Je hebt al een aardige talenkennis, maar het vlot omzetten van teksten naar een andere taal kan soms een uitdaging vormen. Om je talenkennis verder te vergroten of je boodschap te vertalen, kun je gebruikmaken van diverse (gratis) apps en diensten die je hierbij ondersteunen.

Als je een nieuwe taal wilt leren, heb je volop keuze: er zijn wereldwijd meer dan zevenduizend levende talen, verdeeld over meer dan honderd taalfamilies. Het beheersen van een taal is een uitdagende taak. Je moet niet alleen duizenden nieuwe woorden leren met de juiste spelling en uitspraak, maar ook rekening houden met structurele en grammaticale verschillen. Bovendien wordt het nog ingewikkelder wanneer context en betekenis een rol spelen bij het correct interpreteren van zinnen. Bedenk maar eens wat er aan context nodig is om zinnen als ‘Hij liep tegen een dikke stam aan’ versus ‘Hij liep tegen een vijandige stam’ correct te interpreteren.

Dit maakt automatische machinevertaling erg complex. In eerste instantie gebruikte men hiervoor vooral complexe regelsets (rule based machine translation), gevolgd door statistische methodes met grote hoeveelheden professioneel vertaalde paralleltekst (statistical machine translation). Tegenwoordig ligt de focus op artificiële intelligentie met deep learning en transformer-modellen als GPT (Generative Pre-trained Transformer). Deze AI-systemen trainen zichzelf, wat ze voortdurend beter maakt.

Formele context

Linguee is van dezelfde makers als DeepL. Het gaat eigenlijk om een online woordenboek, maar de dienst put daarbij uit miljoenen onlinevertalingen die door mensen (professioneel) werden geproduceerd. In een uitklapmenu geef je de gewenste vertaalrichting van bron- naar doeltaal aan, maar via de optie Meer talen kun je ook je eigen talenpaar selecteren, met keuze uit zo’n 25 talen. Je krijgt de mogelijke vertalingen niet allen als losse woorden, maar ook in een betekenisvolle context. Voor extra contextuele vertalingen klik je op het info-pictogram achter het vertaalde woord. Bij Engels kun je ook de juiste uitspraak beluisteren, zowel in een Amerikaanse als Britse variant.

Linguee is ook beschikbaar als mobiele app voor Android en iOS. Momenteel zijn er negen woordenboeken verwerkt, waarbij Engels telkens bron- of doeltaal is (op het woordenboek Duits-Frans na) en verder zijn er nog zes woordenboeken in aanbouw. Je kunt ze allemaal installeren voor offline gebruik. Deze woordenboeken zijn erg uitgebreid. Zo bevat bijvoorbeeld het woordenboek Duits-Engels bijna 1,4 miljoen trefwoorden (450 MB). Andere talen(combinaties) zijn vooralsnog beperkt tot (online)vertalingen-in-context.

Informeler context

Net als Linguee ligt de focus bij Reverso Context voornamelijk op contextuele woordenboeken. Deze site is wel minder selectief qua bronmateriaal en de voorbeeldzinnen zijn meestal korter en eenvoudiger, wat het geschikter maakt voor informeler gebruik. Reverso ondersteunt momenteel 26 talen, waarvan sommige (nog) niet beschikbaar zijn op Linguee, en biedt daardoor een handig alternatief. Net als bij Linguee kun je de uitspraak van woorden beluisteren.

De mobiele app (iOS, Android) van Reverso biedt meer mogelijkheden dan die van Linguee, zoals gepersonaliseerde leerspelletjes en offline leren. Na een proefperiode is de iOS-app helaas niet meer gratis (3,99 euro per maand). Er is ook een Windows-app beschikbaar waar je zelf woorden kunt invoeren voor vertaling en synoniemen kunt opvragen. Je kunt ook vertalingen van grote stukken tekst rechtstreeks vanuit webpagina’s of Windows-applicaties laten uitvoeren met de sneltoets Ctrl+C+C. Met een gratis registratie verwijder je de beperking tot vertalingen van maximaal 450 woorden in één keer, maar hiermee betreden we volop het terrein van machinevertaling.

Themazinnen

Op www.50languages.com kun je terecht voor een uitgebreide collectie taalgidsen die zich richten op het verwerven en verbeteren van je woordenschat en veelvoorkomende uitdrukkingen. Kies eerst je bron- en doeltaal uit bijna zestig beschikbare talen en selecteer vervolgens uit ongeveer honderd korte lessen over uiteenlopende onderwerpen zoals autopech, afspraken maken, doktersbezoeken en grammaticale aspecten zoals verleden tijd, imperatief en voegwoorden.

Elke les bestaat uit ongeveer twintig korte zinnen waarbij in de doeltaal alleen de eerste letters van elk woord zichtbaar zijn. Luister naar de ontbrekende woorden en vul ze aan. Je hebt ook de mogelijkheid om de uitgesproken uitdrukkingen als mp3-bestanden te downloaden. Daarnaast biedt de website voor elk talenpaar een geheugenspel waarbij de woorden op omgedraaide kaarten ook uitgesproken kunnen worden.

