ChatGPT is niet alleen in staat om vragen te beantwoorden, teksten samen te vatten en tags aan teksten toe te kennen. Je kunt er ook teksten mee vertalen of naar andere vormen transformeren. In dit vierde deel van onze reeks over de OpenAI-API tonen we je hoe je dat doet in Python.

Een groot taalmodel, zoals dat van ChatGPT, kun je eigenlijk beschouwen als een soort krachtige rekenmachine die niet met getallen werkt, maar met woorden. Daardoor kun je tekst omzetten in een ander soort tekst. Een tekst van het Engels naar het Nederlands vertalen? Van een familiaire naar een formele toon? Of, als je met programmeertalen werkt, van tekst naar een tabel in HTML? Het is allemaal mogelijk en vrij eenvoudig in je eigen programma’s te integreren.

Basiscode

In dit vierde deel van deze reeks houden we onze code eenvoudig, zodat we de variëteit van transformaties van teksten kunnen illustreren die met de OpenAI-API mogelijk zijn. We gaan dus geen Word-bestanden inlezen, maar de te transformeren teksten als korte strings in onze code zetten.

Voor alle voorbeelden in dit artikel gebruiken we daarom de volgende basiscode:

De code kun je bekijken in het bestand gptcode-dl4.txt, te downloaden via deze pagina.

Deze code gebruikten we ook al in het derde deel van deze reeks. Vervang de waarde van API_KEY door je eigen API-sleutel en kies eventueel een ander model dan gpt-3.5-turbo. Zo is het model gpt-4 taalkundig veel sterker, maar dat kost wel meer.

GPT-4 is taalkundig sterker dan GPT-3.5, maar wel een factor twintig duurder.

Vertaalmachine

Als we hiermee een tekst willen vertalen, hebben we een systeemprompt nodig met de vertaalopdracht en een gebruikersprompt met de te vertalen tekst. Dat doe je door de volgende regels code aan het einde van de basiscode toe te voegen:

De code kun je bekijken in het bestand gptcode-dl4.txt, te downloaden via deze pagina.

Sla het script onder de naam translate.py op in Visual Studio Code met Ctrl+S en open een opdrachtregel met het menu Terminal / New Terminal. Klik dan rechtsboven op het afspeelknopje (het driehoekje met de tooltip Run Python File als je erboven blijft hangen). Als alles goed gaat, krijg je nu in de terminal een Nederlandse vertaling van de Engelse tekst.

Dichterlijke vrijheid

Dat vertalen hoeft niet altijd heel letterlijk te zijn. Je kunt ook vragen om een haiku te maken die een tekst beschrijft:

De code kun je bekijken in het bestand gptcode-dl4.txt, te downloaden via deze pagina.

We hebben als gebruikersprompt gewoon de lead van een artikel van de website van NRC ingevoerd. Het taalmodel maakt daarvan de volgende haiku:

Wagnerstrijders gaan,

Onder de rook van Moskou,

Putsch nek omgedraaid.

Op deze manier zou je een programma kunnen schrijven dat je elke ochtend het nieuws in de vorm van haiku’s toont.

Universele vertaalmachine

De taalmodellen van OpenAI zijn getraind op teksten in allerlei talen en die talen worden zelfs automatisch herkend. Merk op dat we in de systeemprompt van ons vertaalscript niet vroegen om de tekst van het Engels naar het Nederlands te vertalen. We vroegen simpelweg om de tekst naar het Nederlands te vertalen. Dat had ook gewerkt als we een Franse tekst of een tekst in een andere taal hadden opgegeven als gebruikersprompt.

Die mogelijkheid om de taal te herkennen kunnen we ook gebruiken. We vragen dan eerst wat de taal is van de gegeven tekst en vragen dan pas om die te vertalen. We kunnen die laatste opdracht zelfs nog explicieter maken door te vragen om uit de herkende taal te vertalen. Dat ziet er dan als volgt uit, met enkele voorbeelden in verschillende talen:

De code kun je bekijken in het bestand gptcode-dl4.txt, te downloaden via deze pagina.

