Wie nog nooit van ChatGPT heeft gehoord, heeft enkele maanden op een onbewoond eiland zonder communicatie gezeten. De kans lijkt ons groot dat je inmiddels al wat hebt uitgeprobeerd. We geven je tips om nog betere resultaten uit AI-chatbots als ChatGPT te halen.

Nieuwssite Business Insider heeft onlangs een interessant experiment uitgevoerd. Ze lieten een professionele recruiter zeven sollicitatiebrieven beoordelen om te achterhalen welke mogelijk door een AI-chatbot waren geschreven. De recruiter identificeerde vier brieven met enige zekerheid, maar was verrast dat de andere drie ook door ChatGPT waren gegenereerd.

Bij de eerste vier brieven waren de prompts minimaal (korte functie-identificatie en enkele namen), terwijl de laatste drie veel uitgebreidere, concrete prompts hadden. Een goede prompt is zo cruciaal dat er zich een informele industrie aan het ontwikkelen is rond prompt-engineering. Ofwel: hoe schrijf je de beste prompts voor optimale resultaten?

Basisprincipes

Stel, Nederlands is je moedertaal en je wilt graag je prompts in die taal schrijven. Dat is zeker mogelijk en met ChatGPT, een polyglot, kun je uitstekende resultaten behalen. Houd er echter rekening mee dat chatbots voornamelijk getraind zijn op Engelstalige datasets. Het is dus aan te raden om Engelstalige prompts te gebruiken. Je kunt de Engelstalige respons altijd laten vertalen, hetzij door de bot zelf, hetzij door een vertaaldienst als DeepL, Google Translate of Bing Microsoft Translator.

Zorg ervoor dat je prompts helder en gedetailleerd zijn, zonder overbodige informatie, zodat de bot begrijpt waar je focus ligt. Vermijd algemene, open vragen en leg eventueel jargon of technische termen duidelijk uit. Schrijf daarom liever “Wat zijn de belangrijkste voordelen van deze procedure?” of “Welke problemen kunnen zich voordoen op het gebied van […]?” dan “Wat vind je van dit onderwerp?”

We hebben ook ondervonden dat het vervangen of verplaatsen van woorden in je prompt tot een ander resultaat kan leiden en dit is helaas niet altijd even voorspelbaar. Experimenteer dus gerust met een licht aangepaste prompt als de respons niet optimaal blijkt. Geeft de bot een te beperkte reactie, stel dan gerust aanvullende vragen ter verduidelijking of vraag naar meer specifieke, extra informatie. Of druk op de knop Regenerate response als je liever een net iets andere formulering van een eerdere respons verkiest.

Role prompting

Een effectieve techniek om ChatGPT te sturen, is het gebruik van ‘role prompting’. Hierbij geef je de bot een specifieke rol en formuleert het systeem vanuit die rol zijn antwoorden. Het is belangrijk om de rol zo gedetailleerd mogelijk te beschrijven. Dus bij voorkeur niet zomaar “Je bent een professor”, maar “Je bent een professor van 50 jaar met reeds 20 jaar doceerervaring en je bent gespecialiseerd in pediatrische genetica”. Je kunt dit eventueel aanvullen met “Antwoord uitsluitend met ‘OK, doe ik!’ als je bereid bent deze rol aan te nemen.” Als het goed is, reageert de bot inderdaad met “OK, doe ik!” en kun je vervolgens de gewenste prompts aan de virtuele professor richten.

Je kunt feitelijke vragen stellen, maar bijvoorbeeld ook een dialoog laten voeren met een onervaren student: “Voer een gesprek met een onervaren student die je colleges heeft gevolgd en erover denkt om zich verder in deze materie te verdiepen. Gebruik Markdown om beide personen van elkaar te onderscheiden (professor: vet, student: cursief).”

Zo’n rol hoeft trouwens niet noodzakelijk menselijk te zijn. Je kunt de bot namelijk gerust ook in een technische rol duwen, zoals “Je bent een Excel-sheet en […]”. Onder het kopje ‘Commando’s’ geven we hier een paar voorbeelden van.