Verder is er nog een mobiele app beschikbaar (Stappen in 50 talen) voor zowel Android als iOS. Download eerst het woordenschatbestand in de gekozen doeltaal en voer vervolgens een test uit, zodat de app je kennisniveau beter kan inschatten. Daarna kun je diverse woordenschat-, uitspraak- en (beperkte) grammaticaoefeningen uitvoeren. De website en app zijn vooral geschikt voor wie net is gestart met het leren van een nieuwe taal.

Geheugentraining

De mobiele app Drops is er voor Android en iOS en richt zich voornamelijk op het uitbreiden van je woordenschat. De gratis basisversie biedt je dagelijkse oefeningen van 5 minuten, maar er is ook een uitgebreidere Premium-editie voor ongeveer 90 euro per jaar.

Geef eerst je kennisniveau van de doeltaal aan (geen, beperkt, behoorlijk goed) en selecteer je gewenste taalniveau via informele categorieën zoals ‘een film kunnen bekijken’ of ‘indruk maken op mijn collega’s’. Stel vervolgens in hoeveel minuten per dag je wilt oefenen, welke thema’s je aanspreken evenals je leeftijdscategorie.

Op basis van je aanpasbare profiel krijg je een reeks woorden voorgeschoteld, inclusief uitspraak en een bijbehorende afbeelding. Kies zelf of je een woord wilt leren of niet. Je ontvangt dan gevarieerde oefeningen rondom de woorden en foutieve woorden worden vaker in andere oefeningen aangeboden. Je hoort dus telkens wel de uitspraak, maar de app bevat geen spreekoefeningen.

Al surfend

Apps zoals Stappen in 50 talen en Drops kunnen je woordenschat aanzienlijk verbeteren, maar vereisen wel discipline. De browserextensie Toucan pakt het anders aan. Toucan is beschikbaar voor Firefox en Chromium-browsers in de officiële webstores. Na installatie en aanmelding kies je de taal waarvan je de woordenschat wilt oefenen. Helaas is het aantal ondersteunde talen beperkt, Nederlands is bijvoorbeeld niet beschikbaar als moedertaal, maar Engels, Frans en Duits wel.

Als je bijvoorbeeld Engels kiest, zal Toucan tijdens het surfen op Engelstalige webpagina’s automatisch bepaalde woorden vervangen door woorden uit de geselecteerde doeltaal (keuze uit elf talen). Deze woorden worden standaard gemarkeerd. Via een schuifbalk bepaal je zelf je kennisniveau (Beginner, Intermediate of Advanced) en het aantal gewenste woorden (vier gradaties).

Je hoeft verder weinig te doen; de vervangen woorden worden automatisch gemarkeerd en je kunt de uitspraak beluisteren. Je kunt ook aangeven of Toucan zo’n woord moet bewaren. Zodra je minstens tien woorden hebt opgeslagen, genereert Toucan extra woordenschatoefeningen rond deze woorden.

Machinevertaling (DeepL)

Wil je anderstalige teksten degelijk kunnen vertalen, maar zie je ertegenop de doeltaal zelf (beter) onder de knie te krijgen, dan kun je een dienst voor automatische machinevertaling aanspreken. We hebben het hier al even over gehad met de tool Reverso Context, die zich van NMT (Neural Machine Translation) bedient, maar er zijn er nog andere.

Een van de betere is het Duitse DeepL, die ondersteuning biedt voor 29 talen. Je kunt vertalingen rechtstreeks vanuit de website laten uitvoeren of je installeert de Windows-app. Met deze laatste voer je vertalingen uit via een sneltoets (standaard Ctrl+C+C) of je selecteert een documentbestand en kiest Vertalen met DeepL uit het contextmenu. Je kunt de (vertaalde) tekst ook beluisteren en zelf een lijst met vaste vertalingen voor specifieke uitdrukkingen aanleggen.

In de gratis versie ben je wel beperkt tot maximaal 3 bestanden per maand van maximaal 5 MB elk of tot vertalingen van 5000 tekens. Je kunt natuurlijk je teksten wel zelf opsplitsen en in behapbare brokken aan de vertaaldienst doorspelen. DeepL Pro verlost je van dergelijke beperkingen, maar kost je wel 7,49 euro per maand.

Andere vertaaldiensten

Andere gerenommeerde vertaaldiensten die (bijna) net zo goed presteren als DeepL zijn Google Translate (ongeveer 130 talen) en Microsoft (Bing) Translator (ongeveer 120 talen). Beide diensten ondersteunen aanzienlijk meer talen dan DeepL. Houd er wel rekening mee dat je, net als bij DeepL, in de gratis versie beperkt bent tot een maximaal aantal tekens per vertaling: 5000 bij Google en slechts 1000 bij Bing.

