De digitale revolutie heeft ons leven over het algemeen een stuk eenvoudiger gemaakt. Wat minder eenvoudig is, is alle terminologie die bij iedere vernieuwing komt kijken. Wil je een beetje bij de tijd blijven, dan moet je wel op de hoogte zijn van de gebruikelijke computertermen. Wij maken de balans voor je op.

Tip 01: Opstarten

BIOS staat voor Basic Input and Output System. Het BIOS is de eerste software waarmee je computer opstart. Het controleert of de basisonderdelen van je pc goed werken. Die controle heet formeel de POST. Dat is de Power-On Self-Test, waarmee het geheugen, de videokaart en de schijven gecontroleerd worden. Het BIOS start het besturingssysteem, daarvoor kijkt het naar de harde schijf en zoekt het naar de opstartbestanden. Die opstartbestanden staan in de Master Boot Record, de eerste sector van een harde schijf waarop staat waar het bestand op de schijf te vinden is dat geladen moet worden. Dat bestand wordt vervolgens in het geheugen geladen en krijgt controle over de pc.

Het BIOS is echter verouderd. Tegenwoordig worden pc’s met UEFI verscheept, de Unified Extensible Firmware Interface. Hiermee wordt ook verteld hoe de computer moet werken, maar dit wordt door de verschillende chipfabrikanten zelf geïmplementeerd. UEFI is het stukje software dat tussen de firmware van het apparaat en het besturingssysteem, bijvoorbeeld Windows of macOS, ligt en dus net als het BIOS het besturingssysteem start. Het doet echter meer, zo kan de UEFI zelf appplicaties draaien. Applicaties speciaal voor UEFI bevinden zich in de ESP, de EFI System Partition, zeg maar de C-schijf van UEFI. Voorbeelden van applicaties in UEFI zijn bijvoorbeeld de Windows Boot Manager, de applicatie waarmee je je UEFI configureert, een webbrowser en Python 2.

©PXimport

Tip 02: Bestandssystemen

Op een schijf kun je een heleboel enen en nullen schrijven. Dat is handig, maar verre van bruikbaar. Een schijf is voor ons, mensen, pas bruikbaar als er software op draait, specifiek: een bestandssysteem. Dit systeem moet aangeven hoe de data worden opgeslagen en hoe ze moeten worden gelezen. Zo wil je bijvoorbeeld dat bestanden namen krijgen, zodat je ze gemakkelijk terug kunt vinden. En ook zijn we gewend aan mappen, nog zo’n handige functie van het bestandssysteem. Daarnaast zijn metadata ook erg praktisch: de tijd wanneer het bestand aangemaakt is, wie het aangemaakt heeft en wie er bij het bestand kan. Al deze functies worden door het bestandssysteem geregeld. Voorbeelden van bestandssystemen zijn NTFS, FAT32, HFS, ext4, btrfs (butterfs) en exFAT.

Als je een schijf formatteert, dan betekent dat dat je de schijf voorbereidt op gebruik van een bestandssysteem. De schijf wordt dan in blokken van een bepaalde grootte ingedeeld, volgens de specificatie van het bestandssysteem. Daarnaast wordt als het ware een nieuw huishoudboekje aangemaakt, waarin bestanden en mappen worden bijgehouden. Als je de schijf al gebruikte en dan formatteert, wordt het bestaande huishoudboekje verwijderd, waardoor je niet meer weet wat er op de schijf staat. De oude bestanden zijn er wel nog steeds, deze worden vanzelf overschreven met nieuwe data. Je hebt overigens twee soorten schijven: SSD’s en HDD’s, oftewel solid state schijven en harde schijven. Die solid state schijven bevatten geen bewegende delen en zijn sneller. De oude bekende harde schijven gebruiken een draaiende magnetische plaat met een kop om data te lezen.

©PXimport

Tip 03: Hardware

RAM, dat staat voor random access memory, is het interne geheugen van de computer, niet te verwarren met de harde schijf of SSD. Het interne geheugen bevat code en data die op dit moment worden uitgevoerd en gebruikt. De processor is regelmatig bezig met het schrijven van en naar de schijf en het interne geheugen. De CPU, oftewel de central processing unit, is de processor, de chip die de berekeningen uitvoert. Dat zijn berekeningen zoals optellen en vermenigvuldigen, maar ook logische operaties zoals AND en OR.

