ID.nl logo
Sneller, stabieler, beter: zo houd je drivers in topvorm
© Hani Eriani & Partners Photography
Huis

Sneller, stabieler, beter: zo houd je drivers in topvorm

Drivers vormen een belangrijk onderdeel van je computer: ze zorgen ervoor dat de interne en externe hardware optimaal werkt en dat je computer op volle snelheid functioneert. Wanneer heb jij voor het laatst naar ze omgekeken?

In dit artikel laten we zien hoe je drivers beheert en bijwerkt, en hoe je driverproblemen oplost:

  • Update drivers via Windows Update of download ze rechtstreeks van de fabrikant
  • Werk de drivers bij via Apparaatbeheer
  • Maak een back-up van je huidige drivers om ze eenvoudig te herstellen bij problemen
  • Gebruik Systeemherstel of de optie Vorig stuurprogramma om ongewenste updates terug te draaien
  • Start Windows in veilige modus om drivergerelateerde crashes op te lossen

Lees ook: Haal meer uit je computer: de beste tools voor de veeleisende gebruiker

Drivers zorgen ervoor dat je besturingssysteem, bijvoorbeeld Windows, kan communiceren met je hardware. Dat kan bijvoorbeeld een videokaart zijn of een scanner die je via usb hebt aangesloten. Een driver wordt specifiek voor de hardware ontwikkeld en zorgt ervoor dat je alle functies van het onderdeel kunt gebruiken. Is er geen driver? Dan kan het besturingssysteem gebruikmaken van een generieke driver. Alleen halen zulke drivers in de regel niet het onderste uit de kan.

Drivers zijn belangrijk voor een soepele werking van de computer.

Bij de tijd

Het is belangrijk dat je je drivers actueel houdt. Een nieuwere driver kan zorgen voor een stabieler systeem, betere compatibiliteit met het apparaat, nieuwe functies die eerst niet beschikbaar waren en uiteraard: bugs verhelpen uit eerdere driverversies. De noodzaak verschilt wel per apparaat. Een stuurprogramma voor de printer wordt waarschijnlijk minder frequent vernieuwd dan een stuurprogramma voor je high-end-videokaart, waarvoor vaak nieuwe updates verschijnen. In die laatste categorie kan een nieuwe driver daadwerkelijk zorgen voor betere prestaties.

Waar te vinden?

Je kunt op verschillende manieren aan de nieuwste drivers komen. Goedgekeurde drivers worden door Microsoft via Windows Update verspreid. In de praktijk betekent dit wel dat de drivers vaak enkele versies achterlopen ten opzichte van de recentste drivers. Wil je gebruikmaken van de nieuwste versies, dan kun je beter terecht bij de makers zelf.

Je hebt hierbij in de praktijk twee keuzes: heb je een kant-en-klare computer gekocht, bijvoorbeeld een laptop? Bezoek dan de website van de maker (bijvoorbeeld HP, ASUS of Dell) en controleer daar op de beschikbaarheid van nieuwe drivers. Maak je gebruik van een samengestelde computer, dan controleer je op nieuwe drivers op de website van de fabrikanten van de individuele onderdelen. Denk hierbij aan videokaart, geluidskaart en randapparaten.

Controleer bij de fabrikant op specifieke drivers.

Via Windows Update

Zoals je hebt gelezen, houdt Windows bij voor welke drivers nieuwe versies beschikbaar zijn. Deze worden via Windows Update binnengehaald. Open de Windows-instellingen (Windows-toets+I) en kies Windows Update. Klik op Naar updates zoeken. Windows Update laat niet alle updates zien. Kies voor Geavanceerde opties en klik op Optionele updates. In deze sectie vind je ook stuurprogramma’s die niet via het hoofdvenster worden aangeboden. Ben je benieuwd welke drivers in het verleden zijn geïnstalleerd? Kies dan voor Geschiedenis van updates en blader naar de sectie Stuurprogramma-updates.

Door Microsoft goedgekeurde stuurprogramma’s worden via Windows Update verspreid.

Handmatig bijwerken

Heb je behoefte aan meer controle, dan kun je de drivers ook per apparaat handmatig bijwerken. We maken hiervoor gebruik van het onderdeel Apparaatbeheer, dat je sinds jaar en dag in Windows kunt terugvinden. Open het Startmenu en typ Apparaatbeheer. Een overzicht van alle apparaten verschijnt, waaronder beeldschermen, videokaarten, camera’s en randapparaten, zoals printers.