Creatieve teksten

ChatGPT kan niet alleen feitelijke gegevens opdiepen uit zijn immense datasets, maar de bot is ook heel goed in staat om meer creatieve teksten te genereren. Om de bot optimaal te kunnen benutten, is het belangrijk om hem heel duidelijk te maken wat je doelgroep is, en welk teksttype of medium je precies nodig hebt. Immers, een wetenschappelijk paper hoort er anders uit te zien dan bijvoorbeeld een blogpost.

Als je zelf een tekst wilt schrijven, maar last hebt van schrijversblok, dan kun je ChatGPT gerust als inspiratiebron gebruiken en hem vragen naar bruikbare ideeën of suggesties. Zo kun je bijvoorbeeld vragen om tien verschillende deelonderwerpen die je kunt gebruiken in een presentatie over kunstmatige intelligentie en chatbots voor een onervaren publiek. Vervolgens kun je de bot vragen om een of meerdere van de voorgestelde onderwerpen verder uit te werken, bijvoorbeeld door meer informatie te geven over de deelonderwerpen 3 en 6.

Als je zelf al enige kennis hebt over het onderwerp, maar nog op zoek bent naar een mogelijke tekststructuur, dan kan de bot je helpen om uit deze impasse te komen. Zo heeft de volgende prompt bijvoorbeeld al uitstekende ideeën opgeleverd, inclusief een inleiding, enkele paragrafen en een conclusie: “Geef een mogelijke structuur of overzicht van een uitvoerige tekst die ik wil schrijven over de verschillen in cultuur tussen Nederland en Vlaanderen, bedoeld voor een cultureel tijdschrift.” Je kunt deze deelontwerpen vervolgens ook verder laten uitdiepen door de bot.

Tekstaanpassingen

Als je zelf al een tekst hebt geschreven, is het perfect mogelijk om deze op allerlei onvolkomenheden te laten controleren. Bijvoorbeeld met een prompt als: “Controleer de volgende tekst op mogelijke spel-, stijl- en grammaticafouten. Corrigeer deze en maak een lijst van de aanpassingen.”

Je kunt ook je tekst laten herschrijven voor een ander doelpubliek en dus met een andere stijl en woordenschat. Dit kan met een prompt als deze: “Herschrijf de volgende tekst in een zeer informele, haast joviale stijl, zodat ook jonge kinderen deze leuk vinden en kunnen begrijpen.” Het omgekeerde kan natuurlijk ook: “Je bent een ervaren geschiedkundige. Herschrijf de volgende tekst in een zeer formele stijl, bedoeld voor een publiek dat in deze materie is gespecialiseerd.” Je zult vaak versteld staan van het resultaat.

Als je de tekst al in een wat meer opgemaakte vorm wilt hebben, kun je specifieke onderdelen in je prompt vermelden, bijvoorbeeld: “Ik heb een blogpost nodig over de klimaatverandering in de wereld. Schrijf een tekst met een hoofdtitel, een ondertitel en tussentitels, en gebruik hiervoor Markdown.”

Je kunt ook de bot een tekst geven en vervolgens vragen deze samen te vatten. Je kunt daarbij de gewenste lengte vermelden, maar houd er wel rekening mee dat chatbots het soms lastig vinden om zich aan de gevraagde lengte te houden.

Programmeren

Naast encyclopedische kennis en het (her)schrijven en redigeren van creatieve teksten, is ChatGPT ook goed in het schrijven van code en scripts. We hebben het ChatGPT zelf gevraagd en die somde een reeks script- en programmeertalen op die het goed beheerst, waaronder Python, Perl, Ruby, Bash/Shell, JavaScript, Lua, Java, C/C++, Go, Rust, Swift en PHP.

Houd er rekening mee dat de bot soms steken kan laten vallen en code kan genereren die simpelweg niet werkt vanwege een of meerdere fouten. Toch kennen we zelf ontwikkelaars die onomwonden stellen dat ChatGPT hen best veel tijd bespaart. Maar om de gegenereerde code te kunnen evalueren en indien nodig te corrigeren, moet je wel de taal voldoende zelf beheersen.

