Op Instagram kom je de fraaiste foto's tegen. Blader door prachtige natuurfoto's of neem een kijkje in iemands leven in een ver land. Ook jij kunt je mooiste platen op dit sociale netwerk laten zien. In dit artikel 22 tips voor zowel nieuwe als bestaande Instagrammers.

Tip 01: Vierkant in beeld

Instagram is een sociaal netwerk waarop het volledig om beeld draait. Tot een jaar geleden waren foto's op Instagram altijd vierkant. Dat was even wennen, omdat camerafoto's normaal gesproken langwerpig zijn. Inmiddels kun je ook staande of liggende foto's maken. Lees ook: Welke smartphone heeft de beste camera?

Een voordeel van vierkante foto's is dat het niet uitmaakt hoe je de telefoon vasthoudt, er is geen onderscheid meer tussen liggende en staande foto's. Fotografeer je vanuit de Instagram-app, dan zie je op het scherm nog steeds een vierkant beeld. Dat maakt het makkelijk om een mooie compositie te maken. Behalve foto's kun je trouwens ook korte filmpjes maken. Instagram is er voor zowel iOS als Android, terwijl er voor Windows Phone een bèta-versie bestaat. Dit artikel baseren we op de iPhone-versie van de app. Hier en daar zijn er kleine verschillen met andere platformen.

©PXimport

Tip 01 Het vierkante formaat wordt nog steeds veel gebruikt.

Tip 02: Klikken en delen

Een foto delen op Instagram verloopt via een aantal vaste stappen. Eerst start je de camera via een druk op het pictogram met de blauwe achtergrond onderin het scherm. Zodra je een foto hebt gemaakt, kom je op het Filter-scherm terecht. Hier voeg je de effecten toe waar Instagram zo bekend om is. Op het volgende scherm geef je een onderschrift op, dus een toepasselijk stukje tekst waarin je bijvoorbeeld een toelichting geeft over wat er op de foto te zien is. Via het pijltje linksboven in beeld kun je steeds terugkeren naar de voorgaande stappen. Als laatste plaats je de foto op Instagram via een tik op Delen. We gaan in dit artikel uiteraard nog dieper op deze stappen in.

Tip 03: Uit het midden

We zijn gewend om het onderwerp exact in het midden te zetten. Plaats je het meer naar de zijkant, dan blijkt een foto vaak veel interessanter om naar te kijken. Verder plaats je een horizon bij voorkeur op een derde vanaf boven. Als het om de mooie wolkenlucht gaat, dan zet je hem juist op een derde van onderen. Is er een mooie reflectie te zien, dan krijg je symmetrie met een horizon in het midden. Tijdens het fotograferen met de Instagram-app kun je een raster aanzetten via het blauwe raster-pictogram naast de voorbeeldweergave. Dat helpt enorm om mooiere composities te maken. De hulplijnen zitten precies op een derde van het beeld.

©PXimport

Tip 04: Bestaande foto's

Je mag ook bestaande foto's op Instagram plaatsen. Druk zodra de camera is geactiveerd op de miniatuur links van de afdrukknop. Je ziet dan miniaturen uit het fotoalbum met erboven een voorbeeldweergave. Wil je naar een ander album? Tik op de scheidingsbalk onder het voorbeeld, zodat je alleen nog maar miniaturen ziet. Tik dan op het pijltje in de scheidingsbalk, kies een album en de gewenste foto. De voorbeeldweergave komt dan vanzelf weer tevoorschijn. Met je vingers zoom en schuif je tot het mooiste deel van de foto in het vierkante kader past. In principe kun je dus met elke camera-app fotograferen, of zelfs foto's van je camera naar je telefoon overzetten om die te gebruiken.

©PXimport

Tip 05 De sterkte van filters is zelf aan te passen.

Tip 05: Filters

Zodra een foto is genomen of uitgekozen selecteer je een filter. Je kunt ze stuk voor stuk aflopen tot je het mooiste effect hebt. Tik twee keer op hetzelfde filter en er verschijnt een schuifregelaar waarmee je de sterkte instelt. Met het vierkantje naast de regelaar voeg je een kader toe.

Elk effect heeft een eigen kader, je kunt ze dus niet onderling combineren. Houd een filter ingedrukt en versleep hem om je favoriete filters vooraan in de rij te zetten. Of sleep een ongewenst filter omhoog om hem te verbergen. Ook helemaal achteraan is via Beheren aan te passen welke filters je ziet.