Bij zowel Microsoft als Google kun je de originele tekst en de vertaling beluisteren. Google biedt echter meer flexibiliteit qua brontekst: naast ingevoerde of geplakte tekst, ondersteunt het ingesproken tekst, website-URL’s, Office-documenten (docx, pptx, xlsx en pdf) en zelfs afbeeldingen waarbij tekst via OCR automatisch herkend en vertaald wordt (met dank aan Google Lens). Bovendien kun je bij beide diensten een virtueel toetsenbord oproepen om bijvoorbeeld minder gebruikelijke diakritische tekens in te voeren.

Aan jou de keuze welke vertaaldienst je wilt gebruiken. Niets hoeft je er ervan te weerhouden meerdere diensten te gebruiken, zelfs voor dezelfde tekst.

Chatbot

Naast bekende vertaaldiensten zijn er de AI-chatbots als potentiële vertaalkandidaten. Het begon allemaal met de introductie van ChatGPT door OpenAI. Sindsdien heeft Microsoft deze technologie geïntegreerd in zoekmachine Bing (klik op Nu chatten) en in andere Microsoft-diensten en applicaties, zoals Office. Ook Google heeft inmiddels een eigen chatbot, Bard genaamd, gelanceerd.

ChatGPT presteert uitstekend op het gebied van Natural Language Processing (NLP)-taken, zoals het maken van samenvattingen, beantwoorden van vragen en machinevertaling. Uit onderzoek blijkt dat de kwaliteit van vertalingen afhankelijk is van de formulering van de instructie, oftewel prompt. Dit heeft geleid tot de term ‘prompt engineering’. Een optimale prompt voor een vertaalopdracht luidt: ‘Geef de [doeltaal] vertaling voor deze [of: de volgende] tekst’.

Overigens kun je de prompt direct in de gewenste doeltaal formuleren, eventueel aangevuld met de instructie ‘Formuleer je antwoord in [deze taal]’, maar aangezien de chatbot voornamelijk met Engelstalige datasets is getraind, krijg je vaak betere resultaten door eerst in het Engels te vragen en daarna de chatbot te verzoeken het resultaat in de gewenste doeltaal te vertalen. Als alternatief kun je het antwoord plakken in een vertaaldienst zoals DeepL, Google of Bing, aangezien deze diensten doorgaans (vooralsnog) net iets beter presteren.

Office

Om tekstfragmenten te vertalen, hoef je niet altijd je browser of een externe app te gebruiken. Deze functionaliteit is bijvoorbeeld standaard geïntegreerd in Microsoft Office.

In Word navigeer je naar het tabblad Controleren en klik je in de sectie Taal op de knop Vertalen. Je kunt kiezen tussen Selectie vertalen en Document vertalen. In beide gevallen opent het deelvenster Vertalen. Bij selectievertaling verschijnt de vertaling in het deelvenster, en je kunt de originele tekst direct vervangen door op Invoegen te klikken. De vertaler herkent meestal de brontaal, maar je kunt dit indien nodig aanpassen. Bij documentvertaling maakt Word automatisch een tweede document met de vertaalde tekst, waarbij de originele lay-out, inclusief afbeeldingen, behouden blijft.

In Outlook kun je een e-mail in een andere taal laten vertalen. Open het bericht, klik op de knop met de drie puntjes en kies Bericht vertalen. Met Oorspronkelijk bericht weergeven keer je altijd terug naar de brontaal. Let op bij Vertaalvoorkeuren: hier kun je instellen hoe Outlook omgaat met anderstalige berichten en welke doeltaal standaard voor de vertaling wordt gekozen. Je kunt ook een tekstfragment in het bericht markeren en dit via het contextmenu laten vertalen.

In PowerPoint is het zelfs mogelijk om tijdens een presentatie ingesproken tekst in realtime op je dia’s te laten vertalen. Open je presentatie, ga naar Diavoorstellingen en vink Altijd ondertitels gebruiken aan. Stel de bron- en doeltaal in bij Instellingen voor ondertitels en pas de ondertitelweergave aan bij Meer instellingen (Windows).

Chatten (mobiel)

Online woordenboeken en vertaaldiensten zijn uiteraard nuttig, maar ze schieten soms tekort wanneer je een gesprek wilt voeren met iemand wiens taal je onvoldoende beheerst. Gelukkig zijn er enkele tools die in dergelijke situaties van pas kunnen komen. We bespreken er een paar.

Zo biedt de app van Google Translate een gespreksmodus. Selecteer eerst beide talen en tik vervolgens op Gesprek. Als je alles wat in beide talen wordt gezegd meteen naar de andere taal wilt vertalen, tik je op Automatisch. Om het vertalen in één taal te starten of te stoppen, tik je op het microfoonicoon Spreken bij de gewenste taal. Om opnieuw naar een vertaling te luisteren, tik je op het tekstvak bovenaan. De conversatie stopzetten doe je door linksboven op de pijlknop Terug te tikken.