Klap de sectie uit van het apparaat waarover je meer informatie wilt. Dubbelklik op het apparaat om het detailvenster te openen. Op de tab Stuurprogramma vind je de details van het stuurprogramma. Klik op Details van stuurprogramma om te zien welke driverbestanden worden gebruikt. De rijen Datum en Stuurprogrammaversie geven je informatie over de versie. Om handmatig de driver voor het apparaat bij te werken, klik je op Stuurprogramma bijwerken.

Meer controle? Werk specifieke stuurprogramma’s handmatig bij.

Zoeken

Vervolgens geef je aan op welke manier je de driver wilt installeren. Wil je dat Windows zelf zoekt naar de geschiktste versie van de driver, dan kies je voor Automatisch zoeken naar stuurprogramma's. Heb je het stuurprogramma zelf (bijvoorbeeld gedownload van de website van de fabrikant), dan kies je voor Op mijn computer naar stuurprogramma’s zoeken. Kies je voor de eerste optie en kan Windows geen betere driver vinden, dan kies je in In Windows Update zoeken naar bijgewerkte stuurprogramma's. Kies je voor de tweede optie, dan geef je in het volgende scherm aan waar Windows de stuurprogramma's kan vinden. Je kunt ook een stuurprogramma aanwijzen in een lijst met stuurprogramma’s. Kies dan voor Ik wil kiezen uit een lijst met stuurprogramma's op mijn computer. Selecteer dan het merk en het type apparaat waarvoor je de drivers wilt installeren.

Spijtoptant

Heb je een driver bijgewerkt en vervangen door een nieuwe versie, maar werkt het apparaat niet meer naar behoren? Gelukkig kun je de situatie terugdraaien. In het eigenschappenvenster van het apparaat open je de tab Stuurprogramma. Klik op de knop Vorig stuurprogramma. Deze knop is overigens alleen beschikbaar als je de betreffende driver recent hebt vervangen.

Hulp van buitenaf

Voor het beheren van de drivers kun je ook externe ondersteuning inzetten. Een goed voorbeeld hiervan is het gratis Driver Genius. Met dit programma kun je onder meer een back-up maken van alle drivers en deze back-up in de toekomst gebruiken om in een keer alle juiste drivers terug te plaatsen, bijvoorbeeld nadat je een schone installatie van Windows hebt uitgevoerd. Vooral als je specifieke hardware gebruikt of zelf de computer hebt samengesteld, kan dit je de nodige tijd besparen. Verder biedt Driver Genius de optie om terug te zetten naar eerdere drivers en kun je in een keer controleren of er nieuwe versies van alle aanwezige drivers beschikbaar zijn.

Driver Genius helpt je bij het beheren van de drivers.

Oppassen geblazen

Online verschijnen verschillende hulpprogramma’s die je aanbieden om drivers bij te werken en te optimaliseren, maar niet alle programma’s hebben even goede bedoelingen. Malafide partijen gebruiken deze truc ook vaak om malware op je systeem te installeren. Wees dus terughoudend als het gaat om optimalisatieprogramma’s voor je computer en doe altijd onderzoek voordat je dergelijke programma’s installeert.

Aan de slag

Links in het hoofdvenster van Driver Genius vind je de verschillende secties. In de sectie Thuis lees je welke driverupdates voor het systeem beschikbaar zijn. Klik op de knop Start Scannen om de machine te controleren. Wil je dat de drivers automatisch worden bijgewerkt, dan zet je de schuif op Aan bij Automatisch stuurprogramma-update. Klik op Bekijken om de lijst van drivers te bekijken.

Verder vind je in hetzelfde venster een overzicht van drivers die niet meer worden gebruikt en die je kunt verwijderen om ruimte vrij te maken. Driver Genius controleert ook op de aanwezigheid van oude hardwaregegevens, bijvoorbeeld van apparaten die je niet meer gebruikt. Een overzicht hiervan en de mogelijkheid om deze te verwijderen, vind je in de sectie Ongeldige apparaatgegevens.

Drivers bijwerken

Met Driver Genius kun je in een keer controleren of er voor alle drivers updates beschikbaar zijn en deze installeren. Die aanpak bespaart je tijd ten opzichte van handmatig bijwerken. Klik op de knop Alle bijwerken om alle drivers bij te werken. Zie je een update staan die je liever niet installeert, dan klik je op Update verbergen. Als je je later bedenkt, haal je met een klik op Herstel verborgen driver updates alle beschikbare stuurprogramma’s weer tevoorschijn.

