Veel gebruikers denken dat hun privacy beschermd is na het activeren van de privé- of incognitomodus in hun browser, maar dat is een complete misvatting. Het afschermen van je gegevens voor medegebruikers is namelijk maar één aspect; er zijn ook talrijke nieuwsgierige partijen op het internet.

Tip 01: Incognitomodus

Chrome noemt het ‘incognito’, Edge ‘InPrivate’, Firefox, Safari, Opera en Brave ‘privé’ (en sommige gebruikers zien het als een ‘pornoknop’). Deze modus zorgt ervoor dat anderen die je apparaat gebruiken je surfactiviteiten niet kunnen zien. Zolang deze modus actief is, worden cookies, websitegegevens en formuliergegevens gewist zodra je het browservenster sluit, en bezochte websites belanden niet in je browsegeschiedenis. Houd er rekening mee dat deze modus, op het niet-bijhouden van cookies na, weinig doet voor je privacy op internet. Je browseactiviteiten kunnen bijvoorbeeld nog altijd zichtbaar zijn voor je internetprovider of je werkgever.

Je activeert deze modus in de meeste browsers via een knop rechtsboven of met een sneltoets zoals Ctrl+Shift+N of (bij Firefox) Ctrl+Shift+P. Firefox biedt tevens de optie om de browser altijd in deze modus op te starten. Ga hiervoor naar Instellingen / Privacy& Beveiliging, scrol naar Geschiedenis, selecteer Aangepaste instellingen gebruiken voorgeschiedenis en vink Altijd de privénavigatiemodus gebruiken aan.

Voor Chromium-browsers kun je een aangepaste snelkoppeling maken om direct in incognitomodus te starten. Kopieer de bestaande snelkoppeling en open Eigenschappen in het contextmenu. Voeg helemaal aan het einde van het Doel-veld -incognito (Chrome) of -inprivate (Edge) toe.

In Brave kun je kiezen voor Nieuw Privévenster met Tor (Alt+Shift+N) om je sessies verder te anonimiseren – indien ingeschakeld via Instellingen / Privacy en beveiliging, bij Tor-venster. Deze functie is vooral nuttig voor je privacy op het internet (zie verder).

Tip 02: Gastmodus

Als je een andere gebruiker tijdelijk je browser laat gebruiken, is de gastmodus een goede keuze. Deze is vergelijkbaar met de incognitomodus, omdat er geen browsegeschiedenis of cookies worden opgeslagen (downloads blijven wel bewaard), maar de gebruiker krijgt ook geen toegang tot andere browseprofielen waar mogelijk je browsegeschiedenis, bladwijzers en wachtwoorden zijn opgeslagen.

In Chrome activeer je dit door rechtsboven op het profielicoon te klikken en Gast te selecteren. In Edge klik je linksboven op je profielicoon en kies je voor Andere profielen / Bladeren als gast. In Brave open je via de instellingenknop rechtsboven de optie Meer hulpprogramma’s /Gastprofiel openen. Firefox biedt geen specifieke gastmodus, maar je kunt een nieuw profiel aanmaken voor gastgebruikers. Druk op Windows-toets+R, voer firefox.exe -P uit, kies voor Profiel aanmaken, noem dit Gast en bevestig met Voltooien. Bij het opstarten van Firefox selecteer je dan het gewenste profiel.

Tip 03: Wisroutine

Hoewel het misschien overdreven lijkt om je browser standaard in incognitomodus op te starten, is het wel verstandig om regelmatig je browsegegevens te wissen. In bijna alle browsers doe je dit door op Ctrl+Shift+Del te drukken, of je roept de geschiedenis op en kiest voor Browsegegevens wissen. Een dialoogvenster laat je dan kiezen welke gegevens je wilt verwijderen en over welke periode.

Als voorbeeld nemen we Chrome. Op het tabblad Basis stel je eerst de periode in, van Afgelopen uur tot Alles, en kies je of je de Browsegeschiedenis, Cookies en anderesitegegevens (voor ‘en andere sitegegevens’: zie ook tip 6), en/of Gecachete afbeeldingen en bestanden wilt wissen. Op het tabblad Geavanceerd vind je extra opties, zoals Wachtwoorden en andere inloggegevens, Formuliergegevens en Site-instellingen. Je bevestigt je keuzes met Gegevens wissen.

