Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste freeware van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Anoniem delen

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10; macOS

Wil je bestanden delen met iemand, maar zeker weten dat er niemand stiekem meekijkt, dan is OnionShare een goeie oplossing. Het programma maakt gebruik van het Tor-netwerk dat je anoniem gebruik laat maken van het web. Het werkt heel simpel: je opent het programma en sleept het bestand dat je wilt delen ernaar toe. Vervolgens klik je op Start server, waarna een directe versleutelde verbinding gemaakt wordt tussen jouw computer en die van de ontvanger. Je krijgt een link die je aan de ontvanger kunt geven, waarmee hij of zij naar een tijdelijke site wordt gestuurd waar het bestand kan worden gedownload. Die link kan echter alleen met de Tor-webbrowser worden geopend. Zodra het bestand is gedownload verdwijnt de site en ieder spoor van de verzending.

Tip 02: Netflix-marathon

Geschikt voor: Chrome

“Kijk je nog steeds?” Het is een goed bedoelde vraag van Netflix, maar ontzettend vervelend om steeds mee te worden geconfronteerd als je lekker een avondje Lord of the Rings aan het kijken bent. Je krijgt er meteen een schuldgevoel van! Flix Assist rekent daar gelukkig mee af. De Chrome-extensie zorgt ervoor dat Netflix niet meer vraagt of je nog steeds kijkt als je een filmmarathon houdt via je browser of Chromecast. En nog een voordeel: ook de twintig seconden durende timer naar een volgende aflevering is er niet meer. De nieuwe aflevering begint meteen. Het enige dat nog mist is het automatisch overslaan van de intro. Veel gebruikers vragen inmiddels om die toevoeging, maar of Flix Assist ook die functie zal krijgen is nog niet duidelijk.

©PXimport

Tip 03: Ongestoord surfen

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Slimjet is een snelle internetbrowser die op hetzelfde platform is gebouwd als Google’s Chrome, maar met een aantal extra functies ingebouwd. Eentje daarvan is het automatisch blokkeren van alle advertenties. Geen knipperende balkjes, kleurrijke banners of pop-ups meer die de aandacht afleiden. Je krijgt websites nu helemaal schoon voorgeschoteld. Je kunt natuurlijk een extensie installeren in Chrome, om hetzelfde effect te bereiken. Maar het handige van Slimjet is nu juist dat je niets hoeft te doen, de browser blokkeert advertenties automatisch. Daarnaast heeft de browser nog een voordeel: het stuurt geen informatie door naar derden. Chrome stuurt namelijk steeds informatie over je surfgedrag door naar Google. Slimjet doet dat niet, en zorgt er voor dat adverteerders je niet kunnen volgen. Als bonus heeft Slimjet ook nog een programma ingebouwd waarmee je video’s kunt downloaden van YouTube.

©PXimport

Tip 04: In stukjes hakken

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Soms wil je een bestand delen of meenemen, dat simpelweg te groot is voor een blu-ray of usb-stick. Wat dan? Je kunt een oud trucje toepassen dat al zo lang bestaat als de diskette: het bestand opdelen in meerdere stukken. Dat kan gemakkelijk met het programma KFK File Splitter. Het doet eigenlijk precies wat het zegt: het splitst een groot bestand in meerdere delen. Je selecteert het bestand dat je wilt splitsen, geeft aan hoe groot ieder deel mag zijn, en klikt op Nu splitsen. Je kunt ook een van de standaard ingestelde groottes kiezen, zoals DVD, 512 MB usb-stick of 99 minuten cd. KFK weet dan precies hoe groot de delen moeten zijn en gaat aan de slag. Zet je een vinkje bij de optie Automatisch herbouw-bestandmaken, dan levert KFK bij de gesplitste delen ook een batch-bestand dat automatisch de delen weer kan samensmelten tot het originele geheel.