Ben je van plan om Windows opnieuw te installeren en heb je met veel zorg de juiste drivers geïnstalleerd? Dan kun je gebruikmaken van de functie Backup stuurprogramma op het gelijknamige tabblad. Hiermee stel je alle drivers of een specifieke set drivers veilig en na een herinstallatie van Windows kun je deze makkelijk herstellen. De functie komt vooral van pas als je specifieke drivers gebruikt (bijvoorbeeld van verouderde hardware), die inmiddels niet meer breed beschikbaar zijn. Plaats vinkjes naast de drivers waarvan je een reservekopie wilt maken.

De sectie Originele Windows Drivers is wat ons betreft overbodig: bij een schone installatie van Windows willen we graag dat Windows voor de eigen drivers de recentste versies gebruikt. Klik op Volgende. Sla de drivers op een externe locatie op, bijvoorbeeld op een netwerkschijf of usb-stick.

Een reservekopie van je stuurprogramma's.

Drivers herstellen

Heb je Windows opnieuw geïnstalleerd, dan kun je de drivers herstellen. In Driver Genius kies je voor Stuurprogramma Herstel. Geef vervolgens de locatie van de back-up aan. Kies voor Stuurprogramma’s herstellen van vorige back-up en klik op Bladeren. Blader naar de back-uplocatie. Wil je helemaal geen omkijken hebben naar het installeren van drivers, dan kun je gebruikmaken van de Driver Auto Installer. Deze wizard installeert de drivers automatisch achter elkaar en neemt hiermee het handwerk uit handen. Plaats een vinkje naast de drivers in de lijst rechts. De drivers zijn gesorteerd op hardwareonderdeel, zoals beeldschermadapters en bluetooth. Tevreden met de selectie? Klik op Herstel starten.

Driverdatum

In de praktijk is de driver voor de grafische kaart een onderdeel dat je regelmatig bijwerkt voor goede prestaties. Zonder omweg zien welke datum de huidige driver heeft? Druk op Ctrl+Alt+Esc en kies voor Prestaties. Klik op GPU. Rechts in het venster lees je zowel het versienummer als de datum af. Handig!

Snel de versie en datum van je videostuurprogramma’s bekijken.

Zekerheid voor alles

Een vlotter of soepeler werkend systeem nadat je de drivers hebt bijgewerkt, is uiteraard prettig. Maar andersom kan ook: een driverinstallatie die meer kwaad dan goed doet. In dat geval is het verstandig om de nodige maatregelen te nemen zodat je de situatie kunt herstellen. Je maakt hiervoor slim gebruik van Systeemherstel. Dit ingebouwde herstelmechanisme in Windows laat je naar een punt in het verleden terugkeren. Levert een driver vervelende problemen op, dan zet je de computer terug.

Maak een herstelpunt voordat je de driver aanpast. Open Startmenu en typ Herstelpunt. Klik op Een herstelpunt maken. Selecteer het lokale station en kies Configureren. Kies voor de optie Systeembeveiliging inschakelen en klik op OK. Klik hierna op de knop Maken. Geeft de installatie van een driver in de toekomst problemen, dan kun je terugkeren naar de eerdere situatie. Open het eerdergenoemde venster. Op de tab Systeembeveiliging kies je voor Systeemherstel en klik je op Volgende. Kies het herstelpunt dat je hebt gemaakt voorafgaand aan de installatie van de drivers en rond de wizard af. De computer wordt teruggebracht naar de eerdere staat.

Opletten geblazen: Systeemherstel is niet altijd ingeschakeld.

Problemen oplossen

Werkt een onderdeel niet naar behoren of vermoed je problemen, dan kun je Apparaatbeheer gebruiken om hierop te controleren. Open Startmenu en typ Apparaatbeheer. Bekijk de lijst met geïnstalleerde hardware. Geeft een apparaat problemen of ontbreekt de juiste driver, dan klapt Windows de hardwarelijst automatisch uit bij het betreffende onderdeel en verschijnt er een uitroepteken. Klik met de rechtermuisknop op het onderdeel, kies Eigenschappen en controleer de tab Stuurprogramma. Afhankelijk van het probleem kun je hier de drivers bijwerken.