De app Microsoft Vertaler (Translator) biedt nog meer mogelijkheden. Zo is het mogelijk om een gesprek te voeren op meerdere apparaten door een gesprekscode te delen met je gesprekspartner(s). Hierdoor ziet elke deelnemer de ingesproken tekst in zijn eigen taal verschijnen. Als je een lezing of presentatie geeft, schakel je best de inschakelende weergavemodus in het deelvenster Instellingen voor meerdere apparaten in, zodat de microfoon tijdens je presentatie niet wordt gedempt.

Ook handig om weten: deze app bevat ook een cameramodus waarmee je tekst op afbeeldingen of objecten, zoals verkeersborden of menukaarten, meteen kunt laten vertalen. Je hoeft alleen de bron- en doeltaal in te stellen. Een vergelijkbare mogelijkheid zit trouwens ook ingebouwd in de app Google Translate: je talen instellen, en de camera op het object met tekst richten volstaat om in realtime de vertaling te zien verschijnen.

Chatten (pc)

Ook wanneer je zelf achter je computer zit, heb je de mogelijkheid om meertalige gesprekken te voeren. Ga hiervoor naar https://translator.microsoft.com en voer de vijfletterige code in die je van je gesprekspartner (via zijn Microsoft Translator-app) hebt ontvangen. Vul je naam in, kies je eigen taal en druk op Join conversation. Je kunt nu met elkaar praten via het toetsenbord en/of de microfoon. Alle deelnemers zien de conversatie automatisch in hun eigen taal op het scherm. Na afloop kun je bovendien een transcript van het gesprek downloaden.

Daarnaast kun je meertalige gesprekken voeren via de Skype-app, die standaard bij Windows wordt geleverd. Ga naar Instellingen / Algemeen in de app en stel bij Vertaalinstellingen de gewenste taal in voor het vertalen van berichten en gesprekken, evenals de vertalerstem (Man of Vrouw). Klik vervolgens met de rechtermuisknop op de naam van je gesprekspartner en selecteer Profiel weergeven. Scrol naar Gesprek vertalen en klik op Vertalingsaanvraag verzenden. Zodra je partner het verzoek accepteert, kun je een tweetalig gesprek starten.

Spelling en stijl

Spellingscheckers zijn al jaren ingebouwd in verschillende applicaties, maar met krachtige tekstverwerkers zoals Word krijg je tegenwoordig nog meer, dankzij AI-ontwikkelingen. Word heeft namelijk een handige ‘editor’, die ook als browserextensie voor Chromium-browsers beschikbaar is. Met deze tool kun je teksten, zoals Word-documenten of e-mails, verbeteren in meer dan twintig talen. De gratis dienst richt zich op basisbeginselen van grammatica en spelling, maar als je een Microsoft 365-abonnement hebt, krijg je ook geavanceerdere verbeteringen voor grammatica en stijl, zoals helderheid, beknoptheid, woordkeuze en taalgebruik.

Je opent het deelvenster van de editor in Word via Controleren / Editor of met de sneltoets F7. Je ziet dan een algemene score en bij Correcties lees je het aantal opmerkingen over Spelling en Grammatica. Bij Verfijningen krijg je diverse woord- en stijlsuggesties aangeboden.

Natuurlijk zijn er ook externe tools, zoals Grammarly en de opensource LanguageTool. Deze tools kun je in een basisversie gratis gebruiken.

Je kunt ook een AI-chatbot als ChatGPT inzetten. Met de juiste prompts kan zo’n bot je taal en stijl verbeteren en zelfs aanpassen naar een bepaalde schrijfstijl. Probeer gerust prompts als ‘Controleer deze tekst op mogelijke spelling-, grammatica- en stijlfouten’, ‘Herschrijf deze tekst in een formele stijl’ of ‘Herschrijf deze tekst zodat 10-jarigen deze ook goed begrijpen’.

De reguliere Rockster Cross 2 van Teufel kwam afgelopen zomer op de markt. Onlangs bracht de Duitse audiospecialist in samenwerking met Fender een speciale uitvoering uit. Het fraaie 'gitaarversterkerdesign' komt grotendeels uit de koker van het bekende instrumentenmerk. Wat heeft deze bluetooth-speaker nog meer te bieden?

Wie weleens een gitaarversterker van Fender heeft gezien, weet meteen waar de vormgeving van de Fender x Teufel Rockster Cross 2 op is gebaseerd. Zo bevat het zilverkleurige speakergaas linksboven het sierlijke logo van de Amerikaanse producent. Dat is precies hoe Fender veel van zijn gitaarversterkers vormgeeft.