©PXimport

Tip 05: Redder in nood

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Ultimate Boot CD is een redder in nood. Het kan je uit de brand helpen als plotseling je pc niet meer opstart, het beeld vreemde tekens begint te vertonen of een hardnekkig virus ervoor zorgt dat bepaalde programma’s niet meer werken. Ultimate Boot CD zit boordevol gratis programma’s die je pc helemaal kunnen doorlichten om problemen op te sporen en op te lossen. Onlangs is aan die (lange) lijst het programma CPUID toegevoegd, dat allerlei informatie over je processor, moederbord, geheugen, videokaart en alle andere hardware kan geven. Ultimate Boot CD wordt als iso-bestand aangeboden. Die kun je op een cd-rom branden door in Windows 10 het bestand te selecteren, op de rechtermuisknop te klikken en Branden te kiezen. Begint een pc kuren te vertonen, stop dan de cd in de cd/dvd-lade en start de pc op. Welke stappen je daarna moet nemen kun je lezen in een handleiding van onze collega’s bij Computer Idee.

©PXimport

Tip 06: Vrij tekenen

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10; macOS

Inkscape is een bijzonder uitgebreid tekenprogramma waarmee je schaalbare vectorbestanden kunt maken. Je kunt vrij tekenen met penselen en pennen, of cirkels, sterren en teksten toevoegen. En natuurlijk kun je ook een bestaande tekening bewerken. Net als met het prijzige Adobe Illustrator kun je werken met lagen, stempels en templates. Inkscape biedt ongelooflijk veel mogelijkheden voor een gratis programma, zeker als je het vergelijkt met de programma’s van Adobe die soms honderden euro’s kosten. Ben je een beginnende tekenaar, of heb je altijd al eens willen kijken of digitale kunst iets voor je is, dan is Inkscape zeker het proberen waard.

©PXimport

Tip 07: Type asssistent

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10; macOS

Een van de voordelen van het typen op je smartphone is autocomplete. Je kent het wel, tijdens het typen van een berichtje op je telefoon geeft het toetsenbord je suggesties, hertstelt tikfouten of zet automatisch een hoofdletter op de juiste plek. Het kan je enorm veel tijd besparen als je veel moet typen. Je kan hetzelfde doen op je pc met Phrase Express. Dit programma vult automatisch zinnen aan of herstelt fouten terwijl je op je computer typt. Het werkt in alle programma’s, zoals Word, Chrome, Skype of Outlook. Je moet Phrase Express alleen eerst wel trainen. Veelgebruikte zinnen kun je zelf toevoegen aan de database. Maar het is ook mogelijk om plug-ins te installeren. Voor het automatisch corrigeren van Nederlandse typefouten, kun je dit bestand importeren. Open daarvoor het tabblad Phrases, klik op het pijltje onder Import en kies File Import. Kies vervolgens het gedownloade bestand.

©PXimport

Tip 08: Handig hulpje

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Ellp is een moderne assistent voor je pc, die taken kan uitvoeren op het gebied van productiviteit, beveiliging en prestatie. Iedere categorie heeft een aantal kaarten met ingestelde taken die je kunt kiezen. Ellp kan je bijvoorbeeld een waarschuwing geven als je te veel op Facebook, Twitter of YouTube zit. Of je op de hoogte stellen als je e-mailadres voorkomt in een lijst van gehackte gegevens. En als je favoriete site een nieuwe foto plaatst, kan Ellp hem als achtergrond instellen op je bureaublad. Het werkt eigenlijk precies als Iftt.com, de populaire site waarmee je “slimme” online diensten aan elkaar kunt koppelen. Alleen werkt Ellp lokaal op je pc. Het programma ziet er gelikt uit, en werkt heel gebruiksvriendelijk. Je kiest een kaart, vult de gevraagde gegevens in (bijvoorbeeld het tijdstip waarop je de weersvoorspelling wilt horen) en klikt op Activate Card. Het werkt handig en snel, en kan je computergebruik een stuk aangenamer maken.

