BTHome is een nieuwe open standaard voor sensors en knoppen die data via bluetooth doorsturen, ontstaan via het opensource-project Home Assistant. Elk apparaat dat het BTHome-protocol implementeert, wordt automatisch door Home Assistant herkend. Dat is handig als je zelf een bluetooth-sensor wilt maken.

Heel wat goedkope sensors sturen via bluetooth low-energy data rond naar iedereen in de buurt die het maar wil oppikken. Dat heet broadcasting. Zo’n sensor doet een meting, stuurt de data rond, gaat even in slaap, wordt wakker en stuurt dan de volgende meting door.

Een domoticacontroller zoals Home Assistant kan die bluetooth-pakketjes oppikken via de bluetooth-chip in bijvoorbeeld de Raspberry Pi waarop je de software draait. Maar met alleen het datapakketje ben je nog nergens: je hebt nog een decoder nodig die het formaat van de data kent en er de nuttige sensorwaarden uit haalt. Omdat elke fabrikant zijn eigen formaat gebruikt, heb je daardoor allerlei integraties nodig in Home Assistant: voor Xiaomi, ThermoPro, Inkbird, Govee, Qingping enzovoort. 

Eén standaard voor alle sensors

De makers van Home Assistant besloten daarom om een formaat te bedenken dat allerlei soorten sensors ondersteunt: BTHome. Apparaten die bluetooth-data uitsturen volgens dit formaat, worden dan automatisch door Home Assistant herkend aan de hand van de BTHome-integratie.

Het BTHome-formaat waarmee compatibele apparaten hun data uitzenden, is uitgebreid gedocumenteerd. Dit kun je raadplegen als je in je eigen apparaten van BTHome wilt gebruikmaken. Hiervoor kun je de programmeertaal van jouw keuze voor jouw hardware gebruiken, zolang je maar BLE-advertisements kunt uitsturen.

BTHome is een open standaard voor bluetooth-sensors. Klik op de afbeeldingen voor een grotere weergave.

Bluetooth in Home Assistant inschakelen

Voor je met BTHome aan de slag gaat, dien je eerst na te gaan of je bluetooth-adapter door Home Assistant wordt herkend. Heb je een ingebouwde bluetooth-adapter, bijvoorbeeld op je Raspberry Pi, dan wordt die normaal gesproken al herkend op de pagina Instellingen / Apparaten & Diensten / Integraties. Zo niet, bijvoorbeeld als je een externe bluetooth-adapter via usb aansluit, klik dan rechts onderaan op die pagina op Integratie toevoegen en kies Bluetooth. Bevestig met Opslaan dat je de herkende adapter wilt toevoegen.

Als dit werkt, zul je in de integraties doorgaans al allerlei bluetooth-apparaten herkend zien worden. Dat is dankzij de integraties voor Xiaomi, ThermoBeacon, Qingping, ThermoPro, RuuviTag en vele andere die standaard al ingeschakeld zijn. De ondersteuning voor BTHome dien je nog expliciet in te schakelen, maar daarvoor hebben we eerst een werkend BTHome-apparaat nodig.

Zorg dat Home Assistant je bluetooth-adapter herkent.

Energiezuinig bluetooth-bordje

Voor bluetooth alleen hebben we geen ESP32-microcontrollerbordje of een Raspberry Pi Pico nodig, die immers ook een wifi-chip hebben en daardoor meer energie verbruiken. Daarom kiezen we voor een microcontrollerbordje gebaseerd op de nRF52840, een populaire bluetooth-chip van Nordic Semiconductor. Dit soort bordjes zijn energiezuinig en worden door talloze programmeeromgevingen ondersteund.

In dit artikel gebruiken we als sensorbordje een XIAO nRF52840 Sense van Seeed Studio. Het is een uiterst compact bordje (21 bij 17,5 mm) waarin een microfoon, accelerometer en gyroscoop zijn ingebouwd. Met die twee laatste kun je detecteren wanneer het bordje beweegt. Kies je een ander bordje, dan zul je de instructies in dit artikel wellicht hier en daar moeten veranderen, maar de aanpak blijft hetzelfde.

De Seeed XIAO nRF52840 Sense is een uiterst compact microcontrollerbordje met bluetooth en sensors.

CircuitPython op de Seeed XIAO nRF52840 Sense

Eerst dienen we CircuitPython op het bordje te installeren, een op Python gebaseerde programmeertaal voor microcontrollers. Download op de website van CircuitPython het firmwarebestand voor je bordje, in ons geval CircuitPython 8.0.2 voor de Seeed Studio XIAO nRF52840 (Sense). Het bordje bestaat ook in een versie zonder de sensors maar met dezelfde firmware, maar voor dit artikel hebben we de Sense-versie met sensors nodig.

Sluit daarna het bordje via usb aan op je computer en druk twee keer snel na elkaar op het minuscule resetknopje (aangeduid met RST) naast de usb-aansluiting.

Op je computer verschijnt nu een schijf met de naam XIAO-SENSE. Sleep het gedownloade bestand adafruit-circuitpython-Seeed_XIAO_nRF52840_Sense-nl-8.0.2.uf2 naar de schijf. Daarna koppelt je computer de schijf af en koppelt hij een nieuwe schijf met de naam CIRCUITPY aan. Je bordje is nu klaar om te programmeren.

©Seeed Studio

Druk twee keer snel na elkaar op het minuscule resetknopje naast de usb-aansluiting.

Mu-editor

De eenvoudigste manier om je bordje in CircuitPython te programmeren, is met de code-editor Mu, die zowel voor Windows als voor macOS en Linux beschikbaar is. Start Mu op, klik bovenaan links op Mode, kies CircuitPython uit de lijst en klik op OK. Doorgaans wordt nu je aangesloten bordje herkend. Klik bovenaan op Serial om dit te controleren. Dit opent onderaan een tekstveld van de REPL (read–eval–print-loop). Druk je daarin op Enter, dan krijg je de CircuitPython-versie te zien die je bordje draait, samen met de naam van het bordje.