AI-bots hebben weleens van wat hallucineren wordt genoemd: ze zijn er doorgaans stellig van overtuigd dat wat ze genereren helemaal correct is en dit kan zelfs over feitelijke kennis gaan. We raden altijd de inhoud grondig te controleren!

Je kunt ChatGPT vragen om complete code te genereren, bijvoorbeeld met de prompt: “Genereer html-code voor een webpagina met een header, footer en navigatiemenu.” Daarnaast kun je de bot vragen om je eigen code aan te vullen, bijvoorbeeld met: “Pas mijn Java-programma aan waarin ik een reeks integers sorteer, zodat ook de minimale en maximale waarden worden afgedrukt”.

Je kunt ChatGPT zelfs vragen om je code te debuggen of foutmeldingen uit te leggen. Daarnaast is de bot goed in het omzetten van code naar een andere scripttaal. Of vraag de bot om je code stap voor stap uit te leggen, zodat ook een beginner deze goed begrijpt.

Commando’s

Ook leuk is dat je de bot in een of andere computerrol kunt stoppen, bijvoorbeeld om een terminal van PowerShell of Linux te simuleren, waardoor je commando’s vanaf de virtuele terminal kunt uitvoeren. Ook dit vereist de nodige instructies in je prompt, bijvoorbeeld: “Je bent een Linux-terminal. Ik zal commando’s invoeren en ik wil dat je antwoordt met wat op zo’n terminal verschijnt. Geef geen andere uitleg, behalve wanneer ik iets vraag tussen vierkante haakjes, als volgt [mijn vraag].” Vervolgens kun je allerlei commando’s uitvoeren en zal de bot typische terminal-commando’s imiteren.

Prompt-suggesties

In dit artikel hebben we je al heel wat praktische suggesties voor prompts aangereikt. Je kunt echter ook online volop inspiratie vinden. Neem bijvoorbeeld een kijkje op de GitHub-pagina ‘Awesome ChatGPT Prompts’ voor een schat aan Engelstalige prompt-voorbeelden.

Via deze pagina op GitHub ontdek je diverse links naar sites met voorbeeldprompts (zoals 500 prompts voor copywriters), optimale werkmethoden, handleidingen enzovoort. Er bestaat zelfs een prompt-marktplaats waar je beproefde prompts voor verschillende thema’s kunt aanschaffen, meestal voor zo’n 2 tot 4 dollar.

Zoek je nog meer opties? Googel dan eens naar 'best ChatGPT prompts'. Rond half april leverde deze zoekopdracht al zo’n 75.000 resultaten op. Er valt dus nog genoeg te ontdekken!

Een schone oven is belangrijk om hygiënisch te kunnen koken. Na verloop van tijd hopen etensresten en vet zich op en dat veroorzaakt nare geurtjes, maar is ook niet goeed voor de prestaties. Gelukkig zijn er verschillende manieren om je oven weer te laten glimmen. En bij sommige ovens gaat dat zelfs helemaal vanzelf.

Handmatige reiniging

Begin met de basis: handmatige reiniging. Dit is de meest directe methode en vereist wat spierkracht en de juiste middelen. Verwijder eerst alle roosters en bakplaten uit de oven. Die kun je apart schoonmaken in warm sop met afwasmiddel, of in de vaatwasser als ze daarvoor geschikt zijn. Erg vuile roosters kun je ook een tijdje laten weken in een bak met heet water en wat druppels afwasmiddel. Op die manier gaat het vuil er bij het handmatig afwassen of in de vaatwasser er beter af.

Lees ook:Dit zijn de 10 meest gemaakte fouten tijdens het schoonmaken

Voor de binnenkant van de oven kun je een speciale ovenreiniger gebruiken. Volg altijd nauwkeurig de instructies op de verpakking, want sommige reinigers zijn zeer krachtig en vereisen dat je de keuken ventileert. Je kunt ook kiezen voor huis-tuin-en-keukenmiddelen. Een pasta van baking soda en water werkt vaak verrassend goed op aangekoekt vuil. Breng de pasta aan op de bevuilde plekken, laat het een paar uur (of een nacht) intrekken en veeg het daarna weg met een vochtige doek. Hardnekkige plekken kun je voorzichtig schrobben met een zachte borstel of een spons. Spoel de oven na met schoon water om alle resten van reinigingsmiddel te verwijderen.