MB staat voor megabyte, terwijl Mb staat voor megabit. Eén bit is één een of nul, terwijl een byte staat voor bit by eight en waar dus acht bits mee aangeduid worden. MB’s worden over het algemeen gebruikt voor schijven, omdat de pc acht bits in een keer leest. Megabits worden daarentegen gebruikt voor het web, omdat je dan een bit per keer kunt verzenden. Mega is overigens 10^6, dan is dus 1 Mb gelijk aan 1 miljoen bits. Hetzelfde geldt voor gigabytes en gigabits, alleen is giga 10^9.

Overklokken is het proces waarbij je de kloksnelheid van de processor of de grafische kaart verhoogt. De kloksnelheid van een processor is de snelheid waarmee berekeningen kunnen worden uitgevoerd. Een processor heeft een soort ingebouwde klok, een oscillator die pulseert. Bij elke puls wordt een berekening uitgevoerd. Het optellen van twee getallen gebeurt bijvoorbeeld in een clockcycle, oftewel puls, terwijl het vermenigvuldigen van twee getallen tot wel drie clock cycles, oftewel pulsen, kan duren.

©PXimport

Tip 04: Internet

Een server is een computer die met het internet verbonden is en waarmee iedereen van over de hele wereld kan verbinden om informatie uit te wisselen. Er zijn erg veel typen servers, zo heb je een webserver, een bestandsserver en een mailserver. Veel servers voeren meerdere taken tegelijk uit. Een webserver bijvoorbeeld is een server die een website aanbiedt. Als je verbinding maakt met die server, stuurt de server je een kopie van de website. Je bezoekt een website via een domeinnaam. Dat is een gebruiksvriendelijke naam om een server mee te identificeren.

Over het algemeen gebruiken we domeinnamen om websites mee te bezoeken. Elke domeinnaam wordt door een DNS-server vertaald naar een IP-adres. Dat gaat als volgt: op het moment dat je computertotaal.nl intypt in de browser en op Enter drukt, neemt de browser contact op met de DNS-server, bijvoorbeeld een server van Ziggo of KPN, en vraagt het om het bijbehorende IP-adres van die domeinnaam. Zodra het IP-adres ontvangen is, stuurt de browser een verzoek naar de webserver op dat IP-adres en vraagt om de website. Een IP-adres is een identificatienummer op het web dat door machines eenvoudig te lezen is. Je provider geeft je maar één IP-adres, waarmee je ook maar één apparaat kunt aansluiten, want alle IP-adressen zijn uniek.

©PXimport

Maar één IP-adres?

Tip 05: Android

Een Android-app is uiteindelijk niets meer dan een bestand dat je op je telefoon installeert. Elke Android-app heeft als extensie APK, dat staat voor Android Application Package, oftewel een Android-softwarepakket. Android zelf is opensource, in ieder geval een groot gedeelte van Android, wat inhoudt dat de code van Android openbaar wordt gemaakt en voor iedereen te bekijken is. Dat heeft als voordeel dat anderen kunnen bijdragen aan het platform: ze kunnen de code bestuderen en zien hoe Android is gemaakt. Daarmee is het ook mogelijk om zelf een aanpassing te maken aan Android, diep in het systeem. Dat is niet mogelijk bij iOS en Windows. Een Android-ROM is een andere Android-versie, met bepaalde aanpassingen. De term ROM wordt hier echter verkeerd gebruikt, want het staat namelijk voor read-only memory en dat heeft hier niets mee te maken. Het installeren van een Android-ROM werkt ongeveer hetzelfde als het installeren van Windows. Voordat je dat op Android kunt doen, moet je eerst je telefoon rooten. Hieronder wordt verstaan dat je op je smartphone een administrator wordt, zodat je van alles kunt aanpassen. Je hebt normaal gesproken namelijk maar beperkte rechten op je smartphone. Fabrikanten geven echter vaak de mogelijkheid om je smartphone op die manier te unlocken. Een term die hier ook mee te maken heeft, is OEM, oftewel een Original Equipment Manufacturer, niets meer dan een mooie term voor een systeemfabrikant.

©PXimport

Tip 06: iPhone

De iPhone werkt met iOS, dat is het besturingssysteem van de iPhone, iPad en iPod touch. Van origine heette het iPhone OS, maar toen de iPad erbij kwam, is er simpelweg iOS van gemaakt. Op iOS heb je onder andere iCloud, de verzamelnaam van clouddiensten van Apple. Denk hierbij aan de back-ups van je iPhone, je foto’s, Zoek iPhone en iCloud Sleutelhanger voor als je je wachtwoorden wilt opslaan. Als je telefoon problemen ondervindt, dan kun je deze herstellen met de DFU-modus. DFU staat voor Device Firmware Upgrade. Soms heb je deze modus ook nodig voor een jailbreak. Een jailbreak is vergelijkbaar met het rooten van een Android-telefoon. Al gebeurt een root in Android vaak met hulp van de fabrikant zelf, terwijl een jailbreak op de iPhone alle beveiligingen van Apple omzeilt met een lek in de software. Jailbreaks zijn vaak ook wat lastiger dan rooten, maar dat heeft ermee te maken dat Apple niet wil dat je alles met je telefoon kunt doen en de telefoon daarom ‘op slot’ heeft gezet.

