Het heeft wel wat weg van detectivewerk: het interviewen van betrokkenen en het rommelen in vaak stoffig bewijsmateriaal om uiteindelijk tot een reconstructie van de feiten te komen. In het opzetten van een heuse familiestamboom gaat best veel tijd zitten, maar de gebruiksvriendelijke tool Family Tree Builder kan je een grote dienst bewijzen.

Tip 01: Edities

Heb je genealogische ambities en wil je het onderste uit de kan halen, download dan Family Tree Builder en lees de handleiding op halen dan raden we je aan de verzorgde handleiding te downloaden. Hier vind je de handleiding, die zo’n 500 pagina’s telt, in diverse talen, waaronder het Nederlands. Onze eigen workshop van vijf pagina’s kan daar vanzelfsprekend niet aan tippen, maar zet je wel sneller op de juiste weg doordat we de belangrijkste mogelijkheden van het programma langslopen.

De basisversie van Family Tree Builder voor Windows download je hier. Deze versie is gratis en bevat enkele beperkingen, zo mist het enkele geavanceerde mogelijkheden als Smart Matches, DNA-functies en Instant Discoveries en ben je beperkt tot een stamboom van 250 personen. Word je stamboom groter, dan heb je de PremiumPlus-editie nodig waarvoor je het eerste jaar 139 euro betaalt en daarna jaarlijks 189 euro. Let wel, dat gaat alleen over het aantal personen dat je naar je online stamboom kunt publiceren. Werk je offline, dan kun je een onbeperkt aantal personen toevoegen, ook in de gratis versie. Overstappen naar een duurder account kan overigens op elk moment. Je kunt je dus eerst rustig vertrouwd raken met het programma in de gratis editie.

©PXimport

Alternatieven

©PXimport

Tip 02: Programma starten

Family Tree Builder (FTB) laat zich met een paar muisklikken installeren. Let er tijdens de installatie wel op dat je de gewenste taal selecteert, Dutch. Als je het programma daarna voor de eerste keer opstart, moet je je registreren. Bevestig vervolgens met Doorgaan om echt met FTB aan de slag te gaan. Tegelijkertijd duikt er een browservenster op dat je van de voordelen van een familiesite wil overtuigen. Een venster verder moet je al kiezen tussen Maak Nieuwe Boom Aan en Importeer GEDCOM (zie kader ‘Alternatieven’). We gaan ervan uit dat je zelf nog niet over een familiestamboom beschikt waardoor je waarschijnlijk voor de eerste optie kiest. Een andere optie is het venster ook gewoon te sluiten en eerst rond te gaan neuzen in het meegeleverde voorbeeldproject, met de familie Kennedy-Onassis als gewillige proefpersonen. Ga hiervoor naar Bestand / Project openen en selecteer Sample. Dit is een goede manier om FTB alvast onder de knie te krijgen voordat je aan je je aan je eigen familieproject waagt.

©PXimport

Tip 03: Stamboom creëren

Ben je er klaar voor om aan je eigen stamboom te beginnen? Kies dan Bestand / Nieuw Project. We gaan ervan uit dat je jezelf ook een plaats in de stamboom gunt, dus laat het vinkje staan bij Ik maak deel uit van de nieuwe stamboom. Klik op Maak Nieuwe Boom Aan. Na het invullen van een projectnaam duiken twee vensters op, waar je enkele gegevens van je beide ouders kwijt kunt. In de volgende vensters vul je vergelijkbare informatie in over je grootouders – voor zover je over de nodige gegevens beschikt. Nadat je bevestigd hebt met Gereed prijken de eerste personen al in je stamboom. Om informatie toe te voegen of te wijzigen dubbelklik je op de naam in het linkervenster (tabblad Personen) en vervolgens op de bijbehorende kaart in het rechtervenster. Er verschijnt weer een nieuw venster met tabbladen als Info (opleiding en beroep), Contact (adressen), Vermeldingen (bronnen), Notities, Feiten en Meer.

Om foto’s toe te voegen, blijf je op het tabblad Hoofd en klik je op Foto’s. Selecteer de optie Foto’s verbinden en klik op Nieuw (klik je hier het pijltje aan, dan kun je ook video’s, audiofragmenten en documenten toevoegen). Druk op de knop Bladeren, verwijs naar je foto(‘s) en bevestig met Volgende. Plaats eventueel een vinkje bij Foto’s aan <geselecteerde persoon> koppelen en rond af met Voltooien en met Ok.