©ID.nl

Veel ovens hebben een makkelijk schoon te maken en te houden emaille binnenwand. Hierdoor volstaat vaak alleen al het schoonmaken met een vochtige doek om vuil eraf te kunnen krijgen. Het gladde oppervlak zorgt er namelijk voor dat vuil zich niet hecht, waardoor je de oven makkelijk schoonhoudt.

Zelfreinigende ovens: pyrolyse, hydrolyse en katalyse

Veel moderne ovens zijn uitgerust met slimme zelfreinigende functies die het werk voor je doen. De drie meest voorkomende systemen zijn pyrolyse, hydrolyse en katalyse. Begrijp goed hoe elk systeem werkt om te bepalen wat het beste bij jouw gebruik past.

Wat doet pyrolyse?

Pyrolyse is een geavanceerde zelfreinigende functie die werkt met zeer hoge temperaturen. Tijdens zo'n pyrolysecyclus wordt de oven verwarmd tot extreem hoge temperaturen, vaak rond de 500 graden Celsius. Op deze temperatuur veranderen vet- en etensresten in as. Dit proces duurt meestal tussen de één en drie uur. De ovendeur vergrendelt automatisch tijdens de cyclus, waardoor jij (of bijvoorbeeld je kinderen) de deur niet kunnen openmaken.

Wanneer de oven is afgekoeld, hoef je alleen nog de overgebleven fijne as met een vochtige doek weg te vegen. Het is weliswaar een effectieve methode voor grondige reiniging, maar verbruikt wel veel energie. Daarnaast kan een lichte geur ontstaan door het verbranden van vet. Zorg daarom voor goede ventilatie.

Hoe werkt hydrolyse?

Bij Hydrolyse wordt de oven gereinigd door stoom. Bij dit proces plaats je een kleine hoeveelheid water in de bodem van de oven. Vervolgens activeer je het hydrolyseprogramma, waarbij de oven wordt verwarmd tot een temperatuur van ongeveer 100 graden Celsius. De stoom die ontstaat, weekt het vuil los van de ovenwanden. Na afloop van het programma, wanneer de oven is afgekoeld, kun je de zacht geworden etensresten eenvoudig wegvegen met een doek. Hydrolyse is een mildere en energiezuinigere methode dan pyrolyse, maar is vooral geschikt voor lichte tot matige vervuiling. Voor hardnekkig, aangekoekt vuil moet je zelf de boel nog nabehandelen met schoonmaakmiddel.

©ID.nl

Wat doet katalyse?

Katalyse is een continue zelfreinigende functie, wat betekent dat het reinigingsproces al begint tijdens het koken. Ovens met katalytische wanden zijn bekleed met een speciale, poreuze emaillelaag die de eigenschap heeft om vetspatten te absorberen en te oxideren (verbranden) bij normale kooktemperaturen, meestal boven de 200 graden Celsius. De katalytische laag breekt de vetten af en zet ze om in water en kooldioxide. De wanden van zulke ovens voelen vaak ruw aan. Het voordeel van katalyse is dat het continu werkt en je dus minder vaak handmatig hoeft te reinigen. Wel kunnen de katalytische panelen na verloop van tijd verzadigd raken en dan hun effectiviteit verliezen. Ze kunnen dan niet meer worden gereinigd en moeten mogelijk worden vervangen. Katalyse werkt het beste bij vetspatten en minder goed bij aangekoekte suikers of andere hardnekkige etensresten.

Deur reinigen

Natuurlijk is er ook nog de deur van de oven. De ruit kan al snel behoorlijk vuil raken. Vaak is een gewone ruitenreiniger al voldoende om vetspetters en strepen te verwijderen. Zijn de vlekken hardnekkiger? Gebruik dan wat baking soda of groene zeep op een vochtige doek en wrijf rustig schoon.