OTA staat voor over-the-air-update. Een OTA-update wordt via wifi, dus door de lucht, afgeleverd. Vroeger moest je je smartphone updaten door deze met een usb-kabel te verbinden met de pc, iets wat overigens nog steeds mogelijk is. Een pushnotificatie of pushbericht is een bericht dat vanuit de Apple-server verstuurd wordt naar jouw apparaat. iOS houdt continu een verbinding open met de server van Apple om die berichten te kunnen ontvangen, zodat je altijd op de hoogte bent van nieuwigheden. Dat geldt natuurlijk ook voor Android-telefoons, alleen komt het bericht dan van Google.

Tip 07: Linux

Met Linux wordt over het algemeen een Linux-distributie bedoeld, de meest gebruikte versie is Ubuntu. Een distributie is een verzameling software dat in zijn geheel een besturingssysteem vormt en gebaseerd is op de Linux-kernel. De kernel is het hart van een besturingssysteem, daar worden de meest elementaire functies uitgevoerd die nodig zijn voor het functioneren van een besturingssysteem. De kernel heeft complete controle over het systeem en regelt bijvoorbeeld het starten van programma’s, toegang tot de hardware en spreekt de CPU aan. Software kan bijvoorbeeld aan de kernel vragen om iets op het beeldscherm weer te geven. Zo’n aanvraag wordt een system call genoemd. Een package manager of pakketbeheerder op Linux is de software om software mee te beheren. Daarmee kun je nieuwe software installeren, updaten en verwijderen.

Voor een installatie zorgt de pakketbeheerder er bijvoorbeeld voor dat de juiste extra benodigde software automatisch mee wordt geïnstalleerd en ook weer wordt verwijderd als het niet meer nodig is. Een pakketbeheerder haalt zijn software uit een aantal repository’s. Dat zijn servers met daarop een heleboel software die eenvoudig te indexeren is door een pakketbeheerder. Bijna elke Linux-distributie heeft zijn eigen repository, maar er zijn ook vele repository’s van derden. Daarnaast heeft elke ‘Linux-distro’ een desktopomgeving: de omgeving die de grafische interface bouwt en daarop iconen, vensters, werkbalken, je bureaublad en meer laat zien. Er zijn een aantal grote desktopomgevingen: GNOME, KDE en Unity. Een terminal is de shell of command-line interface, waar je systeemcommando’s in kunt voeren.

Tip 08: Windows

Onderaan in Windows bevindt zich de taakbalk. Dat is een balk waarop je je taken terugvindt, de actieve programma’s. Vroeger was die naam relevanter dan vandaag de dag, omdat de Windows-taakbalk eigenlijk meer een dock is, waar je programma’s aan vast kunt maken. Het systeemvak van Windows bevindt zich rechtsonder in de taakbalk en bevat kleine pictogrammen waarmee je snel bij bepaalde systeemfuncties kunt komen, zoals het geluid, de netwerkinstellingen en de klok. Het systeemvak wordt gebruikt door software die op de achtergrond werkt en weinig gebruikersinteractie vereist, zodat het niet onnodige ruimte inneemt op je taakbalk. Sinds Windows 8.1 hebben we Moderne apps, inmiddels opgevolgd door UWP oftewel het Universal Windows Platform. Beide zijn een API voor ontwikkelaars om apps te schrijven. Het voordeel van die nieuwe API is dat de apps ook werken op mobiel en tablet. De oude Win32-API, waarmee van oudsher Windows-applicaties worden geschreven, ondersteunt dat niet. DirectX is de API van Microsoft om videogames mee te maken. Daarmee is het eenvoudig om op Windows-systemen onder andere 3D-beelden te tekenen, de grafische kaart aan te spreken en geluid af te spelen.

©PXimport

Wat is een API?

Tip 09: Beveiliging

Er zijn heel veel soorten dreigingen. Phishing is inmiddels bij de meesten bekend: aanvallers maken een mooie inlogpagina na en hopen dat je je wachtwoord erop invult. Een man-in-the-middle-aanval is een aanval waarbij een aanvaller zich tussen jouw computer en de server bevindt en die verbinding kan manipuleren. Dat is bijna alleen mogelijk op websites die geen SSL gebruiken. Een exploit is een stukje code dat een lek in een bepaald programma kan uitbuiten. Zo kun je bijvoorbeeld een exploit hebben voor Adobe Flash.

