ID.nl logo
Mullvad Browser: voor iedereen die waarde hecht aan online privacy
© Denniro - stock.adobe.com
Huis

Mullvad Browser: voor iedereen die waarde hecht aan online privacy

Waarschijnlijk surf je nu met Chrome, Edge of Firefox, en dat is begrijpelijk want deze browsers bieden een comfortabele ervaring. Maar als je je online privacy heel serieus neemt, is het wellicht verstandig om ook eens te kijken naar de nieuwe Mullvad Browser.

Na het lezen van dit artikel weet je waar Mullvad Browser voor staat en welke instellingen ervoor zorgen dat jouw online privacy niet meer in het geding is:

  • Taal is altijd Engels
  • Cookies en geschiedenis worden na iedere sessie verwijderd
  • Je kunt je op ieder moment ontdoen van je browse-activiteiten
  • De plug-ins NoScript en uBlock Origin
  • Mullvad VPN

Ook interessant: Zoeken met Google-alternatief Brave Search

Mullvad betekent mol en is de naam van een Zweeds bedrijf dat een VPN-dienst aanbiedt. Maar maak je geen zorgen: het bedrijf graaft niet illegaal ondergronds. In plaats daarvan beschermt het de online privacy van gebruikers door hun internetverkeer in een soort virtuele tunnel te versleutelen en via een externe server om te leiden. Deze constructie bemoeilijkt het volgen van online activiteiten door derden.

In april 2023 lanceerde Mullvad bovendien de Mullvad Browser, die privacy en veiligheid van gebruikers centraal stelt. We stellen je deze nieuwe browser voor en laten ook zien hoe je deze eventueel samen met Mullvad VPN kunt gebruiken.

Traceringstechnieken

Mullvad Browser is gebaseerd op Firefox en mede ontwikkeld door het Tor Project Team. Als je bekend bent met Firefox en Tor, begrijp je meteen dat de focus op privacy ligt. Dit geldt ook als je de browser niet in combinatie met Mullvad VPN of een andere VPN-dienst gebruikt.

Om te begrijpen hoe de browser je beschermt, is het belangrijk om te weten hoe webservers proberen je online activiteiten te traceren. Zo maken ze doorgaans (nog) gebruik van klassieke methoden als traceercookies. Hierbij plaatst een derde partij een stukje code op de door jou bezochte webpagina (via een advertentie of een onzichtbaar plaatje) om ongemerkt een cookie (een tekstbestand met gecodeerde gegevens) op je pc te plaatsen. Wanneer je later een andere pagina bezoekt waar dezelfde partij zo’n ‘tracker’ heeft geplaatst, kan deze partij het cookie lezen en weten dat je ook die pagina hebt bezocht. Besef daarbij dat grote advertentienetwerken zoals Google trackers op vele miljoenen websites hebben geplaatst.

Maar er zijn nog slimmere methodes, zoals browser fingerprinting. Je browser geeft namelijk zonder enige beperking informatie door aan bezochte webservers, zoals je gebruikte besturingssysteem, lettertypen, schermgrootte, tijdzone, standaardtaal en browserplug-ins. Op basis van al deze metadata kunnen webservers een ‘vingerafdruk’ van je browser samenstellen, die vaak uniek is en dus identificeerbaar, zelfs als je in de incognitomodus surft.

Je kunt naar websites als www.amiunique.org/fingerprint of https://coveryourtracks.eff.org (klik op Test your browser) gaan om te zien hoe uniek jouw browser is.

Een fingerprinting-test vanuit browser Edge. 

Verdedigingsmiddelen

Cookies en fingerprinting zijn dus twee frequent gebruikte traceermiddelen, en dat werpt gelijk de vraag op hoe Mullvad daarmee tracht af te rekenen.

Om te beginnen is de privémodus standaard ingeschakeld, waardoor cookies, je invoer in zoek- en formuliervelden, je browsercache en surfgeschiedenis automatisch worden verwijderd bij het afsluiten van de browser. Ook andere trackers worden normaliter geblokkeerd door de twee standaard meegeïnstalleerde browserextensies: uBlock Origin en NoScript (zie de paragraaf 'Plug-ins').

