ID.nl logo
Voorwaardelijke opmaak in Excel: Dit kun je er mee
Š PXimport
Huis

Voorwaardelijke opmaak in Excel: Dit kun je er mee

Wil je grip krijgen op je uitgaven, dan is het een goed idee om je vaste lasten en variabele kosten bij te houden. Dat doe je natuurlijk in Excel. In dit artikel leer je hoe je bedragen automatisch laat verkleuren, zodat je meteen ziet hoe je ervoor staat. Dit werkt door middel van de optie voorwaardelijke opmaak in Excel.

We gaan aan de slag met de functie Voorwaardelijke opmaak. Daarmee krijgen getallen of cellen een kleur, afhankelijk van de voorwaarde die je opgeeft. We hebben als voorbeeld een aantal vaste lasten onder elkaar gezet. Alle omschrijvingen staan in kolom A. In kolom B staan de bedragen die in januari moeten worden betaald. In kolom C neem je het opschrift uit onderstaande afbeelding over.

ŠPXimport

In kolom D komen de bedragen die je in februari moet betalen, kolom F is voor de bedragen van maart enzovoort. De meeste bedragen moeten iedere maand betaald worden, andere bedragen slechts drie keer per jaar of zelfs maar eenmaal per jaar. Je noteert in de kolommen van alle maanden welke bedragen daarin horen.

Om aan te geven dat een bedrag in januari (in kolom B) is betaald, typ je er in kolom C iets naast: je typt een x, of OK of het woord betaald of je vult de datum in waarop het is betaald; maakt niet uit. Heb je een bedrag van de februari-kolom betaald, dan noteer je je aanduiding in kolom E enzovoort.

Veel mensen vinden Excel ingewikkeld, terwijl het juist zo handig is om deze software onder de knie te hebben. Bekijk daarom eens de cursus Excel in de praktijk van onze Tech Academy. Of ga voor de Cursusbundel Excel in de praktijk, inclusief praktijkboek!

Opmaakformule

Vervolgens zorgen we dat het betreffende bedrag rood wordt zodra je er iets naast hebt getypt. Wellicht ben je bekend met Voorwaardelijke opmaak in Excel. Daarmee laat je een cel verkleuren, afhankelijk van het getal dat daarin staat. Als dan bijvoorbeeld het getal groter wordt dan 10, wordt de cel geel en wordt dat getal vet.

Nu willen wij niet de cel laten verkleuren als het getal in diezelfde cel verandert, maar als er in de cel ernaast iets wordt getypt. Die voorwaarde stel je in door middel van een formule.

Selecteer de cellen B3 tot en met B30 en klik in het tabblad Start op Voorwaardelijke opmaak. Het menu dat opent, geeft de voor de hand liggende instellingen, maar wij gaan voor een gevorderde optie. Kies onder in dat menu Nieuwe regel; in het venster dat verschijnt, kies je Een formule gebruiken om te bepalen welke cellen worden opgemaakt, waarop een invoervak verschijnt. Daarin voer je de formule in: =C3>0.

ŠPXimport

Is te doen, toch? Let erop dat in deze formule het rijnummer (de 3 van C3) gelijk is aan het nummer van de eerste rij die je hebt geselecteerd, de 3 van B3 in dit geval.

Klik in ditzelfde venster op Opmaak; het venster Cellen opmaken gaat open. Neem de tab Lettertype, want hiermee bepaal je de kleur van het bedrag. Kies met de keuzelijst onder Kleur voor rood. Om te zorgen dat het bedrag ook vet wordt, klik je onder Tekenstijl op Vet. Sluit de vensters door driemaal op OK te klikken.

Zodra je nu in kolom C iets naast het bedrag typt (een x, OK, een datum of een woord), wordt het bedrag zelf rood en vet.

Het leuke is dat dit ook werkt voor negatieve bedragen, dus voor bedragen die je ontvangt, zoals storneringen van een incasso. Want de formule =C3>0 houdt niet in dat er een positief bedrag moet staan, maar betekent louter: als er ook maar iets staat in kolom C (ook een letter of een woord geldt als ‘groter dan nul’). Waarop dan de cel ernaast in kolom B zal verkleuren.

Wil je deze voorwaardelijke opmaak bijstellen, dan klik je op een van de cellen die je zojuist hebt ingesteld (in kolom B), klik je op Voorwaardelijke opmaak, Regels beheren en Regel bewerken.