In het grotere tekstveld bovenaan kun je nu je code typen die je op je bordje wilt uitvoeren. Om te testen of de hardware werkt, typ je daarin de volgende code die de ingebouwde led doet knipperen:

De code kun je overnemen vanuit dit bestand.

Klik bovenaan op Save, selecteer code.py en bevestig dat je dit bestand wilt overschrijven. Als je nu in de REPL op Ctrl+D drukt om het bordje te herstarten, draait je CircuitPython-code en knippert de led.

Met de code-editor Mu programmeer je je microcontrollerbordje in CircuitPython.

Sensordata uitlezen

Door de led te laten knipperen, weten we dat je bordje werkt. Maar we willen de sensordata uitlezen. We gebruiken de IMU (Inertial Measurement Unit), die een accelerometer en gyroscoop bevat. Deze wordt ondersteund door een bibliotheek van Adafruit. Download dus de CircuitPython-bibliotheken, met name de bundel voor CircuitPython 8.x. Pak het zip-bestand uit en kopieer de mappen adafruit_bus_device, adafruit_lsm6ds en adafruit_register naar de map lib van de drive genaamd CIRCUITPY. Die map bevat nu dus drie mappen.

Schrijf nu in het bestand code.py het volgende programma:

De code kun je overnemen vanuit dit bestand.

Deze code schakelt de IMU in, wacht 50 ms tot de sensor is ingeschakeld, stelt de I2C-bus in en initialiseert dan de IMU. Daarna lezen we elke seconde de versnelling en hoeksnelheid over de drie assen in en tonen deze. Sla je dit bestand op met Ctrl+S, dan krijg je in de REPL de sensorwaardes te zien. Als je wat zwaait met het bordje, zie je onmiddellijk het effect op de metingen.

We lezen de versnelling van de accelerometer en hoeksnelheid van de gyroscoop in.

Bewegingsdetectie

Dan moeten we nu uit deze data, die continu veranderen, beweging detecteren. We willen een eenvoudig signaal: het bordje beweegt of het bordje beweegt niet. Dat kun je op allerlei geavanceerde manieren doen, met de accelerometer, gyroscoop of een combinatie van de twee. Voor de eenvoud gebruiken we hier gewoon de gyroscoopwaardes. We kwadrateren elk van de drie componenten en tellen ze op, en we beschouwen het resultaat als beweging wanneer dit groter is dan 0,01.

Onze while-lus wordt dan eenvoudig:

De code kun je overnemen vanuit dit bestand.

We verminderen het slaapinterval tot 100 ms om een snellere reactie te krijgen. Elke keer dat je nu het bordje beweegt, krijg je “Moving” te zien in de REPL. Pas indien nodig de drempelwaarde 0.01 aan.

©Raphael Baron

De opensource-grondvochtigheidssensor b-parasite ondersteunt het BTHome-formaat om zijn sensordata via bluetooth uit te sturen.

Bluetooth-advertenties

Ons bordje detecteert nu beweging en toont dat in de REPL, maar nu willen we dit signaal via bluetooth uitsturen. Daarvoor dienen we eerst in de specificatie van het BTHome-formaat te duiken. In bluetooth kunnen we via een advertentie data uitsturen naar iedereen in de buurt. Zo’n advertentie bestaat uit meerdere elementen en elk element op zijn beurt uit een aantal bytes: eerst de lengte van het element (dit lengtebyte uitgezonderd), dan het type element en daarna data waarvan de betekenis van het element afhangt.

Een advertentie die door BTHome wordt begrepen, kan uit drie elementen bestaan. Eén element is verplicht: Service Data (16bit-UUID). Hierin komen de sensordata te staan. Een element Flags is sterk aangeraden. En optioneel is een element Local Name, waarmee het apparaat zijn naam adverteert.

De website van BTHome legt het formaat van de bluetooth-advertenties byte voor byte uit.

Structuur BTHome-advertentie

Laten we dus eens byte voor byte de advertentie samenstellen, met deze drie elementen. Eerst nemen we de flags op en die bytes zijn altijd hetzelfde voor BTHome: [0x02, 0x01, 0x06]. We gebruiken hier de Python-notatie voor een lijst (met rechte haken rond de elementen van de lijst) en de hexadecimale notatie van de bytes, elk voorafgegaan dor 0x. De 2 staat voor de lengte van het element (het aantal bytes erna), de 1 duidt aan dat het element van het type Flags is en 6 betekent LE General Discoverable Mode en BR/EDR Not Supported. Samengevat: dit is een apparaat met alleen bluetooth low-energy dat algemeen te vinden moet zijn.

Daarna komt een element met de eigenlijke sensordata. De lengte weten we nog niet, dus die laten we even open. Het type is 0x16, wat betekent dat het om service data met een 16bit-UUID gaat.

Daarna komen de data zelf. Die beginnen met het UUID en dat zijn altijd de bytes [0xD2, 0xFC]: het UUID van Allterco Robotics (de maker van Shelly-apparaten), dat gebruikers een licentie geeft om dit UUID te gebruiken voor BTHome.

Daarna komt een byte met apparaatinformatie. Als het om versie twee van het BTHome-formaat zonder encryptie gaat, is dit byte altijd 0x40.

Dan komen nog twee bytes: één met het type data (beweging wordt voorgesteld door 0x22) en één met de data zelf: 0 voor geen beweging, 1 voor wel beweging.