Het tegengaan van browser fingerprinting is complexer, hierbij zijn in feite twee tegenovergestelde methodes mogelijk. Of de browser wijzigt bij elke sessie een deel van de metadata, zodat de vingerafdruk telkens anders is. Of de browser probeert over verschillende pc’s heen (met hetzelfde besturingssysteem) zo veel mogelijk dezelfde metadata door te geven, zodat je browser dezelfde vingerafdruk heeft als browsers op heel veel andere systemen, waardoor je niet identificeerbaar bent. Browser Brave gebruikt de eerste methode, terwijl Tor Browser en Mullvad Browser voor de tweede aanpak kiezen. Je kunt dit zelf testen op de website van EFF (Electronic Frontier Foundation).

Voor aan privacy gehechte gebruikers biedt Mullvad Browser nog een mooie bonus. Terwijl Firefox nog steeds een aantal telemetrische gegevens naar Mozilla (de maker van deze browser) stuurt, is dit bij Mullvad Browser niet het geval. Alle telemetrie is hier geblokkeerd.

EFF-fingerprintingtest: links randomisering (Brave), rechts uniformisering (Mullvad).

Je kunt een deur ermee beveiligen

Wanneer een unieke vingerafdruk wél handig is

Installatie

Je weet nu het een en ander over de privacybescherming van Mullvad Browser, maar je wilt natuurlijk ook weten hoe je de browser in de praktijk optimaal instelt, gebruikmaakt van de standaardextensies en deze combineert met een VPN-dienst, zoals die van Mullvad zelf.

Surf naar www.mullvad.net/browser en klik op Download Mullvad Browser. Je kunt kiezen uit een versie voor Windows, macOS en Linux. Wij werken hier met de Windows-versie. De installatie is eenvoudig en vereist slechts enkele muisklikken.

Het startscherm van de browser bevat weinig overtolligheden.

Weergave

Niet alleen bevat deze browser weinig balken en knoppen, met het standaardthema oogt het ook wat saai. Wellicht kom je dan ook in de verleiding om een vrolijker thema te installeren, maar het risico wordt zo wel iets groter dat je browser een opvallender vingerafdruk krijgt.

Wil je toch een extern thema installeren, dan kan dit als volgt. Surf naar de Firefox Thema's en selecteer het gewenste thema. Klik op Install Theme, bevestig met Continue to Installation (wanneer je de bron helemaal vertrouwt) en bevestig met Add. Het nieuwe thema wordt meteen toegevoegd. Je merkt dit wanneer je rechtsboven op het menuknopje drukt, Add-ons and themes selecteert en het onderdeel Themes opent. Je kunt hier bij een thema op Enable of Disable klikken of via het knopje met de drie stippen Remove selecteren bij een extern thema.

Je kunt ook de kleuren aanpassen via Settings / General (via Manage Colors) en het standaardlettertype wijzigen (via Advanced), maar doe dit alleen als je dit echt nodig acht.

Als je het heel graag wilt, kun je ook in Mullvad Browser andere thema’s installeren.

Talen, bestanden en meer

Je hebt inmiddels gemerkt dat de interfacetaal Engels is. De makers hebben hier bewust voor gekozen om het risico op een unieke vingerafdruk niet te vergroten. De optie om dit aan te passen is zelfs uitgeschakeld (zie Settings / General / Language / Set Alternatives). Je kunt hier met de knop Choose eventueel wel een andere voorkeurstaal instellen voor de weergave van webpagina’s, als deze tenminste beschikbaar is voor de betreffende pagina. Maar typerend voor Mullvad Browser is hier de optie Request English versions of web pages for enhance privacy. Anders gezegd: is Engels beschikbaar, stuur dan bij voorkeur een Engelstalige pagina door.