Tip 06: Optimaliseren

Foto's hebben zeker niet altijd een speciaal effect nodig. Wil je geen filter hebben, laat de keuze dan gewoon op Normal staan. Maar wacht nog even met direct publiceren, want via ditzelfde scherm kun je een foto ook nog optimaliseren. Tik op het zonnetje om alleen de helderheid aan te passen. Tik op de steeksleutel om een heel rijtje nuttige bewerkingen te zien. Zo kun je de helderheid en het contrast aanpassen, de warmte en de verzadiging van kleuren veranderen, de foto scherper maken, maar ook de belichting van schaduwen en lichte gebieden afzonderlijk aanpakken. Bewerkingen kun je oneindig aanpassen en ook weer ongedaan maken.

©PXimport

Tip 07 Zet gebouwen weer netjes rechtop.

Tip 07: In perspectief

Er zijn drie slimme bewerkingen die we apart noemen. Met Vignette voeg je donkere hoeken toe. Hierdoor gaat de aandacht van de kijker vanzelf naar het lichtere midden. Met Tilt shift vervaag je een foto deels, zodat het lijkt of je een miniatuurwereld hebt vastgelegd. Via Aanpassen zet je een scheve foto netjes recht. Daarnaast kun je het perspectief corrigeren. Staat een gebouw scheef of lijkt het achterover te vallen? Dan heb je de telefoon niet exact recht naar voren gericht. Kies boven het draaiwiel voor Verticaal perspectief of Horizontaal perspectief en in een mum van tijd zet je alles kaarsrecht. Fantastisch! Linksboven in beeld kun je nog drie varianten van rasterlijnen aanzetten om je bij deze klus te helpen.

Tip 08: Delen

Na het bewerken van je foto, kom je op het scherm Delen met terecht. Hier kun je een fotobijschrift toevoegen. Het is niet verplicht, maar het wordt gewaardeerd als je hier iets vertelt over wat er op de foto te zien is. Daarnaast kun je de zogeheten hashtags toevoegen. Net als op Twitter zijn dat steekwoorden die voorafgegaan worden door een #-teken. Hashtags zijn de ultieme manier om jouw foto's onder de aandacht te brengen. Dit is waar mensen wereldwijd op zoeken, dus kies ze zorgvuldig. Analyseer je foto en bedenk steekwoorden waar men op zou kunnen zoeken. Je mag er maximaal dertig opgeven. Op ditzelfde scherm kun je de foto rechtstreeks doorzetten naar andere sociale netwerken, zoals Facebook, Twitter en Flickr.

Tip 09: Lekker wegdromen

Op Instagram kun je heerlijk ronddolen tussen prachtige foto's en een kijkje nemen in het leven van anderen. Tik linksonder op het vergrootglas om een stroom van recente foto's te zien. Rechtstreeks zoeken kan ook via het invoerveld boven aan het scherm. Via tabbladen kun je op Gebruikers en op Hashtags zoeken. Zo ontdek je snel het mooiste beeld en de interessante mensen om te volgen. Let tijdens het bekijken van foto's van anderen ook eens op de bijschriften en hashtags die ze gebruiken. Zo leer je hoe je jouw foto's nog beter vindbaar maakt en kun je soortgelijk beeld makkelijker opsporen.

Tip 10: Liken

©PXimport

Tip 11 Vergeet niet je profiel in te vullen.

Vinden Instagrammers jouw foto leuk, dan kunnen ze hem liken. Je krijgt er een melding van op jouw telefoon en je ziet likes netjes bij elkaar als je rechtsonderin op de tekstballon met het hartje tikt. Over het algemeen waarderen Instagrammers het als jij dan ook even een kijkje neemt bij hun foto's. Dat kan eenvoudig door op de naam bij de like te tikken. Dubbeltikken op een foto volstaat om hem te liken. Vaak komt die persoon daarna nog even terug om jouw fotoverzameling aandachtiger te bekijken en zo sprokkel je extra likes bij elkaar. Reacties bij foto's achterlaten kan ook. Wil je iemand in een reactie vermelden of bedanken? Vermeld de naam dan met een @-teken ervoor, net als in Twitter.

Tip 11: Profiel

Tik je op het hoofdscherm van Instagram rechtsonder op het poppetje, dan zie je alle foto's die jij op Instagram hebt geplaatst. Ook is jouw profiel hier te zien. Een duidelijk profiel geeft anderen inzicht in wat ze kunnen verwachten als ze jou gaan volgen. Tik daarom op Je profiel bewerken en geef in de omschrijving aan wie je bent of wat voor soort foto's je zoal plaatst. Richt jij je op een internationaal publiek, dan schrijf je dit het liefst in het Engels. Wil je niet dat zomaar iedereen je foto's ziet, maar alleen door jou goedgekeurde volgers? Schakel dan Berichten zijn privé in.

