Je beschikt over belangrijke data die je ook nog eens regelmatig bijwerkt. Die wil je dus absoluut niet kwijt. Dan kun je deze zowel automatisch synchroniseren (zodat je altijd over een up-to-date kopie beschikt) als back-uppen (in het geval er iets fout is gegaan met de nieuwste dataversies).

Tip 01: Opzet

De opzet van dit artikel is best ambitieus. Eerst willen we ervoor zorgen dat alle gewenste gegevens van een of meerdere computers automatisch naar een centrale locatie worden gesynchroniseerd. Deze data worden vervolgens automatisch geback-upt, bij voorkeur volgens de 3-2-1-regel: minimaal 3 kopieën, op minstens 2 verschillende media, waarvan ten minste 1 op een andere locatie (en bij voorkeur ook offline).

Dit betekent dat we zowel synchronisatie als back-up zullen behandelen en dat doen we met twee gratis tools: Resilio Sync en Duplicati. Natuurlijk kun je er ook voor kiezen om alleen één van deze operaties uit te voeren. Beide tools zijn uitstekend geschikt voor ons doel, maar dat betekent niet dat er geen andere degelijke synchronisatie- en back-uptools beschikbaar zijn. Voor eenvoudigere gratis toepassingen kun je bijvoorbeeld kijken naar PureSync Personal en SyncBack Free.

Tip 02: Installatie server

Laten we beginnen met de synchronisatie, waarvoor we Resilio Sync zullen gebruiken. Deze tool is gratis voor persoonlijk gebruik en beschikbaar voor verschillende platformen. Voor ons voorbeeld gaan we uit van de Windows-versie (64 bit). We installeren deze op de computer waar we de gesynchroniseerde gegevens willen ontvangen. In ons scenario gaan we dit doen vanaf meerdere pc’s, met verschillende gebruikers. Daarom is het handig om op deze computer alvast enkele (lege) submappen aan te maken met de namen van de gebruikers, zoals \sync\Toon, \sync\Jeroen enzovoort.

Bij de installatie van Resilio Sync kun je het best alle selectievakjes aangevinkt laten en ook een vinkje plaatsen bij Installeer Resilio Sync als Windows-service, zodat het niet nodig is dat er een gebruiker is aangemeld op deze computer. Druk op Volgende / Ja en vul ook de inloggegevens van je Windows-account in.

Tip 03: Mapcode

Als alles goed is, zou de webinterface van Resilio Sync even later in je browser moeten verschijnen (via het adres http://localhost:8888). Begin met het invoeren van inloggegevens om toegang tot deze interface te beveiligen. Daarna moet je een ‘identiteit’ invoeren, bijvoorbeeld je naam. Deze wordt weergegeven wanneer je gegevens verzendt of ontvangt. Vink de gevraagde opties aan en klik op Aan de slag.

Na je aanmelding kom je terecht in een leeg programmavenster. Via het tandwielpictogram rechtsboven kun je nog enkele instellingen wijzigen, zoals de taal, een eventuele up- of downloadlimiet, de luisterpoort van de webinterface (standaard 8888), je inloggegevens enzovoort. In de rubriek Geavanceerd, bij Open voorkeuren voor power-users vind je trouwens nog meer opties.

Wij laten alles staan zoals het staat en klikken linksboven op de plusknop om een synchronisatiemap toe te voegen. Hier kies je Standaardmap en verwijs je naar een van de eerder aangemaakte submappen. Er verschijnt nu een dialoogvenster. Zo niet, houd dan de muisaanwijzer boven de mapnaam en kies Delen. Stel de machtigingen in op Lezen en schrijven. Ga vervolgens naar het tabblad Code, klik op Kopiëren bij Lezen en schrijven, en plak deze code in een tekstbestand. Sla dit tekstbestand bij voorkeur op een usb-stick op, want je hebt deze later op een van je andere pc’s nodig om te synchroniseren naar de gekozen doelmap.

Tip 04: Installatie client

We gaan nu verder met de installatie op je eigen werk-pc, van waaruit je automatische synchronisaties wilt laten plaatsvinden. Ook hier installeer je Resilio Sync, maar in dit geval hoef je geen vinkje te plaatsen bij Installeer Resilio Sync als Windows-service.

Je kunt Resilio Sync hier als een desktopapplicatie starten, waar je opnieuw een identiteit moet opgeven. Klik vervolgens op de plusknop, maar kies dit keer Geef een code of link op. Kopieer en plak de code die je eerder had bewaard vanaf je server-pc. Druk op Volgende en verwijs naar de map die je wilt synchroniseren met de server-pc. Bevestig met OK.