Windows beschikt ook over een handige ingebouwde hulp waarmee je de systeemprestaties in kaart brengt en op de hoogte wordt gebracht van eventuele fouten. Open wederom Startmenu en typ Opdracht. Kies voor Opdrachtprompt. Typ de volgende opdracht, gevolgd door Enter: Perfmon /report. Windows analyseert het systeem en geeft in een rapport de bevindingen weer. Hier lees je ook of bepaalde onderdelen een fout geven.

Wie is de schuldige?

Heb je problemen met de computer en vermoed je dat een driver hiervan de schuldige is? In zowel Windows 10 als Windows 11 kun je gebruikmaken van de Veilige modus. Hierbij start je de computer in een afgeslankte vorm op en worden alleen de hoogstnodige stuurprogramma’s geladen. Veroorzaakt een specifieke driver (opstart)problemen, dan los je het probleem vanuit de Veilige modus op, bijvoorbeeld door een andere versie van de driver te installeren. Open Startmenu en kies voor Afsluiten. Klik op Opnieuw opstarten terwijl je de Shift-toets ingedrukt houdt. Na het opstarten verschijnt een opstartmenu. Kies voor Probleemoplossing / Opstartinstellingen / Veilige modus inschakelen.

Bij problemen gebruik je het liefst de Veilige modus van Windows.

▼ Volgende artikel
Zo vind je altijd en overal toegankelijke routes met Google Maps
© Aga Rad
Huis

Zo vind je altijd en overal toegankelijke routes met Google Maps

Wist je dat je met Google Maps toegankelijke plekken in de buurt kunt opzoeken? In dit korte tipartikel leggen we uit waar je de instelling binnen de app vindt. Dan kun je wellicht jezelf of een ander daarmee helpen.

Mocht je meteen willen weten waar je moet zijn, volg dan de onderstaande stappen:

  • Open Google Maps
  • Tik op je profielfoto
  • Ga naar de instellingen
  • Tik op Toegankelijkheidsinstellingen
  • Zet de grijze schuifregelaar om
  • Nu kun je met deze extra filter zoeken

Google Maps heeft een verborgen instelling waarmee plekken die verschillende toegankelijkheidsopties bieden zichtbaar worden. Je kunt die om verschillende redenen nodig hebben: je loopt bijvoorbeeld achter een kinderwagen, je zit in een rolstoel of je wilt juist iemand in een rolstoel begeleiden. Wat de reden ook is, met deze handige tip maak je het jezelf en een ander gemakkelijker.

Zodra je de toegankelijkheidsmogelijkheden in de app hebt geactiveerd, krijg je toegang tot een aantal nieuwe filters, zoals een rolstoel. Zo kun je dus van tevoren bekijken of een bepaalde plek ruimte biedt voor objecten met grote en kleine wielen.

Toegankelijkheidsopties Google Maps activeren

Het activeren van die verborgen Toegankelijkheidsopties is zo gepiept. Open de app Google Maps op je Android-toestel, iPhone of iPad en tik vervolgens op je profielfoto. Er verschijnt een contextueel menu waarin je onderin Instellingen ziet staan. Tik daarop en scrol daarna naar beneden voor het kopje Toegankelijkheidsopties. In dit venster zie je tekst en uitleg staan, evenals een enkele schuifregelaar. Als het goed is, is die grijs. Door er één keer op te tikken, verplaats je de schuif naar rechts en krijgt die een kleurtje.

Hiermee heb je de extra filters binnen Google Maps geactiveerd. Als je nu op zoek gaat naar een plek die je wilt bezoeken, kun je bijvoorbeeld de rolstoelknop selecteren om te zien of het gebouw toegankelijk is voor mensen die niet of moeizaam lopen. Mocht je een plek of stad willen verkennen, dan staat er voortaan ook een rolstoelpictogram bij de standaardinformatie, zodat je in één oogopslag kunt zien waar je terechtkunt. Selecteer de plek die je wilt bezoeken en druk op het informatieknopje. Vervolgens kun je zien wat de plek dan rolstoeltoegankelijk maakt.

▼ Volgende artikel
Schrijf en verdien: zo publiceer je je eigen cursus of boek
© makasana photo - stock.adobe.com
Huis

Schrijf en verdien: zo publiceer je je eigen cursus of boek

Je wilt je kennis of verhaal met anderen delen en overweegt een online cursus of een digitaal of gedrukt boek te publiceren. Met voldoende tijd en kennis kun je veel zelf regelen, maar er zijn ook gespecialiseerde platformen beschikbaar.