Sommige browsers laten je ook toe om automatisch gegevens te wissen bij het afsluiten. In Edge stel je dit bijvoorbeeld in via Instellingen / Privacy, zoeken en services. Scrol naar Browsegegevens wissen en selecteer wat je wilt wissen bij elke afsluiting van de browser, zoals Browsegeschiedenis, Downloadgeschiedenis en Afbeeldingen en bestandenin de cache.

Tip 04: Uitloggen

Om je privacy te beschermen, is het essentieel dat maatregelen neemt. Niet alleen tijdens het surfen, maar ook wanneer je je pc onbeheerd achterlaat. Als iemand je browser opstart, is het risico namelijk reëel dat die jouw profiel gebruikt en zich automatisch aanmeldt bij sites als Google en Facebook. Voor Chromium-browsers als Chrome, Edge en Brave kun je de gratis browserextensie Advanced Auto Logout installeren, die je vindt in de Chrome Webstore. Om je bij alle sites automatisch af te melden bij het sluiten van je browser, klik je rechts op de extensieknop, kies je Opties en activeer je Auto Logout All WebSites on closing of <browser>. Om het afmelden te beperken tot specifieke sites open je een site, klik je links op de extensie-knop en selecteer je Add to Log out List, of stel je een time-out in bij Enter Time in Minutes en bevestig met StartLog Out Timer.

Daarnaast kun je op Windows-niveau je computer automatisch laten vergrendelen na een bepaalde periode van inactiviteit. Ga naar de Windows-instellingen en selecteer Persoonlijke instellingen / Vergrendelingsscherm / Schermbeveiliging. In het dialoogvenster vink je Aanmeldingsscherm weergeven bij hervatten aan en stel je Wacht in op het gewenste aantal minuten van inactiviteit. Bevestig met OK.

Tip 05: Cookiebeheer

Vooral volgcookies kunnen je privacy schenden (zie het kader ‘Koekjes(t)rommel’). Daarom blokkeren sommige browsers standaard deze cookies, waaronder Safari, Firefox en privacy-gerichte browsers als Brave (zie ook tip 12). In Firefox bijvoorbeeld kun je dit controleren via Instellingen / Privacy & Beveiliging, waar Browserprivacy normaliter op Standaard staat, wat onder meer cross-site-trackingcookies in alle vensters blokkeert. Chrome toont een schakelknop Cookies van derden blokkeren zodra je een incognito-tabblad opent.

Als jouw browser standaard geen traceercookies blokkeert, kun je dit meestal zelf instellen. In Chrome ga je naar Instellingen / Privacy en beveiliging, selecteer je Cookiesvan derden en schakel je Cookies van derden blokkeren in. Let op, sommige websites functioneren mogelijk niet goed na deze blokkering. Deze kun je in Chrome ‘whitelisten’ via de knop Toevoegen (bijvoorbeeld *.google.com). In Edge ga je naar Instellingen / Privacy, zoeken en services en stel je Traceringspreventie in op Strikt om alle traceercookies te blokkeren. Als bepaalde sites problemen opleveren, kun je deze toevoegen bij Uitzonderingen via Website toevoegen.

Tip 06: Web storage

Cookies zijn misschien de bekendste manier om gebruikers online te volgen, maar zeker niet de enige. Ook via de techniek HTML5 Web Storage is lokale opslag (en tijdelijke sessie-opslag) van allerlei data mogelijk. Hiermee kan tot wel 10 MB worden bewaard, terwijl cookies slechts 4 kB toelaten.

