ID.nl logo
Zo maak je met ESPHome apparaten geschikt voor je smarthome
© Anton - stock.adobe.com
Huis

Zo maak je met ESPHome apparaten geschikt voor je smarthome

ESPHome is een handig programma om je eigen smarthome-apparaten te maken die met Home Assistant kunnen communiceren. Oorspronkelijk werden alleen ESP8266- en ESP32-microcontrollerbordjes ondersteund, maar ondertussen zijn ook de Raspberry Pi Pico W en andere bordjes met de RP2040-microcontroller hiervoor geschikt.

In dit artikel gaan we aan de slag met ESPHome op een Raspberry Pi Pico W en laten we zien waarop je zoal moet letten:

  • ESPHome installeren op Raspberry Pi
  • Led laten knipperen
  • Led van kleur laten veranderen
  • I2C-sensor aansluiten (voor bijvoorbeeld temperatuur, luchtvochtigheid en luchtdruk)

Ook interessant: Zo breid je met microcontrollers je computer uit met extra functies

Code downloaden In dit artikel worden wat voorbeelden van stukken code gegeven. Omdat overtikken van code erg foutgevoelig is, kun je die code beter downloaden en daarna bekijken of kopiëren. Zie het bestand esphomecode.txt voor de stukken code die in dit artikel genoemd worden.

Met ESPHome, van de makers van het opensource-domoticaproject Home Assistant, maak je je eigen smarthome-apparaten met een ontwikkelbordje en wat sensoren, drukknoppen of leds. In tegenstelling tot andere oplossingen, zoals Arduino of MicroPython, hoef je met ESPHome niet te programmeren, maar definieer je de verschillende aangesloten elektronische componenten en hun gedrag in een configuratiebestand dat het YAML-formaat volgt. ESPHome genereert dan hieruit de programmacode, compileert die tot een firmwarebestand en installeert dat op het apparaat.

Je hebt allereerst een ondersteund ontwikkelbordje nodig of een commercieel product waarin een ondersteunde chip zit. ESPHome is, zoals de naam al aangeeft, oorspronkelijk ontwikkeld voor Espressifs ESP8266- en ESP32-microcontrollers. Sinds ESPHome 2022.11 is ook de RP2040 ondersteund, de chip in de populaire Raspberry Pi Pico W. Nog niet alles wat met Espressifs-chips werkt, functioneert op de RP2040. Er zijn ook minder voorbeeldconfiguraties voor de RP2040 te vinden. Vandaar dat we je in dit artikel hiermee op weg helpen.

1 ESPHome installeren

Er zijn diverse manieren om ESPHome te installeren: als Python-pakket, als Docker-image of als Home Assistant-add-on. We gaan hier uit van die laatste manier, die de beste integratie met Home Assistant biedt. Bovendien ondersteunt de wizard op de opdrachtregel op het moment van schrijven nog niet de RP2040. Het dashboard werkt ook wel op de opdrachtregel, maar de add-on biedt net iets meer integratie met Home Assistant.

Ga in de webinterface van Home Assistant in de linkerzijbalk naar Instellingen / Add-ons en klik dan rechts onderaan op Add-on Winkel. Klik op ESPHome en dan op Installeer. Nadat de add-on is geïnstalleerd, schakel je Start bij opstarten in, zodat de add-on automatisch samen met Home Assistant zelf opstart. Schakel ook Weergeven in zijbalk in. Je kunt dan altijd eenvoudig het dashboard van ESPHome openen door in de zijbalk op ESPHome te klikken.

Installeer de add-on van ESPHome in Home Assistant.

Raspberry Pi Pico W

Die heb je nodig voor dit project!

2 Apparaatconfiguratie aanmaken

Als je het dashboard hebt geopend, klik je rechtsonder op New device en vervolgens op Continue. Geef je apparaat een naam, klik op Next en kies als apparaattype Raspberry Pi Pico W. ESPHome maakt nu een minimale configuratie en toont een encryptiesleutel om de communicatie met Home Assistant te versleutelen. Die vinden we later ook in de configuratie terug, dus negeer dit gerust. Klik tot slot op Install.

ESPHome biedt verschillende manieren aan om de firmware op je Raspberry Pi Pico W te installeren, maar niet alle manieren zijn altijd mogelijk. Omdat er nog geen ESPHome-firmware op je Raspberry Pi Pico W staat, is de eerste methode (via wifi) nog niet mogelijk. De optie Plug into the computer running ESPHome Dashboard is om dezelfde reden ook niet beschikbaar. Je kunt echter altijd kiezen voor Manual download. Deze optie geeft je instructies over hoe je de installatie moet uitvoeren. Ondertussen genereert ESPHome de firmware, wat overigens een hele tijd kan duren als je Home Assistant op een Raspberry Pi draait.

Kies hoe je de firmware op je Raspberry Pi Pico W installeert.

3 Firmware installeren

Koppel je Raspberry Pi Pico W los van de usb-poort van je computer, houd de BOOTSEL-knop ingedrukt terwijl je het bordje opnieuw aansluit en laat dan de knop weer los. Hierdoor verschijnt er een schijf met de naam RPI-RP2 in je bestandsbeheerder. Klik in het ESPHome-dashboard op Download project en sleep het .uf2-bestand naar de schijf in je bestandsbeheerder. Zodra de schijf verdwijnt, draait je Raspberry Pi Pico W de ESPHome-firmware en kun je op Close klikken.