De exploit gebruikt een bepaalde functie van Flash op een manier waar de ontwikkelaars niet op gerekend hebben, met in sommige, lees: veel, gevallen tot gevolg dat toegang tot de pc wordt verkregen. Malware, kort voor malicious software, is de algemene verzamelterm voor kwaadaardige software. Ransomware is bijvoorbeeld een bepaald type malware dat je bestanden versleutelt. Ontsleuteling is vaak alleen mogelijk door te betalen. Een zero-daylek is een lek dat al openbaar is gemaakt terwijl de fabrikant er nog geen oplossing voor heeft en ook geen tijd heeft gekregen om een patch te maken. Een DoS-aanval is niets meer dan dat de aanvaller de website zo vaak bezoekt dat deze het te zwaar krijgt en offline gaat. DoS staat voor Denial of Service-aanval. De meeste aanvallen zijn echter DDoS-aanvallen, Distributed Denial of Service-aanvallen. De aanvaller heeft dan de beschikking over gehackte apparaten of een botnet, een heleboel computers van over heel de wereld die geïnfecteerd zijn met malware. Recent werd de sterkste DDoS-aanval gemeten, uitgevoerd door 145.000 gehackte webcams die aangesloten waren op het internet.

©PXimport

Tip 10: Encryptie

Met encryptie of versleuteling is het mogelijk om data geheim te houden tussen de ontvanger en de verzender. Dat is echter niet genoeg om veilig te communiceren. Cryptografie zorgt ervoor dat de data daadwerkelijk afkomstig zijn van de verzender en dat de data onderweg niet zijn gewijzigd door een derde partij. Er bestaat asymmetrische en symmetrische encryptie. Bij asymmetrische encryptie wordt er gebruikgemaakt van een publieke sleutel én een privésleutel waarmee de data worden versleuteld. Als iemand jou een bericht wil sturen, kan deze de plaintext, de leesbare tekst, met de publieke sleutel versleutelen. Na het versleutelen heet het bericht een ciphertext. Vervolgens kun alleen jij de data lezen met je privésleutel. Bij symmetrische encryptie wordt de data simpelweg versleuteld met een wachtwoord dat je zelf kunt bedenken. Enkele symmetrische algoritmes zijn AES en RC4. Bekende asymmetrische algoritmes zijn RSA en Diffie-Hellman.

SSL en TLS zijn protocollen die veilige communicatie mogelijk maken in een netwerk. SSL staat voor Secure Sockets Layer en is de voorganger van TLS, dat staat voor Transport Layer Security. Met SSL wordt vaak beide bedoeld. Er wordt mee voorkomen dat derde partijen de verbinding kunnen afluisteren en data kunnen manipuleren. De encryptie is een combinatie van asymmetrische encryptie, waarmee in het begin een gedeeld wachtwoord wordt gegenereerd, met symmetrische encryptie die voor de rest van de communicatie wordt gebruikt.

©PXimport

Tip 11: Web

Een website is een plek waar informatie beschikbaar is op het web. Het web maakt gebruik van url’s, uniform resource locators, manieren om een bepaalde bron op een computernetwerk te identificeren. Websiteadressen zijn een variant op url’s: bijvoorbeeld http://computertotaal.nl. In dit geval geeft het eerste gedeelte http:// het protocol aan en het tweede gedeelte is de domeinnaam. Een cookie is een stukje informatie in de vorm van tekst dat een website op je computer plaatst, waarmee deze je de volgende keer kan identificeren. Het probleem is dat die cookies ook gebruikt kunnen worden om je online activiteiten te kunnen volgen.

Javascript is een programmeertaal voor websites, hiermee kan een website op jouw computer bepaalde websitespecifieke code uitvoeren. Html is de taal van webpagina’s. Dat is een afgesproken standaard gemaakt door het W3C, het World Wide Web Consortium. Het staat voor de hypertext mark-up language. Een van de redenen dat het wereldwijde web zo succesvol geworden is, is door het gebruik van links. In html zien die er als volgt uit:<a href="http://tipsentrucs.nl">Mijn eerste link</a>.

De browser is het programma waarmee je websites kunt bekijken. Een browser zorgt ervoor dat de domeinnaam omgezet wordt naar het bijbehorende IP-adres en downloadt vervolgens de website, specifiek de html-, css- en javascript-code. Daarna wordt de html geïnterpreteerd, dat wil dus zeggen dat het linkje ‘Mijn eerste link’ omgezet wordt van platte tekst naar een link waar je op kunt klikken.