Het vergt wel enige moeite om tijdens een surfsessie te zien welk data een website zoal bewaart. We gaan hier even uit van Chrome. Surf bijvoorbeeld naar www.youtube.com en log in. Ga dan naar Meer hulpprogramma’s / Hulpprogramma’s voor ontwikkelaars, of gebruik de sneltoets Ctrl+Shift+I. Klik op de dubbele pijlknop en open het tabblad App(lication). Kies voor Opslag / Lokale opslag en selecteer https://www.youtube.com om te zien welke gegevens opgeslagen zijn. Je kunt deze verwijderen door rechts te klikken op de domeinnaam en Wissen te selecteren, maar dit is natuurlijk erg omslachtig. Een snellere methode om alle opgeslagen data te verwijderen kwam eerder al aan bod in tip 3: druk op Ctrl+Shift+Delete, selecteer de periode, vink Cookies en andere gegevens aan en klik op Gegevens wissen. De meeste andere browsers bieden een vergelijkbare functie.

Tip 07: Machtigingen

Veel mobiele apps vragen tijdens de installatie om diverse machtigingen, en browsers hanteren een vergelijkbare praktijk waarbij je kunt aangeven welke machtigingen je wel of niet toestaat. Zo heeft Edge bijvoorbeeld zo’n dertig machtigingen bij Instellingen / Cookies en site machtigingen, waar je elke machtiging kunt instellen op Toestaan, Geblokkeerd of Eerst vragen. Chrome biedt ongeveer twintig machtigingen bij Privacy enbeveiliging / Site-instellingen (klik hier ook op Aanvullende rechten en Aanvullendecontentinstellingen). Firefox heeft een beperkter aantal machtigingen, te vinden onder Privacy & Beveiliging bij Toestemmingen.

We illustreren het aanpassen van een machtiging aan de hand van Chrome, en nemen Locatie als voorbeeld. Hier kun je kiezen tussen Sites kunnen om je locatie vragen en Niet toestaan dat sites je locatie zien. Onder Aangepast gedrag kun je ook per site specifieke toestemming instellen, wat je in eerste instantie wel dient te regelen tijdens het sitebezoek. Probeer dit eens op www.browserleaks.com/geo. Als je toestemming geeft, of juist niet, wordt dit meteen weergegeven bij Aangepast gedrag, waar je ook altijd de site kunt verwijderen. Hier vind je trouwens ook een pijlknop om eventueel de andere machtigingen voor deze site in te stellen.

Tip 08: Browser fingerprinting

Zowel cookies als HTML5 Web Storage slaan data lokaal op, waardoor je computer tot op zekere hoogte getraceerd kan worden. Daarnaast bestaat er een techniek die geen lokale opslag vereist om je browser te identificeren: browser fingerprinting. Hierbij creëert een webserver een ‘vingerafdruk’ van je browser en deels van je systeem, door diverse eigenschappen zoals browserversie, geïnstalleerde fonts, browserextensies, standaardtaal, schermresolutie en besturingssysteem te combineren tot een vaak uniek patroon.

Je kunt zelf zien welke data je browser prijsgeeft en of dit tot een unieke vingerafdruk leidt op websites als www.amiunique.org (klik op See my fingerprint) en https://coveryourtracks.eff.org (laat best het vinkje staan bij Test with a real tracking company en klik op Test your browser).

Sommige browsers hebben inmiddels enig verweer tegen fingerprinting ingebouwd. Dit is vooral het geval bij Firefox. Bij Privacy & Beveiliging kun je, afhankelijk van de ingestelde Browserprivacy, (bekende en verdachte) fingerprinters blokkeren.

Tip 09: Canvas fingerprinting

Canvas fingerprinting en WebGL fingerprinting zijn verwant aan browser fingerprinting, maar benutten specifiek grafische webtechnologieën voor digitale fingerprinting. Bij canvas fingerprinting maakt een webserver gebruik van de HTML5 Canvas API om via JavaScript tekeningen te renderen. Omdat verschillende browsers en systemen deze API net anders interpreteren, kunnen de afbeeldingen verschillen, waardoor de webserver een unieke vingerafdruk kan creëren en opslaan voor latere vergelijking.

WebGL-fingerprinting gebruikt de geavanceerdere WebGL API, die meer verschillen in gegevens kan detecteren, vooral gebaseerd op de grafische kaart (gpu) van je systeem. Je kunt de uniekheid van je canvas fingerprint nagaan op www.browserleaks.com/canvas bij Canvas Fingerprint en voor WebGL-technieken op www.browserleaks.com/webgl, onder meer bij WebGL Fingerprint en Debug Renderer Info.