Als je nu in het dashboard van ESPHome op Logs klikt bij het kadertje van je Raspberry Pi Pico W-configuratie, zie je de logs die het bordje uitstuurt, naar keuze via usb of wifi. En met een klik op Edit bekijk je de standaardconfiguratie die ESPHome voor je apparaat heeft aangemaakt.

Download de firmware de eerste keer handmatig als .uf2-bestand.

Wat werkt er nog niet? De ondersteuning van de RP2040 in ESPHome is nog relatief nieuw. Daardoor werkt sommige functionaliteit die je als vanzelfsprekend zou beschouwen op de ESP8266 en ESP32 nog niet. We beschrijven hier de toestand in ESPHome 2023.8. Mogelijk is de ondersteuning al uitgebreid tegen dat je dit leest. De belangrijkste functionaliteit die je moet missen, is MQTT en bluetooth low-energy.

Op RP2040-microcontrollerbordjes met een andere wifi-chip dan die van de Raspberry Pi Pico W is ook geen wifi ondersteund, wat ze heel wat minder nuttig maakt. En wat wel werkt, is natuurlijk minder lang getest dan op de ESP8266 en ESP32. Desondanks is ESPHome al heel bruikbaar op de Raspberry Pi Pico W.

4 Led knipperen

Het eerste wat je weleens zult willen doen met een Raspberry Pi Pico W, is de ingebouwde led gebruiken, bijvoorbeeld om je iets te melden. Dat kan in ESPHome met de component output van het platform gpio waarvoor je het juiste pin-nummer instelt. Voor de Raspberry Pi Pico (de versie zonder wifi) is de ingebouwde led aangesloten op GPIO25. Bij de Raspberry Pi Pico W is de ingebouwde led aangesloten op de wifi-chip, de Infineon CYW43439. ESPHome definieert hiervoor een pseudo-pin, GPIO32. Maar het programma definieert ook een alias LED die op beide bordjes naar het juiste pinnummer verwijst.

Open dus de configuratie van je Raspberry Pi Pico W in het dashboard met een klik op Edit bij het kadertje en voeg aan het einde de volgende YAML-code toe:

De code kun je downloaden van deze pagina en daarna vanuit een programma als Kladblok overnemen.

Dit definieert een uitvoer met id genaamd led die naar de ingebouwde led verwijst, en elke seconde de led een halve seconde inschakelt en een halve seconde uitschakelt. Let op dat je de spaties van de inspringingen correct overneemt, want daarvoor is YAML zeer gevoelig. Klik bovenaan rechts op Install en kies Wirelessly om de nieuwe firmware via wifi op je Raspberry Pi Pico W te installeren.

Nadat ESPHome op je Raspberry Pi Pico W staat, kun je updates van je firmware via wifi installeren.

5 Led dimmen

Met een GPIO-uitvoer kun je een GPIO-pin aan- of uitzetten door er een spanning van 3,3 V respectievelijk 0 V (GND) op te zetten. Dat zal een erop aangesloten led dus ontsteken respectievelijk doven. Maar met PWM (pulse-width modulation) kun je een deel van de tijd 3,3 V en een deel van de tijd 0 V op de pin zetten. Door de verhouding tussen beide tijden te variëren, zal een aangesloten led zwakker of sterker schijnen. Zo kun je dus een led dimmen.

De ingebouwde led van de Raspberry Pi Pico W ondersteunt geen PWM, maar als je op elk van de andere GPIO-pinnen een led aansluit, kun je die dimmen. Steek je Raspberry Pi Pico W hiervoor in een breadboard en sluit de anode (het langere pootje) van een led op GPIO15 van de Raspberry Pi Pico W aan. Verbind dan de kathode (het kortere pootje) via een weerstand van 220 Ω met een van de GND-pinnen van de Raspberry Pi Pico W. Voeg dan de volgende code aan je ESPHome-configuratie toe (en verwijder de vorige code voor de ingebouwde led):

De code kun je downloaden van deze pagina en daarna vanuit een programma als Kladblok overnemen.

Sluit een led aan op GPIO15 om deze te kunnen dimmen.

Dimmen vanuit Home Assistant

Sluit je Raspberry Pi Pico W nu weer via usb aan. Nadat je deze firmware hebt geïnstalleerd, is het tijd om je ESPHome-apparaat aan Home Assistent toe te voegen. Normaal gesproken krijg je linksonder bij Meldingen al een melding dat Home Assistant een nieuw apparaat van het type ESPHome heeft ontdekt. Klik op Check it out en daarna in het kader van het ontdekte apparaat op Configureren. Bevestig dat je het apparaat wilt toevoegen. Daarna vind je hem bij de apparaten van Home Assistant en kun je de led met de schuifbalk dimmen.

Dim de led in het dashboard van Home Assistant.