Zoals je ziet, zijn we in LANGUAGE_PROMPT vrij expliciet geweest. Als we gewoon vragen “What language is this?”, krijgen we antwoorden als “This is Chinese” of “This language is Italian”. Dat willen we niet. Ook een antwoord als “French.” met een punt op het einde willen we zo vermijden, maar zelfs na het expliciet te vragen blijft het taalmodel dit meestal met een punt eindigen. Daarom dat we met rstrip(".") dit nog verwijderen.

Sla een andere toon aan

Je kunt met taal allerlei registers bespelen. In een formele sollicitatiebrief sla je een andere toon aan dan in een appje naar je vrienden. Ook daarmee kunnen de taalmodellen van OpenAI aan de slag. Je kunt een tekst eenvoudig naar een andere toon omzetten. Een voorbeeld maakt dit duidelijk:

De code kun je bekijken in het bestand gptcode-dl4.txt, te downloaden via deze pagina.

Computertalen omzetten

Op dezelfde manier kunnen we computertalen vertalen. Maar een omzetting van bijvoorbeeld JSON naar HTML doe je beter met een Python-bibliotheek die daarin gespecialiseerd is. Waar taalmodellen wel goed in zijn, is het omzetten van een tekstuele beschrijving van een gebruiker naar een computertaal. Stel dat je in een programma bestellingen van een gebruiker opneemt, dan kun je het resultaat naar een tabel in HTML laten omzetten:

De code kun je bekijken in het bestand gptcode-dl4.txt, te downloaden via deze pagina.

Het resultaat is inderdaad een HTML-bestand met een tabel met de juiste gegevens.

Maak een HTML-tabel op basis van een tekst.

En verder

Teksten transformeren, in alle mogelijke vormen, is een krachtige functie waarvoor je ChatGPT en dus ook de achterliggende taalmodellen via de OpenAI-API kunt inzetten. Zo breid je eenvoudig je eigen programma’s uit met allerlei transformaties van teksten. We hebben hier nog maar een kleine greep van de mogelijkheden getoond. Titels beschrijven in emoji’s? Handleidingen naar gedichten omzetten? Tweeten in de stijl van Donald Trump? Het is zo gebeurd.

Volgende week maandag het vijfde en laatste deel van deze reeks! Hierin gaan we de OpenAI-API nog interactiever toepassen en echte gesprekken voeren.

Lees ook:

Je wasmachine aan je smartphone koppelen klinkt misschien als overbodige luxe, maar het kan wasjes draaien een stuk simpeler én goedkoper maken. Zo kies je met een slimme wasmachine nooit meer het verkeerde wasprogramma, bedien je je wasmachine eenvoudig vanaf je werk en verspil je nooit meer wasmiddel. En er is meer. 

Beste wasprogramma kiezen

Twijfel je regelmatig welk wasprogramma het beste is voor een bepaald type wasgoed, zoals ondergoed of delicate zomerse kleding? Met een slimme wasmachine hoef je je daar nooit meer druk om te maken. Je geeft gewoon in de app aan wat voor kleur je was heeft, welk type textiel het is en hoe vuil het is. De app geeft vervolgens een suggestie voor het meest geschikte programma. Lastige vlek in je kleding? Voer in de app in om wat voor soort vlek het gaat, en de wasmachine weet precies welk programma moet draaien om 'm te verwijderen. Een slimme wasmachine kan zelfs voor je uitrekenen hoe je je wasjes zo goedkoop mogelijk draait door rekening te houden met de actuele energieprijzen. Fijn voor het milieu én je portemonnee!

Op afstand bedienen

Een slimme wasmachine stopt nog net niet je wasgoed voor je in de trommel. Waarom zou je je wasmachine op afstand willen bedienen als je er toch naartoe moet? Nou, bijvoorbeeld omdat je het wasprogramma pas wilt starten als je op je werk zit, zodat je kleding niet uren gekreukt in de trommel blijft liggen. Of omdat je je wasmachine tijdens de daluren wilt laten draaien, maar je in die uren net op een verjaardag bent. Bedienen op afstand is om meerdere redenen nuttig. Zo geeft de app je een seintje wanneer je was schoon is en wanneer het wasmiddel bijna op is. Veel slimme modellen werken ook met spraakbediening. Handig als je drie dingen tegelijk doet en om welke reden dan ook het wasprogramma wilt onderbreken – bijvoorbeeld omdat je een verloren sok op de grond vindt die bij de was moet. 