In de rubriek General, bij Applications, kun je instellen wat de browser moet doen wanneer je een specifiek bestandstype downloadt tijdens het browsen. Standaard worden pdf-documenten bijvoorbeeld geopend in Mullvad Browser. Als je dit anders wilt, selecteer dan dit item, klik op het pijlknopje en kies bijvoorbeeld voor Always ask, Save File of Use Windows default application.

Om privacyredenen gebruikt de browser DuckDuckGo als standaardzoekmachine, en dat is een prima keuze. Via Settings / Search kun je weliswaar de nieuwe zoekmachine Mullvad Leta instellen, maar deze is alleen beschikbaar voor wie over een Mullvad VPN-account beschikt.

Een andere interfacetaal (dan Engels) zit er om privacyredenen (vooralsnog) niet bij.

Geavanceerde configuratie Wil je precies weten welke maatregelen Mullvad heeft genomen om browser fingerprinting tegen te gaan, bekijk dan deze tekst, specifiek bij Fingerprinting resistance. Hier vind je ook een lijst van ‘preferences’ die de browser heeft ingesteld, zoals privacy.resistFingerprinting = true.

Als je een van deze instellingen wilt aanpassen, typ dan, net als bij Firefox, about:config in de adresbalk en klik op Accept the Risk and Continue. Typ in de zoekbalk bijvoorbeeld resistfingerprinting en klik op het knopje met de dubbele pijl om de status te wijzigen (bijvoorbeeld van true naar false). Plaats een vinkje bij Show only modified preferences om sneller de gewijzigde items te zien. Als je bovenaan op All klikt, zie je wel honderden van deze opties voorbij komen. We raden je aan alleen iets aan te passen als je weet waar je mee bezig bent.

Gebruik deze geavanceerde opties niet, tenzij je heel goed weet wat je doet.

Cookies en sitedata

De belangrijkste weergave-instellingen hebben we inmiddels behandeld, maar de privacyinstellingen zijn natuurlijk van groter belang. Gelukkig staat Mullvad Browser standaard al goed ingesteld, maar we willen je wel op een paar nuttige opties wijzen. Deze zijn voornamelijk te vinden bij Settings / Privacy & Security.

Zoals eerder gezegd, surf je standaard in de privémodus met Mullvad Browser, wat we zeker aanraden. Als je hier toch problemen mee ondervindt, kun je het vinkje bij Always use private browsing mode verwijderen en kiezen voor Restart Mullvad Browser now. Je kunt nu de optie Delete cookies and site data when Mullvad Browser is closed uitschakelen, maar dit is niet aan te raden. Wel kun je via Manage Exceptions aangeven welke websites of domeinen altijd (Allow for Session of eventueel Allow) of nooit (Block) cookies en andere sitegegevens mogen gebruiken. Bevestig met Save Changes. Opgeslagen items kun je in één keer verwijderen met Clear Data / Clear of selectief verwijderen via Manage data.

Bij History kun je aangeven of je je surfgeschiedenis en formulierdata wilt bewaren (Remember history) of liever niet (Never remember history). Of je kiest voor Use custom settings for history en bijvoorbeeld Clear history when Mullvad Browser closes selecteren.

Als je dat wilt, kun je zelf instaan voor het beheer van cookies en andere sitedata.

Veiligheid en identiteit

We blijven nog even bij het onderdeel Privacy & Security. Hier vind je de rubriek Security, waarin drie verschillende modi beschikbaar zijn. Mullvad Browser staat ingesteld op Standard. Dit is niet de veiligste optie, maar vaak wel de prettigst werkbare. De modi Safer en Safest zijn namelijk restrictiever. Ze schakelen bepaalde websitefunctionaliteit uit, waardoor sommige sites niet meer optimaal zullen functioneren. Als je een van deze modi selecteert, kun je lezen om welke functies het precies gaat. Bij Safer wordt bijvoorbeeld JavaScript geblokkeerd op http-sites, terwijl dit bij Safest ook gebeurt op beveiligde https-sites. Je zult zelf moeten ontdekken welke veiligheidsinstelling voor jou acceptabel is.