Lees alvast tip 5 om te weten te komen hoe je in één keer een hele zooi mediabestanden kunt importeren om te gebruiken voor je stamboom.

©PXimport

Tip 04: Stamboom uitbreiden

Je familiestamboom is ongetwijfeld wel iets omvangrijker dan jezelf en je (groot)ouders. Gelukkig zijn er in FTB diverse manieren waarop je je stamboom uit kunt breiden. Selecteer alvast de persoon aan wie je een familielid, zoals een partner, kind of grootouder, wilt toevoegen. De kans is groot dat je in het hiërarchische stamboompaneel de nodige kaders terugvindt, zoals Moeder toevoegen, Vader toevoegen, Echtgen(o)ot(e) toevoegen of Gezin toevoegen. Dubbelklik op een van deze kaders om de bijbehorende gegevens in te vullen. Druk je in dit venster op de knop Meer details dan kom je weer terecht in het venster met diverse tabbladen, zoals beschreven in tip 3.

Vind je niet meteen de juiste relatie terug in een van de kaders, klik dan linksboven op Persoon toevoegen. In het uitklapmenu verschijnen dan onder meer ook Broer van <persoon> toevoegen, Zuster van <persoon> toevoegen en ook Niet-verwante persoon toevoegen.

©PXimport

Tip 05: Media toevoegen

In tip 3 heb je eerst een persoon geselecteerd en daar vervolgens foto’s of andere media aan gekoppeld. Maar we kunnen ons ook voorstellen dat je al een hele reeks mediabestanden klaar hebt staan en die het liefst in één keer in FTB importeert zodat je ze dan gaandeweg aan een of meer personen kunt koppelen. Klik daarvoor op Foto’s in de werkbalk, net onder de menubalk. Om te vermijden dat de mediabestanden allemaal in één grote collectie terechtkomen, kun je het best eerst een paar albums aanmaken. Daartoe open je het tabblad Albums in het linkerpaneel en druk je op Nieuw. Vul een geschikte naam in en selecteer het album. Vervolgens druk je in het rechterpaneel op de knop Nieuw en kies je Nieuwe foto’s. De toegevoegde foto’s worden nu in dit album opgenomen. Om specifieke personen aan de foto te koppelen, open je het tabblad Verbindingen en dubbelklik je in de lijst met Personen op de gewenste personen. Gaat het om een groepsfoto, selecteer dan eerst de naam van de persoon, klik op Gezicht markeren en trek een kader rond het gezicht van die persoon. FTB zal dan de naam van die persoon tonen zodra je met de muisaanwijzer over die foto gaat. Het toevoegen aan een album en het koppelen van de andere media (video, audio, documenten) verloopt op dezelfde wijze.

©PXimport

Tip 06: Zoeken en vervangen

Hoe langer en hoe dieper je in de archieven graaft, hoe groter de kans is dat je eens zo ielige stamboom uitgroeit tot een heel potige versie. Prachtig natuurlijk, maar het nadeel is dat je niet meer goed door je stamboom kunt navigeren. De schuifknop bij Generaties, boven aan de stamboom, waarmee je meer of minder generaties in beeld brengt, biedt wel enig soelaas, maar het snelfilter zet pas echt zoden aan de dijk. Je vindt het filter boven aan het tabblad Personen, links van de stamboom. Je hoeft alleen maar een voornaam en/of familienaam in te tikken en FTB toont je meteen het (eerste) resultaat in de stamboom. Verfijnen kan via de knop Zoeken, boven aan de stamboom. Het tabblad Standaard bevat talrijke filtercriteria die zich vooral toespitsen op eerder toegevoegd feitenmateriaal. Op het tabblad Geavanceerd kun je nog meer criteria kwijt die onder meer met toegevoegde notities verband houden. De filterresultaten komen in het linkervenster terecht. Om snel in te zoomen op een specifiek persoon, klik je erop met de rechtermuisknop en kies je Weergeven in de stamboom. Druk op de knop Wissen in het venster Personen zoeken om het ingestelde filter weer weg te halen.

Erg handig is ook de functie Zoeken en vervangen. Je vindt ‘m bij Bewerken op de menubalk. Je vult zowel Zoeken naar als Vervangen door in en je geeft via Selecteer aan met welk type gegevens FTB rekening moet houden. Zo kun je bijvoorbeeld een spelfout in je hele stamboom in één keer corrigeren.