Tip 12: Vrienden

Wil je snel je al je vrienden vinden om ze te volgen op Instagram? Tik rechtsonder op het poppetje en daarna bovenin op het tandwiel. Kies Personen zoeken om te volgen. Vervolgens kun je je vriendenlijst uit Facebook en ook het adresboek van je telefoon importeren en door Instagram laten doorzoeken op bestaande gebruikers. Zodoende hoef je niet alle bekenden handmatig op te snorren. Op hetzelfde scherm zie je ook een lijstje met personen die Instagram speciaal voor jou aanbeveelt.

©PXimport

Tip 13 Een overzicht van foto's die je hebt geliked.

Tip 13: Onterechte like

Geeft Instagram te veel meldingen op je telefoon, heb je per ongeluk een twijfelachtige foto geliked, of wil je inzage hebben in waar jouw Instagram-foto's gedeeld worden? Dit regel je allemaal via de instellingen van de app. Tik op het poppetje onderin en daarna op het tandwiel bovenin.

Bij Berichten die je leuk vindt zie je alle foto's waar je twee keer op getikt hebt. Handig om een favoriete foto weer terug te vinden. Een onterechte like kun je hier intrekken door de foto op te vragen en onderin op Vind ik leuk te tikken. Je schakelt de like hiermee als het ware uit. Het rode hartje op de donkere achtergrond wordt nu weer lichtgrijs.

Tip 14: Meldingen

Via Gekoppelde accounts (zie vorige tip) beheer je de koppelingen met andere sociale netwerken zoals Facebook en Twitter. Je bepaalt sowieso altijd zelf waar een foto verschijnt. Dat geef je namelijk aan op het moment dat je een foto deelt op Instagram (zie tip 8). Bij Instellingen voor pushmeldingen bepaal je waar je meldingen van wilt krijgen, zodat je niet overspoeld wordt en het overzicht verliest. En wil je alleen de vierkante plaatjes bewaren die je met Instagram schiet, of ook de originele rechthoekige foto's? Dit regel je via de schakelaar Oorspronkelijke foto's opslaan. Het is slim om dit ingeschakeld te laten. Je kunt een foto dan altijd opnieuw bewerken en andere effecten aanbrengen.

©PXimport

Tip 15 Bepaal of je de fotolocatie bekend wilt maken.

Tip 15: Locatiegegevens

Deel je foto's die gemaakt zijn met je smartphone? Dan zitten er vrijwel zeker locatiegegevens in. Perfect als je de Eiffeltoren of Euromast op de plaat zet, maar wat als je thuis foto's maakt? Wil je dat iedereen weet waar jij woont? Op het scherm Delen met waar je de foto-omschrijving en hashtags intikt (zie tip 8), kun je Toevoegen aan fotokaart uitzetten om dit te voorkomen. Wil je wel locatiegegevens gebruiken en er meteen een leuke naam aangeven omdat je er vaker fotografeert, dan tik je dit in bij Geef deze locatie een naam.

Tip 16: Locatie aanpassen

Staat een foto al op Instagram, dan zijn de locatiegegevens altijd nog aan te passen of te verwijderen. Tik op het poppetje en bekijk de foto die je wilt aanpassen. Scrol indien nodig omlaag, zodat je rechtsonderin op het pictogram met drie puntjes kunt tikken. Kies vervolgens Bewerken. Als de locatie een naam heeft, zie je die linksboven de foto onder je eigen naam. Tik erop en kies Locatie verwijderen of Locatie wijzigen. Tijdens het wijzigen kun je zoeken op adressen en namen, of je huidige locatie gebruiken. Heeft de locatie geen naam of bevat de foto geen locatiegegevens? Tik dan op Locatie toevoegen om een (andere) locatie op te geven.

©PXimport

Tip 17 Locatiegegevens verwijderen kan op meerdere manieren.

Tip 17: Locatie verwijderen

Een locatie verwijderen werkt als volgt. Tik weer op het poppetje, maar daarna op de locatieballon boven jouw foto's. Op een wereldkaart zie je foto's die locatiegegevens hebben. Zoom eventueel in tot je de gezochte foto('s) ziet. Locatiegegevens verwijderen kan nu op twee manieren. Allereerst kun je onderin op het pictogram met de negen kleine blokjes tikken. Een matrix met miniaturen verschijnt, maar alleen van foto's die je nu op de kaart ziet. Tik op Bewerken en haal vinkjes weg bij foto's waar de locatie uitgehaald moet worden. Tik op Klaar en bevestig dat je dit wilt doen. De tweede manier is dat je op de kaart op Bewerken tikt. Tik je vervolgens op een foto waarop een groen rondje met het cijfer één is te zien, dan kleurt dat grijs en het cijfer verandert in nul (oftewel: geen locatiegegevens). Staat er een hoger cijfer in het rondje, dan is het een groepje foto's. Je moet dan nogmaals Bewerken kiezen en haalt vinkjes bij de miniaturen weg.