Tip 10: Do Not Track

Er bestaan dus helaas diverse technieken waarmee adverteerders, sociale media en andere instanties je kunnen traceren. Wie de instellingen van zijn browser doorzoekt, kan een optie als Do Not Track (DNT) tegenkomen. In Chrome vind je deze onder Privacy en beveiliging / Cookies van derden (Een verzoek voor ‘Do Not Track’ met jebrowseverkeer verzenden). In Edge is het te vinden onder Privacy, zoeken en services /Privacy (Niet volgen-verzoeken verzenden) en bij Firefox onder Privacy & Beveiliging, bij Websiteprivacyvoorkeuren (Stuur websites een ‘Niet-volgen’-verzoek - hier vind je tevens de optie Websites vertellen mijn gegevens niet te verkopenof te delen, als onderdeel van de Global Privacy Control (GPC)). Op www.globalprivacycontrol.org vind je meer uitleg en kun je checken of je browser zo’n GPC-signaal doorstuurt.

Hoewel de DNT- (en GPC-)functie de gedroomde oplossing lijkt voor privacybescherming, gaat het in de praktijk om niet meer dan verzoeken. Het is aan de webserver om te beslissen deze te honoreren. Veel websites en services, waaronder die van Google, negeren dit verzoek vaak. Het adagium ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ is hier wellicht van toepassing.

Tip 11: Privacy-extensies

Als DNT en ingebouwde traceerbeveiligingen van je browser niet voldoen, overweeg dan een browserextensie gericht op privacybescherming te installeren. Goede, gratis opensource-opties zijn EFF Privacy Badger en uBlock Origin, beschikbaar in de webstores voor onder andere Firefox en Chromium-browsers. Deze extensies kunnen trackers van derden, scripts, opdringerige advertenties en deels digitale fingerprinting blokkeren, al verschilt hun aanpak.

uBlock Origin gebruikt filterlijsten die de online-gemeenschap bijwerkt, met regels voor het blokkeren van webpagina-elementen zoals trackers en advertenties. Je kunt zelf kiezen welke filterlijsten je activeert of deactiveert en eigen filters toevoegen. Aanpassingen op website- of domeinniveau zijn ook mogelijk, zelfs tot op het niveau van pagina-elementen.

Als je deze methode te complex vindt, biedt Privacy Badger een eenvoudiger alternatief. Deze extensie werkt heuristisch door het gedrag van domeinen van derden op bezochte websites te analyseren. Als bijvoorbeeld zo’n domein je blijft volgen over verschillende sites heen, ondanks doorgestuurde DNT- en GPC-verzoeken, blokkeert Privacy Badger de toegang. Er worden tijdens deze controle geen browsegegevens naar externe servers gestuurd. Ook bij Privacy Badger kun je domeinen whitelisten, wat soms nodig kan zijn, omdat sommige sites weigeren content te tonen als een adblocker actief is.

Op deze website kun je testen hoe effectief je adblocker is. Edge met Privacy Badger blokkeerde tijdens deze test 67 van de 140 advertenties, met uitgeschakelde extensie waren er dat slechts 4.

Tip 12: Privacy-browsers

Je kunt ook overstappen op een browser die meer veiligheid en privacy biedt. Enkele opties zijn Epic Privacy Browser, Brave, Iridium Browser en Avast Secure Browser, allemaal op Chromium gebaseerd. LibreWolf, Mullvad Browser, Tor Browser en Tails (een live besturingssysteem met geïntegreerde browser) zijn dan weer Firefox-gebaseerd. Afhankelijk van je huidige browser kun je een alternatief kiezen dat daarop aansluit.

We stellen hier kort Brave voor, omdat deze browser zich al jaren bewezen heeft en op het populaire Chromium-project is gebaseerd. Brave valt inderdaad op door zijn focus op veiligheid en privacy-instellingen. Onder Instellingen / Privacy en beveiliging zie je dat cookies van derden standaard worden geblokkeerd, maar je kunt uitzonderingen toestaan. Via Site- en Shields-instellingen regel je uitgebreide machtigingen en bij Schilden blokkeer je standaard trackers en advertenties, inclusief fingerprinting, met opties om deze instellingen aan te scherpen. Op www.browserleaks/proxy zie je trouwens dat Brave diverse blacklists gebruikt voor ad-blokkering. Voor specifieke sites pas je de schilden aan via het schildicoon rechts in de adresbalk.