En nu kunnen we dus de bytes voor de sensordata aanmaken: [0x06, 0x16, 0xD2, 0xFC, 0x40, 0x22, 0x01]. Het eerste byte is 6, omdat het de lengte is van de bytes erna.

Tot slot voegen we nog een element met de naam van het apparaat toe, bestaande uit de lengte, 0x09 voor het type en dan de bytes van de naam.

Klasse voor BTHome-advertentie

Om dit wat overzichtelijker te maken, definiëren we een klasse in onze CircuitPython-code die deze elementen samenneemt en ze daarna eenvoudig naar de bytes omzet die we in de bluetooth-advertentie kunnen uitsturen. De code ziet er als volgt uit:

De code kun je overnemen vanuit dit bestand.

Je ziet hier dat we de elementen voor de flags en service data definiëren. In de methode __init__ (die een object van de klasse aanmaakt) zetten we de naam die je aan het object doorgeeft om naar een element voor de local name. Op het moment dat we de bewegingstoestand van de sensor willen adverteren, kunnen we dan eenvoudigweg de methode adv_data van het object roepen met als argument 1 voor beweging en 0 voor geen beweging. Die methode plakt al die reeksen bytes op de juiste manier aan elkaar en vervangt het laatste byte van de service data door de bewegingstoestand.

Beweging adverteren

Dan komt nu de laatste stap, de bewegingsdetectie via bluetooth adverteren. Daarvoor importeren we in het begin van de code eerst de adapter van de module _bleio):

We maken dan op het einde van onze code een object van de klasse BTHomeAdvertisement met de naam van ons apparaat, en de while-lus breiden we uit om de bewegingstoestand telkens te adverteren:

De code kun je overnemen vanuit dit bestand.

Bij beweging vragen we aan het object bthome de advertentiedata voor beweging op en anders de advertentiedata voor geen beweging. We tonen de data in de REPL en adverteren ze via de bluetooth-adapter. Na 100 ms stoppen we met adverteren en doen we weer een meting. Daarna adverteren we weer met de nieuwe data en zo blijft dat aan de gang. Zoals eerder gezegd vind je op GitHub de volledige code.

Integratie in Home Assistant

Dan nu de test: detecteert Home Assistant onze sensor? Ga in het dashboard van Home Assistant naar Instellingen / Apparaten en Diensten / Integraties. Klik rechts onderaan op Integratie toevoegen en kies BTHome. Als je bordje aan het adverteren is, wordt het hier al onmiddellijk herkend. Klik op Opslaan, ken het eventueel aan een ruimte toe en klik dan op Voltooien. Daarna kun je het apparaat bekijken en de bewegingssensor erin toevoegen aan je dashboard of automatisaties.

Onze BTHome-bewegingssensor wordt automatisch herkend in Home Assistant.

Flexibel formaat

We hebben in dit artikel een eenvoudig voorbeeld gemaakt van een sensor die één type data uitstuurt: 1 of 0 voor wel of geen beweging. Maar het BTHome-formaat ondersteunt tientallen datatypes, waaronder temperatuur, luchtvochtigheid, batterijpercentage, stroom en snelheid.

BTHome is ook een flexibel formaat: je kunt de data van meerdere sensors tegelijk in één advertentie uitsturen. Stel dat we op onze XIAO nRF52840 Sense na de beweging ook de temperatuur willen uitsturen, dan voegen we aan de service data gewoon 0x02 voor de temperatuur toe en dan twee bytes die de temperatuur in honderdsten van een graad Celsius voorstellen. En we kunnen er ook nog 0x01 voor het batterijpercentage aan toevoegen en dan een byte met een waarde van 0 tot 100. De BTHome-integratie van Home Assistant pikt al die types en bijbehorende data op. Als je dus ooit een eigen bluetooth-sensor wilt maken, probeer dan BTHome eens uit.

13 Een greep uit de types sensors die BTHome ondersteunt.

BTHome ondersteunt ook versleuteling om pottenkijkers tegen te houden.

De zoekmachine van Google is nog steeds veruit de populairste in Nederland en België, maar het is de vraag of het voor elke zoekopdracht ook de beste keuze is. We geven je handige zoektips voor Google, maar bespreken ook krachtige alternatieven, al dan niet aangedreven door AI.

Tip 1 Google-instellingen

Wanneer je naar www.google.com surft, zie je direct de balk waarin je zoektermen kunt invoeren, waardoor veel gebruikers de optie Instellingen helemaal rechtsonder op de statusbalk missen. Toch kun je via deze optie je zoekervaring in Google op verschillende manieren aanpassen. Via Zoekinstellingen kun je bijvoorbeeld SafeSearch en Gepersonaliseerd zoeken inschakelen (Google gebruikt dan zoekopdrachten uit de browser voor relevantere resultaten). Met Personalisatie en cookies kun je onder andere advertentiepersonalisatie in- of uitschakelen. De optie Zoekgeschiedenis laat je, indien aangemeld bij Google, eerdere zoekopdrachten bekijken en verwijderen.

Je kunt diverse instellingen aanpassen vanuit de homepagina van Google.

Tip 2 Google-zoektermen

Na het invoeren van een zoekterm verschijnen de zoekresultaten. Welke resultaten je precies te zien krijgt, hangt af van Googles zoekalgoritmes (zie kader ‘Google-algoritmen’), maar het is uiteraard ook belangrijk welke zoektermen je intikt en hoe je dit precies doet. Diverse zoekoptimalisatietips vind je op deze webpagina (klik hier zeker ook op de link Google-zoekopdrachten verfijnen). Hieronder lichten we de interessantste uit en vullen deze aan met extra tips.