©PXimport

Tip 07: Diagrammen maken

De stamboom mag dan het centrale concept zijn, FTB bevat ook fraaie diagrammen en rapporten. Van de diagrammen zijn verschillende types beschikbaar, waaronder voorouderdiagrammen, cirkeldiagrammen en alles-in-een diagrammen. Druk alvast op de knop Diagrammen in de werkbalk of rechtsklik op de naam van de persoon die centraal in het diagram moet komen te staan en kies voor Diagrammen. De optie Diagrammen Wizard werkt het handigst, omdat je hiermee meer feedback krijgt over de typen diagrammen. Selecteer het gewenste type evenals de diagramweergave (grafiekstijl). Bevestig tot slot met Maak diagram.

Wil je toch een andere hoofdpersoon voor je diagram, dan is meer dan een dubbelklik op de naam van die persoon in lijst met Personen niet nodig. Vind je de uiteindelijke weergave toch niet mooi, met de knop Weergaven, boven aan het diagram, kun je aan de hand van voorbeeldweergaven snel een betere keuze maken. Met de knop Opties kun je allerlei eigenschappen van het diagram aanpassen, opgedeeld in zeven tabbladen. De mogelijkheden spreken grotendeels voor zich. Wat wel nuttig is om te weten: op het tabblad Algemeen kun je het diagram afstemmen op een specifiek papierformaat en geef je ook de afdrukstand aan (Liggend of Staand). Op het tabblad Achtergrond is het mogelijk een eigen achtergrondafbeelding toe te voegen en de transparantiegraad in te stellen. Je kunt het diagram zelfs laten afdrukken of online een stamboomposter bestellen. De prijzen beginnen vanaf circa 70 euro, exclusief de (hoge) verzendkosten voor verzending naar buiten de VS.

©PXimport

Tip 08: Rapporten genereren

Heb je geen behoefte aan zo’n grafisch ogende stamboom, maar ben je meer geïnteresseerd in de naakte data, druk dan op de knop Rapporten op de werkbalk. Ook voor deze vorm zijn heel wat types beschikbaar, zoals Gezinsblad, Verwantschappen, Voorouders, Tijdlijn, enzovoort. Nagenoeg alle rapporttypes genereer je met één druk op de knop. Wel kun je via de knop Opties elk rapport nog bijsturen door bijvoorbeeld meer of minder details weer te geven of andere lettertypes in te stellen. Uiteraard kun je elk rapport afdrukken, maar je kunt een rapport ook opslaan in het rtf-, html- of pdf-formaat. Kies je ervoor om het rapport op te slaan als Boekrapport, geef dan eerst aan wie de centrale persoon van het rapport moet zijn. Vervolgens duid je aan welke rubrieken je in het rapport wilt opnemen. Het resultaat is een fraai pdf-bestand (in het Nederlands).

©PXimport

Tip 09: Publiceren

Standaard zorgt FTB voor een online back-up van je stamboom. Een soort automatische synchronisatie, wat inhoudt dat je familiestamboom ook online wordt gecreëerd. Vanuit Family Tree Builder kun je die online plek ook bereiken: klik in de werkbalk op Familiesite en kies Familiesite bezoeken. Best handig, maar maak je gebruik van de gratis versie, dan toont de stamboom niet meer dan 250 personen.

Om van je offline stamboom een online versie te maken, open je het menu Synchroniseren (Publiceren) en kies je voor Synchronisatie-instellingen. Met een druk op Synchroniseer Nu wordt de upload meteen voor je geregeld, maar je doet er goed aan eerst even de Geavanceerde instellingen door te lopen, zodat je kunt aangeven of en welke personen en foto’s je wilt synchroniseren.

Als de locatie van de back-up niet bevalt, is het mogelijk deze achteraf nog te wijzigen. Ga daarvoor naar het het menu Extra en kies Opties en open Synchroniseren. Geef aan of je automatische synchronisatie wenst, wat de opslagfrequentie moet zijn, of je de data wilt versleutelen en hoeveel back-ups je wenst.

Eenmaal op je familiesite klik je op Stamboom / Mijn stamboom, waarna je uit verschillende weergaves kunt kiezen. Klik op je profielnaam en kies Site-instellingen om het actuele aantal personen evenals je opslagruimte (gratis tot 500 MB) te zien. Het is tevens mogelijk je stamboom aan te passen en uit te breiden vanuit de familiesite. Via Start / Familie uitnodigen laat je uitgenodigde familieleden toe de stamboom te bekijken en te bewerken.

©PXimport

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.