Even een filmpje monteren zonder dat het ingewikkeld wordt? ClipChamp werkt lekker eenvoudig en heb je zo in de vingers, heerlijk toch? Daarnaast bevat het programma meer dan voldoende functies voor zowel beginners, gevorderden als doorgewinterde filmliefhebbers om in een mum van tijd de mooiste resultaten neer te zetten. 

We filmen wat af met onze smartphones, en om er echt wat moois van te maken, heb je software nodig. Na het lezen van die artikel weet je: De basis van ClipChamp | Hoe je filmpjes inlaadt, knipt en plakt | Welke extra features je kunt toevoegen | Hoe je geluid onder de video zet | Hoe je je film exporteert.

Ook interessant voor jou:
Gratis films monteren in Windows 10 met DaVinci ResolveGratis films monteren met DaVinci Resolve (deel 2)

Om van een plukje losse filmpjes een leuk en samenhangend geheel te maken dat je makkelijk kunt afspelen, of delen op bijvoorbeeld YouTube of sociale media, heb je een videomontage-programma nodig. Er was een tijd dat je het populaire programma Windows Movie Maker bij Microsoft kon downloaden, maar helaas is dat al een hele tijd niet meer beschikbaar. Gelukkig is in Windows 11 recentelijk een prima alternatief verschenen: ClipChamp. Meteen ook handig om een reeks foto’s te presenteren, of maak een mix van bewegend en stilstaand beeld. Voor de volledigheid: dat beeldmateriaal mag natuurlijk ook met een andere digitale camera gemaakt zijn dan die van je telefoon.  

De nieuwe Windows Movie Maker 

De kans is groot dat het programma al op jouw computer te vinden is. Dit controleer je eenvoudig via Zoeken op de taakbalk, of klik op Start en gebruik het zoekveld daar. Een alternatief is klikken op Start, daarna op Alle apps en dan omlaag bladeren tot je de app ClipChamp – Video-editor tegenkomt. Niet aanwezig? Geen nood, dan ga je naar de Microsoft Store en haal je het daar op. 

Op het hoofdscherm van de app ClipChamp vind je straks onder het kopje Je video’s al jouw videomontages. Voor nu klik je op Een nieuwe video maken om aan de eerste montage te beginnen, of toch in ieder geval de eerste die je met ClipChamp maakt. Mocht je niet met eerder opgenomen filmpjes willen werken, dan zou je ook op Iets opnemen kunnen klikken, maar omdat je op nagenoeg dezelfde plek uitkomt, is dat een beetje lood om oud ijzer. Straks laten wij zien wat je allemaal rechtstreeks vanuit ClipChamp kunt opnemen. En dat is best indrukwekkend! 

Premiumopties

ClipChamp bevat een aantal zogeheten premiumopties. Je herkent ze makkelijk aan het pictogram van een diamantje. Je mag zo’n functie gerust gebruiken, alleen krijgt de gemonteerde film dan wel een watermerkje, tenzij die premiumfunctie onder je abonnement valt. Heb je een abonnement op Microsoft 365? Dan zijn de meeste premiumfuncties daar al bij inbegrepen, een leuke meevaller. Verder bestaat er nog een mobiele ClipChamp-app. Vooralsnog alleen voor iOS en de app staat ook nog los van de Windows-versie, dus je ziet je projecten en bewerkingen niet over en weer. 

Filmpjes inladen 

Eenmaal gekozen voor Een nieuwe video maken kun je meteen aan de slag met de montage. Dat begint met het inladen van de filmpjes die je aan elkaar wilt plakken door op de paarse knop Media importeren te klikken. Let op dat links ernaast dan wel Jouw media geselecteerd moet zijn (dit licht wit op). Gaat het om filmmateriaal dat bij een clouddienst is ondergebracht en niet rechtsreeks via Windows Verkenner te benaderen is? Klik dan op het pijltje achter Media importeren, kies de betreffende dienst en volg de aanwijzingen. Gedurende de montage is het nodig dat je online bent, want niet alle verwerking vindt lokaal plaats. 

Zodra je aan de linker vensterzijde miniaturen van de filmpjes ziet, kun je deze in de gewenste volgorde naar de tijdlijn onder in het programmavenster slepen. Dit is de plek waar je de montage maakt. Vergis je je, dan kun je een filmpje in de tijdlijn eenvoudig vervangen door er een ander filmpje bovenop te slepen. Dat kleurt dan tijdelijk groen en de tekst Vervangen verschijnt. Wat ook kan, is iets naar de scheiding tussen twee filmpjes slepen om het daar in te voegen. De volgorde van de montage kun je trouwens altijd nog aanpassen door filmpjes door de tijdlijn te verslepen. 