©Maikel Dijkhuizen

Zwaar, maar toch mobiel

Met een gewicht van 2,4 kilo is deze bluetooth-speaker bepaald geen lichtgewicht. Toch neem je de Rockster Cross 2 vrij eenvoudig mee. De achterzijde bevat namelijk twee handgrepen, waardoor je voldoende grip hebt. Een andere optie is om door middel van twee karabijnhaken de bijgesloten verstelbare draagriem te bevestigen. Het uiterlijk van deze riem lijkt trouwens sprekend op een gitaarband van Fender. Handig, want je draagt dit apparaat dus met je schouder.

De behuizing is zeer sterk en kan dus absoluut een stootje hebben. Het product voldoet aan de IPx5-norm, zodat het wel een spatje regen kan verdragen. Staat de Rockster Cross 2 eenmaal op zijn plek, dan zal de speaker niet zo gauw verschuiven. Het apparaat rust namelijk op vier lange antislipvoetjes. Een interessante optie is dat je de luidspreker ietwat achterover kunt laten hellen. Zet de behuizing dan schuin neer.

©Maikel Dijkhuizen

Aansluitingen

Dankzij de aanwezige bluetooth5.3-adapter verbind je vlot een smartphone of tablet. Het is bovendien mogelijk om gelijktijdig twee mobiele toestellen te koppelen. Voor oplaaddoeleinden zit er aan de achterkant een usb-c-poort met powerbankfunctie. Kortom, je laadt onderweg zo nodig jouw smartphone of smartwatch op. Achter hetzelfde klepje vind je trouwens ook een 3,5mm-geluidsingang. Hierop kun je eventueel een bekabelde audiobron aansluiten. Verder is er een behoorlijke accu ingebouwd. Teufel belooft namelijk een luistertijd van 38 uur bij een gemiddeld volumeniveau van 70 decibel. In de beschikbare ecomodus is dat zelfs naar verluidt 46(!) uur, maar dat gaat dan wel ten koste van de audiokwaliteit.

©Maikel Dijkhuizen

Stevige beats

Voor een adviesprijs van maar liefst 299,99 euro mag je natuurlijk een goede audiokwaliteit verwachten. Gelukkig is dat ook het geval, want deze bluetooth-speaker levert een natuurgetrouw geluid. Twee tweeters en een behoorlijke woofer zijn verantwoordelijk voor de audioweergave. Vanwege deze verschillende actieve drivers is er een duidelijke scheiding tussen de hoge en lage tonen te horen. De muziek klinkt hierdoor erg levendig. Gebruik de Rockster Cross 2 ook gerust om een feestje te bouwen. Hij kan namelijk zeer luid spelen, waarbij de bas zich duidelijk laat gelden.

De bovenzijde telt enkele fysieke knoppen. Daarmee koppel je een nieuwe bluetooth-bron, wijzig je het volume en pauzeer je de muziek. Daarnaast kun je tussen drie geluidsmodi switchen en een tweede Rockster Cross 2 draadloos koppelen. Met laatstgenoemde opstelling luister je naar echt stereogeluid. Je gebruikt jouw smartphone optioneel als veredelde afstandsbediening. Installeer hiervoor de Teufel Go-app, waarna je diverse geluidsinstellingen naar eigen wens aanpast.

©Maikel Dijkhuizen

Fender x Teufel Rockster Cross 2 kopen?

Zoek je een goed klinkende bluetooth-speaker met een origineel design? Wanneer het stevige prijskaartje van zo'n driehonderd euro geen bezwaar is, schaf je met de Fender x Teufel Rockster Cross 2 een prima exemplaar aan. Andere pluspunten zijn de comfortabele draagriem, powerbankfunctie en stevige constructie.

Wie overstapt naar een andere computer denkt meestal meteen aan het overzetten van programma's en bestanden zoals documenten en foto's. De vele persoonlijke instellingen en voorkeuren die zorgvuldig zijn opgebouwd, raken helaas vaak verloren. Hoe zorg je ervoor dat je je ook op het andere systeem meteen weer helemaal thuis voelt?

Synchronisatie via Windows-account

Windows biedt veel instellingen die je werkomgeving persoonlijker maken, zoals visuele thema's, spellingsvoorkeuren en meer. Sommige vereisen handmatig werk of externe tools, maar een aantal laat zich automatisch synchroniseren via je Microsoft-account. Laten we hiermee beginnen. Zorg dat je met zo'n account bent aangemeld bij Windows. Dit regel je via Instellingen / Accounts / Uw info. Klik daar op In plaats daarvan aanmelden met een Microsoft-account en volg de instructies.

Open daarna Accounts / Windows-back-up en druk op Beheren. Bevestig met Ja, synchroniseren / Gereed. Herstart de module Instellingen en open opnieuw Windows back-up. Schakel Mijn apps onthouden in als je op een andere pc met hetzelfde account dezelfde apps uit de Microsoft Store wilt gebruiken. Open Mijnvoorkeuren onthouden om aan te geven of je ook de onderdelen Accounts, WiFi-netwerken en wachtwoorden, Taalvoorkeuren en woordenlijst en diverse instellingen wilt synchroniseren.