©ID.nl

Onderhoud en preventie

Ongeacht de reinigingsmethode is regelmatig onderhoud de sleutel tot een schone oven. Veeg na elk gebruik eventuele gemorste etensresten direct weg. Gebruik (biologisch) bakpapier of ovenschalen met deksel om spatten te minimaliseren. Een schone oven verlengt niet alleen de levensduur van het apparaat, maar zorgt er ook voor dat de oven beter op temperatuur komt, het eten beter smaakt en er minder stank vrij komt.

Navigeren, bijvoorbeeld met je smartphone, verloopt vlot met een internetverbinding. Maar wat als er geen mobiel netwerk is? Met vooraf gedownloade kaarten is ook offline navigeren gelukkig geen probleem.

Tip 1 Wel of geen internet

Navigeren met je smartphone gaat het makkelijkst met een stabiele internetverbinding, maar in het buitenland kan dit hoge roamingkosten opleveren. En wat als je reist in gebieden zonder mobiel netwerk of waar het netwerk plots wegvalt? Offline navigatie, waarbij je vooraf kaarten downloadt, is dan een praktische oplossing. Een gedownloade kaart laadt sneller en verbruikt minder batterij dan een app die constant data ophaalt. Neem tijdens je route bij voorkeur wel een opgeladen powerbank mee om te voorkomen dat je zonder stroom komt te zitten.

Zonder internet bepaalt je smartphone de locatie volledig via gps. Binnen de gedownloade regio kun je meestal routeberekeningen maken en navigatie-instructies ontvangen. Sommige apps bieden in offline modus ook een POI-zoekfunctie (Points of Interest).

Zonder internet werken deze functies niet: realtime verkeersinformatie (zoals files, werkzaamheden en flitsers), live ov-gegevens, bepaalde zoekopdrachten, street view en satelliet- of hybride kaarten (wel standaard wegenkaarten). Controleer vooraf of je eerder gedownloade kaarten nog actueel zijn en werk ze regelmatig bij.

Laten we enkele populaire mobiele apps bekijken die offline navigatie ondersteunen. Het is handig om meerdere apps met offline kaarten bij de hand te hebben. Je kunt dit testen door tijdelijk de vliegtuigmodus in te schakelen of wifi en mobiele data uit te zetten. De populaire navigatie-app Waze laten we hier buiten beschouwing omdat deze geen offline kaarten aanbiedt.

Street view is voorbehouden aan de online modus (hier Google Maps). 

Tip 2 Google Maps

We starten met een van de populairste navigatie-apps: Google Maps. Open de app, tik rechtsboven op je profielfoto of initialen en kies Offline kaarten. Selecteer je eigen kaart via Selecteer je eigen kaart (Android) of Je eigen kaart selecteren (iPhone). Zoom in en uit met twee vingers en verplaats de kaart met één vinger totdat het gewenste gebied binnen het blauwe kader valt. Onderaan zie je hoeveel opslagruimte nodig is. Tik op Downloaden om het gebied op te slaan. Na de download keer je automatisch terug naar Offline kaarten, waar een overzicht van je gedownloade kaarten verschijnt. Om een kaart een andere naam te geven, tik je op het icoon met de drie puntjes en kies je Naamwijzigen.

De kaart is nu klaar voor offline gebruik en je kunt nog extra kaarten downloaden. Navigeer zoals gebruikelijk: de app schakelt automatisch over op de gedownloade kaarten als er geen mobiel internet is.

Werk je offline kaarten regelmatig bij: tik op de drie puntjes en kies Updaten. Hier kun je kaarten trouwens ook verwijderen.

In Google Maps kun je offline kaarten downloaden, hernoemen, bekijken, updaten en verwijderen.

Tip 3 HERE WeGo

Net als Google Maps is HERE WeGo volledig gratis. De kaarten komen van Here Technologies, dat begon als Navteq, werd later door Nokia overgenomen en is nu in handen van Duitse autofabrikanten. Via https://mapcreator.here.com kunnen gebruikers eigen kaartgegevens toevoegen.