Weet alvast dat zoekopdrachten in Google niet hoofdlettergevoelig zijn: Haarlem, HAARLEM of haarlem maakt dus geen verschil. Om naar een exacte woordgroep te zoeken, plaats je deze tussen dubbele aanhalingstekens, bijvoorbeeld "De stille genieter". Standaard zoekt Google naar alle woorden die je invoert (dit wordt een impliciete AND-relatie genoemd), maar je kunt ook aangeven dat je naar pagina’s zoekt die één van de woorden bevatten door de Booleaanse operator OR (in hoofdletters) te gebruiken: stille OR genieter. Wil je specifieke woorden uitsluiten, laat je deze voorafgaan door een minteken, zoals in -stille.

Je kunt de zoekopdracht ook beperken tot een specifieke site of domein door site: voor je zoekterm in te voeren (zonder spatie), zoals site:id.nl Windows of site:nl Windows. Op een vergelijkbare manier kun je de zoekresultaten tot specifieke bestandstypes beperken, als volgt: filetype:pdf Windows.

Er zijn nog veel meer ‘shortcuts’ mogelijk, maar waarschijnlijk geef je hiervoor de voorkeur aan een gebruiksvriendelijke grafische interface.

Je zou het haast vergeten: om binnen een geopende webpagina te zoeken, hoef je in je browser maar op Ctrl+F te drukken en een zoekterm in te tikken.

Hoe meer zoekcriteria, hoe gerichter (en beperkter) de zoekresultaten.

Tip 3 Geavanceerd zoeken

Wil je complexere zoektermen gebruiken en heb je de typematige shortcuts niet zo goed onder de knie, maak dan gerust gebruik van de grafische zoekinterface van Google. Klik hiervoor op Tools rechtsonder de zoekbalk. Naast het aantal bijbehorende zoekresultaten kun je nu uit enkele filters kiezen, zoals land, taal en periode. Als je aangemeld bent bij Google, verschijnt hier ook Geavanceerd zoeken, waarmee je naar de grafische zoekinterface wordt geleid. Je kunt dit gedeelte ook rechtstreeks bereiken, via www.google.nl/advanced_search, ook zonder aanmelding.

Dit zoekformulier spreekt grotendeels voor zich en de uitgebreide opties laten fijnmazige zoekopdrachten toe. Zo kun je bijvoorbeeld zonder kennis van operatoren of andere shortcuts een zoekopdracht samenstellen naar webpagina’s die een exacte woordgroep bevatten, met uitsluiting van specifieke woorden, in het Nederlands, op een specifieke website en alleen voor PowerPoint-documenten.

Wanneer je vervolgens op de knop Geavanceerd zoeken drukt, zie je de overeenkomstige zoekopdracht in de zoekbalk verschijnen. Handig, want zo leer je snel zelf de juiste operatoren gebruiken.

Met het zoekformulier van Google kun je op een eenvoudige manier complexe zoekopdrachten uitvoeren.

Tip 4 Afbeeldingen

Soms wil je specifiek naar afbeeldingen zoeken en ook hiervoor kun je bij Google terecht. Het volstaat om op Afbeeldingen te klikken, net onder de zoekbalk. Merk op dat je hier ook andere zoekcategorieën vindt, zoals Video’s, Nieuws, Producten, Boeken en (via Meer) Financieel. Klik je vervolgens op Tools, dan verschijnen specifieke filters voor afbeeldingen, zoals Grootte, Kleur, Type, Periode en Gebruiksrechten, zodat je gericht naar plaatjes kunt zoeken.

Bij Gebruiksrechten kun je kiezen tussen Creative Commons-licenties (uitleg vind je hier) en Commerciële en andere licenties. Selecteer vervolgens een afbeelding en klik in het rechterdeelvenster op Licentiegegevens voor meer informatie. Helaas is het vaak niet (meteen) duidelijk om welke licentie het precies gaat.

Ben je specifiek op zoek naar rechtenvrij beeldmateriaal, dan kun je daarom beter gebruikmaken van zoekplatforms als Pixabay of Pexels. Bij deze laatste kun je bovendien filteren op standen (Liggend, Staand, Vierkant), op formaat (Groot, Medium, Klein) en op een twintig kleurschakeringen.

Voor rechtenvrij beeldmateriaal gebruik je beter een gespecialiseerd zoekplatform zoals Pexels.

Tip 5 Omgekeerd zoeken

Veel gebruikers weten niet dat je webpagina’s of andere afbeeldingen kunt zoeken op basis van een geüploade afbeelding – dit wordt ook wel omgekeerd zoeken genoemd. Je wilt bijvoorbeeld weten welk gebouw er op een foto staat, of je wilt nagaan op welke sites de afbeelding voorkomt. Ga naar Google Afbeeldingen en klik op het camera-pictogram rechts in de zoekbalk. Sleep een afbeelding naar het venster, klik op Upload een bestand of plak de url van de afbeelding in de balk. Zodra je op Zoeken klikt, gaat Google Lens op zoek naar visuele overeenkomsten en relevante links. Klik onder de foto op Exacte overeenkomsten om te zien welke sites die afbeelding hebben gebruikt. Je kunt het focuskader op de foto schalen en verplaatsen om aan te geven welk deel van de afbeelding je precies wilt analyseren. Het is ook mogelijk de visuele zoekopdracht met trefwoorden aan te vullen. Bevat je afbeelding tekst, dan kun je deze via de 文A-knop rechtsonder laten vertalen in de gewenste doeltaal.

Omgekeerd zoeken met Google Lens.

Tip 6 Google-app

Om zoekopdrachten via Google uit te voeren op je Android-toestel of iPhone, kun je de gratis app Google installeren en gebruiken. Ook hier kun je zoektermen intikken of, via het microfoon-pictogram, inspreken. Naast de zoekbalk vind je een camera-pictogram waarmee je zoekopdrachten aan Google Lens (zie tip 5) kunt doorspelen.