©ID.nl

Automatische wasmiddeldosering

Het is een bekende valkuil bij het wassen: te veel wasmiddel gebruiken. Hoe meer, hoe beter, denken we al gauw. Maar dat is niet waar: hoe meer wasmiddel je gebruikt, hoe groter de kans dat je kleding beschadigt. Zeepsop blijft dan in de kleding zitten, waardoor je kleding stijf wordt en soms zelfs méér vlekken krijgt. Een slimme wasmachine voorkomt dat er te veel wasmiddel wordt gebruikt door rekening te houden met de hoeveelheid wasgoed en hoe vuil het is. Het enige wat jij hoeft te doen, is deze gegevens invoeren in de app. Automatische wasmiddeldosering is niet alleen beter voor je kleding, het zorgt er ook voor dat je langer met je wasmiddel doet. En dat bespaart weer geld. 

Lees ook: Nooit meer te veel wasmiddel: zo werkt automatisch doseren in je wasmachine

Extra wasprogramma's downloaden

Soms heb je speciale was: denk aan vuile outdoorkleding van je wandelvakantie of sportkleding met een sterke zweetgeur. Een traditionele wasmachine geeft je in dat geval enkel keuze uit standaardwasprogramma's, die mogelijk je was beschadigen, doen krimpen of niet voldoende reinigen. Een slimme wasmachine geeft je de mogelijkheid om, via de app, wasprogramma's voor speciaal wasgoed te downloaden. Denk daarbij niet alleen aan programma's voor sterk vervuilde kleding, maar bijvoorbeeld ook aan programma's voor spijkerbroeken, delicate babykleding en het verwijderen van dierenharen van kleding. Soms zijn er ook speciale wasprogramma's voor het reinigen van je wasmachine, bijvoorbeeld met stoom. 

©wachiwit

Onderhoudsmeldingen

Als je zo lang mogelijk van je wasmachine wilt genieten, zul je hem goed moeten onderhouden. Dat betekent: regelmatig grondig reinigen, de afvoer ontstoppen en kalkaanslag verwijderen. Vaak doen we dit niet – we hebben er geen tijd voor en weten ook niet goed wanneer en hoe vaak we dit moeten doen. Een slimme wasmachine vergeet je nooit te onderhouden, want hij vertelt je precies wanneer het weer tijd is voor een schoonmaakbeurt. In de app vind je ook allerlei handige tips hoe je zo'n schoonmaakbeurt uitvoert. Is je slimme wasmachine stuk? Via de app krijg je heel makkelijk contact met de klantenservice, die op afstand kan zien wat het probleem is én het vaak meteen voor je kan oplossen. Scheelt weer dagen wachten op een monteur.

Iedereen gebruikt het gewone Startmenu van Windows 11. Je vindt er apps, instellingen, aanbevelingen en tegels. Overzichtelijk, maar je moet soms flink doorklikken voordat je eindelijk bent waar je zijn wilt. Kan dat niet handiger? Zeker: er bestaat ook een tweede Startmenu: een stuk eenvoudiger en vooral sneller. Waar je het vindt en hoe je het gebruikt, lees je in dit artikel.

Lees ook: Laptop met Windows 11? Zo doe je langer met de accu

Gewone Startmenu versus verborgen Startmenu

Het gewone Startmenu van Windows 11 is het startpunt voor de meeste gebruikers. Hier vind je je apps, recente bestanden, een zoekbalk en knoppen voor instellingen en afsluiten. Het menu is visueel ingericht, met tegels en iconen, en richt zich vooral op dagelijks gebruik.

©ID.nl

Het reguliere Startmenu is overzichtelijk, maar je moet nog wel doorklikken wanneer je op zoek bent naar Instellingen.

Het verborgen Startmenu ziet er heel anders uit. Geen tegels of visuele opsmuk, maar een compacte lijst met systeemfuncties. Denk aan apparaatbeheer, taakbeheer, netwerkverbindingen en terminal. Dit menu is vooral bedoeld voor wie snel iets wil aanpassen, controleren of oplossen.