©PXimport

Tip 09: Google Images knop

Geschikt voor: Chrome

Google besloot onlangs vanwege een auteursrechtelijke kwestie een handige knop uit Google Images te halen. Kon je eerder een afbeelding die je met de zoekdienst had gevonden direct volledig bekijken door op Afbeelding weergeven te drukken, nu is dat niet meer mogelijk. Google stuurt je nu door naar de site waarop de afbeelding staat. Pas daar kun je de foto aanklikken. Gelukkig is er nu een manier om de oude situatie terug te brengen. De Chrome-extensie Afbeelding weergeven voegt de knop weer toe. En dat niet alleen, je kunt de knop ook aanpassen. Je hebt bijvoorbeeld de mogelijkheid om de tekst van de knop te veranderen, en je kunt kiezen of je de afbeelding in een nieuw tabblad of in het huidige wilt openen.

Tip 10: Het oog wil ook wat

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Reddit is een enorme bron van informatie. Maar ook een enorm onoverzichtelijke website. Reddit werd weliswaar opgericht in 2005, maar ziet eruit alsof het in de jaren negentig werd gebouwd. Met schreeuwerige kleuren, talloze links en veel te veel tekst. Toegegeven, het design – of gebrek daaraan – is ook de charme van Reddit. Maar het maakt het soms bijna onmogelijk om niet verdwaald te raken. Redditting maakt aan dat laatste een einde. De app maakt van het forum een moderne interface, waarin je je favoriete subreddits kunt organiseren, de volgorde van onderwerpen kunt aanpassen en je eigen homepage kunt kiezen. Verder kun je via het programma ook berichten posten, je inbox beheren en je profiel bekijken.

©PXimport

Aangebrand eten, vibrerende pannen of ongelijke resultaten: wie net begint met koken op inductie kan tegen dit soort frustraties aan lopen. Gelukkig zijn ze makkelijk te voorkomen. Wij vertellen wat de meest gemaakte fouten zijn bij het koken op inductie én hoe je ze voorkomt.

Fout 1: Verkeerde pannen gebruiken

Een klassieke fout bij het koken op inductie is het gebruik van pannen die eigenlijk niet geschikt zijn voor dit type kookplaat. Inductie werkt via een magnetisch veld dat de bodem van de pan rechtstreeks verwarmt. Zijn jouw pannen niet magnetisch, dan is het gevolg een tragere opwarming, ongelijke garing en onnodig veel energieverbruik. Soms reageert een inductiekookplaat helemaal niet op gewone pannen.

Weet je niet zeker of jouw pannen geschikt zijn voor inductie? Doe dan de magneettest: pak een (koelkast)magneet en houd 'm tegen de bodem van de pan. Plakt de magneet stevig vast? Dan is de pan geschikt voor inductie. Glijdt de magneet weg of is de magnetische werking veel te zwak? Dan kun je beter niet koken met deze pan. 

Extra tip: als je nieuwe pannen voor je inductiekookplaat wilt kopen, let dan niet alleen op de magnetische werking. Ook de dikte van de bodem is belangrijk. Pannen met een bodem van minstens 4 à 5 mm dik verminderen de kans op aanbranden en trillen bij hoog vermogen. Kies daarnaast voor keukengerei van hout of siliconen; dat voorkomt krassen aan de onderkant van de pan. 

Fout 2: Kookzones niet goed benutten

Een inductiekookplaat werkt het best met pannen die qua formaat goed door de kookzone worden herkend. Zet je een pan neer die veel kleiner is dan de kookzone, dan kan het zijn dat de plaat hem niet detecteert of dat er minder vermogen beschikbaar is. Er gaat echter geen warmte verloren: alleen het deel van de pan dat binnen het magnetisch veld valt, wordt verwarmd. Een pan die juist groter is dan de kookzone kan leiden tot ongelijkmatige verhitting, omdat alleen het middendeel voldoende wordt opgewarmd. Let er daarnaast op dat de bodem van de pan vlak en schoon is, zodat het contact met het glasoppervlak optimaal blijft. Een kromgetrokken of vuile bodem kan de werking verstoren.