Brave biedt tevens een privévenster met Tor, zodat via het tor-netwerk je ip-adres verborgen blijft (en je ook onion-sites kunt bezoeken). Houd er wel rekening mee dat dit het surfen kan vertragen. In de volgende tip komen trouwen nog een paar andere privacyfuncties van Brave aan bod.

Tip 13: DNS

In Brave vind je bij Privacy en beveiliging onder Beveiliging de mogelijkheid om beveiligde DNS-verzoeken te gebruiken, specifiek DNS over HTTPS (DoH). Wanneer je namelijk een webadres invoert, verzoekt je browser een DNS-provider om dit om te zetten naar het bijbehorende ip-adres. Dit maakt dat die provider in principe kan zien naar welke websites je surft. Door DNS-verzoeken te versleutelen, voorkom je dit. Je kunt in Brave zelf een DNS-provider kiezen, zoals Cloudflare, OpenDNS en CleanBrowsing (Family Filter). Een vergelijkbare functie is trouwens ook beschikbaar in standaardbrowsers zoals Chrome, Edge en Firefox.

Om te controleren of je browser Secure DNS gebruikt, kun je een geavanceerde netwerkanalyzer zoals Wireshark gebruiken of een snelle test uitvoeren op bijvoorbeeld de website van Cloudflare (klik op Check MyBrowser).

Tip 14: VPN

In tip 12 vermeldden we al dat je via Tor-relays je ip-adres kunt verbergen. Een nog effectievere methode is een VPN-verbinding (Virtual Private Network). Hierbij verbindt je systeem zich via een versleutelde tunnel met een VPN-server die al je internetverzoeken afhandelt. Zo zien bezochte webservers alleen het ip-adres van de VPN-server, niet dat van je eigen apparaat.

Brave heeft een standaard VPN-knop, maar het gaat slechts om een proefversie. De VPN-functie in browser Opera is wel helemaal gratis, maar biedt slechts toegang tot een beperkt aantal servers, en de surfsnelheid is niet optimaal.

Een aparte VPN-provider is daarom vaak beter, ook omdat deze je overige internetverkeer versleutelt en anonimiseert, wat ook handig kan zijn bij gebruik van onbekende wifi-netwerken. Betrouwbare VPN-diensten zijn bijvoorbeeld ProtonVPN, NordVPN, ExpressVPN en Mullvad VPN. Belangrijke criteria zijn betaalbaarheid, brede platformondersteuning, ondersteuning voor meerdere apparaten, snelle datatransfer, uitgebreide serverkeuze, advertentie- en traceerblokkering, een no-logs beleid en geen WebRTC-lekkage (dit laatste kun je testen op www.browserleaks.com/webrtc). Het Zweedse Mullvad voldoet alvast aan al deze criteria. Deze dienst kost 5 euro per maand en is maandelijks opzegbaar. Op www.browserleaks.com/ip ga je na welk ip-adres de bezochte webservers te zien krijgen.

Interessant om in je achterhoofd te houden: Virtual Private Nachtmerrie? Dit zijn de grootste nadelen van een VPN

Halloween: één avond in het jaar waarop iedereen zich vermomt en niets meer is wat het lijkt. Maar online is het elke dag Halloween. Cybercriminelen dragen digitale maskers en doen zich voor als je bank, pakketbezorger of zelfs als een familielid. Hun doel: jou laten klikken, inloggen of betalen. In dit artikel lees je hoe je hun trucs doorziet en hoe je jezelf beschermt tegen online oplichters.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Bitdefender

Phishing bestaat al bijna zo lang als e-mail zelf, maar de aanpak is totaal veranderd. Waar je vroeger nog gewaarschuwd werd door kromme zinnen of vreemde links, zijn valse berichten vandaag bijna niet meer van echt te onderscheiden. En het blijft allang niet meer beperkt tot e-mail: ook via sms, WhatsApp en sociale media proberen criminelen je te misleiden. Ze gebruiken het logo van je bank, de tone of voice van PostNL of de opmaak van een bekende webwinkel. Alles klopt – behalve de bedoeling erachter.

