Wil je niet dat bedrijven je surfgedrag monitoren en traceren om een profiel op te bouwen? Of voel je je niet comfortabel als je met je browser surft, omdat de bezochte website misschien niet veilig is? Met een gerichte inzet van privacy-extensies bescherm je jezelf online. We laten zien wat er mogelijk is.

Als je je online privacy of anonimiteit belangrijk vindt, dan help je jezelf door gebruik te maken van de browsers Brave, LibreWolf of Tor. Al helemaal als je dat doet in combinatie met een VPN-verbinding. Maar misschien zie je zo’n overstap niet zitten omdat je verknocht bent aan je eigen browser.

Daarom stellen we een aantal extensies voor die je privacy binnen je eigen browser beter beschermen. Alle browserextensies werken samen met Firefox, Edge en Chrome en meestal ook met andere op Chromium-geënte browsers, zoals Opera. We leggen eerst kort uit hoe je met browserextensies werkt en gaan vervolgens dieper in op vijf extensies. Je kunt deze gelijktijdig in je browser gebruiken doordat ze grotendeels complementair werken. Maar het is ook mogelijk om er slechts een of twee te installeren. Je maakt je eigen keuze en je kunt een extensie ook op elk moment deactiveren of verwijderen.

Installeren

Voor je aan de slag gaat met browserextensies wil je natuurlijk weten waar je deze vindt en hoe je ze installeert en beheert. We leggen dit in het kort uit op basis van Chrome en Edge. Typ in de adresbalk chrome://extensions of edge://extensions voor een overzicht van de al geïnstalleerde uitbreidingen. Klik op Chrome Web Store of Extensies voor Microsoft Edge ophalen. Wil je vanuit Edge ook toegang tot de talrijke extensies uit de Chrome Web Store? Schakel dan Sta extensie van andere winkels toe in. De Chrome Web Store vind je via https://chromewebstore.google.com.

Zowel bij Microsoft als Google zijn de extensies overzichtelijk gecategoriseerd. Via de zoekbalk kun je ook op naam zoeken. We nemen als voorbeeld Privacy Badger (daarover straks meer), maar ook alle overige hier besproken extensies vind je in de officiële webstores. Druk op de knop Downloaden (Edge) of Toev. aan Chrome en bevestig met Extensie toevoegen. Even later is de extensie geïnstalleerd en vind je deze in het overzicht terug.

Beheren

In de werkbalk van je browser staat de knop Extensies. Daarmee krijg je een overzicht van de actieve extensies. Klik op het oogicoon (Edge) of het pinicoon (Chrome) om de knop van de betreffende extensie op de werkbalk zichtbaar te maken. Wil je weten hoeveel systeembronnen (geheugen, cpu en netwerk) een extensie verbruikt, open dan het browsermenu via de knop rechtsboven en kies Meer hulpprogramma’s / (Browser)taakbeheer.

Terug naar het venster voor het extensiebeheer: naast elke geïnstalleerde extensie zie je een schuifknop waarmee je deze snel kunt (de)activeren, evenals de optie (Extensie) Verwijderen om deze te de-installeren. Klik ook op de knop Details. Naast een korte beschrijving en versie-informatie zie je welke machtigingen of rechten de extensie heeft. In zowel Edge als Chrome kun je aangeven of de extensie ook in Incognitomodus/InPrivate actief mag zijn en of deze toegang krijgt tot lokale bestands-url’s. Standaard krijgt de extensie toegang tot alle bezochte websites. Wil je dit niet, kies dan Bij klik(ken), waarbij je de toegang tot elke site zelf moet bevestigen. Je kunt ook kiezen voor Op specifieke sites waarmee je zelf de url van toegestane sites moet invoeren.

Wat betreft onze extensieselectie kun je alle instellingen op de standaardwaarden laten staan. Belangrijk is nog het item Extensieopties (Edge) of Opties voor extensies (Chrome), die je bij sommige extensies aantreft. Hiermee regel je specifieke instellingen.

Privacy Badger

De eerste privacy-browserextensie die we toelichten is Privacy Badger. Je weet inmiddels waar je deze kunt vinden en hoe je de extensie activeert en beheert. Privacy Badger is ontwikkeld door de Electronic Frontier Foundation (EFF) en blokkeert allerlei traceermechanismen, ongeacht of ze advertenties tonen. Hoewel je weinig omkijken hebt naar deze extensie, is het toch nuttig de extensie-opties op de vier tabbladen te bekijken. We beperken ons hier tot de interessantste opties die je mogelijk wilt aanpassen.

Op het tabblad Algemene instellingen laat je het liefst alle opties ingeschakeld, behalve de optie Nieuwe volgers leren op basis van uw surfgedrag. Deze functie stond centraal in vorige versies van Privacy Badger, omdat de extensie zo kon voorspellen welke sites je wilde blokkeren. Helaas kan deze functie ook door potentiële aanvallers worden misbruikt, daarom laat je deze misschien liever uitgeschakeld.