Na het lezen van dit artikel weet je wat de mogelijkheden zijn voor het publiceren van jouw verhaal:

  • Maak een online cursus
  • Converteer je manuscript naar een e-book
  • Druk je boek via print-on-demand

Een podcast maken is een andere mogelijkheid: Wat is jouw verhaal? Zo creëer je een podcast

Tip 1 Creëren online cursus

We starten met het uitdagendste scenario, waarbij je zelf het volledige proces beheert, van het maken tot het (commercieel) publiceren van een online cursus.

Dit vergt uiteraard een grondige voorbereiding. We gaan er alvast van uit dat je het onderwerp goed beheerst en een concrete doelgroep voor ogen hebt. Denk ook na over het juiste niveau (beginners, gevorderden of professionals) en stel duidelijke leerdoelen: wat wil je dat deelnemers na afloop kunnen of weten?

Verdeel je cursus in modules en lessen, met telkens een afgebakend onderwerp en een logische structuur. Kies bewust welke media je inzet. Video’s zijn aantrekkelijk, maar een mix met tekst en interactieve oefeningen is vaak effectiever. Toets bijvoorbeeld ook de vorderingen bij deelnemers met vragen of quizzen. Google Formulieren of het de opensource software H5P, waarbij je content via plug-ins op je eigen site kunt plaatsen, zijn hiervoor geschikt. Kahoot kun je dan weer gebruiken voor een speelsere toetsing.

Ook Aha Slides is een optie: Gaaap! Interactieve presentaties maak je met Aha Slides

Voor video-opnames zijn een goede camera en (externe) microfoon onmisbaar. Voor schermopnames, eventueel gecombineerd met videobeelden, is OBS Studio een prima gratis optie. Je kunt ook presentaties als video bewaren (in PowerPoint bijvoorbeeld via Bestand / Exporteren / Een video maken). Voor je videomontage zijn er diverse gratis editors beschikbaar, waaronder het krachtige DaVinci Resolve.

OBS Studio is prima geschikt voor screencasts met gemixte mediabronnen.

Tip 2 Hosting

Er zijn diverse manieren om je cursusmateriaal online aan te bieden, maar let er wel op dat de website voldoende snel laadt en dat de hosting de nodige capaciteit biedt voor meerdere, gelijktijdige gebruikers. Bovendien wil je een responsieve site, die ook goed werkt op mobiele apparaten.

Een basale optie is via Google Sites, waar je eventueel Google Formulieren kunt gebruiken voor toetsen. Voor betalingen kun je bijvoorbeeld een PayPal-knop (beschikbaar voor zakelijke PayPal-accounts) of een Stripe-link (met iDEAL-ondersteuning) op een Google Sites-pagina toevoegen. Je kunt ook een apart webformulier gebruiken voor de registratie van deelnemers.

Als je dit te beperkt vindt, kun je beter overstappen naar een heus LMS (Learning Management System) of CMS (Course Management System). Heb je een WordPress-site, dan kun je de gratis plug-in Tutor LMS installeren. Hiermee creëer je onbeperkt cursussen en interactieve lessen. Er is tevens een online demo beschikbaar.

Met een plug-in als het gratis WooCommerce kun je dan verschillende beveiligde betaalgateways op je site integreren. Houd hierbij wel rekening met transactiekosten.

In tips 4 en 5 stellen we je nog enkele krachtige LMS’en en platforms voor, geschikt voor het maken en aanbieden van online cursussen.

Voor niks gaat de zon onder: integreer bijvoorbeeld een PayPal-knop op je cursus-site.

Tip 3 Promotie

Je hebt je cursus online gezet, maar afwachten tot de eerste cursisten opdagen lijkt ons niet slim. Er zijn namelijk diverse opties om je cursus onder de aandacht te brengen.

Zo kun je een blog of andere content creëren die bij je cursus past en aardig scoort in zoekmachines, bijvoorbeeld dankzij SEO-technieken (Search Engine Optimization). Je kunt ook e-mailadressen via je blog of site verzamelen en regelmatig nieuwsbrieven met extra inhoud, updates en promoties versturen. Daarnaast kun je je cursus uiteraard promoten via socialmediaplatformen. Deel bijvoorbeeld (video)fragmenten op je eigen Facebook- of YouTube-kanaal om mensen naar je cursus te leiden. Gratis webinars organiseren kan eveneens een goede introductie zijn. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld OBS Studio: via Bestand / Instellingen / Stream kies je uit tientallen streamingdiensten zoals Twitch, YouTube of Facebook. Vervolgens druk je op Streamen starten of op Opname starten (voor een eventuele distributiekopie).