Onder de zoekbalk vind je ook weer een 文A-knop, waarmee je tekst op een afbeelding kunt laten vertalen. Daarnaast is er een muzieknoot-icoon: klik hierop en speel, zing of neurie een muzieknummer. Als het goed is, herkent Google Zoeken de melodie en krijg je aangepaste zoekresultaten, zoals muzieknummers op YouTube.

Met de Google-app krijg je handige zoekopties via duidelijke pictogrammen.

Tip 7 Browser-zoekmachine

Google mag dan de populairste zoekmachine zijn, het is zeker niet de enige en, afhankelijk van wat je precies zoekt of waar jij belang aan hecht, ook niet noodzakelijk de beste. Hieronder vind je enkele handige alternatieven. We leggen je eerst uit hoe je in je browser een andere standaardzoekmachine instelt of hoe je via snelkoppelingen specifieke zoektools kunt aanroepen.

Laten we beginnen met Chromium-browsers. Tik, afhankelijk van je browser, in de adresbalk chrome://settings/search, brave://settings/search of edge://settings/search in. In Chrome of Brave klik je vervolgens op Zoekmachines en Site Search beheren. Klik op het knopje met de drie stippen naast je favoriete zoekmachine en kies Instellen als standaard. Je kunt ook een extra zoekmachine toevoegen en deze via een ‘snelkoppeling’ vanuit de adresbalk oproepen. Stel, je wilt Brave Search (zie tip 13) als extra zoekmachine. Klik dan op de knop Toevoegen. Vul Brave Search in bij Naam, bijvoorbeeld bs als Snelkoppeling en https://search.brave.com/search?q=%s bij URL met %s in plaats van zoekterm. Bevestig met Toevoegen. Wanneer je nu bs <spatie> intikt in de adresbalk, gevolgd door een zoekterm, zal je browser deze doorgeven aan Brave Search.

In Edge werkt dit op vergelijkbare wijze, via Zoekprogramma’s beheren en Toevoegen.

Je kunt meerdere zoekmachines in je browser definiëren (met aangepaste snelkoppelingen).

Tip 8 Privacybewust zoeken

Privacyvriendelijke zoekmachines zijn een goed alternatief als je geen fan bent van het bijna onbegrensde dataverzamelen door diensten als Google of Bing. Als je privacy belangrijk vindt, kun je beter kiezen voor een zoekmachine die minder of geen persoonlijke gegevens bewaart, zoals DuckDuckGo. Je kunt elk zoekresultaat ook in ‘anonieme weergave’ bezoeken (aangegeven door een blauw kader rond de webpagina), waarbij je DNS-aanvraag wordt gemaskeerd, samen met je ip-adres, locatie en user agent (die aangeeft met welke browser en welk systeem je werkt), ongeveer zoals bij een VPN-verbinding. Handig zijn ook de zogeheten bangs, vergelijkbaar met snelkoppelingen in browsers (zie tip 7). Er zijn maar liefst zo’n 13.500 bangs beschikbaar, zoals !p (Pinterest), !pexels (Pexels), !dpl (DeepL) en !wbm (WayBack Machine). Tik gewoon de bang in, gevolgd door je zoekterm in de zoekbalk.

Andere betrouwbare zoekmachines die ook privacy hoog in het vaandel dragen, zijn Startpage, van Nederlandse origine, en het Franse Qwant, beide met vergelijkbare privacygaranties.

Vanuit DuckDuckGo kun je webpagina’s ook geanonimiseerd bezoeken.

Tip 9 Specifiek zoeken

Zoekmachines als Google, Bing en DuckDuckGo bieden weliswaar de mogelijkheid om gericht te zoeken naar afbeeldingen, video’s en nieuwsberichten, maar voor specifieke zoekopdrachten zijn gespecialiseerde platformen vaak beter geschikt.

Voor wetenschappelijk werk is Google Scholar alvast een uitstekende keuze. Deze dienst biedt toegang tot meer dan 300 miljoen artikelen, boeken, proefschriften en rapporten uit diverse disciplines, vaak met links naar volledige teksten. Je kunt filteren op periode, taal en brontype. Na aanmelding kun je resultaten aan je persoonlijke bibliotheek toevoegen en organiseren in eigen categorieën, handig om bronnen later te raadplegen.

Ben je meer geïnteresseerd in (Europese) cultuur, dan is Europeana een waardevolle bron. Deze bibliotheek geeft toegang tot meer dan 50 miljoen culturele objecten, waaronder kunstwerken, boeken, muziek, video’s en erfgoedcollecties. Tijdens het zoeken kun je filters activeren als Thema (Archeologie, Kranten, Sport enzovoort), Media (Afbeelding, Tekst, Geluid, Video) en licentie (mate van vrij gebruik).

Als je historische gegevens nodig hebt, is Internet Archive onmisbaar. Je vindt hier een enorme hoeveelheid content, zoals 40 miljoen boeken en teksten, 800 miljard gearchiveerde webpagina’s (open de rubriek Web voor de Wayback Machine), miljoenen audiobestanden, afbeeldingen, video’s en zo’n 2 miljoen softwareprogramma’s.

Met het Internet Archive heb je toegang tot een indrukwekkend en veelzijdig historisch archief.

Tip 10 AI aanzetten

Tot nu toe hebben we vooral traditionele zoekmachines en doorzoekbare archieven besproken, terwijl AI nauwelijks aan bod kwam. Toch heeft AI een groeiende invloed op zowel de werking van zoekmachines als je zoekgedrag.

Google is bijvoorbeeld bezig met de uitrol van AI-overviews in zijn zoekmachine. Deze door AI gegenereerde samenvattingen verschijnen bovenaan de zoekresultaten en bieden een snel overzicht van informatie over de zoekopdracht, samengesteld uit diverse, aanklikbare bronnen. Google noemt dit de Search Generative Experience (SGE).