Voor offline kaarten trek je de onderste balk omhoog voor het menu. Tik op Kaarten downloaden en schakel bij voorkeur Uitsluitend downloaden via wifi in. Tik opnieuw op Kaarten downloaden, kies het continent en vervolgens het land of de regio die je nodig hebt. De benodigde opslagruimte wordt weergegeven. Tik op het downloadicoon om de kaart op te slaan.

Om te voorkomen dat de app tijdens offline navigatie tevergeefs een internetverbinding zoekt, stel je in het menu de App-verbinding tijdelijk in op Offline. Updates worden bij Kaarten downloaden naast de betreffende kaart aangegeven en kun je direct ophalen. Om een kaart weg te halen, selecteer je deze en kies je Verwijderen.

De volledige offline kaart van Nederland bijvoorbeeld neemt bij HERE WeGo zo’n halve gigabyte in beslag.

Tip 4 OsmAnd

OsmAnd (OpenStreetMap Automated Navigation Directions) is een mobiele app voor offline kaarten en navigatie, gebaseerd op OpenStreetMap-gegevens. Deze worden door een wereldwijde gemeenschap bijgewerkt en je krijgt meestal gedetailleerde en actuele kaartinformatie.

Bij de eerste keer opstarten, kun je de kaart van je huidige regio downloaden. Tik op de drie streepjes, kies Kaarten en hulpmiddelen en open Downloads om zelf een land of regio te selecteren. In de gratis versie kun je tot zeven kaarten downloaden. Naast de kaart zelf kun je voor een gebied ook hoogtelijnen, Wikipedia-informatie, een terreinkaart en weersvoorspellingen installeren, maar deze functies zijn voorbehouden aan de betaalde versie (ongeveer 3 euro per maand).

Om te navigeren binnen het gedownloade gebied tik je op de kaart of gebruik je de optie Zoeken in het menu. Tik op Navigatie, kies het vervoermiddel (auto, fiets of te voet) en tik op Start. Dit biedt turn-by-turn-aanwijzingen met spraakbegeleiding. Wil je de route als GPX-track opslaan, kies dan Details, tik op het downloadknopje en vul een naam in bij Bewaar als nieuwe track. Bevestig met Opslaan. Op Android wordt het bestand standaard opgeslagen in Android/data/net.osmand/files/tracks. Vanuit het menu, bij Plan een route, kun je de tracks direct openen of ook een eigen GPX-route importeren (zie ook tip 8).

OsmAnd geeft ook gesproken turn-by-turn-aanwijzingen.

Tip 5 MAPS.ME

MAPS.ME is een gratis navigatie-app die net als OsmAnd gebruikmaakt van OpenStreetMap-kaarten. In de gratis versie kun je ongeveer tien kaarten downloaden.

Open de app en zoom in op het gewenste gebied totdat een prompt verschijnt om de kaart te downloaden. Dit gebeurt meestal wanneer de indicatie 5 km zichtbaar is. Bevestig met Download.

Een andere en vaak handigere manier om kaarten te downloaden is via de optie Meer, waar je Gedownloadekaarten selecteert. Bovenaan kun je naar een locatie zoeken. Als de app deze herkent, verschijnt direct de downloadknop om het gebied op te halen.

Als je bij de instellingen de optie Markeer gedownloade kaarten hebt ingeschakeld, dan kun je op de kaart zien welke gebieden reeds offline beschikbaar zijn.

Voor navigatie gebruik je de zoekfunctie of tik je op de kaart om een locatie te selecteren. Kies vervolgens Route naar of eventueel Route van en bepaal het vervoermiddel: auto, te voet of per fiets. Ook offline krijg je turn-by-turn-navigatie.

Je kunt gedownloade kaarten updaten door bij Gedownloade kaarten op Controleren te tikken. Om een kaart te verwijderen, selecteer je deze, tik je op de drie puntjes en kies je Verwijderen.