©PXimport

Hoe maak je een website?

Open je dagelijks meerdere keren dezelfde webpagina's of webapps, dan is het handig om alles op één plek te bundelen. Een persoonlijk dashboard in je browser, via een extensie of een webapp, biedt precies dat: overzicht en snelheid. Zo'n dashboard opent automatisch bij het starten van je browser of bij een nieuw tabblad. Je bepaalt zelf waar je tools, links, feeds of widgets komen.

Nieuw tabblad

Vrijwel alle browsers laten je in zekere mate zelf bepalen wat je ziet bij het openen van een nieuw tabblad of bij het opstarten van de browser.

We nemen eerst Chrome als voorbeeld. Klik op het plusje Nieuw tabblad en vervolgens op het potloodicoon rechtsonder. In het bijbehorende venster kun je het thema aanpassen. Er is ook de optie Een afbeelding uploaden. Je kiest hier ook of je snelkoppelingen wilt tonen. Met het plusknopje op de pagina voeg je snelkoppelingen toe, en als je met de muis over een snelkoppeling beweegt, kun je deze bewerken of verwijderen. Je kunt ook Meest bezochte sites inschakelen om snel naar vaak bezochte pagina's te gaan.

De mogelijkheden in Firefox zijn vergelijkbaar. Klik rechtsonder een nieuw tabblad op het tandwielpictogram om de achtergrond aan te passen, eventueel met een eigen afbeelding. Je kunt snelkoppelingen, ook in meerdere rijen, activeren en met Snelkoppeling toevoegen extra links aanmaken. Via Meer instellingenbeheren stel je Nieuwe tabbladen in op bijvoorbeeld Lege pagina, voor wie het graag minimalistisch houdt.

Startpagina

Je kunt je browser meestal zo instellen dat bij het opstarten dezelfde pagina verschijnt als bij een nieuw tabblad, maar dat hoeft niet. We tonen kort hoe je dit instelt in Chrome en Firefox.

In Chrome ga je naar Instellingen / Bij opstarten. Daar kies je De pagina Nieuw tabblad openen, Doorgaan waar je gebleven was of Een specifieke pagina of reeks pagina's openen. Klik op Huidige pagina's gebruiken om alle momenteel geopende tabbladen opnieuw te openen bij het opstarten. Of kies Een nieuwe pagina toevoegen en geef een url op, ook een lokale html-pagina is mogelijk via file:///\<volledig\_pad>, bijvoorbeeld file:///C:/users/toon/mijndashboard.htm.

In Firefox regel je dit via Instellingen / Startpagina. Bij Startpagina en nieuwe vensters kies je Firefox-startpagina (standaard), Lege pagina of Aangepaste URL's. Hier kun je meerdere url's invoeren, gescheiden door een pijpje |. Je kunt ook kiezen voor Huidige pagina gebruiken of Bladwijzer gebruiken.

Wil je een eigen html-pagina met bijvoorbeeld eigen links, dan kun je deze aanmaken in Kladblok of Notepad++, al werkt het vaak eenvoudiger met Microsoft Word. Kies hier in het menu Beeld de optie Weblay-out bij Weergeven en bewaar de pagina via Opslaan als / Webpagina (*.htm, *.html) (zie kader Eigen dashboards).

Lees ook: Hoe gaan populaire browsers om met je privacy?

Tabliss

Met de standaardfuncties van je browser kun je het uiterlijk en de inhoud van een nieuw tabblad maar beperkt personaliseren. Wil je meer, dan heb je al snel een extensie of web-app nodig. We stellen een handvol van deze tools voor, elk met een eigen focus.

We beginnen met de gratis opensource-extensie Tabliss, voor Firefox- en Chromium-browsers.

Na je bevestiging is Tabliss meteen actief bij het openen van een tabblad of bij het starten van je browser. Je krijgt dan een aangepaste pagina te zien. Standaard wisselt de achtergrondfoto elk kwartier, met beelden uit de Unsplash-collectie. Via de knopjes onderaan in het midden kun je pauzeren of meteen naar de vorige of volgende foto gaan.

Beweeg je muis naar de linkerbovenhoek voor extra knoppen: één om widgets te tonen of te verbergen, en één voor een schermvullende foto.

Via het tandwielpictogram stel je alles verder in. Zo kun je andere fotobronnen kiezen of ook afbeeldingen uploaden. Je kiest uit zo'n 15 widgets, waaronder Weather en Quotes, die je allemaal verder kunt instellen. Er is ook een Todo-widget voor eenvoudig taakbeheer en een Quick links-widget voor eigen snelkoppelingen.