Plaats aantrekkelijke cursusfragmenten online, bijvoorbeeld op je YouTube-kanaal.

Tip 4 LMS

Wil je je cursusmateriaal op een eigen site plaatsen, dan is LearnDash LMS, een plug-in voor WordPress, een goede keuze. Hiermee zet je eenvoudig een volledige leeromgeving op. De plug-in kost 199 dollar per jaar (circa 185 euro), maar je kunt eerst de gratis interactieve demosite testen. Via bouwblokken kun je in een dashboard je cursus ontwerpen. Er zijn ook uitbreidingen beschikbaar, vaak tegen extra kosten. Er is geen beperking op het aantal (betalende) deelnemers. Heb je geen eigen WordPress-site, dan kun je direct aan de slag met LearnDash Cloud (299 dollar per jaar, circa 278 euro).

Een alternatief is het bekende opensource LMS-project Moodle, dat veel flexibiliteit biedt, inclusief ondersteuning voor leerpaden en interacties, en voor diverse AI-API’s in de nieuwste versies. Is zelfhosting niets voor jou, dan kun je MoodleCloud gebruiken. Er is een gratis proefperiode van 28 dagen, waarna je jaarlijks vanaf 130 euro betaalt.

Andere opties zijn onder meer Teachable en Thinkific, die beide Engelstalige interfaces hebben. Nederlandstalige content is mogelijk, maar tijdens enkele tests zette de ingebouwde AI-hulp onze Nederlandstalige prompts koppig om naar een Engelstalige cursusstructuur. Beide platforms bieden een gratis startplan, maar dit is beperkt en upgraden is vrij prijzig. Bij Teachable betaal je 468 dollar (circa 435 euro) per jaar voor vijf cursussen, een onbeperkt aantal deelnemers en vijf procent transactiekosten. Thinkific is iets voordeliger: 422 euro per jaar voor een onbeperkt aantal cursussen en deelnemers, zonder transactiekosten.

De AI-module binnen Teachable mikt duidelijk op een Engelstalig publiek.

Tip 5 Andere platformen

Bij diensten als Teachable en Thinkific zie je dat de scheidslijn vaak dun is tussen een zuiver LMS, gericht op het beheren van leerprocessen, en een online leerplatform of e-learning marktplaats, vooral gericht op het promoten en verkopen van cursussen.

Diensten als Udemy (internationaal, met een Nederlandstalige interface), Soofos en Pluvo behoren tot die laatste categorie. Deze drie platformen kun je gratis uitproberen via een gebruiksvriendelijke interface, die je stap voor stap helpt bij het opzetten van je cursus.

Bij Udemy kun je je cursussen gratis online plaatsen, maar het platform houdt een percentage van de inkomsten voor hosting, marketing en betalingsverwerking. Dit percentage varieert sterk en is vooral afhankelijk van hoe een deelnemer de cursus heeft gevonden. Soofos hanteert een soortgelijke aanpak. Pluvo, dat iets meer gericht is op bedrijfsomgevingen, rekent ongeveer 250 euro per jaar, maar betalingen voor cursussen verlopen buiten Pluvo om. De supportdienst van Pluvo stelde ons voor om Zapier te gebruiken voor het automatiseren van gebruikersaccounts.

Udemy helpt je stapsgewijs bij het aanmaken en online zetten van je cursus.

Tip 6 Creëren e-books

Je hebt een verhaal geschreven en wilt dit als e-book beschikbaar stellen. Laten we beginnen met het creatieproces. Je kunt hiervoor je vertrouwde tekstverwerker gebruiken, zoals Microsoft Word. Gebruik bij voorkeur kopstijlen zoals Kop 1, Kop 2 enzovoort om een duidelijke structuur te creëren en eventueel automatisch een inhoudsopgave te maken. Kies een leesbaar, schreefloos lettertype voor schermweergave en houd de lettergrootte consistent. Voeg je afbeeldingen toe, zorg er dan voor dat ze correct zijn ingesloten en geoptimaliseerd voor digitaal gebruik. Houd de resolutie rond 150 dpi en pas de afbeeldingsgroottes vooraf aan, in plaats van ze zomaar in Word te schalen.