Er bestaat trouwens ook een mobiele app van Resilio Sync. Geef hier ook een identiteit op en sta de app toe om toegang te krijgen tot de apparaatopslag. Zodra je met de plusknop via de optie Geef een code of link op de juiste code hebt ingevuld, kun je eveneens tussen dit apparaat en je computer(s) synchroniseren.

Normaal gesproken begint Resilio direct met het synchronisatieproces. Houd er rekening mee dat dit standaard in twee richtingen gebeurt, waarbij alle betrokken mappen identiek worden gehouden. Ook wanneer je een bestand uit een map wijzigt of verwijdert, gebeurt hetzelfde in de andere map(pen). Wel kun je via het contextmenu van een map het synchronisatieproces op elk moment onderbreken en via Rescan kun je de map geforceerd laten controleren op nieuwe inhoud.

Tip 05: Duplicati

Je hebt nu al wat volautomatische synchronisaties voor elkaar, zodat je op meerdere locaties over dezelfde, actuele data beschikt. Maar je begrijpt natuurlijk dat dit geen back-ups zijn. Immers, een fout in de ene map zet zich meteen door in de andere synchronisatiemappen.

Daarom gaan we ervoor zorgen dat alle belangrijke data – bijvoorbeeld uit de synchronisatiemappen als je Resilio Sync gebruikt – automatisch naar meerdere locaties worden geback-upt, inclusief een slim back-up-retentiebeleid.

We maken hiervoor dankbaar gebruik van de gratis opensource-tool Duplicati 2.0. Deze is voor verschillende platformen beschikbaar, waaronder een Synology-NAS. Hij gebruikt solide AES-256-versleuteling, kan met diverse back-upmedia overweg (zoals netwerkshares en cloudopslagservices), ondersteunt geplande back-ups en werkt plaats- en tijdbesparend dankzij incrementele back-ups. Genoeg redenen om hiermee aan de slag te gaan.

Tip 06: Installatie

We kiezen voor de Windows-versie (2.0.7.1) van Duplicati, te downloaden via www.duplicati.com. De installatie is eenvoudig en je kunt deze eventueel op hetzelfde apparaat als Resilio Sync uitvoeren. Na de installatie kun je Duplicati 2 direct opstarten vanuit het Windows-startmenu.

Net als Resilio Sync heeft deze applicatie een webinterface. Je benadert deze via je browser, op http://localhost:8200. Om de interface in het Nederlands te krijgen, klik je rechtsboven op het menu (met de drie streepjes), selecteer je Settings en kies je Nederlands (Nederland) als taal. De wijziging wordt actief na je bevestiging met OK.

Je kunt hier ook thema’s instellen en de interface beveiligen met een wachtwoord. Voor externe toegang vanaf een ander apparaat in je netwerk vink je Remote toegang toestaan aan. Herstart Duplicati na deze wijziging door met rechts te klikken op het Duplicati-icoon in de Windows-taakbalk, te kiezen voor Quit en vervolgens Duplicati opnieuw te starten. Gebruik op een ander toestel het interne ip-adres of de hostnaam van de Duplicati-computer in plaats van http://localhost.

Tip 07: Eerste back-up

Nu kun je je (eerste) back-up met Duplicati plannen. Klik op +Back-up toevoegen en selecteer Een nieuwe back-up instellen. Bevestig met Volgende, vul de velden Naam en (eventueel) Omschrijving in. Standaard biedt Duplicati aan om je back-up te versleutelen met een Wachtwoordzin. Bewaar je de back-up lokaal, dan is dit niet per se nodig en kun je kiezen voor Geen versleuteling.

Klik opnieuw op Volgende en open het menu Opslagtype. Voor onze 3-2-1-opzet kiezen we eerst voor een back-up naar een extern, lokaal medium, zoals een usb-schijf. Na de back-up is het raadzaam deze snel los te koppelen om het risico op malware, zoals ransomware, te minimaliseren.

Selecteer Lokale map of station. Geef het gewenste Map-pad op of voer handmatig een pad in. Bevestig met Volgende en vink de gewenste brongegevens aan. Je kunt ook handmatig het pad invoeren en toevoegen. Met de opties Filters en Uitsluiten geef je aan welke bestanden of mappen niet meegenomen moeten worden in de back-up, zoals bestanden met specifieke extensies of groottes.

Tip 08: Back-upopties

Nadat je op Volgende hebt geklikt, vraagt Duplicati om de back-up te plannen. Laat het vinkje bij Automatisch back-ups uitvoeren ingeschakeld. Voer de datum en het tijdstip in voor de eerste back-up, stel de gewenste frequentie in (bijvoorbeeld Voer opnieuw uit iedere 2 Dagen) en geef aan op welke dagen de back-up kan plaatsvinden (bijvoorbeeld niet op zaterdag en zondag).