We willen je ook wijzen op het veegborstelpictogram New Identity in de knoppenbalk van Mullvad Browser. Wanneer je hierop klikt en bevestigt met Restart Mullvad Browser, worden alle geopende tabbladen en vensters gesloten, alle lopende downloads gestopt, en alle bewaarde cookies en de surfgeschiedenis verwijderd. Hierdoor kan een webserver je volgende browseractiviteiten niet langer aan je vorige activiteiten koppelen. Alweer goed voor je privacy.

Veilig, veiliger, veiligst … maar optimale veiligheid gaat wel ten koste van de werkbaarheid.

Plug-ins

Zoals eerder vermeld komt Mullvad Browser standaard met drie plug-ins, die voornamelijk bedoeld zijn om de veiligheid en privacy te verhogen. Hoewel het mogelijk is om extra plug-ins te installeren (surf naar Firefox Add-ons, selecteer een plug-in, klik op Add to Firefox of op Download file en bevestig met Continue to Installation / Add), moet je dit alleen doen als je de plug-in echt nodig acht, omdat dit het risico op een unieke vingerafdruk vergroot. Je kunt dit ook weer testen met de vingerafdruktest van EFF.

Een van de standaard geïnstalleerde plug-ins is NoScript, dat de eerder genoemde veiligheidsmodi mogelijk maakt. Standaard is er geen knop zichtbaar voor deze plug-in. Wil je dit wel, klik dan op het menuknopje, kies More tools / Customize toolbar, en versleep het NoScript-pictogram naar de knoppenbalk. Druk op deze knop en klik op Options om de plug-in naar wens in te stellen, maar je moet ook hier goed weten wat je doet. Op deze pagina vind je extra informatie en enkele links naar online handleidingen.

Een tweede plug-in is het bekende uBlock Origin, een opensource-blocker van advertenties en andere ongewenste inhoud. Je kunt deze plug-in finetunen via de bijbehorende knop. Klik onder in het uitklapmenu op More voor nog meer opties. Een uitgebreide gids is hier te vinden.

Ublock Origin is een krachtige en flexibele ad- en contentblocker.

Mullvad VPN

Tot slot is er nog de plug-in Mullvad Browser Extension, maar deze kun je alleen gebruiken in combinatie met Mullvad VPN. Hier laten we kort zien hoe je deze installeert en configureert. Houd er rekening mee dat je deze en andere browsers ook met andere VPN-diensten kunt gebruiken, zoals de gratis editie van ProtonVPN.

Surf naar Mullvad VPN en klik hier op Get started en Generate account number. Onthoud het nummer goed, want je hebt dit nodig voor je abonnement. Klik vervolgens op Add time to your account, kies de gewenste betaalwijze (bij Other vind je onder andere Bancontact en iDEAL), selecteer de tijdsduur (bijvoorbeeld 5 euro voor een abonnement van één maand), vul je naam in en bevestig met Submit. Zodra de betaling is afgerond, kun je de gewenste VPN-app downloaden voor zowel desktop als mobiel. We gebruiken Windows als voorbeeld.

Installeer de app, start deze op en voer je accountnummer in. Dit nummer kun je gelijktijdig op maximaal vijf apparaten gebruiken. Kies de gewenste VPN-server (uit meer dan veertig landen) en maak verbinding. Wanneer je nu Mullvad Browser (of een andere browser) start en bijvoorbeeld naar www.whatismyip.com surft, zul je merken dat je verbonden bent met de gekozen VPN-server.

Via het (groene) sloticoontje in het systeemvak van Windows kun je de verbinding altijd onderbreken of een andere VPN-server selecteren. Dit kan ook via de bijbehorende extensie-knop in Mullvad Browser, via Switch location. Klik op het tandwielpictogram en vul nogmaals je accountnummer in als je automatisch wilt kunnen inloggen bij de zoekmachine Mullvad Leta.

Mullvad Browser bevestigt dat je inderdaad bent verbonden met de selecteerde vpn-server.