Je kunt deze functie vooral gebruiken om complexe vragen te beantwoorden. Hoewel SGE in de EU nog niet beschikbaar is, zie je al wel de eerste tekenen van deze ontwikkeling. Bij sommige zoekopdrachten, zoals bij Wat is fotosynthese?, laat Google bijvoorbeeld bovenaan een of meer fragmenten (‘featured snippets’) zien van betrouwbare bronnen, inclusief links. Vaak verschijnen er ook video- of afbeeldingsknipsels, wat je kunt testen met bijvoorbeeld Geef de stappen voor het bakken van een cake.

De knipsels bovenin Googles zoekresultaten zijn een opstapje naar de AI-overviews.

Tip 11 AI-extensie

Je kunt de zoekmachine van Google, evenals die van Bing en DuckDuckGo, uitbreiden met AI-functionaliteit via de browserextensie ChatGPT for Google, beschikbaar voor Chromium-browsers zoals Chrome, Edge, Brave en Opera. Installeer de extensie, geef de gevraagde toestemming (de extensie krijgt toegang tot de bezochte webpagina’s), en meld je aan met je Google-account. Het is handig om de extensieknop meteen vast te pinnen op de knoppenbalk van je browser.

Open een van de genoemde zoekmachines en voer een zoekopdracht in. Als alles goed is, verschijnt rechts van de zoekresultaten een menu waarin je bovenaan kunt kiezen aan welke AI-chatbot je de zoekopdracht wilt doorgeven, zoals GPT 4o mini en Gemini. Voor GPT 4o mini moet je mogelijk eerst op een ander tabblad aanmelden bij www.chatgpt.com. De andere AI-bots zijn alleen beschikbaar via een betaald abonnement.

Je kunt de tool ook zo instellen dat de zoekopdracht alleen naar een AI-bot wordt gestuurd als je de zoekopdracht met een vraagteken afsluit. Klik op het tandwielpictogram, open Zoekpaneel en selecteer bij Triggermodus de optie Vraagteken. Bevestig met Wijzigingen opslaan.

ChatGPT for Google: de gratis versie beperkt je tot een paar AI-bots.

Tip 12 Hybride zoekmachines

De gratis versie van ChatGPT for Google is behoorlijk beperkt en vereist de nodige machtigingen. Vind je dit storend, dan kun je beter kiezen voor een ‘hybride’ zoekmachine. Deze combineert traditionele zoekalgoritmes, webscraping en indexering van internetinformatie, waarna AI wordt ingezet voor verwerking en samenvatting van deze gegevens.

Perplexity is een voorbeeld van zo’n hybride zoekmachine. Na het invoeren van een zoekopdracht zie je de gebruikte bronnen, gevolgd door een overzichtelijk antwoord en gerelateerde vragen. Je kunt ook een beperkt aantal documenten uploaden (3 per dag), maar hiervoor moet je je wel aanmelden. De Pro-versie (circa 23,50 euro per maand) biedt meer mogelijkheden, waaronder diverse AI-modellen, onbeperkt aantal uploads en toegang tot Dall-E.

Een andere hybride zoekmachine is You.com, die op een vergelijkbare manier werkt. Zodra je je aanmeldt, komen er extra functies beschikbaar, zoals de keuze uit verschillende ‘agents’ met een eigen focus. Zo benadert Research je zoekopdracht diepgaander wetenschappelijk en Creative tracht deze om te zetten in een infogram. De Pro-versie (15 USD per maand) biedt toegang tot nog meer AI-modellen en agents.

You.com: een hybride zoekmachine waarin AI de zoekresultaten direct verwerkt.

Tip 13 AI-aanvullingen

Niet alleen Google heeft door dat AI onmisbaar wordt voor zoekmachines, ook concurrenten als Brave en Microsoft Bing hebben dit goed begrepen. Bij de relatief nieuwe zoekdienst Brave Search kun je zelf kiezen of je traditionele zoekresultaten wilt uitbreiden met AI-gegenereerde samenvattingen, vergelijkbaar met de AI-overviews van Google. Bij het invoeren van een zoekopdracht krijg je eerst alleen traditionele zoekresultaten te zien. Klik je rechts van de zoekbalk op het ster-pictogram, dan verschijnt direct een samenvatting met aanklikbare bronvermeldingen. Het schuifbalk-pictogram biedt de mogelijkheid extra filters te activeren.

Als je een zoekopdracht invoert bij Bing, zie je vaak bovenaan een gestructureerde AI-samenvatting met bronvermelding. Rechts van de zoekbalk vind je de knop Diepgaand zoeken, waarbij wordt vermeld dat GPT-resultaten ongeveer 30 seconden duren.

Bing analyseert hierbij je zoekopdracht om je achterliggende intentie en nuances beter te begrijpen. Dit resulteert in variaties op je oorspronkelijke zoekopdracht (in het kader ‘Diepgaand zoeken’), waarmee je verschillende aspecten van het onderwerp belicht en geen informatie mist. Daarnaast raadpleegt Bing meer websites dan bij een standaard zoekopdracht.

Brave Search: je beslist per zoekopdracht of je AI-samenvattingen wenst.

Tip 14 AI-zoekmachines

Traditionele zoekmachines verschuiven steeds meer richting AI, terwijl pure AI-chatbots zoals ChatGPT op hun beurt zoekmachinefunctionaliteit integreren. Aanvankelijk was de ChatGPT Search-functie enkel beschikbaar voor betalende Plus-gebruikers, maar nu is deze voor iedereen toegankelijk.