Cel verkleuren

Misschien vind je het niet handig om het betaalde bedrag rood en vet te maken en wil je liever dat de cel met dat bedrag in dat geval grijs kleurt. Zet dan dezelfde stappen als hiervoor; klik na het invoeren van de formule op Opmaak, maar klik in het venster Cellen opmaken op de tab Opvulling en kies uit het kleurenpalet een grijstint. Dan zal de cel met het bedrag grijs kleuren zodra je in kolom C iets naast het bedrag typt.

Dezelfde formule wordt op alle cellen toegepast

Je hebt de formule =C3>0 ingegeven voor de hele serie B3 tot en met B30. Zien hoe dat werkt? Klik nog eens op cel B3, klik in het lint Start op Voorwaardelijke opmaak en klik in het menu op Regels beheren. Rechts in het venster ziet je Formule: =C3>0; dat is de voorwaarde, de if-then, maar zonder ALS ervoor. Onder Opmaak zie je het voorbeeld van de opmaak. Links lees je onder Van toepassing op: voor welke cellen deze regel geldt: =$B$3:$B$30 in ons geval. Denk de dollartekens even weg, dan staat er B3 tot en met B30 (dit is een zogeheten absolute verwijzing).

Sluit dit venster en klik op een cel een paar rijen lager, bijvoorbeeld op B5. Klik weer op Voorwaardelijke opmaak en op Regels beheren. In het venster met de instellingen zie je precies dezelfde formule! Je zou verwachten dat hier zou staan =C5>0, zoals het rijnummer gewoonlijk opschuift als je een formule omlaag kopieert. Dat gebeurt bij voorwaardelijke opmaak ook wel, maar je ziet dat hier niet. Je ziet alleen de formule zoals die geldt voor de eerste cel in deze serie.

Zolang rijnummer 3 van C3 maar gelijk is aan rijnummer 3 van B3 onder Van toepassing op, kun je ervan op aan dat op de achtergrond voor de kleur van B5 de formule wordt toegepast =C5>0. Dat gaat ook goed, maar dat is in dit venster dus niet te zien.

ŠPXimport

Opmaak kopiÃĢren

We hebben de voorwaardelijke opmaak voor de eerste maand, januari, ingesteld. Voor de volgende maanden wordt het makkelijk, wan je kunt deze opmaak kopiÃĢren. Ken je het trucje met de opmaak-kwast? Dat is de knop links boven in het lint Start, onder Knippen en KopiÃĢren. Die heet Opmaak kopiÃĢren/plakken en dat is precies wat deze knop doet. Is een cel bijvoorbeeld geel en vet, en wil je een andere cel ook deze opmaak geven, dan klik je op de gele en vette cel, klik je op de knop Opmaak kopiÃĢren/plakken en klik je u op een andere cel; de opmaak van de eerste cel wordt dan overgebracht op de andere cel.

Dat kan deze knop ook met een hele kolom: klik op de letter van een bepaalde kolom, klik op Opmaak kopiÃĢren/plakken en klik op de letter van een andere kolom; alle kenmerken van de eerste kolom worden overgebracht op de andere kolom. En als je niet op die ene andere kolom klikt, maar over meer kolomletters sleept, worden alle kenmerken van de originele kolom overgebracht op die andere kolommen.

ŠPXimport

Dat kan ook voor twee kolommen die naast elkaar staan. Klik je nog even op kolom B, klik op de knop Randen en kies uit het menu de Linkerrand. Klik op kolom C, klik op de knop Randen en kies uit het menu de Rechterrand. Zo wordt duidelijk dat deze beide kolommen bij elkaar horen, bij de maand januari. De opmaak van deze randen, plus de voorwaardelijke opmaak, gaan we kopiÃĢren met de kwast Opmaak kopiÃĢren/plakken.

Selecteer de kolommen B en C (klik hiervoor op kolomletter B en sleep opzij, zodat B en C geselecteerd zijn). Klik op de knop Opmaak kopiÃĢren/plakken, sleep over de kolommen D tot en met Y en laat los; alle opmaak van kolom B en C wordt overgebracht op de andere maanden van het jaar.