Netwerkinstellingen Het is verstandig om ook de netwerkinstellingen van Mullvad Browser te controleren via Settings / General. Scrol helemaal naar beneden en klik op Network Settings en vervolgens op Settings. Hier kun je DNS over HTTPS (DoH) in- of uitschakelen. DoH is een protocol dat zorgt voor versleuteling van je DNS-aanvragen, voor meer privacy. Als je gebruikmaakt van Mullvad VPN, kun je dit beter uitschakelen omdat alle browserverkeer dan al versleuteld wordt, inclusief DNS-verzoeken. In het andere geval laat je dit beter ingeschakeld en kun je als provider eventueel Mullvad (Ad-blocking) selecteren, bijvoorbeeld als je om een of andere reden geen gebruik wilt maken van uBlock Origin.

Een versleutelde DNS, vooral zinvol als je geen Mullvad-VPN gebruikt.

Watch on YouTube
▼ Volgende artikel
Veiliger online? Deze (extra) bescherming vind je in Edge
© © Simon Lehmann - PhotoGranary
Huis

Veiliger online? Deze (extra) bescherming vind je in Edge

Naast Chrome is Microsoft Edge een van de populairste webbrowsers. Edge bouwt voort op dezelfde basis als Chrome, maar onderscheidt zich vooral met extra functies voor veiligheid en privacy. Daarmee verklein je de kans dat websites je volgen of gevoelige gegevens onderscheppen.

Lees ook: Alternatieve browsers: surf ook eens op een andere golf

Voorkom tracking

Klik in de rechterbovenhoek op de drie puntjes om het menu te openen. Selecteer Instellingen en kies in de linkerkolom Privacy, zoeken en services. Daar vind je de optie Traceringspreventie. Zorg dat deze bescherming is ingeschakeld. Je kunt kiezen uit drie niveaus van traceringspreventie: Basis, Gebalanceerd en Strikt. Trackers worden meestal gebruikt om je gepersonaliseerde advertenties te sturen, maar ze geven ook andere persoonlijke gegevens door, zelfs aan websites die je nog nooit hebt bezocht. Kies je Basis, dan staat Edge de meeste trackers toe, het andere uiterste is Strikt, dat het merendeel van de trackers blokkeert. De eerste optie lijkt ons niet veilig en Strikt kan ervoor zorgen dat bepaalde websites niet naar behoren werken. Daarom raden we de optie Gebalanceerd aan als standaardinstelling.

Onder deze drie niveaus vind je de lijst van websites waarvan trackers alvast zijn geblokkeerd.

We raden aan om het veiligheidsniveau Gebalanceerd te kiezen.

Scareware-blokker

Sluit het venster Traceringspreventie en open het onderdeel Beveiliging, dat iets lager staat. Daar activeer je de Scareware-blokker. Scareware is een methode waarbij hackers je proberen bang te maken met nepwaarschuwingen. Via deze meldingen stellen ze dan voor om software te downloaden die de zaak kan herstellen of dien je een bepaald nummer te bellen van een zogenaamde Microsoft-helpdesk. Als je de Scareware-blokker activeert, sta je toe dat Microsoft AI gebruikt om dit soort scams te detecteren en te blokkeren.

Schakel zeker de Scareware-blokker in.

Betalingsmethoden

Bij Privacy, zoeken en services / Privacy activeer je ook de optie Niet volgen-verzoeken verzenden. Het effect is afhankelijk van de betreffende website. Websites kunnen beslissen om je browsegegevens toch te blijven verzamelen. Eronder vind je de optie Toestaan dat sites controleren of betalingsmethoden zijn opgeslagen. Hoewel het handig is om je betaalmethoden in een webbrowser op te slaan, raden we dit nooit aan. Ten slotte schakel je bij Privacy, zoeken en services / Privacy de bescherming in: Mogelijk ongewenste apps blokkeren.

Voorkom dat een site kan controleren of de betalingsmethoden zijn opgeslagen.

Geen zin in offline pottenkijkers?