Zo open je het verborgen Startmenu

De makkelijkste manier is simpelweg met de rechtermuisknop op de Startknop klikken (onderaan je scherm, links). Meteen verschijnt een menu met een lijst vol snelkoppelingen. Geen wachttijd, geen vertraging: het menu reageert direct.

Gebruik je liever het toetsenbord? Druk dan op Windows-toets + X. Deze sneltoets werkt overal in Windows, zelfs midden in een programma. Handig op een laptop, zeker als je geen muis bij de hand hebt.

Werk je op een touchscreen? Tik dan op de Startknop en houd die een paar seconden vast. Zodra Windows dit herkent als een 'lang tikken', verschijnt het menu automatisch.

Hoe je het ook opent, de inhoud is altijd gelijk. Het menu komt standaard naast de Startknop in beeld, dus je hoeft nooit te zoeken.

💡Door de Donkere Modus in te stellen (via Instellingen -> Persoonlijke instellingen -> Kleuren) krijgt het tweede Startmenu een donkere achtergrond. Dat zorgt ervoor dat het onderscheid met eventueel geopende programmavensters wat groter wordt.

Wat vind je in dit tweede Startmenu?

Alles wat je anders via Instellingen of het Configuratiescherm moet opzoeken, staat hier bij elkaar. In plaats van losse snelkoppelingen of visuele tegels, toont dit menu een strakke lijst.

Zo kom je met één klik bij Apparaatbeheer, Schijfbeheer, Taakbeheer, Netwerkinstellingen of PowerShell. Handig als je iets wilt aanpassen, controleren of snel een probleem moet oplossen.

Microsoft heeft de functies logisch gegroepeerd. De bovenste opties gaan over apps en energiebeheer, daaronder volgen tools voor systeembeheer en netwerkverbindingen. Verder naar beneden vind je opdrachten voor afsluiten of afmelden. Je herkent ze aan hun vertrouwde namen, wat zoeken overbodig maakt. Een voorbeeld: als je software wilt verwijderen, hoef je niet naar Instellingen > Apps > Geïnstalleerde apps. Je kiest gewoon 'Geïnstalleerde Apps' uit het menu en je bent er meteen.

©ID.nl

Via het tweede Startmenu heb je meteen toegang tot allerlei systeemtools waarvoor je anders zou moeten zoeken in Instellingen of in het Configuratiescherm.

Waarom het tweede Startmenu zo handig is

Hoewel de systeemtools die je via het tweede Startmenu kunt bereiken voor veel mensen Windows-onderdelen zijn die ze niet zo vaak zullen gebruiken, is het toch handig dt je ze direct 'onder de knop' hebt zitten. Stel: je hebt wifi-problemen. In plaats van drie keer klikken door Instellingen kun je direct 'Netwerkverbindingen' openen. Of je wilt zien of een usb-stick goed wordt herkend. Dan hoef je alleen maar te klikken op 'Apparaatbeheer'. Voor wie vaker met systeeminstellingen werkt, is dit menu eigenlijk helemaal onmisbaar. Je hoeft geen sneltoetsen te onthouden of eindeloos door menu's te klikken. Alles wat je vaak gebruikt zit binnen handbereik. En ook als je het niet dagelijks gebruikt, is het handig om te weten dat het er is. Het scheelt je hoe dan ook veel tijd en zoekwerk.

Ook fijn: het menu ziet er op elke Windows 11-pc hetzelfde uit. Of je nu thuis werkt, op kantoor zit of iemand anders helpt: je weet precies waar je moet zijn.

Dus?

Het verborgen Startmenu is een van de meest praktische onderdelen van Windows 11. Het geeft je directe toegang tot systeemfuncties en tools waarvoor je anders moet doorklikken en waar je naar moet zoeken. Het is geen vervanger van het gewone menu, maar een aanvulling voor wie meer uit z'n systeem wil halen. Of je nu snel iets wilt aanpassen, een probleem onderzoekt of gewoon minder wilt klikken: het tweede Startmenu maakt het net een stuk makkelijker!

⬇️Scrol omlaag en bekijk welke onderdelen je in het tweede Startmenu vindt en wat je ermee kunt