Je kunt je Word-document rechtstreeks vanuit Word naar een pdf-bestand exporteren.

Tip 7 Formaat

Denk ook goed na over het formaat van je e-book. Pdf is een goede keuze voor vaste lay-outs, zoals handleidingen of grafische e-books. Je kunt je Word-document eenvoudig opslaan als pdf via Bestand / Exporteren. Voor kleinere bestanden die sneller laden, kies je hier best voor Optimaliseren voor minimale grootte (online publiceren), tenzij je verwacht dat het e-book ook op grotere schermen gelezen zal worden. Via Opties krijg je nog een viertal extra PDF-opties, maar deze kun je voor e-books meestal uitgeschakeld laten. Exporteren via een virtuele pdf-printer, zoals het gratis Bullzip PDF Printer is eveneens mogelijk, maar levert zelden betere resultaten.

Een ander veelgebruikt e-bookformaat is epub. Om je (Word-)document om te zetten naar epub, kun je de gratis tool Calibre gebruiken. Klik op Boeken toevoegen, selecteer je docx-bestand, klik op Boeken converteren en kies rechtsboven het gewenste uitvoerformaat. Calibre ondersteunt naast EPUB ook formaten als MOBI en AZW3 (voor Kindle-apparaten).

Lees meer over Calibre: Calibre via Docker: boekenplank op je server

Je kunt met Calibre ook Word-documenten naar verschillende e-bookformaten exporteren.

Tip 8 Publicatie

Is je e-book klaar, test het dan op verschillende apparaten of e-readers om te zien hoe het eruitziet op diverse schermformaten. Oogt alles prima, dan kun je het online publiceren. Dit kan via je eigen website, bijvoorbeeld met platforms als WordPress of Shopify, waarbij je een geïntegreerde betalingsgateway kunt gebruiken. Het voordeel is dat je geen commissie betaalt, maar het vereist wel inspanningen, technisch maar ook marketinggewijs.

Een handig alternatief is Gumroad, waar je na aanmelding direct kunt beginnen. Klik op New product, kies E-book, voer een titel en prijs in, klik op Next: Customize, en volg de instructies voor de online publicatie. Gumroad vraagt een lage commissie en rekent circa 3 procent kosten voor betalingsverwerking. Wil je extra promotie via ‘Gumroad Discover’, houd dan rekening met een merkbaar hogere commissie (minimaal 30 procent).

Draft2Digital, dat samenwerkt met SmashWords, is een andere dienst waar je je e-book (of Word-document) kunt uploaden en desgewenst kunt aanpassen. Dit platform verspreidt je e-book vervolgens naar verschillende internationale partners, waaronder Barnes & Noble en Apple Books, en beheert de verkoop voor je. Je betaalt 10 procent commissie op de verkoopprijs.

Daarnaast zijn er uiteraard nog de bekende platformen zoals Amazon Kindle Direct Publishing en Kobo Writing Life (werkt ook samen met bol.com).

Enkele minuten na je aanmelding en upload kan men je e-book via Gumroad kopen.

Tip 9 Creëren papieren boek

Lees zeker ook: Is een boek schrijven je grote droom? Deze apps helpen je op weg

Je wilt je verhaal in papieren boekvorm publiceren, dus is het slim om hier al rekening mee te houden terwijl je met je tekst(verwerker) bezig bent. Het is ook handig om vooraf te weten hoe en bij wie je gaat publiceren, want sommige uitgevers of platformen stellen specifieke eisen aan opmaak, bestandsindelingen en resoluties. Ook bieden ze soms sjablonen of stijlgidsen aan voor een optimale lay-out. We kunnen je hier wel enkele algemene richtlijnen geven.

Kies een tekstverwerker die geschikt is voor lange documenten, zoals Microsoft Word of het gratis LibreOffice Writer. Werk je met veel afbeeldingen of heb je specifieke lay-outwensen, dan is een dtp-tool waarschijnlijk beter geschikt, zoals Adobe InDesign, Affinity Publisher of het gratis Scribus.

Zorg voor een heldere (hoofdstuk)structuur en een consistente opmaak, zoals kopstijlen, paginanummers, voldoende ruime marges, eventueel een extra bindrand en voetteksten. Controleer ook de snij- of afloopmarges (ook wel ‘bleed’ genoemd; meestal 3 mm) voor afbeeldingen aan de rand van de pagina’s, zodat ze correct worden bijgesneden na het drukken.