ŠPXimport

Indrukwekkende code

Wil je terugzien dat deze voorwaardelijke opmaak in de kolommen met de bedragen is terechtgekomen, klik dan op een cel met een bedrag, bijvoorbeeld op F6. Klik op Voorwaardelijke opmaak en op Regels beheren. In het venster met de instellingen zie je onder Van toepassing op een indrukwekkende code. Dat zijn de cellen 3 tot en met 30 van de kolommen B, D, F enzovoort, van precies de twaalf maanden.

Bij Formule zie je nog steeds =C3>0. Deze formule wordt dus ook horizontaal toegepast, op de kolommen om en om, en automatisch aangepast. In kolom D kijkt Excel of er iets in kolom E staat, in kolom F wordt gecheckt of er iets naast staat in kolom G enzovoort.

ŠPXimport

Variabele kosten

Vaste kosten laten zich redelijk voorspellen, maar met variabele kosten wordt dat lastiger. En nu we toch met het huishoudboekje bezig zijn, willen we die ook meenemen. Bij de variabele kosten willen we niet weten of een bedrag betaald is, maar of dat bedrag hoger of lager was dan begroot. Hiervoor zetten we een begroting op voor twaalf maanden, voeren we in een aparte tabel de werkelijke bedragen in en vergelijken we die twee met elkaar. Vervolgens laten we via voorwaardelijke opmaak met kleur weergeven of het bedrag hoger of lager was dan verwacht.

De opzet ziet eruit als onderstaande afbeelding.

ŠPXimport

In kolom Q tot en met AB staan de maanden met de bedragen die je verwacht. In kolom B tot en met M staan dezelfde maanden en daar komen de werkelijke bedragen. Kolom N telt de bedragen van elke post op, in N3 staat daarvoor de formule =SOM(B3:M3).

Kolom O berekent het gemiddelde per maand; hiervoor staat in O3 de formule: =N3/12. Kopieer deze beide cellen omlaag. Kopieer N3 ook naar AC3, kopieer O3 naar AD3 en kopieer ze daar omlaag, zodat je ook bij de begroting de totalen van elke post ziet met het gemiddelde per maand.

Bedragen vergelijken

Je houdt in de linkerhelft, onder WERKELIJK, je werkelijke uitgaven bij. Als een bedrag in werkelijkheid lager is dan begroot, is dat een meevaller. We willen dat de cel met dit bedrag dan groen wordt. Een bedrag dat in werkelijkheid hoger uitvalt dan was begroot, is een tegenvaller, die cel moet rood worden. We stellen de voorwaardelijke opmaak in ÊÊn klap voor de hele tabel in. Selecteer de cellen B3 tot en met O30, begin met het selecteren in B3 en sleep schuin omlaag. In het Naamvak, links van de formulebalk, moet je B3 zien. Dit is belangrijk, want we stellen hierna de formule op, zoals die voor B3 geldt, en dan wordt deze achter de schermen op alle geselecteerde cellen toegepast.

Klik op Voorwaardelijke opmaak en kies Nieuwe regel; er verschijnt een venster. Kies Een formule gebruikenâ€Ļ en voer in het vak de formule in: =B3<Q3.

Klik in dit venster op Opmaak, neem in het volgende venster de tab Opvulling en kies lichtgroen. Sluit de vensters met een klik op OK. Hetzelfde gebied is nog geselecteerd? Klik dan nogmaals op Voorwaardelijke opmaak, Nieuwe regel. Kies weer Een formule gebruikenâ€Ļ en voer in het vak de formule in: =B3>Q3. Klik op Opmaak, neem weer de tab Opvulling en kies een lichte kleur rood. Sluit deze vensters.

We gaan testen: typ in B3 eens een bedrag kleiner dan Q3: de cel met dit bedrag wordt groen. Typ in B3 een bedrag groter dan Q3: de cel wordt rood. En is het bedrag in B3 gelijk aan Q3, dan blijft de cel wit. Dit effect geldt voor de hele tabel WERKELIJK. Je kunt onder elke maand een bedrag invoeren; dat wordt dan meteen vergeleken met wat je begroot had en de cel verschiet van kleur.

ŠPXimport

Groene bedragen

Hier en daar zie je een groene cel zonder bedrag. Had je bijvoorbeeld voor de bus in juli 50 euro begroot, maar heb je daaraan in juli niets uitgegeven, dan wordt die cel groen, want niets is kleiner dan 50. Wil je dat lege cellen wit blijven en pas groen worden als je daar ook echt een lager bedrag hebt ingevuld, stel de formule dan even bij.