Tabliss gebruikt de synchronisatie van je browser om instellingen tussen apparaten te kopiëren, indien deze is geactiveerd en ook extensies worden gesynchroniseerd. Bij Chrome bijvoorbeeld doe je dit via Instellingen / Jij en Google, waar je ook Extensies inschakelt bij Gegevens synchroniseren.

Eigen dashboards

De eenvoudigste manier om een eigen browser-dashboard te maken, is wellicht een zelfgemaakte html-pagina. Hoe zo'n html-code voor een basisontwerp met links er bijvoorbeeld kan uitzien, zie je hieronder.

Je kunt dit uiteraard verder uitbreiden en verfraaien met html, css, JavaScript en JSON, zodat je bookmarks en instellingen lokaal in je browser worden opgeslagen. Via deze link vind je een eenvoudige, kant-en-klare html-pagina waarin je een achtergrondafbeelding (via een afbeeldings-url), versleepbare snelkoppelingen en rss-feeds kunt instellen. Voel je vrij om hier zelf verder aan te knutselen.

Wat gevorderde gebruikers kunnen ook een eigen dashboard hosten, bijvoorbeeld op basis van Dashy. Deze tool gebruikt een eenvoudig YAML-configuratiebestand waarmee je zelf indelingen, pictogrammen, groepen en functies bepaalt. Dashy werkt in je browser, als statische site of via een Docker-container.

Verwar deze tool trouwens niet met de browserextensie Dashy New Tab Dashboard (voor Chromium-browsers). Hiermee stel je een fraai dashboard samen met tegels die je zelf groepeert en van links voorziet.

Voorbeeld html-code voor een basisontwerp met links.

Momentum

Wanneer je de browserextensie Momentum installeert (voor Firefox en Chromium-browsers), kun je je aanmelden met een account, eventueel via Google of Apple, om je dashboardinstellingen met andere apparaten te synchroniseren. Zonder account blijven alle gegevens lokaal. Momentum is helaas alleen beschikbaar in het Engels.

Bij elk nieuw tabblad krijg je een mooie achtergrondfoto te zien, eventueel met instelbare achtergrondgeluiden, samen met een inspirerend citaat en een klok.

Linksonder open je het instellingenpaneel, waar je meteen merkt dat er veel opties zijn. Sommige vereisen extra machtigingen of helaas een Plus-account (circa 40 USD per jaar), bijvoorbeeld voor het uploaden van eigen foto's of het toevoegen van eigen citaten en taaklijsten.

Centraal staat het focusveld waarin je dagelijks één hoofddoel noteert, dat je bij elk nieuw tabblad telkens onder ogen krijgt. Via een ingebouwde site-blocker kun je specifieke sites van het type sociale media of nieuws tijdelijk laten blokkeren. Je kunt ook een eenvoudige todo-lijst toevoegen of integreren met tools als Todoist of Trello. Verder zijn er een instelbare zoekbalk, een linkbalk met snelkoppelingen naar je favoriete sites en verschillende widgets, onder meer voor het weer en citaten. Het is ook mogelijk om de eerstvolgende gebeurtenissen uit je gekoppelde Google-agenda te tonen.

Infinity New Tab

Ook het gratis Infinity New Tab is een browserextensie, bruikbaar in Firefox en Chromium-browsers. Standaard zie je een fraaie achtergrondfoto, inclusief een instelbare zoekbalk. Je kunt kiezen uit Bing, Google of DuckDuckGo, maar ook andere zoekmachines toevoegen. Daaronder verschijnt een reeks snelkoppelingen in tegelvorm naar populaire websites. Je kunt eigen snelkoppelingen toevoegen en de tegelindeling aanpassen, ook door ze te verslepen. Widgets als Weer, Taken, Notities en Geschiedenis verschijnen eveneens als tegels en kun je hier beheren en aanvullen. Via Toevoegen / Applicatie kun je nog andere widgets toevoegen.

Vind je al deze tegels wat te druk, dan schakel je tijdelijk over naar een soberdere weergave via Instellingen / Minimalistische modus. Ook de achtergrondfoto kun je uitgebreid instellen: je kiest uit diverse online bronnen, met focus op bepaalde kleuren of labels, of gebruikt eigen foto's. Je stelt ook een verversingsfrequentie in en kunt de foto dimmen of vervagen.

Meld je je aan bij Infinity (klik op het knopje rechtsboven en dan op Ik), dan bewaar je je instellingen online. Zo kun je data exporteren, importeren en synchroniseren tussen apparaten. Houd er rekening mee dat de Infinity-servers mogelijk op Chinese infrastructuur draaien.