7 Ledstrip

ESPHome ondersteunt al even adresseerbare ledstrips met RGB-leds, zoals de NeoPixels. Maar de componenten NeoPixelBus en FastLED die het daarvoor gebruikt op een ESP8266 en ESP32 werken niet op een RP2040. Daarvoor gebruik je bij een Raspberry Pi Pico W een component light met het platform genaamd rp2040_pio_led_strip, dat gebruikmaakt van PIO (Programmable Input Output) op de RP2040. Zo stuur je bijvoorbeeld een ledstrip met acht WS2812B-leds aan op pin 15:

De code kun je downloaden van deze pagina en daarna vanuit een programma als Kladblok overnemen.

Ontkoppel je Raspberry Pi Pico W en verwijder eventueel aangesloten componenten. Verbind dan de pin DIN of DI van de ledstrip met GPIO15 van de Raspberry Pi Pico W, GND met GND en de voedingspin (in ons voorbeeld als 4-7VDC aangeduid) met de pin VBUS van de Raspberry Pi Pico W (daarop staat 5 V van de usb-aansluiting). Sluit dan je Raspberry Pi Pico W weer aan en schrijf de firmware erheen. Je kunt nu de kleuren van de ledstrip in Home Assistant aansturen.

Sluit de pinnen van je NeoPixel-ledstrip correct aan.

Lees ook: Ledstrips voor buiten

Aan de slag met programmeerbare buitenverlichting

8 I²C-apparaten

Iets anders waar je bij de Raspberry Pi Pico W zeker rekening mee dient te houden, is de I²C-bus. Heel wat componenten sluit je aan via I²C. Die gebruiken naast een voedingspin en GND twee pinnen: SDA om data uit te wisselen en SCL voor een kloksignaal. Maar ESPHome ondersteunt alleen I²C op pinnen die als I2C0 zijn aangeduid op de pinout. Dat betekent dus dat alleen de volgende combinaties bruikbaar zijn voor SDA/SCL: GPIO0/GPIO1, GPIO4/GPIO5, GPIO8/GPIO9, GPIO12/GPIO13, GPIO16/GPIO17 of GPIO20/GPIO21.

De meeste pinnen op de Raspberry Pi Pico W kun je voor meerdere doeleinden gebruiken. Omdat GPIO20/GPIO21 alleen voor I2C0 SDA/I2C0 SCL zijn aangeduid en geen alternatieve functies hebben, zijn deze aan te raden als je I²C op de Raspberry Pi Pico W wilt gebruiken. Zo houd je de andere pinnen vrij voor andere mogelijke doeleinden.

Let op: ESPHome zal niet opstarten wanneer je niet-ondersteunde I²C-pinnen definieert. Je kunt de firmware in dat geval ook niet meer via wifi of usb updaten. Ben je in deze ongelukkige situatie verzeild geraakt, voer dan een handmatige update uit via het .uf2-bestand met een correcte configuratie. Daarna start ESPHome wel weer op.

Gebruik in ESPHome alleen de I²C-pinnen die als I2C0 zijn aangeduid.

9 I²C-sensor aansluiten

Als voorbeeld van het gebruik van I²C sluiten we een BME280-sensor aan, die de temperatuur, luchtvochtigheid en luchtdruk meet. Ontkoppel je Raspberry Pi Pico W en sluit SDA van de sensor op GPIO20 aan (let op: in de Adafruit-versie van het BME280-sensorbordje SDI genoemd), SCL op GPIO21 (bij Adafruit SCK genoemd), GND op GND en VIN op 3V3. Voeg dan de volgende ESPHome-configuratie toe:

De code kun je downloaden van deze pagina en daarna vanuit een programma als Kladblok overnemen.

Hoe gezond is jouw omgeving?

Je meet het met een luchtkwaliteitsmeter

Het adres is 0x77 voor het Adafruit-BME280-sensorbordje. Heb je een BME280-sensorbordje van een andere fabrikant, dan is het adres waarschijnlijk 0x76. Installeer deze firmware op je Raspberry Pi Pico W en bekijk daarna aandachtig de logs. Krijg je te zien dat ESPHome je sensor niet vindt, verander dan het I²C-adres en/of kijk de verbindingen nog eens goed na.

Sluit de BME280 op pinnen GPIO20 en GPIO21 van de Raspberry Pi Pico W aan.

10 RP2040-ondersteuning

Als je aandachtig de configuratie bekijkt die het ESPHome-dashboard voor je genereert, zie je dat in de platformconfiguratie het volgende staat:

De code kun je downloaden van deze pagina en daarna vanuit een programma als Kladblok overnemen.

Onder de motorkap maakt ESPHome gebruik van PlatformIO, maar die ondersteunt de Raspberry Pi Pico W officieel nog niet. Daarom dat ESPHome voor de RP2040-microcontroller de versie van Max Gerhardt gebruikt, die je in de code hierboven bij platform_version ziet staan. Gerhardt heeft niet alleen ondersteuning voor de Raspberry Pi Pico W toegevoegd, maar ook voor andere ontwikkelbordjes met de RP2040-chip.

Helaas kun je op deze manier niet een bordje zoals de Arduino Nano RP2040 Connect met wifi gebruiken in ESPHome. Die gebruikt immers de u-blox NINA-W102 voor wifi in plaats van de Infineon CYW43439 van de Raspberry Pi Pico W. Maar je kunt wel een bordje zonder wifi gebruiken, al zal dat dan niet met Home Assistant kunnen communiceren.