Met een privacyscreen op je laptop kunnen ze niet meekijken
▼ Volgende artikel
Review Sony Bravia 8 II K-65XR8M2 - Waar voor je geld?
Huis

Review Sony Bravia 8 II K-65XR8M2 - Waar voor je geld?

Nu Sony zijn tv-modellen blijkbaar slechts om de twee jaar vernieuwt, keken we des te meer uit naar deze Bravia 8 II. De opvolger van de A95L belooft een mooie verbetering op het gebied van piekhelderheid, maar de concurrentie is genadeloos.

Uitstekend
Energy label
Conclusie

De Sony Bravia 8 II (K-65XR8M2) biedt een uitstekende beeldkwaliteit met een fraaie HDR-weergave, goede schaduwdetails en sterke beeldverwerking. Toch is hij minder helder dan bijvoorbeeld de Samsung S95F die hetzelfde maneer heeft, en het toestel is voor gamers wat beperkt met 4K120 en slechts twee HDMI 2.1-poorten. Pluspunten zijn Google TV, Sony Pictures Core en goed geluid.

Plus- en minpunten
  • Ruime piekhelderheid
  • Zeer goede beeldverwerking
  • Mooie schaduwdetails
  • Erg ruime kijkhoek
  • Minder piekhelderheid dan concurrenten
  • Slechts twee HDMI 2.1-aansluitingen en max 120Hz
Sony K-65XR8M2

Adviesprijs: 3699 euro
Wat: Ultra HD 4K 120Hz QD-OLED-tv
Schermformaat: 65 inch (164 cm)
Aansluitingen: 4x HDMI (2x 48 Gbit/s, 2x 18 Gbit/s, ARC/eARC, ALLM, 4K120, VRR), S-middenspeaker, 1x optisch digitaal uit, 2x usb, 3x antenne, bluetooth, ethernet, wifi 6 (802.11ax)
Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision, Dolby Atmos, DTS:X, Google TV (12), Google Cast, AirPlay 2, usb/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, XR-processor
Afmetingen: 1443 x 905 x 339 mm (incl. voet)
Gewicht: 24,2 kg (incl. voet)
Verbruik (per 1000 uur): SDR 87 kWh (F) / HDR 108 kWh (G)

Deze Bravia 8 II (spreek uit: Bravia 8 mark twee) neemt plaats in de lange rij van knappe Sony-designs. Hij is niet alleen stijlvol, maar is ook uitstekend afgewerkt. Het is een echte blikvanger in de woonkamer. Hij is amper 34 mm diep, met een volledig vlakke rug die aan de randen licht gewelfd is voor een nog slankere look. Het vierkantpatroon in de rug is een mooi detail. Het scherm is afgezet met een donkermetalen rand. Hij staat stevig opgesteld op twee volledig metalen poten in dezelfde kleur als de schermrand. Je monteert ze aan het uiteinde van de tv, dus een breed meubel is wel vereist. Je kunt de poten ook monteren in een positie die het scherm voldoende boven het meubel tilt om ruimte te laten voor een soundbar.

Aansluitingen

Haal je deze tv in huis om vooral films, series en televisie te kijken, dan is de selectie aansluitingen uitstekend. Gamers daarentegen zien dat Sony toch wat achterstand oploopt op zijn concurrenten. Van de vier HDMI-poorten leveren er nog steeds maar twee de volledige 48Gbit/s-bandbreedte die nodig is om te kunnen gamen in 4K120Hz. En omdat slechts één van die poorten ARC/eARC biedt, zijn gamers die een soundbar gebruiken beperkt tot slechts één poort voor hun gamebronnen. En terwijl je op modellen van Samsung en LG al tot 4K165Hz kunt gaan (met een pc weliswaar), is 4K120Hz het maximum bij Sony. Er is daarentegen ondersteuning voor ALLM en VRR (NVIDIA G-Sync). De input-lag bedraagt 17,5 ms bij 4K60 en 8,5 ms bij 2K120, en dat is ruim voldoende voor een lekker vlotte game-ervaring.

De achterzijde met de aansluitingen.