Klik hiervoor op een van de cellen van de tabel WERKELIJK (je hoeft niet de hele tabel te selecteren), klik in het tabblad Start op Voorwaardelijke opmaak en op Regels beheren. In het venster dat verschijnt, dubbelklik je op de regel met het groene vlak (of klik op Regel bewerken); het vak met de formule verschijnt. Verander deze formule in: =EN(B3>0;B3<Q3).

De functie EN zegt hier: het bedrag in B3 moet groter zijn dan nul EN dat bedrag moet kleiner zijn dan Q3. Pas dan wordt de cel groen. Dat geeft een rustiger beeld.

ŠPXimport

Wil je meer lezen over de talloze mogelijkheden van Voorwaardelijke opmaak, lees dan het kleurrijke ‘ExpertHandboek Datavisualisatie in Excel’. Of ‘Excel voor professionals’, beide zijn geschreven door deze auteur.

â–ŧ Volgende artikel
Review Bosch Serie 6 Air Fryer – Comfortabel heteluchtfrituren
Š Bosch
Huis

Review Bosch Serie 6 Air Fryer – Comfortabel heteluchtfrituren

Met zijn elegante touchscreen, ruime kijkvenster en geïntegreerde verlichting is de Bosch Serie 6 Air Fryer een heuse blikvanger. Naast het oog willen je smaakpapillen natuurlijk ook wat. We voelden deze stijlvolle airfryer een aantal weken aan de tand. Lees hier onze ongezouten mening.

Uitstekend
Conclusie

De Bosch Serie 6 Air Fryer biedt veel waar voor zijn prijs van 169,99 euro. Merken als Ninja, Inventum en Tefal zijn vaak iets goedkoper, maar dit model heeft handige extra's zoals een kijkvenster en verlichting om het kookproces te volgen. Schoonmaken gaat snel en de gerechten smaken goed. Minpunt: er zit geen fysiek receptenboek bij.

Plus- en minpunten
  • Ruime capaciteit
  • Duidelijke touchscreen
  • Gebruiksvriendelijk
  • Maakt relatief weinig geluid
  • Groot kijkvenster
  • Ingebouwde verlichting
  • Schoonmaken kost weinig tijd
  • Vaatwasserbestendige onderdelen
  • Knapperige maaltijden
  • Stroef sluitsysteem
  • Na afwassen vocht in kijkvenster
  • Frietjes verschillen van kleur
  • Geen receptenboek

Dankzij een riante capaciteit van 7,2 liter is de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) geschikt voor gezinnen. Naast de airfryer zelf levert de Duitse fabrikant een grillrooster en vijf vleesspiesjes mee. Dit grillrooster komt ook van pas als je gerechten wilt 'stapelen'. Kortom, keukenprinsen en -prinsessen kunnen er alle kanten mee op. Na het uitpakken kan de kok van dienst er vrijwel meteen mee aan de slag. Je dient wel eerst even het handvat op het mandje te monteren, maar dat is vanwege het kliksysteem zo gepiept. De behuizing weegt nog geen 6 kilo, waardoor je deze airfryer van 30,9 × 31,4 × 38,8 centimeter relatief makkelijk meeneemt, mocht dat nodig zijn.

ŠMaikel Dijkhuizen

De inhoud van de productdoos.

Kookinstellingen kiezen

Het touchscreen bevat duidelijke pictogrammen voor patat, kip, vlees, vis, groente, gebak en brood. Daarnaast is er een warmhoudfunctie. Zodra je op een van de pictogrammen tikt, selecteert het apparaat de bijbehorende temperatuur en kooktijd. Het kan eigenlijk niet misgaan. Vanzelfsprekend pas je deze automatische instellingen naar eigen inzicht aan. Gebruik hiervoor de plus- en minknoppen. Kies hierbij tussen een temperatuur van minimaal 40 en maximaal 200 graden Celsius. Dat gaat in stapjes van vijf graden. Het opgegeven uitgangsvermogen bedraagt 1800 watt. Wanneer er een kookprogramma is gestart, komt het geluidsniveau uit op zo'n 63 decibel. Dat valt erg mee, zodat je in de keuken gelukkig nog gewoon een gesprek kunt voeren.

ŠMaikel Dijkhuizen

Bepaal op het overzichtelijke aanraakpaneel welk gerecht je wilt bereiden.