11 RP2040 zonder wifi

Een van die ontwikkelbordjes met een RP2040 zonder wifi is de XIAO RP2040 van Seeed Studio. Op het bordje is een WS2812-RGB-led gemonteerd, die is verbonden met GPIO12. De led moet je overigens eerst nog inschakelen door GPIO11 aan te zetten. Verder is het bordje op twee rijen voorzien van in totaal 14 GPIO-pinnen waarop je externe componenten kunt aansluiten.

Dat maakt dat je met dit minuscule bordje talloze zaken kunt automatiseren. Sluit bijvoorbeeld een sensor aan en verander de kleur van de RGB-led, afhankelijk van het overschrijden van een drempelwaarde. ESPHome maakt dit vrij eenvoudig, omdat je hiermee ook lokaal op het microcontrollerbordje zaken kunt automatiseren zonder dat er wifi-communicatie met Home Assistant nodig is. Het gebrek aan wifi op RP2040-bordjes hoeft je dus niet tegen te houden om ESPHome in te zetten.

De Seeed Studio XIAO RP2040 is een minuscuul ontwikkelbordje met RP2040-microcontroller en RGB-led.

12 Kleureffecten

Als voorbeeld tonen we hoe je de RGB-led van de XIAO RP2040 aanstuurt in ESPHome:

De code kun je downloaden van deze pagina en daarna vanuit een programma als Kladblok overnemen.

 Merk op dat we hier geen wifi configureren en dat we het bordje als seeed_xiao_rp2040 aanduiden. De RGB-led configureren we als een rp2040_pio_led_strip op pin 12 met één led en een lichteffect dat willekeurige kleuren toont. Na het opstarten van de microcontroller schakelen we pin 11 in en starten we daarna het effect. Sla dit bestand op en installeer het handmatig op de XIAO RP2040.

▼ Volgende artikel
Dit zijn dé tuinklussen om te doen in april
© Leika production
Huis

Dit zijn dé tuinklussen om te doen in april

Het heeft even geduurd, maar de winter is eindelijk (zo goed als) voorbij. De zomertijd is ingegaan, 's morgens vroeg hoor je de vogels weer en de zon zien we ook steeds vaker. Tijd dus om lekker veel buiten te zijn om je tuin helemaal zomerklaar te maken. Dit zijn de tuinklusjes die je in april allemaal kunt doen.

Dit doe je in april: 🌻 Planten afharden 🌻 Rozen, bodembedekkers en zomerbollen planten 🌻 Heggen snoeien en bemesten 🌻 Meeldauw voorkomen en bestrijden 🌻 Het gazon: maaien, bijzaaien en bemesten

📆Handig: onze tuinkluskalender voor heel het jaar rond

Planten afharden

Planten die je in de afgelopen maanden binnen hebt gehouden, kun je nu langzaam laten wennen aan de lagere buitentemperaturen. Begin in de tweede helft van april door ze overdag buiten te zetten en 's avonds weer naar binnen te halen, bijvoorbeeld in de schuur of garage. Hoewel de lente begonnen is, kunnen de nachten nog koud zijn, zeker omdat de IJsheiligen nog niet voorbij zijn. Sommige nachten kan het zelfs nog vriezen. Geef kuipplanten een meststof met langdurige werking, zodat ze voldoende voeding hebben voor de komende maanden. Bescherm eenjarige planten, jonge gewassen en bloesembomen tegen nachtvorst met een vliesdoek.

Rozen, bodembedekkers en zomerbollen planten

Heb je nog geen rozen of heesters geplant? Dan is dit het moment om dat alsnog te doen, zodat ze deze zomer in volle bloei staan. Is het lekker weer in april? Op zonnige dagen kun je ook heiligenbloem of lavendel in de grond zetten. Zorg er wel voor dat je eerst onkruid verwijdert en de bodem losmaakt.

Wil je borderplanten aanplanten? Begin dan met bodembedekkers. Dit is bovendien een ideaal moment om de beplanting een voedingsboost te geven met mest. Heb je in maart eenjarige, tweejarige of vaste planten binnen gezaaid? Dan kun je ze nu voorzichtig verpotten. Nog niet gezaaid? Dat kan nog steeds.

Vanaf half april is het ook een goed moment om zomerbollen te planten. Denk aan lelies, dahlia's, siergember, canna's en gladiolen. Bloembollen die meerdere jaren in de grond blijven, geef je extra voeding met organische mest en een laagje compost. Wil je direct meer kleur in de tuin? Zet dan bakken en potten vol met bloeiende planten. Die zijn nu volop verkrijgbaar bij tuincentra.

🧄🌷🧄🌷 De zomer(bollen) in je hoofd?

Kijk & kies

©Alexander Raths

Heggen en klimplanten

Haal de heggenschaar maar tevoorschijn, want dit is het moment om hagen zoals taxus, conifeer, liguster en leylandii te snoeien. Zo houd je ze in vorm en voorkom je dat ze te breed uitgroeien. Geef de hagen meteen een speciale haagmeststof en leg een laag bodembedekking, houtsnippers of mulch rondom de wortels. Dit helpt de grond vocht vast te houden in de zomer en verbetert de bodemstructuur. Bovendien remt het de groei van onkruid.