©vectorizer88 - stock.adobe.com

Fout 3: Te snel opwarmen

Inductie warmt veel sneller op dan gas. Daardoor zetten veel mensen het vermogen al snel te hoog, met als gevolg dat olie of eten kan aanbranden. Het is slimmer om op een lagere stand te beginnen en de temperatuur geleidelijk op te voeren, zeker bij bakken of sudderen. Voor water koken mag je gerust vol vermogen gebruiken, maar bij braden is dat vaak niet nodig. Merk je dat je pan gaat trillen of de kookplaat een zoemend geluid maakt, dan staat hij waarschijnlijk te hoog. Gebruik bovendien olie of vet met een hoog rookpunt, zoals arachideolie, zonnebloemolie, kokosolie of geklaarde boter (ghee). Daarmee voorkom je dat het vet te snel verbrandt.

Fout 4: Boostfunctie te veel gebruiken 

Veel inductiekookplaten hebben een boostfunctie die het vermogen tijdelijk flink opschroeft. Ideaal om snel een pan met water aan de kook te brengen of grote hoeveelheden soep of pasta te verhitten. Voor delicate bereidingen is de booststand minder geschikt, omdat de pan dan zo heet wordt dat eten kan aanbranden of ongelijk gaart. Gebruik hem dus met beleid: handig als je snel kracht nodig hebt, maar niet bedoeld om continu op te koken.

Fout 5: Niet goed schoonmaken 

Vlekken en etensresten op je inductiekookplaat zijn niet alleen onhygiënisch, ze kunnen ook blijvende schade veroorzaken. Vooral suikers zijn verraderlijk: die kunnen bij verhitting het glasoppervlak aantasten. Ook verbrande resten laten vaak hardnekkige vlekken achter en kunnen het glas op den duur verkleuren of zelfs doen barsten. Maak de kookplaat daarom na gebruik altijd schoon. Gebruik een licht vochtige doek met een mild reinigingsmiddel, zoals een beetje afwasmiddel of een speciaal middel voor inductiekookplaten. Voor aangekoekte resten is een speciale kookplaatschraper handig. Vermijd schuurmiddelen en schuursponsjes, want die veroorzaken krassen en maken het glas dof.

Heb je het gevoel dat degene met wie je chat geen mens van vlees en bloed is? De AI-chatbots worden beter. Daarom worden ze ook volop ingezet bij klantenservices, maar ook oplichters maken er graag gebruik van. Als je niet zeker weet of je met een mens of een bot communiceert, dan zijn dit enkele veelzeggende signalen.

Heel veel organisaties plaatsen een chatvenster op hun website waar je terechtkunt met vragen, klachten en bestellingen. Toch geven de meeste klanten er de voorkeur aan om met een persoon te praten in plaats van met een AI-chatbot. Waarschijnlijk heb je tijdens zo’n chat ook al eens gefrustreerd moeten vaststellen dat je met een chatbot aan het praten bent. In de beste gevallen neemt de menselijke klantensupport het na een tijdje alsnog over. Er gaan daarom steeds meer stemmen op om de AI op een andere manier in te zetten voor een verbeterde menselijke klantenondersteuning. De interne medewerkers worden bijvoorbeeld uitgerust met AI-gedreven informatie.