De aanvallen zijn bovendien persoonlijker geworden. Met gegevens die online circuleren weten criminelen precies hoe ze iemand moeten aanspreken, van voornaam tot aankoopgeschiedenis. Zo voelt een nepmail of bericht als iets vertrouwds. Eén klik op een link is dan genoeg om je gegevens prijs te geven of malware te installeren.

Deepfakes, stemklonen en AI: vermommingen steeds beter

De komst van kunstmatige intelligentie heeft online oplichting een nieuw gezicht gegeven. Met taalmodellen kunnen criminelen foutloze berichten schrijven in elke taal. Deepfake-video's en stemklonen zorgen dat zelfs beeldbellen of voicemail niet langer betrouwbaar is.

Steeds vaker duiken voorbeelden op van mensen die zogenaamd gebeld worden door een bekende stem – een collega, familielid of zelfs een leidinggevende – met een dringende vraag om geld over te maken. In werkelijkheid praten ze met een digitale imitatie. Die technologie was ooit ingewikkeld, maar is nu voor iedereen toegankelijk. Daarmee is AI niet alleen een handig hulpmiddel voor creatieve toepassingen, maar ook een nieuw masker voor criminelen.

©terovesalainen

Zo herken je digitale vermommingstrucs

Cybercriminelen spelen in op haast, emotie en angst. Berichten waarin je 'nu moet betalen', 'direct moet bevestigen' of waarin met blokkades (van bijvoorbeeld je rekening of simkaart) wordt gedreigd, zijn bijna altijd verdacht. Controleer het e-mailadres van de afzender: kleine afwijkingen zoals een extra punt, cijfer of letter zijn vaak al voldoende om nep van echt te onderscheiden.

Staat er een link in de mail? Beweeg er met je muis over zonder te klikken. Verschijnt er een vreemd webadres, dan klopt er iets niet. Kijk ook naar details: ontbreekt er een persoonlijke aanhef, is de toon onlogisch of komt het bericht op een vreemd moment? Dat zijn signalen dat er iets niet pluis is.

Bel bij twijfel altijd zelf het officiële nummer van de organisatie, in plaats van te reageren op het bericht.

Scam Copilot helpt je oplichters te ontmaskeren

Om gebruikers beter te beschermen tegen steeds geraffineerdere aanvallen ontwikkelde Bitdefender Scam Copilot. Deze slimme functie gebruikt kunstmatige intelligentie om verdachte berichten, e-mails en websites in realtime te analyseren. Waar traditionele beveiliging vooral kijkt naar bekende dreigingen, herkent Scam Copilot ook nieuwe patronen en trucs die nog niet eerder zijn gezien.

De technologie kijkt naar typische kenmerken van oplichting: dwingende toon, vage links, afwijkende namen of zinsconstructies die niet passen bij een echte organisatie. Zodra iets verdacht is, verschijnt direct een waarschuwing. Zo helpt Scam Copilot je om verdachte berichten te ontmaskeren nog vóórdat je erop klikt.

Het systeem leert bovendien voortdurend bij. Nieuwe vormen van phishing, deepfake-aanvallen of misleidende berichten op sociale media worden razendsnel herkend. Zo ben je beschermd tegen zowel oude als nieuwe digitale maskers.

Scam Copilot is onderdeel van Bitdefender Premium Security en Bitdefender Ultimate Security. Die pakketten bieden een complete beveiliging voor alle apparaten in huis – van laptop tot smartphone – en combineren Scam Copilot met krachtige antivirusbescherming, een onbeperkte VPN, een wachtwoordmanager en identiteitsbewaking.