Start.me

De focus van Start.me, beschikbaar voor Firefox- en Chromium-browsers, ligt sterk op informatie en overzicht. Je hebt hiervoor een account nodig en de bijbehorende extensie uit de Chrome Web Store. Wanneer je de tool de eerste keer opstart, doorloop je enkele stappen voor personalisatie, waarbij je je naam en land invult en aangeeft of de tool je browserfavorieten mag importeren.

Je eerste startpagina wordt automatisch aangemaakt. Naast een widget voor weer en nieuws (met instelbare rss-feeds) zie je hier thematisch gegroepeerde populaire sites en een aanpasbare zoekbalk. Via de knop +Widget toevoegen voeg je extra widgets toe, zoals Notities, Taken of Insluiten. Met die laatste toon je de inhoud van een webpagina of video via <embed>- of <iframe>-code.

Er zijn nog zo'n tien andere widgets, zoals Fotogalerij, Google Kalender, Google Taken en Aandelenkoersen, maar deze zijn enkel beschikbaar in de Pro-versie (24 euro per jaar). Deze versie verwijdert ook advertenties en laat je een onbeperkt aantal startpagina's aanmaken. De gratis versie beperkt je tot drie. Je kunt een pagina volledig zelf opbouwen of starten vanuit een sjabloon, met keuze uit ongeveer 190 thema's. Elke pagina verschijnt dan als een tabblad binnen de startpagina.

Symbaloo

Met Start.me benaderen we al de pure online startpagina's: webdiensten waarmee je een gepersonaliseerde openingspagina maakt met snelkoppelingen, feeds en widgets, waarbij alles via je account in de cloud wordt opgeslagen en geladen. Typische voorbeelden zijn Protopage en Symbaloo, die beide (ook) zonder browserextensie werken. We lichten kort deze laatste toe.

Je maakt eerst een gratis account aan zodat je instellingen online bewaard en gesynchroniseerd worden. Daarna begin je met een leeg raster of kies je uit enkele kant-en-klare sjablonen. Elk vakje is een tegel die je zelf toevoegt, met een url, kleur en pictogram naar keuze. Deze tegels groepeer je in zogeheten webmixen, elk rond een ander thema. Je kunt je webmixen ook delen met anderen.

Symbaloo biedt bovendien een online bibliotheek met duizenden thematische webmixen die je meteen kunt toevoegen en aanpassen. Er zijn ook browserextensies beschikbaar om de tool verder uit te breiden.

Symbaloo blijkt vooral populair in het onderwijs, maar uiteraard kunnen zulke startpagina's ook handig zijn voor thuis of op kantoor. In de gratis versie kunnen advertenties opduiken, maar betaalde abonnementen schakelen deze uit.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar betaalbare slimme verlichting voor jouw woonkamer of tuin? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Philips Hue White and Color Ambiance Festavia

Met dit slimme lichtsnoer van twintig meter kun je een tuin of kamer sfeervol verlichten. Vanuit de Philips Hue-app stuur je de 250 leds aan. Bepaal welke kleuren en scènes je wilt weergeven, waarbij je fraaie tinten in elkaar laat overlopen. Pas verder het dimniveau en de helderheid aan. Dankzij de lengte creëer je opvallende effecten op de gevel of binnenmuur. Daarnaast hang je het snoer net zo makkelijk in een flinke kerstboom. De zwarte kabel valt in dat geval niet op. De configuratie is niet moeilijk, want het verlichtingssysteem communiceert via bluetooth rechtstreeks met een smartphone.

Je kunt de Philips Hue White and Color Ambiance Festavia ook op een geschikte bridge aansluiten. Dat heeft als voordeel dat je de lampjes overal op afstand kunt bedienen. Bovendien laat je de lampjes eventueel met andere slimme apparaten samenwerken. Je gebruikt de lichtslinger zowel binnen als buiten, want de leds zijn weerbestendig. Naast deze uitvoering van twintig meter is er tegen een meerprijs ook een lichtslinger van veertig meter (500 leds) te koop.

Philips Hue White GU10 (2-pack)

Deze slimme spotjes zijn een goed alternatief voor 'domme' ledspots of energieslurpende halogeenlampjes. Ze passen in een standaard GU10-fitting, waardoor je alle oude ledspots een-op-een kunt vervangen. Zeker wanneer je meerdere lampjes combineert, is de opbrengst van 400 lumen per stuk behoorlijk fel. De kleurtemperatuur voor wittinten loopt tot 2700 kelvin. Deze lamp ondersteunt geen kleurenweergave.