Kleurmarkeringen geven duidelijk aan welke gebieden je al gedownload hebt voor offline navigatie.

Tip 6 Sygic

Sygic is misschien minder bekend in Nederland en België, maar de app biedt wel hoogwaardige 2D- en 3D-kaarten van TomTom. Om Sygic te gebruiken, moet je je eerst registreren. In de gratis versie kun je in principe onbeperkt kaarten downloaden; grotere landen zijn opgesplitst in regio’s. Om kaarten te downloaden, open je het menu en kies je Offline kaarten (toevoegen).

Deze kaarten worden in de gratis versie driemaal per jaar automatisch geüpdatet. In de betaalde Premium-variant gebeurt dit maandelijks en krijg je ook turn-by-turn-navigatie en gesproken instructies en (in de online modus) ook de actuele verkeersdrukte, snelheidslimieten en mobiele flitsers.

Houd er rekening mee dat Sygic zich volledig richt op autoverkeer. Er zijn geen routeberekeningen specifiek voor fietsers of wandelaars.

Je kunt in Sygic een onbeperkt aantal offline kaarten downloaden.

Tip 7 Komoot en RouteYou

Waar Sygic zich vooral richt op autoverkeer, zijn Komoot en RouteYou juist gespecialiseerd in (sportieve en recreatieve) wandel- en fietsroutes. In de gratis versie van Komoot kun je helaas slechts één regio ontgrendelen voor offline navigatie en spraakinstructies. Extra regio’s zijn beschikbaar tegen een prijs tussen circa 4 en 9 euro, afhankelijk van de grootte, of je kunt alle wereldregio’s in één keer aanschaffen voor ongeveer 30 euro.

Ga via de Profiel-knop naar de rubriek Maps, tik op de +-knop en zoek de gewenste regio. Selecteer de ontgrendelde regio en schakel Opslaan voor offline in. Je kunt ook een route plannen (uitsluitend met internetverbinding aangezien de berekening via de Komoot-servers verloopt) en deze vervolgens bewaren. Tik hiervoor op Opslaan en vink Opslaan voor offline gebruik aan. Na bevestiging kun je de route offline volgen, inclusief spraaknavigatie, vooropgesteld dat deze regio is ontgrendeld.

Ook RouteYou biedt de mogelijkheid routes met een achtergrondkaart offline te downloaden, maar dit is alleen beschikbaar in de betaalde versies. Een Plus-account kost ongeveer 36 euro per jaar. Je vindt gedownloade routes dan bij Gedownloade routes via de knop Profiel.

In Komoot kun je ook specifieke regio’s (tegen betaling) downloaden voor offline navigatie.

Alles over Komoot lees je in dit artikel: Wandelen en fietsen buiten de gebaande paden met Komoot

Tip 8 GPX-import via OsmAnd en Komoot

Verschillende navigatie-apps – en gps-handhelds – ondersteunen het importeren van GPX-tracks en -routes, die vervolgens offline kunnen worden gebruikt. In het kader ‘GPX’ lees je meer over dit bestandstype. Gratis import en offline gebruik zijn mogelijk in onder meer OsmAnd en in Komoot voor ontgrendelde regio’s.

In OsmAnd open je het menu, kies je Plan een route en tik je op Importeer track. Vervolgens selecteer je een GPX-bestand. Tijdens tests bleek deze functie helaas niet altijd even betrouwbaar. In Komoot verloopt dit proces vlotter. Ga naar Home, open Profiel, kies Opgeslagen routes en tik bovenaan op Importeren en vervolgens op Importeer een bestand (GPX). Selecteer het gewenste GPX-bestand en kies Bestandopenen om de route of track in de routeplanner te openen en als geplande tour op te slaan, of Bestand opslaan om deze direct als voltooide tour te bewaren.

In beide gevallen geef je het verplaatsingstype aan, zoals Wandelen, Fietsen, Mountainbiken of Bergwandelen, en bevestig je de keuze. Bij het opslaan kun je de tour een naam geven en Opslaan voor offline gebruik aanvinken. Je vindt de route dan terug bij Opgeslagenroutes of bij Voltooide activiteiten. Als de bijbehorende kaart al is gedownload, kun je direct navigeren.