Welke aansluitingen biedt Sony je naast de HDMI-poorten? Een digitaal optische audio-uitgang die dubbelt als S-Center-ingang. Met die laatste sluit je de tv aan op een Sony-audiosysteem en doet de tv dienst als center luidspreker. Er is een dubbele tv-tuner aan boord met één CI+-slot en twee usb-poorten. Live-tv opnemen of pauzeren is mogelijk als je een externe usb-opslag aansluit. Bluetooth (voor een hoofdtelefoon), wifi en een ethernetaansluiting maken de lijst compleet.

Google TV

De Mediatek Pentonic MT5897 chipset met quadcore ARM Cortex-A73 CPU, een ruime 6 GB RAM en de Mali-G57 grafische processor vormen het hart van de Sony. Die processor deed ook in vorige modellen al dienst en zorgt voor een vlotte Google TV-beleving. Met Apple AirPlay 2, Google Cast en alle apps die Google TV te bieden heeft, is het entertainment aanbod erg ruim.

De Sony Bravia 8ii K-65XR8M2 is uitgerust met Google TV.

Sony biedt je bovendien toegang tot een eigen streamingdienst: Sony Picture Core. Je krijgt tien credits voor films en twee jaar lang toegang tot een regelmatig aangepaste selectie van 100 films. Onze enige klacht is dat Sony het instellingenmenu te omslachtig heeft gemaakt. Gelukkig kun je via het snelmenu de belangrijkste instellingen zoals de beeld- en geluidspreset aanpassen, zonder dat je door het volledige menu hoeft te navigeren.

Sony Picture Core is de eigen streamingdienst van de fabrikant.

De tv wordt geleverd met een klassieke afstandsbediening én een moderne versie. Die eerste lijkt ons in de meest gevallen overbodig. De moderne afstandsbediening daarentegen is erg handig. Het aantal toetsen is beperkt, maar goed gekozen zodat je de meest gebruikte actie met een minimaal aantal aanslagen kunt uitvoeren. Zo zijn er toetsen voor zes populaire smart-tv-apps, live-tv, HDMI-ingangen, opties en een snelmenu. De aanslag is licht en duidelijk. Het viel ons op dat Sony, hoewel dit een echte premium-tv is, toch heeft beknibbeld op de afstandsbediening. Zo heeft hij geen oplaadbare batterij en zijn de toetsen niet verlicht.

Beeldverwerking

De Sony XR-processor staat garant voor uitstekende beeldverwerking. De upscaling levert scherpe, zuivere beelden en Reality Creation geeft ze wat extra scherpte en diepte. Ook oudere SD-content (zoals dvd) ziet er wat scherper uit, zonder die typisch overmatig bewerkte, uitgevlakte look. Ruisonderdrukking schoont lo-res beelden goed op. De 'Soepele gradatie'-instelling die ontbrak op de XR80 (Bravia 8) is op dit toestel gelukkig weer beschikbaar. Die instelling doet de meeste kleurstroken in zachte gradiënten verdwijnen.

Alleen voor heel zware gevallen blijft dat lastig. Je kunt dan de mediumstand kiezen in plaats van laag, maar weet dat je dan ook wat detail opoffert, dus gebruik het alleen als je het echt storend vindt. Het oledscherm heeft een zeer snelle pixelresponstijd en dat levert uitstekende bewegingsscherpte. Anderzijds zorgt het voor een stotterend effect van snelle camerabewegingen in 24fps-films. Met Motionflow kun je dat compenseren. De motion interpolation-techniek kan die snelle pans vloeiend maken. Het blijft een persoonlijke keuze of je dat wenst; motionflow is instelbaar in stappen, dus experimenteer wat voor jou het aangenaamst is. Bij complexe achtergronden kan het wel wat beeldfouten veroorzaken.

Nieuw QD-OLED-paneel: beperkte helderheidswinst

De Bravia 8ii is uitgerust met het nieuwste QD-oledpaneel, net zoals we dat terugvinden in de Samsung S95F. We meten de piekhelderheid in HDR Professional Mode die de beste kalibratie levert. Op het 10%-venster komen we uit op 1634 nits, op het volledig wit beeld meten we 249 nits. Zeer goede resultaten, maar toch zijn we wat teleurgesteld. Tegenover de voorganger, de A95L, zien we alleen op het 10%-venster een duidelijke verbetering.