Whitelisten

Op het tabblad Uitgeschakelde websites kun je specifieke sites (www.site.nl) of domeinen (*.site.nl) alsnog toestaan. Bij Volgerdomeinen bekijk je een lijst van geblokkeerde domeinen (2164 op het moment van schrijven). Elk van deze domeinen kun je instellen op rood (volledig blokkeren), geel (alleen cookies blokkeren) of groen (toelaten). Je kunt ook specifieke domeinen verwijderen. Standaard wijzigt Privacy Badger socialemedia-knoppen en -widgets door plaatsvervangers die je dan eventueel zelf gebruikt. Je kunt op het tabblad Widgets vervangen ook uitzonderingen toevoegen.

Wanneer je een site bezoekt, geeft Privacy Badger standaard het aantal gedetecteerde en geblokkeerde trackers aan via een teller in de knop. Klik hierop om te weten welke sites achter deze trackers zitten. Ook van hieruit kun je deze instellen op rood, geel of groen.

uBlock Origin

uBlock Origin gebruikt lijsten om trackers te blokkeren en is ook effectief in het blokkeren van advertenties. Hoewel er redundantie kan zijn – soms blokkeert elke extensie dezelfde domeinen of sites – verkleint het gebruik van beide de kans op gemiste trackers. Hier kun je testen hoeveel en welke van de circa 135 trackers je browser blokkeert. Je kunt ook kiezen voor een van beide. Je zult merken dat uBlock krachtige opties biedt voor gebruikers die meer controle willen.

Bij een sitebezoek geeft een teller aan hoeveel trackers op de pagina zijn gedetecteerd. Klik hierop voor een pop-upvenster met meer informatie en opties. Druk op de blauwe knop als je uBlock voor de betreffende website wilt uitschakelen. Houd de Ctrl-toets ingedrukt als je dit alleen voor die webpagina wilt doen. Klik op het bliksemicoon om tijdelijk specifieke elementen te verwijderen die storende inhoud bevatten. Via het pipetje kun je zelfs eigen regels definiëren om specifieke elementen permanent te blokkeren, maar dit is behoorlijk geavanceerd. Wanneer je (eventueel meerdere keren) op Meer klikt, verschijnen er extra knoppen om onder meer pop-ups, grote media-elementen, externe lettertypen en JavaScript op die website te blokkeren.

Filters

Via de knop Dashboard of (Extensie-)opties kom je in een instellingenvenster met diverse tabbladen. Op het tabblad Filterlijsten geef je aan welke ingebouwde filters je wilt activeren voor het blokkeren van trackers. Helemaal onderaan vind je het item Importeren. Klik hierop en vul per regel de url van een filterlijst in. Honderden lijsten vind je op www.filterlists.com. Gebruik het pijlknopje rechtsboven om te bladeren en de vergrootglas- en filtericoontjes bij de kolomtitels om gerichter te zoeken en te filteren.

Wil je bijvoorbeeld de lijst EasyDutch toevoegen, klik dan op het vergrootglas bij Name, vul EasyDutch in en klik op het infopictogram bij de lijst. Klik vervolgens op View in het deelvenster rechtsonder. Kopieer de bijbehorende url (https://easydutch-ubo.github.io/EasyDutch/EasyDutch.txt) met Ctrl+C en plak deze met Ctrl+V in het invoervenster bij Importeren. Bevestig bovenaan met Wijzigingen toepassen. Als het goed is, verschijnt de lijst nu onderaan, bij Aangepast. Klik op het groene klokicoontje bij de lijst om een update van de lijstinhoud te forceren.

Op het tabblad Vertrouwde websites kun je de url of het domein typen (één per regel) van de website die je wilt toevoegen. Bevestig ook hier met Wijzigingen toepassen: uBlock schakelt zich nu automatisch uit als je die site bezoekt. Er valt nog veel meer in te stellen in uBlock, een uitgebreide handleiding vind je op deze pagina.

Lees zeker ook: Met de incognitomodus surf je niet ongezien, maar hoe dan wel?

Decentraleyes

Wanneer je een grotere site bezoekt, maakt je browser geregeld verbinding met Content Delivery Networks (CDN’s) om gemeenschappelijke JavaScript-bibliotheken en andere bronnen te laden. Hierdoor kunnen CDN’s je activiteiten volgen. Decentraleyes biedt onder meer populaire Javascript-bibliotheken, zoals jQuery en AngularJS, lokaal en op de achtergrond aan je browser aan, zodat externe servers niet worden gecontacteerd. Dit verhoogt je privacy en verkort de laadtijd van websites. Een teller houdt het aantal onderschepte aanroepen bij. Je kunt dit testen op www.decentraleyes.org/test.