De Philips Hue White GU10 communiceert via bluetooth met de Philips Hue-app op je smartphone. Selecteer vervolgens de gewenste helderheid of kies een mooie lichtscène. Zo bevat de app schema's die je helpen om je beter te concentreren of te relaxen. Houd er wel rekening mee dat het bereik van bluetooth beperkt is. Als je de slimme ledspots alsnog vanaf elke plek wilt bedienen, kun je de Philips Hue Bridge overwegen. Hierop sluit je tot vijftig geschikte lampen aan. Je hebt dan ook toegang tot meer functies, zoals geofencing. Kom je 's avonds bijvoorbeeld laat thuis, dan springen de ledspots vanzelf aan.

WiZ A60 (2-pack)

Gebruik deze betaalbare verlichtingsset voor bestaande lampen. Je draait de E27-fitting gewoon in de armatuur van bijvoorbeeld een vloer-, bureau- of tafellamp. Via de WiZ Connected-app verbind je beide peertjes rechtstreeks met jouw wifi-netwerk. Het gebruik van een bridge is dus niet nodig, terwijl je de lampen vanaf overal ter wereld kunt bedienen. Is er geen draadloos netwerk beschikbaar? Geen probleem, want als alternatief stuur je ze via een bluetooth-verbinding aan.

In de app kies je tussen zo'n zestien miljoen kleuren, al kun je ook een warme wittint selecteren. Ook kun je effecten en routines instellen. De lichtsterkte van 806 lumen is voor een doorsnee (woon)kamer ruimschoots voldoende. Nuttig om te weten is dat dit WiZ-product met verschillende smarthomeplatformen overweg kan, waaronder Google Home en Apple HomeKit. Je schaft de twee E27-lampen tegen een kleine meerprijs eventueel inclusief afstandsbediening aan. Hiermee switch je eenvoudig tussen vier vooraf geprogrammeerde scènes en dim de verlichting.

Lees ook: 10 vragen over slimme verlichting

Twinkly Light Tree 3D

Deze lichtgevende kerstboom maakt van jouw tuin een heuse bezienswaardigheid. Met een mast en haringen zet je de slinger met 750(!) ledlampjes stevig vast. Prik vervolgens de bijgesloten stekker in het stopcontact om deze vier meter hoge kerstboom te verlichten. Je kunt als alternatief ook een uitvoering van drie meter of zelfs zes meter kopen. Het product voldoet aan de eisen van de IP44-norm en kan een spatje regen dus prima verdragen.

Zodra de mast eenmaal staat, gebruik je de Twinkly-app op je smartphone om de verlichting te configureren. Dat werkt via een rechtstreekse bluetooth- of wifiverbinding. Je hebt hierbij keuze tussen alle kleuren van de regenboog, maar je kunt desgewenst ook voor warm wit licht kiezen. In de app staan er tientallen fraaie (knipperende) lichteffecten voor je klaar. Bovendien creëer je eventueel ook eigen effecten. Vind je de lampjes te fel, dan verlaag je de helderheid ervan. Stel verder een tijdschema in. Een leuke optie is dat de Light Tree 3D optioneel met andere Twinkly-verlichtingssystemen samenwerkt.

TP-Link Tapo L630 (4-pack)

Voeg met dit prijsvriendelijke 4-pack in één klap kleurenverlichting toe aan bijvoorbeeld je plafond of keuken. Wie niet zoveel lampjes nodig heeft, kan ook een 2-pack overwegen. De TP-Link Tapo L630 heeft een gangbare GU10-fitting, waardoor je oude spotjes in huis eenvoudig kunt vervangen. In de behuizing bevindt zich een wifi-adapter. Hierdoor verbind je de lampen rechtstreeks met het draadloze thuisnetwerk. In tegenstelling tot veel andere slimme verlichtingssystemen heb je dus geen bridge of basisstation nodig.

De kleurtemperatuur loopt van 2200 tot 6500 kelvin, zodat je volop kunt variëren tussen koele en warme wittinten. Verder stel je net zo makkelijk een vrolijk kleurtje in, want je hebt keuze tussen zestien miljoen kleuren. De GU10-spotjes ondersteunen een behoorlijke lichtsterkte van maximaal 350 lumen, maar je kunt ze naar behoefte dimmen. Handig is dat je in de TP-Link Tapo-app desgewenst diverse schema's instelt. Op die manier springt de verlichting 's avonds vanzelf aan. Het is zelfs mogelijk om de lampen af te stemmen op de zonsopgang en -ondergang. Even geen smartphone bij de hand? Geen probleem, want je bedient de Tapo L630 net zo makkelijk met je stem. Dat werkt via Amazon Alexa of Google Assistent.