Dunne en dode takken in heesters kun je nu ook verwijderen. De hoofdtakken mag je flink terugsnoeien om de struik voller te laten groeien. Dit geldt ook voor winterjasmijn en forsythia, die na de bloei een snoeibeurt kunnen gebruiken. Winterbloeiende heide knip je eenvoudig terug met een heggenschaar. Vergeet niet om klimplanten, zoals clematis, goed vast te zetten. Het kan deze maand namelijk nog flink waaien.

Meeldauw voorkomen en bestrijden

Meeldauw is een plantenziekte die wordt veroorzaakt door een schimmel. Vooral bij warm en droog weer, in combinatie met vochtige nachten door dauw, kan deze ziekte zich snel verspreiden. De schimmel laat een wit, poederachtig laagje achter op de bladeren. Dit is niet alleen lelijk, maar ook schadelijk. De schimmel dringt diep door in het plantenweefsel en onttrekt voedingsstoffen, waardoor de plant minder goed groeit. Rozen, ridderspoor, kamperfoelie, begonia's, aardbeien, tomaten, komkommers, courgette en druiven zijn extra gevoelig voor meeldauw.

Om meeldauw te voorkomen is het belangrijk om bij droog weer extra water te geven en ervoor te zorgen dat er voldoende ruimte tussen de planten blijft. Aangetaste bladeren kun je het beste meteen wegknippen en in de vuilnisbak gooien, zodat de schimmel zich niet verder verspreidt. Gooi ze niet op de composthoop! Daarnaast is het verstandig om meeldauwgevoelige planten niet te plaatsen op plekken waar eerder meeldauw heeft gezeten. Mocht een plant toch helemaal onder deze schimmel zitten, dan is een bestrijdingsmiddel de beste oplossing.

©cocci65

Het gazon: maaien, bijzaaien en bemesten

Controleer of het gazon zieke of kale plekken heeft. Wil je die direct aanpakken? Steek de aangetaste plek dan in een vierkante vorm uit en leg er een nieuw, op maat gesneden grasmat in. Opnieuw inzaaien is natuurlijk ook een optie. Vanaf nu kun je het gras weer maandelijks maaien. Lang gras langs de randen werk je bij met een grastrimmer of kantenknipper, zodat het gazon er weer strak uitziet.

Bemesting is belangrijk voor een gezond gazon. Dit doe je in de periode van maart tot en met september minstens drie keer. Heb je in maart nog niet bemest? Dan is het nu de hoogste tijd. Sluit daarnaast de buitenkraan weer aan, zodat de sproeiers in de tuin klaar zijn voor gebruik.

Lees ook: Grasmaaien: fluitje van een cent met deze tips

▼ Volgende artikel
De perfecte printer kiezen? Hier moet je op letten
© jittawit.21
Huis

De perfecte printer kiezen? Hier moet je op letten

Dubbelzijdig afdrukken, navulbare inktreservoirs, automatische documentinvoer, netwerktoegang, foto’s printen, … Hedendaagse printers kennen heel wat opties. Welke functies je goed kunt gebruiken, hangt grotendeels af van je printgedrag. In dit artikel nemen we de belangrijkste eigenschappen onder de loep, waarna je een goede keuze kunt maken.

In dit artikel laten we zien hoe je de juiste printer kiest op basis van je behoeften:

  • Inkjet of laser?
  • Cardridge of inttank?
  • Welke extra functies: dubbelzijdig afdrukken, scannen en/of kopiëren, wifi-printen?

Lees ook: Printen in de cloud: wat is het en hoe werkt het?

Tip 1 Printtechniek

Het is verstandig om eerst de gewenste printtechniek te kiezen. Er zijn grofweg twee smaken, namelijk laser en inkjet. Zoals de naam al doet vermoeden, gebruikt een laserprinter een laserstraal om de juiste positie van tekst en beeld te bepalen. Dat gebeurt met een speciaal poeder dat in een zogenoemde toner is opgeslagen. Twee voordelen van deze techniek zijn de hoge afdruksnelheid en strakke drukletters. Deze apparaten zijn dan ook erg geschikt voor zakelijke gebruikers en particulieren die vaak omvangrijke documenten printen. De paginaprijs is relatief laag. Laserprinters zijn ongeschikt voor het afdrukken van foto’s en bovendien zijn ze in aanschaf doorgaans stevig aan de prijs.

Voor veruit de meeste thuisgebruikers is een inkjetprinter een logischere keuze. Dit apparaat bevat een heleboel dunne spuitmondjes die piepkleine inktdruppeltjes op het papier aanbrengen. Deze inkt is afkomstig uit cartridges of navulbare inkttanks. Het printen gebeurt uiterst nauwkeurig, waardoor er hoge resoluties haalbaar zijn. Een ander voordeel is dat een inkjetprinter felle kleuren kan afdrukken. Ideaal voor het afdrukken van mooie foto’s! Tot slot is een eenvoudig model al vanaf een paar tientjes te koop.

Een kleurenlaserprinter is doorgaans behoorlijk aan de maat, zoals dit model van Canon.