HTTPS Everywhere

Sommige browsers bieden een optie om al het verkeer standaard via een versleutelde https-verbinding te laten lopen. In Chrome ga je hiervoor naar Instellingen / Privacy enbeveiliging, kies Beveiliging en scrol naar Geavanceerd, waar je Altijd beveiligdeverbindingen gebruiken inschakelt. Bij het bezoeken van een site die geen https ondersteunt – deze worden steeds zeldzamer – krijg je eerst een waarschuwing.

Als je browser deze optie niet heeft of je wilt geen waarschuwingen zien bij sites zonder https, kun je de extensie HTTPS Everywhere installeren. Deze extensie vereist verder geen configuratie.

Cookie AutoDelete

Als het aan Google ligt, zijn traceercookies binnenkort verleden tijd, maar momenteel gebruiken talloze sites ze nog volop. Je kunt browsers als Chrome of Edge zo instellen dat cookies van derden worden geblokkeerd of (in Edge) dat cookies worden gewist bij het afsluiten van de browser. Voor een fijnmaziger cookiebeleid kun je de extensie Cookie AutoDelete installeren.

Telkens wanneer je een webpagina bezoekt, geeft een teller het aantal gedetecteerde cookies aan. Klik hierop om cookies voor deze website of het domein toe te laten (+Whitelist) of bij het afsluiten van de browser te wissen (+Greylist). Via het pijlknopje bij Schoonmaken kun je onderdelen zoals cache en cookies voor het betreffende domein opschonen. Automatisch opruimen staat standaard uitgeschakeld, maar dit kun je eenvoudig inschakelen. Dit zorgt ervoor dat cookies na een instelbare tijd (standaard vijftien seconden) worden verwijderd wanneer je het tabblad sluit. Via Instellingen kun je de tijd aanpassen. Activeer Opschonen inschakelen bij domeinwijziging om cookies van het vorige domein te verwijderen wanneer je op hetzelfde tabblad naar een ander domein surft. Bekijk ook zeker de andere opties. Klik op een vraagteken voor extra informatie.

Word de held van je (klein)kinderen door hen te verrassen met een uniek, zelfgemaakt verhalenboek. Laat hen zelf de grote lijnen van het verhaal bedenken en zie hoe je dankzij Storybook in een handomdraai een prachtig digitaal boekje creëert, compleet met een mooie cover en bijpassende illustraties.

Stap 1: De prompt

Storybook draait op de Gemini AI-chatbot van Google. De functie is gloednieuw en op dit moment alleen te gebruiken via het web, niet via de Gemini-apps voor Android of iPhone. Het goede nieuws: Storybook is helemaal gratis. Je hoeft dus geen betaald abonnement te nemen om het uit te proberen. Wel moet je ingelogd zijn met je Google-account. Surf vervolgens naar: https://gemini.google.com/gem/storybook

Net als bij andere generatieve AI-tools start je met een tekstopdracht, de zogeheten prompt. In een paar zinnen beschrijf je het onderwerp. Of je kiest voor een uitgebreidere instructie, bijvoorbeeld: "Kun je een verhaal maken dat aan een kind uitlegt hoe het leven van een vlinder eruitziet?"

Stap 2: Prentenboek van 10 pagina's

Boven het tekstvak vind je alvast enkele inspirerende voorbeelden van recente prompts, compleet met het bijbehorende verhaal. Denk aan: 'Mijn kind van 7 wil niet logeren bij oma. Maak een Storybook om haar te helpen hiermee om te gaan.' Je kunt je eigen prompt typen, maar ook inspreken: klik op het microfoontje, geef Gemini toegang tot je microfoon en vertel je opdracht. Enkele seconden later verschijnt het prentenboek op het scherm. Elk boek telt tien pagina's, inclusief een prachtige omslag én een door Gemini bedachte titel. Met iedere klik blader je door het verhaal. De tekst is verzorgd opgemaakt en de illustraties zijn verrassend sfeervol. Wij waren aangenaam verrast door de kwaliteit.

Stap 3: Lezen of luisteren

Je kunt het verhaal natuurlijk gewoon lezen, maar Storybook heeft nog een extra troef: een ingebouwde voorleesfunctie. Daarbij kun je kiezen om alleen de huidige pagina te beluisteren of om vanaf de eerste pagina te beginnen. De hoogte van de stem is instelbaar, zodat je een toon kunt kiezen die het best bij het verhaal of de luisteraar past. En het plezier stopt daar niet: via de Deel-knop krijg je een unieke link naar jouw persoonlijke Storybook. Die kun je eenvoudig doorsturen naar familie, vrienden of de kinderen zelf, zodat ze het boekje op hun eigen toestel kunnen bekijken en beluisteren. Bovendien kun je het boekje ook downloaden als pdf. Wil je dat je kind ook offline kan bladeren, dan kun je het dus voor hem of haar printen.

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!