Kies een goed leesbaar lettertype, bij voorkeur een schreeflettertype van 11 of 12 punten. Gebruik voor afbeeldingen een resolutie van minimaal 300 dpi (1200 dpi voor vectorplaatjes).

Let ook goed op de marges, eventueel met extra bindrand (hier: Word).

Tip 10 Formaat

Als je manuscript naar een uitgeverij of online platform gaat, is pdf vaak het aanbevolen formaat vanwege de vaste opmaak. Dtp-programma’s zijn doorgaans uitstekend geschikt om drukklare pdf’s te maken. De ingebouwde pdf-converter van Word (via Bestand / Exporteren) kan voldoende zijn voor een boek met tekst en enkele afbeeldingen. Kies hier dan wel voor Optimaliseren voor Standaard (online publiceren en afdrukken). Voor meer controle over instellingen zoals kleuropmaak, compressie of bleed-marges kun je Adobe Acrobat Pro overwegen. Zorg ervoor dat alle gebruikte lettertypes volledig zijn ingesloten in de pdf, zodat de drukker geen alternatief hoeft te kiezen, en gebruik bij voorkeur de CMYK-kleurmodus voor professioneel drukwerk (in plaats van RGB).

Controleer de paginagrootte en marges zorgvuldig, zodat deze overeenkomen met het beoogde formaat in druk. Dit kan bijvoorbeeld een staand A5-formaat zijn (14,8 × 21 cm) of het grotere 16 × 24 cm-formaat. Voor een gedichtenbundel is een kleiner pocketformaat (12,5 × 20 cm) wellicht beter. Of misschien kies je voor een liggend of vierkant formaat, zoals een liggende A5 (23 × 16 cm).

Bij de uiteindelijke pdf-export kies je voor een optie als Drukwerkkwaliteit of Hoge kwaliteit voor printen. Gebruik de PDF/X-1a:2001 standaard (met CMYK en zonder transparantie) of PDF/X-4 (2010) (met transparantie- en kleurprofielondersteuning). Het afdrukprofiel moet passen bij het drukpapier, bijvoorbeeld ISO Coated v2 300% (ECI) voor offsetdruk op gecoat papier, met een maximaal inktgebruik van 300 procent om inktvlekken te vermijden.

Ook het gratis Scribus heeft uitgebreide pdf-instellingen, in combinatie met het juiste kleurbeheer.

Tip 11 Publicatie

Er zijn verschillende manieren om je manuscript gedrukt en gepubliceerd te krijgen. Je kunt het laten drukken bij een traditionele drukservice, waarbij je in één keer een vaste oplage bestelt, wat bij grotere hoeveelheden voordeliger is. Of je kiest voor een (online) POD-dienst (print on demand), waar boeken pas worden gedrukt als er bestellingen binnenkomen. Hierdoor is geen voorraad nodig, wat de opstartkosten laag houdt. Bekende POD-diensten zijn BoekenGilde, Boekscout, Bookmundo, Pumbo en de meer internationaal gerichte Blurb en Lulu. De prijzen hangen onder meer af van de initiële oplage, papierkeuze en afwerkingsopties.

Deze diensten bieden vaak ook ondersteuning bij het grafisch ontwerp van de kaft, en sommige geven je de mogelijkheid om je boek via hun eigen kanalen te verkopen. Houd wel rekening met een commissie per verkocht exemplaar.

Bij zelfpublicatie ben je zelf verantwoordelijk voor de boekpromotie. Denk aan sociale media, recensies door bloggers, e-mailnieuwsbrieven en betaalde advertenties.

Een ISBN (Standaard Boek Nummer) is niet verplicht, maar wel nuttig als je je boek wilt laten distribueren via boekhandels, bibliotheken of webshops. In Nederland vraag je dit aan bij Bureau ISBN; in België kan dit bij de Boekenbank. Reken op ruwweg 120 euro voor één ISBN of circa 350 euro voor een reeks (prefix), geldig voor 10 boeken – of voor hetzelfde boek in een andere taal of verschijningsvorm. Zo’n ISBN zorgt er wel voor dat je boek officieel geregistreerd staat, wat het beter herkenbaar en vindbaar, en hopelijk ook verkoopbaarder maakt.

Geen verrassingen bij Pumbo: vul de juiste parameters in en zie wat je betaalt.

Watch on YouTube