Handmatige sync Windows

Zo'n accountsynchronisatie is handig, maar niet alle personalisatie-instellingen worden meegenomen. Dat geldt bijvoorbeeld voor geluidsschema's of muisaanwijzers. Of misschien meld je je liever helemaal niet aan met een Microsoft-account, of vertrouw je deze cloudsynchronisatie niet, ook al is er sprake van dataversleuteling. Dan kun je de migratie ook handmatig doen.

We beginnen met het overzetten van een Windows-thema, aangezien dat meerdere onderdelen omvat, zoals lokaal opgeslagen achtergronden, accent- en vensterkleuren, een geluidsschema en de muiscursorstijl. Ga naar Instellingen / Persoonlijke instellingen / Thema's. Dubbelklik op de miniatuur van het gewenste thema, of klik op Bladeren door thema's om er een nieuw te kiezen in de Microsoft Store. Bovenaan kun je het thema aanpassen via de opties Achtergrond, Kleur, Geluiden en Muiscursor. Gebruik telkens het pijltje linksboven om terug te keren. Sla daarna je aangepaste thema op met Opslaan en geef het een naam. Klik vervolgens met rechts op de miniatuur van dit geselecteerde thema en kies Thema voor delen opslaan. Bewaar het als .deskthemepack-bestand (dat eigenlijk een zip-bestand is) op een extern of gedeeld medium. Dubbelklik je op dit bestand in Verkenner van je andere systeem, dan wordt het automatisch uitgepakt en als Windows-thema geïnstalleerd.

Lettertypes en screensavers

Misschien heb je ook zelf een of meer extra lettertypes en screensavers geïnstalleerd, en wil je deze overzetten. Dit kan handmatig als volgt. Voor lettertypes typ je %windir%\fonts in de adresbalk van Verkenner. Selecteer met ingedrukte Ctrl-toets alle gewenste lettertypebestanden, klik er met rechts op en kies Kopiëren naar. Sla deze bestanden op een extern of gedeeld medium op. Op de andere pc selecteer je de bestanden, klik je er met rechts op en kies je Installeren (voor alle gebruikers).

Het overzetten van screensavers verloopt op vergelijkbare wijze. Open de mappen %windir%\System32 en %windir%\SysWOW64, selecteer de gewenste scr-bestanden en kopieer ze naar een geschikt medium. Plak ze op de andere pc in %windir%\System32 en bevestig de kopieeractie als administrator. Je installeert een screensaver door er met rechts op te klikken en Installeren te kiezen, of via Instellingen / Persoonlijke instellingen / Vergrendelingsscherm / Schermbeveiliging.

We hebben een PowerShell-script gemaakt dat dit grotendeels automatiseert. Download het bestand exporteer-extrafonts-ss.ps1 (dit is de downloadlink) op je nieuwe pc, klik er met rechts op en kies Run with PowerShell (als administrator). Je vindt de screensavers en de meeste lettertypes nu op je bureaublad (behalve enkele standaardfonts die je in het script kunt aanpassen bij Fonts uitgezonderd), in submappen van FontScreenSaverBackup.

Profielen

De makkelijkste manier om je Windows-account naar een andere pc over te zetten is via een Microsoft-account (zie paragraaf 1, Synchronisatie via Windows-account). Toch wordt het gebruikersprofiel niet volledig meegenomen. Onder meer lokale bestanden, programmavoorkeuren buiten de Microsoft Store en appdata-mappen, zoals macro's, sjablonen en scripts, blijven achter.

In afwachting van een (vernieuwde) migratietool die Microsoft binnenkort belooft, kun je TransWiz gebruiken. Met de gratis versie kun je één account tegelijk overzetten, maar je kunt dit gewoon herhalen voor andere profielen. Dit werkt ook bij profielen die aan een Microsoft-account zijn gekoppeld. Schakel desnoods tijdelijk over naar een lokaal account. Na de migratie op de andere pc koppel je het profiel opnieuw aan hetzelfde Microsoft-account via Instellingen / Accounts.

Download TransWiz. Installeer het msi-bestand op beide pc's. Start het programma op je oude pc. Kies I want to transfer data to another computer, klik op Volgende en selecteer het gewenste, niet-actieve account (meld je eventueel tijdelijk aan met een ander account). Klik op Volgende en kies een opslaglocatie voor het zip-bestand. Beveilig dit eventueel met een wachtwoord.

Start TransWiz op het andere systeem, kies I have data I want to transfer to this computer en verwijs naar het zip-bestand. Geef eventueel een andere accountnaam op, kies of dit een standaard- of administratoraccount wordt en stel het wachtwoord in. Na afloop zijn de gegevens overgezet en kun je je aanmelden met het nieuwe profiel.