Eten bereiden

Op de bodem van het mandje bevindt zich een uitneembaar rooster. Hierop plaats je rechtstreeks een flinke lading friet, snacks of groente. Voor het bereiden van vlees kun je eventueel ook het bijgesloten grillrooster gebruiken. Een minpunt is het ietwat stroeve sluitsysteem voor het mandje. De onderzijde bevat weliswaar antislipvoetjes, maar het apparaat glijdt evengoed (te) makkelijk over het keukenblad. Hierdoor is het noodzakelijk om de achterkant van de behuizing met ÊÊn hand tegen te houden als je het mandje in het apparaat duwt. Zeker wanneer het apparaat al warm is, is dat niet zo prettig.

Dankzij het kijkvenster houd je de voortgang van het gerecht nauwlettend in de gaten. Tik je op het pictogram met het lampje, dan gaat de verlichting ongeveer tien seconden branden. Voor diverse kookprogramma's activeert de Serie 6 Air Fryer (MAF671B1) het zogeheten Shake-alarm. Je hoort dan om de zoveel minuten een piepend geluid. Na het schudden van het mandje gaat het kookproces weer verder.

ŠMaikel Dijkhuizen

Beoordeel via het kijkvenster in hoeverre de patat al klaar is.

Knapperige gerechten

Net als de meeste airfryers heeft ook dit exemplaar boven in de behuizing een verwarmingselement en ventilator. Deze fan blaast de hete lucht omlaag. Volgens de fabrikant heeft deze airfryer voldoende power om vijf porties friet klaar te maken. Dat blijkt ook in de praktijk. Het bereiden van 750 gram patat is bijvoorbeeld geen enkel probleem. Leg daarnaast gerust tien kroketten in de mand, want ze worden stuk voor stuk warm. Bosch claimt dat je gerechten zonder voorverwarmen kunt klaarmaken, maar neem deze belofte met een flinke korrel zout. Voor een knapperig resultaat is het namelijk wel degelijk nodig om de airfryer voor te verwarmen. Daarnaast is goed schudden essentieel, anders worden de frietjes niet gelijkmatig gaar.

Verder zien we een verschil in kleur, maar gelukkig smaken ook de ietwat bleke patatjes prima. Na de maaltijd ben je weinig tijd kwijt met schoonmaken. De gladde buitenkant bevat geen knoppen die uitsteken, waardoor je de behuizing vlot kunt afnemen. Verder zijn alle losse onderdelen vaatwasserbestendig. Was je het mandje handmatig af, dan belandt er soms wel wat water of sop in de loze ruimte van het kijkvenster. Dit kijkvenster bestaat namelijk uit twee 'plaatjes' van transparante kunststof. Overigens trekt dat vocht snel weg.

ŠMaikel Dijkhuizen

Een behoorlijke ventilator boven in de behuizing blaast de hete lucht rond.

ŠMaikel Dijkhuizen

In de ruime mand passen met gemak tien kroketten.

Bosch Serie 6 Air Fryer kopen?

De Bosch Serie 6 Air Fryer heeft een goede prijs-kwaliteitverhouding. Merken als Ninja, Inventum en Tefal produceren weliswaar vergelijkbare airfryers tegen een iets lagere aanschafprijs, maar toch vinden we de adviesprijs van 169,99 euro gerechtvaardigd. Dit apparaat beschikt tenslotte over enkele extra's die veel andere producten niet hebben. Zo volg je met het kijkvenster en de verlichting het kookproces op de voet. Bovendien maak je de airfryer inclusief alle accessoires binnen mum van tijd schoon. Ook niet onbelangrijk; de gerechten smaken prima! Jammer genoeg levert Bosch geen fysiek receptenboek mee.

â–ŧ Volgende artikel
🍂 Voorbereiden op de herfst: deze tuintaken doe je in september
Š Elena Elisseeva
Huis

🍂 Voorbereiden op de herfst: deze tuintaken doe je in september

Het is september, en dat betekent dat de nazomer ten einde loopt. Het licht wordt zachter, de avonden koeler en veel planten maken zich klaar voor de herfst. Dit is de maand om nog nieuw groen te planten, vaste planten te verjongen en hagen bij te knippen. Ook het gazon, de moestuin en de vijver vragen nu aandacht. Met een paar gerichte klussen zorg je dat je tuin gezond de herfst en winter ingaat.

