veel concurrenten staat de Z90B op een draaivoet, een detail dat voor velen handig kan zijn. Opvallend is dat de Z90B voorwaarts gerichte luidsprekers heeft die in een balk onderaan het scherm zitten. Het toestel staat nauwelijks 2cm boven het meubel, maar wie een soundbar wil gebruiken kan die toch voor de tv zetten als de luidsprekerbalk in dat geval toch niet wordt gebruikt.

De aansluitingen staan allemaal zijwaarts of naar onder gericht zodat ze wandmontage niet bemoeilijken. De vier HDMI-poorten zijn onderverdeeld in twee HDMI 2.0-poorten en twee HDMI 2.1-poorten. Die laatste twee leveren 48Gbps bandbreedte en ondersteunen alle belangrijke gamerfuncties, ALLM, HDMI VRR, AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync en kunnen gebruikt worden voor gaming in 4K120 (consoles) of 4K144 (pc). Gamers genieten van een lage input-lag, 6,0ms in 2K120 en 10,5ms in 4K60. Verder vinden we drie usb-poorten, ethernet, WiFi 5, Bluetooth, een optische digitale audio-uitgang en hoofdtelefoonaansluiting. Die laatste is via het menu om te schakelen naar een subwoofer-uitgang. Voor live tv is er een dubbele tuner (DVB-T2/C/S2) met een CI+-slot. 

Referentie kalibratie en goede piekhelderheid

De Z90B is verder voorzien van een Master OLED Pro paneel, dat is hetzelfde of een gelijkwaardig paneel die we ook op de Philips OLED810 of LG C5 aantreft. Het paneel in ons testexemplaar toonde een bijzonder goede uniformiteit in heldere en donkere beelden, er is geen spoor van verticale strepen. De kijkhoek is zeer goed, zoals bij alle OLED-tv’s, en de anti-reflectielaag is degelijk, al blijft het van belang om sterke reflecties in het scherm te vermijden. Het toestel pakt uit met een bijzonder goede piekhelderheid. In HDR10 Filmmaker mode meten we 1316 nits op het 10%-venster, en 220 nits op het volledig wit scherm.

Lees ook: Zo testen we televisies voor ID.nl

Wat HDR-piekhelderheid betreft steekt de Z90B daarmee zelfs de LG C5 voorbij, al is het verschil klein. In SDR liggen de resultaten dichter bij elkaar, maar neem de LG C5 de leiding op het volledig wit veld waar hij 265 nits haalt, terwijl de Z90B op 202 nits zit. Voor SDR zal de C5 daardoor iets helderder lijken. Het kleurbereik van 98,3% P3 is wat we ondertussen al even gewend zijn van OLED-tv’s. Dat is zeer goed, en met die specificaties staat de Z90B uitstekend in de startblokken voor top HDR-beelden.

Veel hangt ook af van de kalibratie, en op dat vlak kunnen we de Z90B echt niets verwijten. We gebruiken graag Filmmaker Mode, in SDR is die erg donker ingesteld. Zet de Verlichtingssterkte op 70, en laat de lichtsensor aan en je bent klaar. De fouten die we meten zijn zo klein dat ze op een referentiemonitor niet zouden misstaan. Reken dan ook op mooie natuurlijke beelden, met veel kleurexpressie en goede schaduwdetails. Ook voor HDR10 is de Filmmaker Mode de beste keuze. De tv levert bijzonder goed schaduwdetail, zelfs in onze moeilijkste testscène, de strandscène uit House of Dragons.

Heb je iets meer detail nodig dan kan dat nog steeds door de ‘Dark Visibility’ instelling te gebruiken. Kleurweergave is erg goed, en heldere nuances blijven uitstekend bewaard. Enkel in de helderste tinten verliezen ze wat kleurintensiteit, dat is typisch voor W-OLED. De Z90B ondersteunt bovendien HDR10+ Adaptive en Dolby Vision IQ Precision Detail, voor de beste HDR-beeldkwaliteit. 

Beeldverwerking

De HCX Pro AI MkII processor die Panasonic ook in vorige modellen gebruikte levert bijzonder mooie prestaties. Deinterlacing van live tv (1080i) beeld en ruisonderdrukking scoren goed. Al dient gezegd dat Panasonic erg voorzichtig is met beeldverwerking. De ‘Min’ instelling is voor de meeste beeldverwerking een veilige keuze. Bevat de bron duidelijk ruis, dan zal dat vermoedelijk wat te voorzichtig zijn, de ‘Med’ instelling (voor ruisonderdrukking) levert dan betere resultaten. Upscaling zorgt voor mooie, scherpe beelden en met Resolutie Remasteren kan je zelfs wat extra accent leggen. Dat laat je echter best uitstaan bij erg oud (dvd-) beeldmateriaal, de processor accentueert immers ook ruis op dat soort bronnen.