Taalinstellingen

Taal en spelling zijn vaak afgestemd op je voorkeuren, dus waarschijnlijk wil je die ook overzetten. De meeste taalinstellingen binnen Windows worden automatisch gesynchroniseerd via je Microsoft-account, maar desnoods doe je dit handmatig, door dezelfde taalpakketten te installeren. Ga hiervoor naar Instellingen / Tijd en taal / Taal en regio en kies Een taal toevoegen.

De toetsenbordindeling is gekoppeld aan de taal, maar je kunt ook handmatig extra indelingen toevoegen. Klik op de drie puntjes naast je voorkeurstaal en kies Taalopties. Scrol naar Geïnstalleerde toetsenborden en klik op Een toetsenbord toevoegen om de gewenste indeling te kiezen. Met Windows-toets+Spatiebalk schakel je vervolgens snel tussen indelingen. Je kunt trouwens ook per app-venster een andere invoermethode instellen via Instellingen / Tijd en taal / Typen / Geavanceerde toetsenbordinstellingen, met de optie Laat me een andere invoermethode instellen voor elk app-venster.

Wanneer je in apps met spellingcontrole, zoals Kladblok, met rechts klikt op een rood onderstreept woord en kiest voor Aan woordenboek toevoegen of Spelling / Aanwoordenlijst toevoegen, dan wordt het woord in Windows toegevoegd aan een gebruikerswoordenboek. Dit vind je in de map %appdata%\Microsoft\Spelling, wellicht in de submap \neutral of in een taal-submap zoals \nl-NL, in het bestand default.dic of custom.dic. Je kunt dit bestand bekijken met een teksteditor en kopiëren naar dezelfde map op je andere toestel om deze woordenlijst(en) over te zetten.

Applicaties

Geïnstalleerde applicaties zomaar overzetten lukt meestal niet, dus zit er weinig anders op dan ze opnieuw te installeren. Voor volledig portable apps volstaat het vaak om de map waarin je ze plaatste te kopiëren.

Er bestaan handige tools waarmee je veel populaire gratis apps met enkele muisklikken op je nieuwe pc installeert. Bijvoorbeeld Ninite en een pakketbeheerder zoals UniGetUI (klik op deze GitHub-pagina in de rechterkolom onder Releases op Latest).

In UniGetUI kies je Pakkettenbundels en klik je op Pakketten toevoegen aan bundel. Gebruik Pakketten ontdekken om apps op te zoeken. Vink de gewenste pakketten aan en klik op Selectie toevoegen aan bundel. Herhaal dit tot je bundel compleet is. Sla deze op via Bundel opslaan als, open de bundel daarna via Bestaande bundel openen, selecteer alle pakketten en bevestig met Selectie installeren.

App-configuraties

Zo installeer je snel veel apps op je nieuwe pc, maar daarmee neem je je persoonlijke instellingen of configuraties nog niet mee. De gratis app CloneApp was hier prima geschikt voor, maar de ontwikkeling is al enkele jaren stopgezet. Je kunt deze nog steeds downloaden en gebruiken, maar weet dat instellingen van nieuwere apps mogelijk niet volledig meer worden meegenomen. De ontwikkelaar biedt intussen een alternatief aan, Appcopier, maar deze tool is vooralsnog beperkt en minder gebruiksvriendelijk.

Je kunt het eventueel handmatig proberen met een tool als FreeFileSync door de belangrijkste configuratiebestanden naar dezelfde maplocaties op je nieuwe pc te kopiëren. Veel van die bestanden zitten in app-specifieke submappen van mappen zoals %AppData%, %LocalAppData% en %ProgramData%, typisch met extensies zoals ini, cfg, conf, config, json, xml, yaml of yml. Het is het proberen waard, maar overschrijf niet zomaar bestaande bestanden op je nieuwe pc.

Codes en licenties

Als je op je nieuwe pc programma's installeert die ook al op je oude pc stonden, wil je natuurlijk de softwarelicentie overnemen. Hoe je dat doet, hangt af van de toepassingen zelf. Bij software die aan een account is gekoppeld, hoef je meestal alleen met hetzelfde gebruikersaccount op je nieuwe pc aan te melden. Soms moet je de licentie eerst deactiveren op je oude pc via de instellingen of via een webportaal.

Voor software met een klassieke activatiecode noteer je de licentiecode van de oude installatie. Die vind je vaak in je account, op het doosje of in een mail. Bij de installatie op je nieuwe pc voer je deze opnieuw in. Tools zoals Magical Jelly Bean Keyfinder (gratis beperkte versie) en NirSoft Produkey (gratis) kunnen codes van veel geïnstalleerde programma's uitlezen. Omdat deze tools methoden gebruiken die ook door malware gebruikt wordt, is het normaal dat je virusscanner hierbij een melding geeft.

Sommige apps gebruiken een licentiebestand, met een extensie als lic, dat, key of ini, dat je moet exporteren of kopiëren naar dezelfde locatie op je nieuwe pc. Vaak is opnieuw activeren dan ook nodig.