Tip 2 Inktverwerking

Besluit je om een inkjetprinter te kopen? De goedkoopste producten hebben slechts twee cartridges. Zwart zit in één inktpatroon, terwijl in de andere cartridge de kleuren magenta, geel en cyaan zijn opgeslagen. Voor doorsnee-gebruikers voldoen deze producten goed. Je kunt er foto’s en afbeeldingen in een redelijke kwaliteit mee afdrukken.

Wanneer je een hoge afdrukkwaliteit belangrijk vindt, is een inkjetprinter met vier (of meer) gescheiden cartridges een betere keuze. De eerdergenoemde kleuren hebben dan elk een eigen cartridge. Mooi meegenomen is daarnaast een zuiniger verbruik. Zodra er een bepaalde kleur op is, hoef je tenslotte alleen de overeenkomstige cartridge te vervangen.

In plaats van een inkjetprinter met cartridges kun je ook een exemplaar met zogenoemde inkttanks kopen. Hierbij heeft de behuizing meerdere reservoirs die je met speciale flesjes eigenhandig kunt vullen. Vergeleken met cartridges zijn de afdrukkosten véél lager. Een enkele flessenset is namelijk goed voor het printen van duizenden pagina’s of een heleboel foto’s. Zeker wanneer je relatief vaak afdrukt, is de meerprijs voor een inkttankprinter het overwegen waard. Het bekende merk Epson produceert op grote schaal navulbare printers. Als alternatief hebben Canon en HP ook enkele geschikte modellen.

In een flesje zit heel wat meer inkt dan in een cartridge.

Professionele fotoprinter

Wie graag fotografeert, heeft baat bij een (semi)professionele fotoprinter. Die hebben minimaal vijf cartridges of inkttanks. De extra kleur bestaat veelal uit fotozwarte inkt, waardoor de afdrukken realistischere contrasten bevatten. Een capabele fotoprinter kan namelijk een breder palet aan zwart- en grijstinten aanspreken. Dat resulteert onder meer in natuurgetrouwe schaduwen. Bepaalde producten hebben plek voor nog meer cartridges of inkttanks, al zijn dergelijke modellen wel een stuk duurder. Deze afdrukapparaten hebben een zeer hoog kleurbereik. Zeker wanneer je op een groot papierformaat wilt afdrukken, ogen de kiekjes afkomstig van zo’n uitgebreide fotoprinter levendiger. Tot slot kunnen de betere fotoprinters op A3- of zelfs A2-papierformaat afdrukken.

De dure Epson SC-P5300 is een professionele fotoprinter met maar liefst tien cartridges.

Tip 3 Kopiëren en scannen

Naast afdrukken kun je met de meeste printers ook kopiëren en scannen. Toch is het slim om dat wel even te checken. Zeker op (semi)professionele fotoprinters en laserprinters wil deze functie nog weleens ontbreken. Apparaten met een kopieer- en scanoptie hebben een deksel met een glasplaat. Leg hierop ondersteboven een document en kies op het bedieningspaneel de gewenste taak.

Je gebruikt de scanner ook om oude fotoafdrukken te digitaliseren. Hiervoor is de dpi-waarde een belangrijke eigenschap. Hoe hoger die is, hoe scherper de digitale foto (zie ook tip 5). Zeker wanneer je het kiekje wilt uitvergroten, heb je profijt van een hoge dpi.

De betere printers hebben een papierhouder voor automatische documentinvoer. Hierin passen (geregeld) maximaal vijftig vellen, waarna je de paperassen in één keer achter elkaar scant of kopieert. Dat gaat véél sneller dan elk document handmatig verwisselen op de glasplaat. Nuttig voor lange handleidingen en verslagen. Veel printers ondersteunen ook nog eens dubbelzijdig scannen en kopiëren, zodat je er helemaal geen omkijken naar hebt. Ten slotte hebben bepaalde all-in-one-printers een fax-functie, al zijn die tegenwoordig wel in de minderheid.

Gebruik een all-in-one-printer om oude fotoafdrukken te vereeuwigen.

Tip 4 Dubbelzijdig

Een goede ontwikkeling is dat je met veel betaalbare printers voor consumenten tegenwoordig ook automatisch dubbelzijdig kunt afdrukken. Deze apparaten hebben een mechanisme waarbij de printer elk A’4tje kan omdraaien. Je bespaart daarmee eenvoudig op papier. Bestaat een rapport uit pakweg vijftig pagina’s? In plaats van vijftig vellen heb je voortaan nog maar 25 A4’tjes nodig. Geef vooraf in de instellingen altijd wel even aan wanneer je dubbelzijdig wilt afdrukken. Een afdrukapparaat met deze functie wordt ook wel een duplexprinter genoemd.

Print je vaak lange documenten, dan is een zogenoemde duplexprinter een goede keuze.

Tip 5 Afdrukresolutie

Print je geregeld afbeeldingen, bijvoorbeeld illustraties of foto’s? Let dan op de afdrukresolutie. Fabrikanten drukken deze waarde uit in het aantal dots per inch (dpi). Deze eenheid staat voor het maximaal aantal druppeltjes inkt per vierkante inch. Een enkele inch heeft een oppervlakte van 2,54 × 2,54 centimeter. Hoe hoger de resolutie, hoe scherper het afdrukapparaat kan afdrukken. Foto’s ogen dan bijvoorbeeld gedetailleerder.