In HDR was de processor erg goed in het vermijden van kleurstroken in zachte kleurovergangen. In SDR zien we nog wat ruimte voor verbetering op dat vlak. Zet ‘Vloeiende schakering’ op ‘Min’, eventueel kan je voor heel zware gevallen naar ‘Med’ schakelen. De processor vermijdt relatief goed dat er te veel detail verloren gaat. De bewegingsscherpte is uitstekend, en met Intelligent Frame Creation kan je de sportbeelden mooi vloeiend maken, of het schokken van het 24fps camerabewegingen in film wegwerken. 

Audiokwaliteit

De Z90B is uitgerust met een redelijk krachtige 2.1-audioconfiguratie van 60W. De stereoluidsprekers staan bovendien voorwaarts gericht, altijd een goed punt voor de audiokwaliteit. Hij ondersteunt Dolby Atmos, maar geen DTS. Voor wie de tv-luidsprekers gebruikt is dat geen belangrijk minpunt. Wie echter een soundbar of andere audio-oplossing gebruikt, moet weten dat de tv geen DTS-signalen doorgeeft via eARC/ARC. Sluit je bron in dat geval dan rechtstreeks aan op de soundbar. Onze filmfragmenten klonken vrij goed, met prima stereoscheiding en een vleugje surround. De woofermodule zorgt voor voldoende bas. De muziekpreset blies onze muziektesten wat extra leven in. De tv kan voldoende volume leveren, maar boven een bepaald niveau hoor je wel wat vervorming. 

Fire TV

Fire TV, het smart tv-systeem van Amazon, vervangt sinds vorig jaar het in huis ontwikkelde My Home Screen. De layout loopt gelijk met die andere smart tv-systemen. Op het Home-scherm neemt een content-caroussel de bovenste helft van het scherm in. Fire TV toont daar op dit moment enkel content-aanbevelingen, geen ongerelateerde reclame. We hopen dat dit zo blijft. Centraal in beeld vind je snelkoppelingen naar het ingelogde profiel, ingangen, bookmarks en de zoekfunctie. Daarnaast is er ruimte voor zes pictogrammen van favoriete apps. Heb je er meer, dan moet je even doorklikken. Verder naar onder zijn er talrijke rijen met aanbevelingen uit verschillende streamingdiensten al krijgt Prime Video duidelijk meer aandacht. De app-store bevat alle belangrijke internationale streamingdiensten, en ook Nederlandse lokale apps zijn vrij goed vertegenwoordigd. Belgische kijkers vinden helaas geen enkele lokale app, een onbegrijpelijk minpunt in 2025. Lees het artikel over Fire TV voor alle details.

De overstap naar Fire TV heeft Panasonic niet aangezet om voor een modernere afstandsbediening te kiezen. De grote afstandsbediening met afgeronde vorm ligt goed in de hand, en de aangename toetsen hebben een lichte aanslag met goede feedback. We zijn ook erg tevreden over de “My App”-toets die je zelf kunt toewijzen aan een app naar keuze, en de “Picture”-toets waarmee je snel van beeldmode verandert. Het ontwerp heeft echter ook nadelen. Door de afmetingen kan je niet alle toetsen bereiken zonder je hand te verplaatsen. En de veelheid aan toetsen is toch wat verouderd. Een compactere versie, met minder toetsen en een oplaadbare batterij zou beter scoren.

Conclusie

Dat de Panasonic TV-55Z90BE6 uitstekende beeldkwaliteit levert, daar mag je van op aan. Wat jammer dan dat de prijs zo hoog is, dat kost hem een half punt. Als we even vergelijken met concurrenten, dan is de Z90B zonder meer de duurste terwijl hij geen exclusieve features biedt. Minpunten zijn er vooral voor Belgische kijkers die geen enkele lokale app op Fire TV vinden. Het gebrek aan DTS-ondersteuning, daar tillen we minder zwaar aan. Deze tv levert prachtige beelden, zowel in SDR als HDR en hij ondersteunt dan ook nog eens alle belangrijke HDR-formaten. De audio-oplossing levert goede geluidskwaliteit en zorgt samen met de knappe beelden voor een hele mooie filmbeleving. Fire TV heeft alle internationale streaming-apps in huis. Gamers zullen deze televisie ook waarderen want ook voor hen heeft hij alle belangrijke features.

De Motorola Edge 70 volgt de recente trend van dunne, lichte smartphones, maar dan met een zachter prijskaartje van net geen 800 euro. Hoewel het geen directe concurrent is van vlaggenschepen als de S25 Edge, bewijst de Edge 70 dat een uniek premium ontwerp niet de hoofdprijs hoeft te kosten.