Klik op Volgende om de Back-up retentie in te stellen. Standaard bewaart Duplicati alle vorige back-ups, wat na verloop van tijd veel schijfruimte kan innemen, zelfs bij incrementele back-ups waarbij alleen nieuwe of gewijzigde bestanden worden opgeslagen. Een alternatief is Slimme back-upretentie, waarvan de details op het scherm staan wanneer je deze optie selecteert. Je kunt ook kiezen voor Behoud een specifiek aantal back-ups en een aantal opgeven, bijvoorbeeld 7.

De opties Remote volume grootte en Geavanceerde opties laten we hier verder onbesproken (meestal kunnen ze ongewijzigd blijven). Voltooi de configuratie met de knop Opslaan.

Tip 09: Tweede back-up

Je back-up wordt nu toegevoegd aan de lijst en je kunt deze onmiddellijk starten met de knop Nu uitvoeren. Dit is slechts de eerste stap van onze back-upstrategie. Een zinvolle keuze voor een tweede back-uplocatie lijkt ons een netwerkshare te zijn, al dan niet op een NAS.

Voeg een nieuwe back-up toe en kies opnieuw voor Lokale map of station. Bij Map-pad klik je op Voer pad handmatig in en vul je het UNC-pad in naar je gedeelde netwerkmap: \\<computernaam>\<gedeelde-mapnaam>, bijvoorbeeld \\nas\backups. In het kader ‘Gedeelde map’ vind je meer informatie over veiligheidsmaatregelen.

Als we aannemen dat je de share alleen hebt toegankelijk gemaakt voor een specifiek account, vul je deze gegevens in bij Gebruikersnaam en Wachtwoord. Klik op Test verbinding om te controleren of Duplicati toegang heeft tot de share. In dit geval verschijnt de succesmelding Verbinding werkt!.

Bij gebruik van een NAS is een FTP-verbinding, in plaats van een standaard SMB-verbinding voor netwerkshares, een nog veiligere optie, mits je NAS natuurlijk FTP ondersteunt. In dit geval selecteer je bij Opslagtype in Duplicati FTP en vul je bij Server en poort het ip-adres of de hostnaam van je NAS in, samen met het FTP-poortnummer (standaard 21). Voer tot slot de naam van de doelmap in bij Pad op server en voorzie ook hier een Gebruikersnaam en Wachtwoord. Uiteraard moet je ook aan de NAS-zijde alles op orde hebben voor zo’n connectietype.

Tip 10: Derde back-up

We hebben al flinke stappen gezet in onze 3-2-1-back-upstrategie, maar we missen nog een back-up op een andere fysieke locatie, wat essentieel is bij calamiteiten als brand of diefstal. Laten we dus nogmaals (een laatste keer) +Back-up toevoegen selecteren. Bij Algemene back-upinstellingen is het raadzaam om deze keer AES-256 encryptie, ingebouwd te kiezen. Immers, de meeste gratis cloudopslagproviders bieden geen encryptie voor ‘data in rust’.

Voor het Back-updoel in het volgende venster zijn er verschillende online opties beschikbaar bij Opslagtype, waaronder Amazon S3, Box.com, Dropbox, Google Drive, Jottacloud, Microsoft OneDrive en SharePoint.

We nemen Microsoft OneDrive als voorbeeld. Vul bij Pad op server de gewenste doelmapnaam in, bij voorkeur een die nog niet bestaat (bijvoorbeeld: backups-duplicati) en klik dan op AuthID. In het dialoogvenster druk je op Microsoft OneDrive (…) login, selecteer je je OneDrive-account en bevestig je met Accepteren. Doorgaans worden de bijbehorende inloggegevens nu automatisch ingevuld in het veld AuthID. Klik op Test verbinding en als de melding De map <mapnaam> bestaat niet. Nu aanmaken? verschijnt, klik dan op Ja. Je kent de rest van het back-upproces inmiddels, maar we raden je wel aan het kader ‘Synchronisatiemap’ te lezen.

Het is ook verstandig om te controleren of het herstellen van je back-ups correct werkt. Open daarvoor Herstellen, selecteer de juiste back-up en klik op Volgende. Kies bij Herstellen vanaf de gewenste back-updatum. Selecteer de mappen en bestanden die je wilt herstellen, klik op Volgende en navigeer met Bladeren naar een geschikte herstellocatie.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.