De goedkoopste inkjetprinters ondersteunen over het algemeen een resolutie van 4800 × 1200 dpi. In dit voorbeeld deponeren de spuitmondjes van de printer op de horizontale en verticale as respectievelijk 4800 en 1200 druppeltjes. Andere veelvoorkomende resoluties zijn 5760 × 1440 en 4800 × 2400 dpi. Bepaalde producten voor de professionele markt ondersteunen nog ruimere waarden, maar die zijn fors duurder. Houd bij zulke printers trouwens wel rekening met een hoger inktverbruik.

Voor scherpe fotoafdrukken gebruik je bij voorkeur een printer met een hoge afdrukresolutie.

Tip 6 Printer aansluiten

Zodra je de printer uit de productdoos haalt, ga je hem logischerwijs meteen aansluiten. Dat kan op verschillende manieren. Vrijwel alle producten voor de consumentenmarkt hebben een usb-ingang. Creëer daarmee een rechtstreekse verbinding tussen het afdrukapparaat en de pc of laptop.

Staat de computer uit, dan wil je misschien printjes vanaf een smartphone of tablet maken. Of misschien gebruik je in huis wel meerdere computers. Om die reden hebben de meeste hedendaagse producten een draadloze netwerkaansluiting. Verbind de printer daarmee met wifi en druk vanaf elk (mobiel) apparaat in huis af. Een voorwaarde is dat er op de beoogde plek voldoende wifi-dekking is. Je kunt dat vooraf even met een smartphone controleren. De betere producten ondersteunen de 2,4GHz- en 5GHz-frequentieband. Je vergroot daarmee de kans op een stabiele draadloze verbinding. In stedelijke gebieden is de 2,4GHz-frequentieband namelijk vaak drukbezet.

Er bestaan ook modellen met een bekabelde netwerkaansluiting, al betreffen dit hoofdzakelijk printers voor de zakelijke markt. Deze optie heeft vooral nut wanneer de printer in de buurt van een router of switch staat opgesteld. Het voordeel van zo’n fysieke netwerkaansluiting is dat printopdrachten nooit worden verstoord door het signaal van naburige draadloze netwerken.

Een printer met netwerkfunctie hoef je niet per se vlak bij een computer neer te zetten.

Tip 7 Mobiel afdrukken

De laatste jaren is het mobiel versturen van afdruktaken makkelijker dan ooit. Android-apparaten, iPhones en iPads herkennen een recente printer meestal op eigen houtje in het netwerk. Je past vervolgens naar eigen wens de printinstellingen aan en drukt direct af. Voor comptabiliteit met Apple-apparaten check je zekerheidshalve of het product AirPrint ondersteunt. In dat geval kun je bijvoorbeeld vanuit diverse apps printen, zoals Foto’s, Safari en Documenten. Open hiervoor het deelmenu (vierkant met pijl) en kies Druk af. Verder kunnen veel printers overweg met de Mopria-standaard. Je kunt dan rechtstreeks vanuit Android afdrukken.

Mocht jouw smartphone of tablet de printer niet meteen herkennen, dan is er nog geen man overboord. Open in dat geval de Play Store of de App Store en installeer de app van de printerfabrikant. Alle bekende merken hebben namelijk een eigen app, zoals HP, Epson, Brother en Canon. Vanuit deze toepassingen verstuur je alsnog printopdrachten.

Je verstuurt vanaf jouw smartphone rechtstreeks afdruktaken naar een wifi-printer.

Tip 8 Foto-opties

Fotografieliefhebbers kunnen op nog een aantal zaken letten. Heb je kiekjes met een compact-, systeem- of spiegelreflexcamera gemaakt en wil je de mooiste beelden meteen afdrukken? Sommige modellen hebben een geheugenkaartlezer. Plaats je daarin pakweg een SD-kaart, dan verschijnen de foto’s op het display van het afdrukapparaat. Afhankelijk van de printer kun je misschien nog wat zaken aanpassen. Druk de foto daarna op het gewenste papierformaat af. Dankzij deze optie hoef je de fotobestanden niet eerst naar een computer te kopiëren. Bekijk in de specificaties wel even welke geheugenkaarttypes de printer accepteert.

Als alternatief kun je een fototoestel wellicht via usb verbinden en vervolgens een afdruktaak starten. Hierbij is het een vereiste dat de camera met de PictBridge-standaard overweg kan. Selecteer op het display van de camera de gewenste instellingen en druk het kiekje af. Overigens gebruik je deze usb-poort ook om een usb-stick met documenten en foto’s aan te sluiten.

Ten slotte hebben sommige printers een apart vak voor fotopapier. Meestal kun je daarin vellen met een standaardformaat van 15 × 10 centimeter kwijt. Gunstig, want je hoeft dan de normale A4’tjes niet steeds eerst uit de printer te halen.

Haal de SD-kaart uit het fototoestel en steek hem direct in een geschikte printer.

Tip 9 Bediening

Duurdere printers hebben over het algemeen een aanraakscherm. Je tikt in het menu gewoon op de taak die je wilt uitvoeren, zoals scannen of kopiëren. Verder kun je waarschijnlijk ook diverse onderhoudsklusjes doen, zoals de printkop reinigen of firmware-updates installeren. Daarnaast controleer je op het display de actuele inktniveaus. Gebruik je een fotoprinter, dan bekijk hierop ook nog kiekjes van een aangesloten fototoestel of geheugenkaart. In dat geval is een ruim scherm wel zo prettig. Tot slot geeft het display je mogelijk toegang tot diverse (draadloze) netwerkfuncties.