De AI-chatbots die fraudeurs inzetten om geloofwaardige gesprekken te houden, gaan nog verder. De oplichters worden daarin ook steeds creatiever en assertiever. AI-gedreven oplichting is extreem gevaarlijk, omdat de reacties en schrijfstijl griezelig echt aanvoelen. Bovendien kunnen AI-tools je gegevens van sociale media verzamelen om op maat gemaakte oplichting te creëren. Oplichters doen een beroep op AI om nepprofielen te maken op datingsites en apps. Ze creëren aantrekkelijke foto’s en gebruiken automatische chats om een band met je op te bouwen. Nadat ze je vertrouwen hebben gewonnen, hangen ze een dramatisch verhaal op en vragen je om geld of hulp. Met de volgende negen tips kun je zulke chatbots herkennen, maar maak je geen illusies: het wordt steeds moeilijker om AI te ontmaskeren.

1 Let op vertraging

Een chatbot verraadt zich onmiddellijk als hij razendsnel en heel uitvoerig reageert. Geen mens leest en interpreteert een vraag, bedenkt een antwoord en typt acht regels tekst in drie seconden Dat weten oplichters ook en daarom zorgen ze in hun scripts voor een vertraging. Let dus op de reactietijd. AI-reacties volgen doorgaans direct of hebben een consistente vertraging, terwijl mensen op de ene vraag langer moeten nadenken dan over de andere.

De meeste bots gebruiken een vaste vertraging, onafhankelijk van de lengte van hun antwoord. Soms kan een simpele reactie als ‘Hallo’ of ‘Bedankt’ tien tot vijftien seconden duren voordat dit op het scherm komt. Merk je zo’n consistente vertraging op, ongeacht de lengte van de tekst, dan kan het gaan om een bot.

Een andere veelgebruikte methode om een mens te imiteren, is een vertraging die is ingesteld op het aantal woorden in het antwoord. Bijvoorbeeld: drie seconden voor korte antwoorden, acht seconden voor gemiddelde antwoorden enzovoort. Probeer de antwoordtiming voor de verschillende lengte van antwoorden vast te leggen om na te gaan of er enige consistentie is.

In drie seconden stond dit antwoord op het scherm, duidelijk een chatbot.

2 Vraag naar de huidige datum

Het klinkt gek, want waarom zou een mens je de huidige datum vertellen? Bots daarentegen beantwoorden elke vraag, zelfs als ze het antwoord niet weten. AI-hallucinatie is de term die we gebruiken voor een antwoord dat niet gebaseerd is op de werkelijkheid. Gek genoeg slaan chatbots bij deze simpele vraag de bal compleet mis. Dat komt doordat de bots die gebruikt worden voor oplichting in tegenstelling tot ChatGPT of Gemini geen toegang hebben tot gegevens die voortdurend worden bijgewerkt. Dat betekent dat ze geen flauw idee hebben welke dag het vandaag is. Als je dit vraagt, is het mogelijk dat ze een datum geven die minstens een paar maanden oud is. Als het geen bot, maar toch een mens is, dan zal die op zijn minst polsen waarom je die vraag stelt, voordat hij je het juiste antwoord geeft.

Ehm, we zijn toch echt meer dan twee jaar verder in de tijd …

3 Gebruik een andere taal

De meeste bots die zich zoals mensen moeten gedragen zijn niet afgestemd op één bepaalde taal. Als je met ze praat in het Engels en plots overschakelt naar het Nederlands of IJslands zullen ze je begrijpen en zelfs in de nieuwe taal antwoorden. Als je geen andere taal kent, kun je gebruikmaken van een online vertaler. Om er zeker van te zijn dat je te maken hebt met AI, schakel je een paar keer over naar verschillende talen.

Vreemd, de andere kant spreekt net zo vlot Nederlands als IJslands.

4 Test de beschikbaarheid

AI-chatbots zijn in staat om 24/7 oplichting uit te voeren en kunnen zich op duizenden mensen tegelijk richten. Op sociale media circuleren nepprofielen die behoorlijk overtuigend zijn, maar ze zijn meestal veel te actief in vergelijking met normale mensen. Als je vermoedt dat je bevriend bent geraakt met een AI-bot, dan krijg je zekerheid door zijn beschikbaarheid te testen. Probeer dus op vreemde tijden, zoals midden in de nacht, met dit contact te praten. Als die altijd snel antwoordt, dan weet je hoe laat het is.