Handig om weten: in Komoot kun je GPX-routes ook via de dienst Garmin Connect met je Garmin-toestel synchroniseren.

GPX-routes werken ook op een smartwatch: Waar voor je geld: 5 waterdichte smartwatches met GPS-functie

Een pas geïmporteerde GPX-route kun je als een ‘tour’ (voor offline gebruik) bewaren in Komoot.

Tip 9 GPX-routes downloaden

In tip 8 lees je hoe je GPX-routes en -tracks in navigatie-apps importeert. Ook in de meeste gps-apparaten is zo’n import mogelijk. In tips 10 en 11 ontdek je hoe je zelf zo’n GPX-bestand maakt, maar dat is niet altijd nodig. Er zijn namelijk diverse sites waar je kant-en-klare GPX-routes en -tracks ook gratis kunt downloaden voor (offline) navigatie.

Een optie is AllTrails. Meld je aan, voer een regio in en kies een voorgestelde trail. Klik onderaan op de groene knop (Hit the trail of Daar gaan we) en selecteer Export map file of Kaartbestand exporteren/ GPXTrack of GPX Route zonder tijdstempels (zie kader ‘GPX’). Andere exportopties zijn onder meer Google Earth KML/KMZ en Garmin FIT.

Ook RouteYou (zie ook tip 7) biedt GPX-routes. Registreer je (gratis) en klik op Zoek een route. Geef het routetype aan, kies locatie en lengte en klik op Toon <x> routes. Selecteer een route, klik op Downloaden en kies GPX. Andere opties zijn bijvoorbeeld Garmin en Google Earth (KML).

Voor talrijke fiets- en wandelroutes in Nederland, België en Duitsland kun je terecht op onder meer Routiq. Kies een route en klik op Download de GPX. Dit vereist wel een Premium-account (circa 15 euro per jaar).

Bij AllTrails kun je routes in diverse formaten downloaden, waaronder GPX.

Tip 10 GPX-routes zelf maken

Je kunt ook zelf GPX-routes maken en deze downloaden naar je navigatie-app of gps-toestel voor offline gebruik. Dit kan gratis via verschillende sites, zoals www.gpx.studio.

Klik op App en zoom in tot je voldoende kaartdetails hebt. Klik op het potloodicoon, laat Routing ingeschakeld en kies een activiteitstype, zoals Bike, Run/hike of Motorcycle. Klik op het potlood-icoon en plaats de routepunten op de kaart. De route wordt automatisch langs bestaande wegen gemarkeerd. Onderaan zie je de routelengte en het hoogteprofiel.

Wil je POI’s (waypoints) toevoegen? Klik op het pin-icoon, vul een naam en beschrijving in, kies een geschikt icoon en bevestig met Create point of interest.

Stel geheel zelf je GPX-route samen in gpx.studio.

Tip 11 RouteYou

Ook op de website van RouteYou kun je zelf routes maken en gratis (openbaar) opslaan. Ze worden dan automatisch beschikbaar in de mobiele app van RouteYou. Als je bent aangemeld met hetzelfde account, vind je ze terug bij Profiel / Mijn routes. Je kunt de routes ook downloaden.

Meld je aan en klik op het pijlknopje bij Plan een route. Kies uit Maak een route, Uploadeen route (voor GPX-import), Wandelknooppunten of Fietsknooppunten. De laatste twee maken handig gebruik van het uitgebreide knooppuntennetwerk in Nederland en België.

Bij Maak een route geef je het routetype aan, met subtypes zoals Recreatieve fietsroute, Gravelbikeroute of Mountainbike route. Voor een A-naar-B-route vul je start- en aankomstlocatie in, bij een lusvormige route kies je de startplaats en lengte (en eventueel de kompasrichting). Bevestig met Opslaan / Route opslaan. Klik op Downloaden en kies (bijvoorbeeld) GPX.

Je kunt ook routes samenstellen op de site van RouteYou en deze als GPX-bestand downloaden.