Knippen en plakken 

Je wilt natuurlijk alleen de leukste fragmenten terugzien in de eindfilm. Bijsnijden kan eenvoudig door het beginpunt of eindpunt te verslepen. Daarnaast kun je via het schaartje Splitsen een filmpje in meerdere fragmenten knippen, waarna je deze afzonderlijk kunt gebruiken in de montage, bijvoorbeeld door ze te verplaatsen. De ongewenste stukjes verwijder je met het prullenbakje Verwijderen, de Backspace-knop, of de Delete-knop. Gooi je een tussenliggend fragment weg, dan blijft er een gat over. Houd de muis erboven en klik op het prullenbakje dat verschijnt, en de loze ruimte verdwijnt als sneeuw voor de zon. 

Via de zoomknoppen rechts boven de tijdlijn regel je dat je goed zicht hebt op het montagestuk waaraan je momenteel werkt. De volledige tijdlijn in beeld brengen kan ook als je een totaaloverzicht wilt hebben. Met de knoppen Home en End spring je lekker snel naar de uiteinden van de montage. Om naar een willekeurig punt te gaan, versleep je de witte verticale balk. Wil je meer ruimte hebben voor de voorbeeldweergave en de tijdlijn eronder? De deelvensters aan de zijkanten kun je inklappen via het tabje in de randen. 

Muziek en geluidseffecten 

Het draait bij video’s niet alleen om beeld, maar ook om geluid. Elk filmpje in de tijdlijn heeft een luidsprekersymbool waarmee je het geluid eventueel kunt uitschakelen. Wil je de geluidssterkte regelen, dan klik je uiterst rechts op Audio en gebruik je de schuifregelaar Volume: ideaal als het geluid van de filmpjes sterk wisselt. Verder kun je op de bekende manier (eigen) muziek en geluidseffecten inladen en naar de tijdlijn slepen. Houd wel altijd rekening met auteursrechten mocht je de gemonteerde video niet alleen voor jezelf houden. Via Muziek en SFX (linker vensterrand) vind je allerlei voorgeselecteerde muziekjes en geluidseffecten. Zodra je hier de muis boven een clip houdt, verschijnt een groen plustekentje waarmee je het op de huidige positie in de tijdlijn toevoegt op een (nieuw) geluidsspoor. 

Alles in verhouding 

We moeten het wel even hebben over de optimale beeldverhouding. Die hangt namelijk af van waar je de gemonteerde film voor wilt gaan gebruiken. Standaard is hij 16:9, maar je kunt ook kiezen voor bijvoorbeeld 9:16 of 1:1 of 4:5. Dat doe je met het knopje rechts naast de voorbeeldweergave, waar standaard 16:9 staat. Handig is dat zodra je de muisaanwijzer boven de keuzes laat zweven, je meteen een aanbeveling ziet voor welke videoplatformen dit het meest geschikt is. Deze verandering geldt voor de volledige montage, dus voor alle filmpjes die je in de tijdlijn plaatst. 

Is de montage-beeldverhouding anders dan die van een ingeladen filmpje? Dan wordt het beeld niet bijgesneden, maar passend gemaakt. Hoe zit dat? Kies je bijvoorbeeld 1:1 voor de montage, terwijl de originele video 16:9 is? Dan krijgt het videofragment zwarte balken langs de zijden waardoor het fragment zowel past als vierkant is. Overigens kun je het omzetten van de beeldverhouding ook aan het (online) videoplatform overlaten, alleen heb je er dan geen grip op. 

Beeldvullend maken 

Wil je liever geen zwarte balken zien? Klik dan links naast de voorbeeldweergave op Vullen om alleen het middelste gedeelte van het materiaal beeldvullend te tonen. Daarna kun je het beeld eventueel opzij slepen als je iets anders wilt zien dan het exacte midden. Klik nogmaals (Passen, dat is dezelfde knop) om terug te keren naar de vorige weergave. 

Deze acties moet je dan wel voor ieder filmpje met een afwijkende beeldverhouding uitvoeren. Daarnaast is dit enorm handig als je horizontaal en verticaal gefilmd materiaal wilt combineren in één montage. Wordt een filmpje per abuis ondersteboven of gekanteld getoond? Dan kun je dit via Draaien altijd nog rechtzetten. 

De knopjes links van de voorbeeldweergave waarmee je de beeldweergave aanpast, verschijnen trouwens alleen wanneer je het betreffende filmpje in de tijdlijn selecteert én de witte verticale afspeelbalk erbovenop zet.