Deze is ten minste eerlijk.

5 Wantrouw externe links

Een tactiek die vaak wordt gebruikt, is dat degene waarmee je chat je links stuurt naar andere websites. Net zoals bij e-mail ga je natuurlijk niet lichtzinnig op zo’n link klikken. Je kunt immers op een phishingsite of andere kwaadaardige website terechtkomen waar je software op je systeem downloadt die je veiligheid in gevaar brengt. Controleer eventueel met externe hulpmiddelen of deze links veilig zijn.

Wees extra wantrouwig als een chatbot je naar een link verwijst.

6 Doe iets onverwachts

Een truc die vaak uitsluitsel geeft, is het maken van een onverwachte, zelfs van de pot gerukte opmerking. Vraag hen dus iets onzinnigs of irrelevants. Terwijl je aan het chatten bent, gooi je er bijvoorbeeld een van deze quotes tussen: “Ik denk dat het heel belangrijk is om te luisteren naar wat onze moeders en vaders ons vertellen te doen, en al onze melk op te drinken en al onze groenten op te eten. Vind je ook niet? ” of “Kun je mij een antwoord geven dat niet droger is dan de Sahara en ondraaglijk voorspelbaar?” “Waarom zeggen ze: ‘Drie is gezellig, maar vier is te veel?’” Je brengt een AI-bot hiermee niet van zijn stuk. De AI-bot zal in het eerste voorbeeld zelfs uitweiden over het belang van gehoorzaamheid aan je ouders. Echte mensen zullen verward reageren met iets in de aard van: “Hè?! Wat is dit?”

Wanneer de ander op zo’n onzinnige quote reageert, weet je dat het om een chatbot gaat.

7 Vermijd de fuik

AI-bots van oplichters worden geprogrammeerd om je steeds naar een bepaald onderwerp te leiden. Ze proberen je naar een bepaald internetadres te sturen of ze proberen je bijvoorbeeld te overtuigen om te investeren in cryptomunten. Wanneer je merkt dat ze zo’n uitgesproken interesse hebben in een specifiek onderwerp, dan vermijd je dat thema en verander je telkens van onderwerp. Als het gaat om een AI-bot dan zal hij je steeds proberen terug te brengen naar het interessegebied waarvoor hij geprogrammeerd is. Een mens begrijpt wel dat je geen interesse hebt en gaat verder.

©Supatman - stock.adobe.com

Malafide chatbots proberen je telkens in een bepaalde richting te sturen.

8 Vraag om een mening

Een chatbot heeft geen eigen mening. Bij controversiële onderwerpen zal hij steeds het antwoord in het midden proberen te houden. Stel een vragen als: “Vind je Donald Trump een narcistische president?”, “Moeten dieetpillen verboden worden?”, “Moeten scholen uitgebreide seksuele voorlichting geven?” of “Is klimaatverandering een serieus probleem dat dringende actie vereist, of is het overdreven?”. Je zult dan nooit een ja of nee krijgen. De chatbot ontwijkt de vraag of geeft een neutraal antwoord waardoor je niet weet of de AI voor of tegen het onderwerp is.

Een chatbot neemt nooit een expliciet standpunt in.

9 Doorprik de logica

Een AI-bot die met het internet is verbonden, kan vrijwel alle data benaderen. Probeer de logica te doorprikken met een uitdagende vraag waarvan het antwoord niet in een toegankelijke database zit. Een truc die vrijwel (voorlopig) altijd werkt, is vragen hoeveel een bepaalde letter in een onbestaand woord voorkomt. Stel bijvoorbeeld de vraag: “Hoeveel keer komt de letter t voor in het woord ‘eeooeotetto’.” De antwoorden die wij kregen waren: 2, 4 en 5.

De bot kan geen bepaalde letters tellen van een onbestaand woord.