Lees ook: Technische toolkits voor computerproblemen: dit heb je nodig

Browsers

Je gebruikt waarschijnlijk een of meer browsers die gepersonaliseerd zijn met bijvoorbeeld eigen thema's, bladwijzers, geschiedenis, wachtwoorden en instellingen. De eenvoudigste manier om deze over te zetten, is door de ingebouwde synchronisatie te activeren.

We beginnen met Chrome. Log in met je Google-account (dat vind je rechtsboven), open Instellingen, klik op Jij en Google, ga naar Synchronisatie en Google-services en kies Synchronisatie aanzetten. Druk op de knop Instellingen, kies Beheren wat jesynchroniseert en vink de gewenste onderdelen aan via Synchronisatie aanpassen. Op je nieuwe pc meld je je aan met hetzelfde account en activeer je opnieuw de synchronisatie.

Voor Edge werkt dit op vrijwel dezelfde manier met je Microsoft-account, via Instellingen / Profielen / Synchroniseren. Bij Firefox kan het ook, als je een Mozilla-account hebt, via Instellingen / Synchronisatie.

Heb je geen account, dan wordt het iets omslachtiger. Wachtwoorden kun je exporteren en importeren via de ingebouwde wachtwoordmanager. Voor andere onderdelen gebruik je bijvoorbeeld een gratis tool zoals Hekasoft Backup & Restore (ook portable). Sluit je browsers, start de tool en selecteer de gewenste browser. De app ondersteunt circa 45 browsers. Je ziet meteen hoeveel data er geback-upt wordt. Zorg dat Backup is geselecteerd, klik op Start en kies een naam en locatie voor het back-upbestand (dat ook echt de extensie .backup heeft). Op je nieuwe pc installeer je dezelfde browser, sluit je deze en open je opnieuw de app. Kies Restore en verwijs naar het back-upbestand. Alles werkt netjes via lokale bestanden, zonder cloudverbinding.

Synchroniseren Office 365

De kans is groot dat je ook een kantoorpakket gebruikt, en wellicht is dit Microsoft 365 (voorheen Office 365). Persoonlijke instellingen worden dan automatisch gesynchroniseerd tussen systemen, op voorwaarde dat je een geldige licentie hebt en op elk apparaat met hetzelfde Microsoft-account bent aangemeld. Het gaat bijvoorbeeld om je Office-thema, aangepaste woordenlijst, Snelle toegang-werkbalk, Lint-aanpassingen, taalvoorkeuren en (via OneDrive) recente bestanden en persoonlijke sjablonen.

Controleer wel een paar instellingen. Meld je binnen de Office-apps aan met je Microsoft-account (klik desnoods op Aanmelden, rechtsboven). Ga in Windows naar Instellingen /Accounts / Windows-back-up, klik op Beheren bij Uw Microsoft-account synchroniseren met Windows en kies Ja, synchroniseren. Zet vervolgens de optie Mijn voorkeuren onthouden aan en vink bij voorkeur alle opties aan. Gebruik je een werk- of schoolaccount, dan kan je IT-beheerder wel bepaalde synchronisaties beperken (via groepsbeleid).

Handmatig overzetten Office 365

Je kunt ook specifieke Office-onderdelen handmatig overzetten. Voor sjablonen kopieer je bestanden met extensies als dotx, potx en xltx naar dezelfde map op je nieuwe pc. Deze staan normaal gesproken in C:\Users\<gebruikersnaam>\Documenten\Aangepaste Office-sjablonen. Ook eigen woordenboeken kun je meenemen. Het bestand Custom.dic staat in %AppData%\Microsoft\Uproof, default.dic of custom.dic in %AppData%\Microsoft\Spelling, in de submap \neutral of eventueel andere submappen.

Aanpassingen aan het Lint en werkbalken exporteer je via Bestand /Opties / Lint aanpassen. Klik rechtsonder op Importeren en Exporteren en kies Alle aanpassingen exporteren.

Wil je aangepaste stijlen, marges, regelafstand, macro's of eventueel extra opmaakelementen in Word overnemen, dan kopieer je ook het bestand Normal.dotm uit %AppData%\Microsoft\Templates. Extra macro's kun je ook los exporteren in de VBA-editor (Alt+F11), via Bestand / Bestand exporteren en later Bestand importeren.

Bepaalde Office-voorkeuren, zoals standaard bestandslocaties, zitten in het Windows-register. Een back-up maken kan via de Register-editor (druk op Windows-toets+R en voer regedit uit). Bij recente Word-versies zitten deze in de sleutel Computer\HKEY\_CURRENT\_USER\Software\Microsoft\Office\16.0\Word\Options. Klik met rechts op deze sleutel, kies Exporteren en bewaar het reg-bestand. Dubbelklik op dit bestand op je nieuwe systeem en bevestig tweemaal met Ja om de instellingen te importeren. Je maakt liefst eerst een systeemherstelpunt via Een herstelpunt maken in het Windows-startmenu.