De Samsung S95F, een rechtstreekse concurrent, levert respectievelijk 2060 en 391 nits. Vooral dat verschil op het volledig witte beeld valt op. De Sony zal de gemiddeld zeer heldere beelden (denk aan sneeuwlandschappen) duidelijk minder helder weergeven. Waarom Sony het toestel zo inperkt, is onduidelijk. Mogelijk wil de fabrikant elk risico op inbranden van het scherm vermijden. Het paneel heeft echter een erg goede uniformiteit en een uitmuntende kijkhoek. In tegenstelling tot de Samsung is de Sony voorzien van een glossy afwerking in plaats van een matte. Het weert reflecties redelijk goed, maar het is op dat vlak uiteraard niet te vergelijken met de Samsung. Houd er bovendien rekening mee dat sterk omgevingslicht het scherm een lichte magenta glow geeft, waardoor je wat contrast verliest.

De Professional-modus heeft een goede kalibratie. De grijsschaal is iets te koel, de wittinten neigen daardoor naar blauw, maar zonder referentie zal dat niemand storen. De kleurweergave is zeer goed en het beeld levert een uitstekend schaduwdetail. In HDR zien we dezelfde opmerkingen, maar ook hier is het eindresultaat erg goed. Sony gebruikt dynamische tone mapping die zeer goed witdetail bewaart, alleen zeer extreme (en zeldzame) gevallen laten wat witdetail verdwijnen. Met een kleurbereik van 100% P3 en zeer heldere primaire kleuren komen HDR-beelden erg goed tot hun recht. Specifiek voor Netflix, Prime Vieo en Sony Pictures Core heeft de tv zogenoemde Calibrated-beeldmodes. In een doorsnee huiskamer is ook de Cinema-beeldmode een prima keuze.

Geluid

Het Acoustic Surface blijft een exclusieve eigenschap van Sony-toestellen. Het scherm doet dienst als luidsprekermembraan voor de hoge en middentonen, de bassen hebben een woofer in de rug. De 50 watt 2.1-opstelling is wat krap bemeten voor echte filmbeleving, maar scoort in dagelijks gebruik erg goed. De klank is prima gebalanceerd en de bas is duidelijk hoorbaar. Het geluid komt recht uit het scherm en dat helpt het realisme wel wat, zeker omdat ook de stereoscheiding duidelijk hoorbaar is. Alleen bij hoge volumes grijpt de processor in, waarbij de bas wat wegvalt. Het surroundgeluid is nogal beperkt, ook al ondersteunt de tv Dolby Atmos en DTS:X, maar dat mag bij een 2.1-opstelling geen verrassing zijn.

Conclusie

We hebben met veel plezier naar de Sony Bravia 8 II (de K-65XR8M2) gekeken. De beeldkwaliteit is erg goed, met prachtige HDR-beelden, prima schaduwdetail en uitstekende beeldverwerking. En toch… De Sony is duidelijk minder helder dan de Samsung S95F, terwijl ze beiden toch hetzelfde QD-oledpaneel gebruiken. Vooral voor overwegend heldere beelden zal de Sony nog duidelijk moeten dimmen; dat zal zowel in SDR als HDR zichtbaar zijn. Gamers zullen dan weer wat teleurgesteld zijn dat de tv nog steeds 4K120 als maximum hanteert, en dat hij maar twee volwaardige HDMI 2.1-poorten heeft. Toch zijn we overtuigd dat de tv heel wat te bieden heeft. Naast de knappe beeldkwaliteit krijg je Google TV, een extra streamingdienst (Sony Pictures Core), en fijne audio via het Acoustic Surface. De officiële adviesprijs is echter veel te hoog, al zien we af en toe kortingen voorbijkomen die deze Sony wel degelijk aantrekkelijk maken.