Goedkopere printers hebben een klein of zelfs helemaal geen (aanraak)scherm. Op de behuizing bevinden zich dan meerdere knopjes om uiteenlopende taken te starten. Het bedieningspaneel oogt om die reden drukker. Zo zijn er meestal aparte toetsen om een zwart-wit- of kleurenkopie te maken. Opvallend veel printers hebben overigens een kantelbaar bedieningspaneel. Je kiest zo een comfortabele kijkhoek voor het scherm en de knoppen.

Deze fotoprinter van Epson onderscheidt zich met een ruime schermdiagonaal van 10,9 centimeter.

Tip 10 Behuizing

Eerlijk is eerlijk: de printer is in jouw woning of (thuis)kantoor waarschijnlijk niet het mooiste apparaat. Toch valt er op het gebied van design momenteel best wat te kiezen. Er zijn bijvoorbeeld redelijk wat printers in een zwarte én witte versie verkrijgbaar. Bovendien worden bepaalde series in allerlei vrolijke kleuren uitgebracht. Het is in dat geval wel even zoeken, want afdrukapparaten met een kleurtje liggen niet voor het oprapen.

Heb je weinig ruimte voor de printer, zoals een krap plekje in een kast of verlaten hoekje op het bureau? De kleinste inkjetmodellen zijn erg compact. Vaak kun je diverse onderdelen inklappen, waarna er een compact ‘doosje’ overblijft. Logischerwijs doe je met zo’n klein afdrukapparaat wel enkele concessies. De papierlade heeft bijvoorbeeld weinig ruimte voor A4’tjes en er ontbreekt vermoedelijk een lade voor automatische documentinvoer.

Sommige printers zijn in allerlei exotische kleuren verkrijgbaar.

Kooptips

Wil je een nieuwe printer kopen? We zetten drie breed verkrijgbare producten uit verschillende prijsklassen op een rij.

Canon Pixma TS5150

De Canon Pixma TS5150 is bij bepaalde webwinkels spotgoedkoop. Ondanks de lage aanschafprijs zijn de specificaties prima. Zo print je met dit all-in-one-model op een maximale resolutie van 4800 × 1200 dpi. Druk gerust een paginadik rapport of verslag af, want de Pixma TS5150 kan automatisch dubbelzijdig afdrukken. Wil je liever een scan of kopietje maken? Plaats dan een vel ondersteboven op de glasplaat. Je kiest met behulp van het display en de druktoetsen vervolgens de gewenste actie. De printer heeft onder de motorkap een wifi-adapter. Kortom, verstuur vanaf elk (mobiel) apparaat afdruktaken. Behalve documenten kun je net zo makkelijk foto’s uitprinten. Op een formaat van 15 × 10 centimeter zie je zelfs geen witrand. In de behuizing gaan twee cartridges. Onder de productnaam Pixma TS5151 is het product ook in een witte behuizing te koop.

HP OfficeJet Pro 9730e

Deze inkjetprinter van HP is een regelrechte alleskunner. Naast de gebruikelijke A4’tjes kun je er zelfs afdrukken op A3-formaat mee maken. Print op die manier dus posters! Zoals de naam al doet vermoeden, is de OfficeJet Pro 9730e een goede aanvulling voor elk (thuis)kantoor. Verdeeld over twee lades plaats je maar liefst vijfhonderd vellen. Verder leg je een stapeltje van 35 A4’tjes in de documentinvoer, waarna je ze achtereen kunt scannen of kopiëren. Daarnaast is automatisch dubbelzijdig afdrukken geen probleem. Mooi meegenomen is dat je met de OfficeJet Pro 9730e kiekjes kunt afdrukken, want het apparaat verwerkt moeiteloos fotopapier. De maximale printresolutie bedraagt 4800 × 1200 dpi. Er gaan vier gescheiden cartridges in de behuizing. Je koppelt deze all-in-one-printer via wifi of een kabel met het thuisnetwerk.

Epson EcoTank ET-2870

Print je veel documenten en foto’s? Dan is deze veelzijdige inkttank-printer van Epson een interessante kandidaat. Gebruik de meegeleverde flessenset om de inktreservoirs eigenhandig te vullen. Wegens het slimme flesontwerp gaat dat zonder morsen. Met een maximale resolutie van 5760 × 1440 dpi leent de EcoTank ET-2870 zich perfect voor het scherp afdrukken van foto’s. Bij het standaardformaat van 15 × 10 centimeter en kleinere fotovellen zie je hierbij geen witrand. Wanneer je het apparaat met het draadloze thuisnetwerk verbindt, kun je vanaf elke smartphone, tablet en computer afdrukken; er is hiervoor ondersteuning voor Apple AirPrint ingebakken. Naast printen kun je met dit apparaat ook kopiëren en scannen, al ontbreekt er wel een automatische documentinvoer. Let niet te veel op de hier vermelde adviesprijs, want een heleboel webwinkels vragen een lager bedrag.