Met een dikte van nét iets minder dan 6 millimeter en een gewicht van slechts 159 gram is de Edge 70 een van de lichtste en slankste telefoons op de markt. Desondanks voelt het toestel niet goedkoop aan, en dat is te danken aan een stevig aluminium chassis en een op nylon geïnspireerde bekleding. De Edge 70 biedt bovendien uitstekende duurzaamheid: hij heeft een MIL-STD-810H-certificering (MIL staat voor military grade), IP68- en IP69-ratings én is voorzien van Gorilla Glass 7i.

Het 6,7-inch amoledscherm heeft een resolutie van 2712 bij 1220 pixels en een adaptieve verversingssnelheid van 1 tot 120 Hz. Het vlakke oledpaneel biedt daarnaast een hoog contrast. Vooral de levendige, licht verzadigde kleuren, mogelijk gemaakt door de Pantone-nabewerking, vallen positief op. Het enige nadeel aan het display is de laag geplaatste vingerafdrukscanner; om die te gebruiken moet je je duim in een oncomfortabele positie buigen.

©Wesley Akkerman

Uitstekende middenklasser

De Edge 70 wordt aangedreven door de middenklasse Qualcomm Snapdragon 7 Gen 4-processor, bijgestaan door 12 GB werkgeheugen en 256 GB aan opslagruimte. Vooral de cpu is op papier minder krachtig dan die van de duurdere vlaggenschepen, maar in de praktijk maakt dat weinig uit. Apps worden snel geopend en multitasking gaat het apparaat goed af. Een groot voordeel is dat de processor niet erg heet wordt onder hoge druk en zijn werk dus zonder morren doet.

Een ander voordeel is dat de 4800mAh-batterij het opvallend lang volhoudt; zelfs bij matig tot zwaar gebruik is dat al snel een volledige dag. Daarmee overtreft hij de duurdere concurrentie van Samsung en Apple. Opladen gaat eveneens vlot, met 68 W bedraad, waardoor je binnen 50 minuten weer een volledig opgeladen batterij hebt. Ook op dit punt scoort Motorola flink wat punten.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Typisch Motorola

Traditioneel doet Motorola het goed op het gebied van software dankzij de bijna stock Android 16-ervaring. Helaas treffen we deze keer behoorlijk wat bloatware aan en zijn er advertenties zichtbaar in de weerapp; dubieus voor een toestel van 800 euro. Tijdens de installatie word je bovendien meermaals gevraagd om voorgestelde apps te installeren. En als je daar nee op zegt, kom je alsnog applicaties tegen waar je niet om vroeg, zoals TikTok en Perplexity AI.

Wat betreft ondersteuning kan de Motorola Edge 70 rekenen op vier Android-upgrades (tot Android 20) en vijf jaar aan beveiligingspatches. Hoewel dat voldoende is voor een middenklasser, blijft het wel iets achter bij de langere support die Samsung en Google bieden. Daarnaast voelt Moto AI nog aan als een achtergesteld project. De functies werken niet allemaal in het Nederlands, waardoor de AI-knop op het toestel eigenlijk nog maar weinig waarde heeft.

Foto's maken gaat prima

Het camerasysteem bestaat uit een 50MP-hoofdcamera met optische beeldstabilisatie, een 50MP-ultragroothoeklens en een 50MP-selfiecamera. Bij voldoende licht leveren deze camera's prettig ogende foto's met een ruim dynamisch bereik. Vooral in het donker verrast het toestel: dankzij de grote sensoren blijven beelden helder en gedetailleerd. Jammer is wel dat de software kleuren soms te nadrukkelijk verzadigt, waardoor foto's iets minder natuurlijk overkomen. Voor gebruik op sociale media zijn ze echter meer dan prima.

Toch kent het camerasysteem duidelijke beperkingen. Video's kunnen slechts in 4K met 30 fps worden opgenomen, terwijl beeldstabilisatie alleen werkt bij 1080p en 30 fps. Daarnaast kan de handmatige scherpstelling onverwacht invloed hebben op de helderheid. En doordat er geen telelens aanwezig is, ben je volledig aangewezen op digitale zoom. Begrijpelijk gezien de slanke behuizing van de Edge 70, maar alsnog een teleurstellend compromis.

Motorola Edge 70 kopen?

De Motorola Edge 70 is een slimme aankoop als je een slank en licht toestel zoekt voor minder dan 1000 euro. De bouwkwaliteit, het scherm, de lange batterijduur en de robuustheid maken dit een fijne smartphone voor dagelijks gebruik. Ondanks de bloatware en de onvolwassen Moto AI bewijst dit toestel dat je geen duur vlaggenschip nodig hebt voor een vooruitstrevend ontwerp en vlotte prestaties.