In dit artikel ontdek je welke tuinactiviteiten je in september mag doen: 🍂 Dit kun je zaaien en planten in september 🍂 Haal de snoeischaar maar tevoorschijn 🍂 Extra snoeitips 🍂 Planten en gras in september 🍂 Blad ruimen 🍂 Werk in de moestuin

Lees ook: Van januari tot en met december: dit doe je elke maand in de tuin

Dit kun je zaaien en planten in september

In september kan er nog veel de grond in. Bosanemonen, herfst- en winterakonieten en cyclamen doen het goed wanneer je ze nu plant, net als groenblijvers die de tuin ook in de koude maanden kleur geven. Koop je een boom, let er dan op dat het blad nog stevig en fris oogt. Een boompje dat al kaal aan het worden is, kun je beter niet planten.
Wie volgend voorjaar een bloemenzee wil, zaait in deze periode korenbloemen, goudsbloemen en klaprozen. Ook vaste planten die al jaren op dezelfde plek staan, kun je nu delen om ze te verjongen. Wil je een groenblijver verplaatsen, dan is dit de juiste tijd: de grond is nog warm genoeg voor de wortels om zich goed te herstellen.

ŠLeika production

Haal de snoeischaar maar tevoorschijn

Veel planten kun je nu nog een knipbeurt geven. Begin bij kuipplanten die buiten staan, want snoeiwonden genezen beter in de buitenlucht. Ook hagen kun je in september mooi in vorm brengen. Werk van onder naar boven en knip ze licht taps toe, zodat ook de onderste takken voldoende licht krijgen. Geef daarna wat compost zodat de haag sterk de winter ingaat.
Lavendel kort je ongeveer tien centimeter in, de Japanse wijnbes die vrucht heeft gedragen knip je helemaal terug en hortensia's ontdoe je van de stugge bloemen. Bij bomen en struiken verwijder je aangetast blad. Daarnaast is het slim om wekelijks uitgebloeide bloemen van dahlia's, rozen en andere zomerbloeiers weg te knippen. Zo blijft de tuin verzorgd en verklein je de kans op ziektes.

ŠSKT Studio

Extra snoeitips

Kies voor een droge dag, zonder felle zon en zonder dreigende vorst. Snoei net boven een knop. Wijst die naar binnen, dan groeit de nieuwe tak ook die kant op. Een knop die naar buiten wijst zorgt ervoor dat de tak zich die richting op ontwikkelt.

Lees ook: Welke snoeischaar voor welke tuinklus?

Planten en gras in september

Sommige planten hebben juist nu extra zorg nodig. Camelia's en rododendrons vormen in september hun knoppen voor volgend jaar en hebben daarom voldoende water nodig. Tweejarige planten zoals vingerhoedskruid kun je verplaatsen naar een nieuwe plek in je tuin. Hoge bloeiers als zonnebloemen, dahlia's en herfstasters geef je steun, zodat ze niet bezwijken onder de eerste herfststormen.
Het gazon vraagt een andere aanpak dan in de zomer. Maai het gras wat hoger en zaai waar nodig bij. Verticuteer eerst om mos en dood gras te verwijderen. Kies een zaadmengsel dat past bij zon of schaduw, afhankelijk van de ligging van je tuin. Heb je in augustus niet bemest, dan is dit hÊt moment om dat alsnog te doen. Vul kuilen aan en houd je terras vrij van onkruid en mos.

Blad ruimen

In september beginnen bomen hun bladeren te verliezen. Laat ze niet liggen op het gazon, want daardoor krijgt het gras te weinig lucht en licht en kunnen schimmels ontstaan. Ook in de vijver kan blad problemen geven doordat het zuurstofgehalte van het water afneemt. Houd daarom gazon, terras en vijver zoveel mogelijk bladvrij.

Werk in de moestuin

Ook in de moestuin valt er nog genoeg te doen. Boontjes moeten tijdig worden geplukt om taaie peulen te voorkomen. Tomaten die nog groen zijn leg je op een zonnige plek zodat ze verder kunnen rijpen. September is ook de maand van de appel- en perenoogst. Maak er compote, sap of een taart van, of bewaar ze op een koele plek. Verder kun je winterpostelein en raapstelen zaaien, zodat je later in het seizoen nog kunt oogsten.

Mooie appeloogst?

Tijd voor appeltaart!