Bezoek ChatGPT of installeer de ChatGPT-app (voor desktop en mobiel) en meld je aan bij OpenAI. Voer je zoekopdracht in als prompt, klik op het wereldbol-pictogram onder de prompt zodat het blauw kleurt, en klik vervolgens op de blauwe pijlknop. ChatGPT raadpleegt meerdere internetbronnen en geeft een overzichtelijke samenvatting. Bij elke paragraaf verschijnt een aanklikbare link, en onder het antwoord kun je op Bronnen klikken. Dit opent een apart deelvenster of pop-up (op mobiel), waar je een korte context en aanvullende klikbare citaten vindt.

ChatGPT Search is ook als browser-extensie beschikbaar in de Chrome Web Store voor Chromium-browsers. Houd er rekening mee dat deze extensie meteen je standaardzoekmachine vervangt door ChatGPT. Wanneer je een zoekopdracht in de adresbalk invoert, word je nu automatisch omgeleid naar de site van ChatGPT. In Tip 7 lees je hoe je de standaardzoekmachine eventueel weer kunt herstellen.

ChatGPT heeft intussen een heuse internetzoekfunctionaliteit ingebouwd.

Tip 15 Nadelen van LLM’s

Je kunt generatieve AI-chatbots ook gebruiken als een zoekmachine op basis van AI, waarbij de antwoorden niet per se live op het internet worden opgezocht, maar door het neurale netwerk van het Large Language Model (LLM) worden gegenereerd op basis van eerdere trainingsdatasets.

Je houdt dan wel het best enkele zaken in gedachten. Zo hebben de meeste LLM’s een cut-off-datum, wat betekent dat de trainingsdata minstens zo oud zijn. LLM’s gebruiken ook soms verouderde informatie zonder dit expliciet te melden, waardoor je mogelijk niet beseft dat de data niet actueel zijn. Bovendien kunnen LLM’s soms op overtuigende wijze informatie verzinnen (‘hallucineren’). Weet ook dat niet alle AI-chatbots directe bronverwijzingen bieden. Factchecking via betrouwbare bronnen (zoals met traditionele zoekmachines) is dan zeker aan te raden.

Meer nog dan bij traditionele zoekmachines kunnen de antwoorden van een AI-chatbot ook sterk afhangen van hoe je de vraag formuleert. AI-chatbots zoals ChatGPT zoeken soms live op internet als zij zelf inschatten dat dit nodig is, wat invloed kan hebben op het antwoord. Een trefwoord als momenteel of januari 2025 in je prompt bijvoorbeeld kan hiervoor al volstaan.

Bij ChatGPT werk je links zonder ‘live’ internet en rechts met live internet (trefwoord ‘momenteel’).

Tip 16 Voordelen van LLM’s

Je moet extra voorzichtig zijn wanneer je LLM’s puur op basis van AI bevraagt, maar voor sommige zoekopdrachten krijg je vaak sneller en betere antwoorden. We geven slechts een paar voorbeelden.

Als je de menuopties van een applicatie niet goed begrijpt, is het vaak lastig om via traditionele zoekmachines een verklaring te vinden, tenzij er een online handleiding beschikbaar is. Met een AI-chatbot als ChatGPT volstaat het meestal om een schermafbeelding van de menu-opties te maken (bijvoorbeeld met Shift+Windows-toets+S), deze via Ctrl+V in de prompt te plakken en een korte tekstprompt toe te voegen. Zoek je bijvoorbeeld een Excel-formule of een script in VBA (voor Office-macro’s), dan kun je vaak volstaan met een duidelijke omschrijving als prompt. Even later krijg je dan een werkende code terug.

Er zijn ook andere zoekopdrachten waarin AI-chatbots dikwijls beter presteren dan traditionele zoekmachines, bijvoorbeeld als je stap voor stap instructies, algoritmische of logische problemen, advies voor concrete situaties, samenvattingen of historische kennis nodig hebt, tenzij het misschien om sterk gespecialiseerde onderwerpen gaat.

Wat ons betreft is het duidelijk: optimaal zoeken wordt steeds interactiever en zal gebaseerd zijn op een slimme combinatie van zoekalgoritmen en AI.

Heb je problemen met een programma? Upload een screenshot naar ChatGPT!

De Huawei Watch 5 is een fraaie smartwatch met een nieuwe knop waarmee je snel uitgebreide gezondheidscontroles uitvoert. Maar is dat genoeg om de prijs van minimaal 449 euro te rechtvaardigen?

De versie die wij onder handen namen, tikt met een prijs van 649 euro stevig aan. Het gaat om het 42mm-model, geleverd met een titanium band. Die band heeft een opvallend kliksysteem waarmee je het horloge strak om je pols vastzet. Handig in gebruik, maar omdat hij geen verstelbare gaatjes heeft, is het wel belangrijk vooraf te checken of hij goed past. Voor wie zekerheid zoekt, is een eenvoudiger, klassiek bandje misschien een meer praktische keuze.

Toch sluit de titanium band visueel naadloos aan op het gestroomlijnde ontwerp van de Huawei Watch 5. De roestvrijstalen kast oogt elegant en voelt verrassend licht aan. Opvallend genoeg blijkt juist deze luxueuze uitvoering minder comfortabel voor sporters: de band kan bij intensief gebruik gaan schuren of irriteren. Met een ander, eenvoudiger bandje is dat probleem snel opgelost. Dat maakt het geheel niet alleen draagbaarder, maar ook beduidend goedkoper, want alternatieve bandjes kosten al snel tussen de 100 en 150 euro minder.