🎃 Trick or treat: laat je niet misleiden

Cybercriminelen dragen het hele jaar door digitale maskers. Ze sturen overtuigende berichten, gebruiken deepfake-stemmen en maken misbruik van AI om je te misleiden. Bitdefender Scam Copilot herkent phishing en andere oplichtingstrucs in realtime en waarschuwt direct bij gevaar. Met Premium Security en Ultimate Security beschik je over bescherming op al je apparaten, een onbeperkte VPN, anti-tracker, password manager en – bij Ultimate – volledige identiteitsmonitoring via Digital Identity Protection. Phishing, deepfakes en online oplichting verdwijnen niet, maar met Scam Copilot aan je zijde hoef je ze niet te vrezen. Zo houd je grip op wat echt is – en wat slechts een digitale vermomming blijkt te zijn.

In november lijkt de tuin tot stilstand te komen, maar schijn bedriegt. Juist nu leg je de basis voor een prachtige tuin in het voorjaar. Van het beschermen van planten tegen de kou tot het planten van bollen en fruitbomen: wie in november de handen uit de mouwen steekt, wordt in de lente beloond met een gezonde, bloeiende tuin.

Maak je tuin winterklaar

Een goed voorbereide tuin kan tegen een stootje. Zodra de temperatuur daalt, bescherm je gevoelige planten met vliesdoek of noppenfolie. Leg dat materiaal nu alvast klaar, zodat je snel kunt handelen bij vorst. Maak in de schuur of het tuinhuisje plek voor planten in pot die niet tegen kou kunnen. Binnen blijven ze het best bij een temperatuur tussen de 2 en 10 graden. Vergeet niet af en toe te luchten en de aarde vochtig te houden, zodat de wortels niet uitdrogen. Controleer tot slot de fruitbomen en verwijder ingedroogde of verschrompelde vruchten. Die kunnen schimmels bevatten en zo de boom verzwakken.

Nog even wat extra liefde voor je gazon

In november geef je het gazon nog een laatste onderhoudsbeurt voordat het in winterrust gaat. Steek de randen strak af en verwijder het blad dat op het gras ligt. Blijven bladeren liggen, dan krijgt het gazon te weinig licht en kunnen er schimmels ontstaan. Gebruik het blad liever op andere plekken in de tuin, bijvoorbeeld onder struiken of tussen vaste planten, omdat het blad verteert en voedingsstoffen aan de grond afgeeft.

©Konstantin Zibert - stock.adobe.com

Planten: fruitbomen...

November is een goede maand om fruitbomen te planten. De grond is nog relatief warm, waardoor de wortels kunnen aanslaan voordat de winter begint. Graaf een ruim plantgat en maak in het midden een kleine heuvel waar de stam op rust. Spreid de wortels voorzichtig uit, vul het gat met een mengsel van aarde en compost en druk de grond stevig aan. Geef ruim water en plaats een boompaal als de boom op een open of winderige plek staat.

...en bollen

Ook bloembollen kunnen nu de grond in: tulpen, narcissen, hyacinten en irissen bloeien in het voorjaar als je ze nu plant. Wie meteen wat kleur in de tuin wil, kan wintervaste planten als heide, winterviolen, Skimmia of kleine coniferen in potten zetten.

©iMarzi - stock.adobe.com

Snoeien en onkruid wieden (ja, ook nu nog!)

Zolang het niet vriest, kun je nog prima snoeien. Vooral kale fruitstruiken zijn nu aan de beurt: door oude takken weg te halen, verjong je de struik en bevorder je de groei van nieuwe scheuten. Ook jonge boompjes met een doorgaande stam kun je licht terugsnoeien, zodat ze een mooie, evenwichtige vorm ontwikkelen. De treurwilg mag in deze periode worden geknot, zodat hij in het voorjaar weer mooi uitloopt.

Blijf daarnaast onkruid verwijderen, ook al groeit het minder hard. Door het bij te houden, voorkom je dat het in het voorjaar de overhand krijgt. Zo blijft de tuin netjes en houd je het werk beperkt wanneer alles straks weer begint te groeien.

Vooruitkijken naar het voorjaar

Wie in november nog even de handen uit de mouwen steekt, maakt het zichzelf straks een stuk makkelijker. De tuin krijgt rust, maar de basis voor een nieuw seizoen ligt er al. Zodra de eerste zon zich in het voorjaar laat zien, zie je de beloning van het werk dat je nu hebt gedaan: gezonde planten, een sterk gazon en fruitbomen die vol leven zitten.