Picture in Picture (PIP) 

Een leuk visueel trucje is twee filmpjes tegelijk afspelen. Eentje beeldvullend en een andere daar verkleind bovenop. Dat doe je door eerst een extra filmpje boven een ander filmpje te plaatsen in de tijdlijn. Zodra je het erheen sleept, wordt automatisch een extra videospoor toegevoegd. Klik op dat bovenste filmpje, kies links van de weergavevoorbeeld Afbeelding in afbeelding en geef aan in welke hoek van het beeld het vertoond moet worden. 

Een variant die jou nog veel meer mogelijkheden geeft, is door opnieuw twee video’s boven elkaar te zetten en vervolgens de weergave van één of beide te verkleinen door de witte hoekpunten van het groene kader te verslepen. Nu kun je helemaal zelf de grootte bepalen, net als waar welk filmpje te zien moet zijn door het te verslepen. Je mag nu zelfs meer dan twee video’s tegelijk tonen, zoals een raster van vier. 

Foto’s en andere afbeeldingen 

Behalve video’s kun je ook foto’s en andere afbeeldingen of illustraties in de montage gebruiken. Bijvoorbeeld om een flitsende diavoorstelling te maken, of om foto’s en filmpjes te combineren tot een afwisselende video. Al dan niet met hier en daar het afbeelding-in-afbeelding-effect. Inladen en op de tijdlijn plaatsen werkt precies hetzelfde als met filmpjes. Sleep met het beginpunt of eindpunt van een foto om de afspeelduur te bepalen. 

Vers van de pers 

In plaats van eerder opgenomen materiaal gebruiken, of als aanvulling hierop, kun je gloednieuw beeld- en geluidsmateriaal opnemen, rechtstreeks vanuit ClipChamp. Om dit te doen, schakel je op het montagescherm over naar Opnemen en maken. Hier zie je vier keuzes, die we voor het gemak in een iets gewijzigde volgorde doorlopen. Allereerst gebruik je Camera-opname om een nieuw filmpje te maken via de ingebouwde camera van je computer, of liever nog met een losse webcam, omdat die bijna altijd een betere beeldkwaliteit heeft. 

Wil je een presentatie opnemen of iets anders op je computer laten zien? Kies dan voor Schermopnames, druk op de rode knop, geef aan of je het volledige bureaublad of een specifiek venster wilt vastleggen en klik op Delen. Zodra je klaar bent met opnemen klik je op Delen beëindigen. Daarna kies je Opslaan en bewerken als je er tevreden over bent. Ging er iets mis en wil je een nieuwe poging wagen, dan ga je voor Opname opnieuw maken. De nieuwe video wordt op een extra track geplaatst en je kunt hem daarna bewerken of verplaatsen zoals je inmiddels gewend bent. 

Scherm en geluid 

Let erop dat tijdens een schermopname ook het omgevingsgeluid wordt vastgelegd via de microfoon van je computer of webcam. Wees je daarom bewust van wat je hoort of zegt gedurende de opname. Of schakel de microfoon uit vóórdat je aan de schermopname begint. Dat kan door naast de rode opnameknop op het microfoonpictogram te klikken en Geen te kiezen. Wil je muziek of (systeem)geluiden van de computer wel horen in de opname? Kies dan na het klikken op de rode opnameknop voor Volledig scherm en schakel de optie Systeemgeluid delen in. 

Scherm, camera en commentaarstem 

Dan is er nog een leuke variant die de twee opnamemogelijkheden combineert, en dat is Scherm en camera. Hiermee kun je het volledige scherm of een venster opnemen terwijl je ook zelf in beeld te zien bent als verkleinde afbeelding binnen de schermafbeelding. Zo geef je de opname een persoonlijk tintje. 

Heb je een voice-over nodig, maar kan of wil je liever niet zelf iets inspreken? Gebruik dan de vierde en laatste optie Tekst-naar-spraak. Dit werkt echt wonderbaarlijk goed. Tik een stukje tekst in of kopieer dit uit een document, kies een stem uit en laat het tekstfragment voor je uitspreken. Vervolgens kun je dat mediafragment boven of onder een videoclip in de tijdlijn plaatsen, waarmee je het als een echte voice-over gebruikt. 

Video exporteren 

Zodra je tevreden bent over de videomontage is het tijd om de definitieve video te genereren. Dat doe je met Exporteren rechtsboven in beeld. Kies de gewenste kwaliteit (resolutie). Zodra de video gereed is, wordt deze automatisch lokaal opgeslagen in de downloadmap van jouw computer. Aanvullend kun je aangeven of je de video bij een online-videoplatform of in je cloudopslag wilt plaatsen. 

Om vanuit het montagescherm terug te keren naar het beginscherm van ClipChamp klik je op het bovenste pictogram (een klapbord) en kies je Terug naar Home. Hier vind je deze en eventuele eerdere montages netjes terug onder het kopje Je video’s. 

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.