©Wesley Akkerman

Draait als een zonnetje

Het amoledscherm meet 1,5 inch en valt op door de flinterdunne randen, wat direct bijdraagt aan de luxe uitstraling. Het licht gebogen saffierglas geeft het geheel een fraaie mix van klassiek en modern. Op het gebied van kleurweergave, contrast en helderheid presteert de Huawei Watch 5 uitstekend. Zelfs in fel zonlicht blijft het display goed leesbaar. Wel is er een keerzijde: het scherm vangt veel reflectie, en daar valt weinig tegen te beginnen.

De prestaties van het systeem zijn soepel en stabiel, en ook de batterij stelt niet teleur. Dankzij de verschillende energiemodi kun je eenvoudig schakelen tussen intensief gebruik en spaarstand. Wie zuinig omspringt met functies als gps, haalt moeiteloos meerdere dagen – en met wat beleid zelfs een week – uit één laadbeurt. Opladen duurt zo'n 80 minuten via de meegeleverde lader, maar de Watch 5 werkt ook met Qi-opladers. Die zijn qua snelheid niet sneller, maar kunnen wel handiger zijn in dagelijks gebruik.

©Wesley Akkerman

De X-factor

Een opvallende vernieuwing in dit model is de X-Tap-sensor, onderdeel van het bredere TruSense-systeem. Deze extra sensor gebruikt je vingertop – waar de huid dunner is en de bloedvaatjes dichter bij het oppervlak liggen – om metingen zoals hartslag en zuurstofsaturatie (SpO2) nog preciezer te maken. Hij werkt aanvullend op de hoofdsensor aan de onderzijde van het horloge en moet de invloed van storende factoren als haargroei, losse pasvorm of beweging beperken. Het resultaat: betrouwbaardere gezondheidsdata.

Door je vinger een minuut lang op de X-Tap-sensor te houden, start je handmatig de Health Glance. Deze functie stelt een uitgebreid rapport samen met maximaal elf gezondheidswaarden, waaronder hartslag, SpO2 (binnen tien seconden), ECG, hartritmevariabiliteit, stressniveau, huidtemperatuur en zelfs een ademhalingstest die volgt na een paar hoestjes. In de praktijk werkt dit zoals beloofd. Wel blijft het belangrijk te beseffen: de uitkomsten zijn bedoeld voor eigen inzicht, niet als medisch oordeel.

©Wesley Akkerman

Voor je gezondheid

De technologie achter X-Tap is zonder twijfel knap en vernieuwend, maar het blijft de vraag of het echt een concreet probleem oplost. De iets snellere metingen en handmatige activering bieden op papier voordelen, maar voor de doorsnee gebruiker is het de vraag of dat verschil groot genoeg is om indruk te maken. De innovatie is inhoudelijk interessant en levert zeker extra inzicht op, maar voelt minder baanbrekend dan Huawei suggereert, zeker nu ook andere merken steeds vaker met alternatieve meetpunten buiten de pols werken.

Wat wel overtuigt, is de uitgebreide fitnesstracking. Met meer dan honderd sportprofielen, van golf tot freediving, en automatische herkenning van activiteiten, biedt de Watch 5 volop mogelijkheden. De gezondheidsfuncties, zoals slaap- en stressmonitoring, zijn betrouwbaar en doen weinig onder voor de concurrentie. Toch blijft de presentatie van die data in de Huawei Health-app vrij beperkt. Die biedt vooral grafieken van hoe het was, zonder dat daar echt motiverende adviezen of slimme coaching uit voortkomt. Daardoor blijft de praktische waarde van al die informatie wat onderbenut.

©Wesley Akkerman

Mooi systeem, maar…

De Huawei Watch 5 draait op het visueel aantrekkelijke Harmony OS Next en voorziet in standaard slimme functies zoals notificaties en muziekbediening. Nieuw is de gebarenbediening, waarmee je dubbel te tikken oproepen of alarmen kunt beheren. Dankzij eSIM-ondersteuning kun je het horloge bovendien los van je telefoon gebruiken. Hoewel de basis solide is, voelt de gebarenfunctionaliteit nog beperkt aan. De toepassing ervan is voorlopig summier en mist bredere app-integratie. Daar is dus nog ruimte voor ontwikkeling.

De grootste rem op het slimme karakter blijft echter het karige aanbod in de AppGallery. Grote namen als Spotify en Google Maps ontbreken, en ook contactloos betalen werkt buiten China nauwelijks. Bovendien is er geen volwaardige slimme assistent aanwezig. Daardoor blijven de smart-mogelijkheden onder de maat en voelt de Watch 5 minder als verlengstuk van je smartphone dan je zou verwachten op dit niveau. Terwijl de basisfuncties prima draaien, mist het horloge net dat ecosysteem om echt overtuigend mee te kunnen met de top.

©Wesley Akkerman

Huawei Watch 5 kopen?

De Huawei Watch 5 maakt indruk met zijn hoogwaardige afwerking, schitterende amoledscherm en degelijke batterijduur. De nieuwe X-Tap-sensor is technisch interessant, maar weet zichzelf nog niet echt onmisbaar te maken. Ondanks de vlotte prestaties en sterke basis legt de prijsdruk de lat hoog, zeker in vergelijking met concurrerende modellen. Voor veel gebruikers is het lastig te rechtvaardigen waarom ze meer zouden betalen voor functies waarvan de toegevoegde waarde niet direct voelbaar is.

Op het gebied van gezondheid en standaardfuncties levert de Watch 5 prima werk, maar als slimme smartwatch schiet hij tekort. Het beperkte appaanbod, met opvallende afwezigen als Spotify en Google Maps, en het ontbreken van ondersteuning voor contactloos betalen buiten China, knagen aan het gebruiksgemak. Daardoor blijft het gevoel hangen dat je ondanks de krachtige hardware toch niet het complete plaatje krijgt. En juist dat maakt deze Watch, zeker gezien zijn prijskaartje, moeilijker te positioneren als volwaardig alternatief.