Tip 18: Features

Er bestaan accounts die het beste werk van anderen verzamelen. Met vaak tienduizenden of honderdduizenden volgers. Het is superleuk als jij het voor elkaar krijgt in zo'n fotogalerij te pronken. Zoiets heet een feature en je zet er jezelf en je foto's flink mee in de belangstelling. Kies dus wel je allerbeste foto uit. Voorwaarde om mee te doen is dat je het account volgt en een specifieke hashtag bij de foto opneemt. Welke hashtag dat is, lees je in het profiel en meestal ook bij de foto's die zijn herplaatst. Er bestaan enorm veel van dit soort accounts. Zoals @igersamsterdam met de mooiste foto's van Amsterdam en @igersholland voor Nederlands beeld. Bij @seemycity kun je met een foto van elke (wereld)stad terecht, terwijl @phototag_h2o beelden toont die iets met water te maken hebben. Voor nagenoeg elk onderwerp bestaat een groep.

Tip 19: Rechthoekig

Op Instagram kom je niet alleen telefoonfoto's tegen. Ook foto's gemaakt met spiegelreflexen en andere camera's zijn er populair. Je hoeft de plaatjes alleen even over te zetten naar je telefoon om ze te delen, bijvoorbeeld via Dropbox. Instagram maakt foto's altijd vierkant. Soms wil je dat niet, met name als je iets heel zorgvuldig in beeld hebt gebracht. De oplossing is door net als bij (oudere) televisieprogramma's balken toe te voegen, zodat de foto alsnog in een vierkant past. Of je voegt rondom randen toe zodat het op een Polaroid-foto lijkt. Dat kan met een fotobewerker, maar het werkt simpeler met een app. Zoals Squaready op de iPhone en Square InstaPic op Android.

Tip 20: Gramblr

Eenmalig een foto van je pc naar Instagram brengen is goed te doen, maar als het vaker voorkomt, is een tooltje wel zo handig. Grabmlr is zo'n tooltje. Het programma is beschikbaar voor Windows en OS X en laat je in één keer foto's vanaf je pc of Mac naar Instagram uploaden. Je hebt beschikking over een flink arsenaal aan filters en andere effecten. En als je bent ingelogd en je Instagram-account hebt gekoppeld, is delen ook een fluitje van een cent.

©PXimport

Tip 20 Met Gramblr upload je in één keer foto's van je pc naar Instagram.

Tip 21: Website

Delen op Instagram doe je via een telefoon. Toch bestaat er ook een website. Op www.instagram.com kun je je met je account aanmelden om een overzicht te krijgen van foto's die geplaatst zijn door iedereen die je volgt. Naast het bekijken van deze tijdlijn, kun je ook je profiel bijwerken. Het is apart dat het niet rechtstreeks kan, maar voeg je een gebruikersnaam toe achter het adres, dan kun je iemands foto's bekijken. Die van jezelf bijvoorbeeld, of van een willekeurige andere Instagrammer. Bijvoorbeeld www.instagram.com/keeskrick. Je kunt foto's en filmpjes zodoende ook op een groter beeldscherm bekijken.

©PXimport

Tip 21 Via de website iemands foto's bekijken kan met een omweg.

Tip 22: Account verwijderen

Als je genoeg hebt van Instagram, kun de app op twee manieren aan de wilgen hangen. Het is niet mogelijk om vanuit de Instagram-app je account te deactiveren. Hiervoor moet je naar de website van Instagram gaan en op de dienst inloggen. Dit kan vanaf je computer of je mobiele apparaat. Klik of druk rechts bovenaan op je gebruikersnaam en kies Profiel bewerken. Selecteer vervolgens Mijn account tijdelijk uitschakelen en volg de instructies op het scherm. Ben je er helemaal klaar mee? Op deze pagina kun je je account definitief verwijderen.

In november lijkt de tuin tot stilstand te komen, maar schijn bedriegt. Juist nu leg je de basis voor een prachtige tuin in het voorjaar. Van het beschermen van planten tegen de kou tot het planten van bollen en fruitbomen: wie in november de handen uit de mouwen steekt, wordt in de lente beloond met een gezonde, bloeiende tuin.

Maak je tuin winterklaar

Een goed voorbereide tuin kan tegen een stootje. Zodra de temperatuur daalt, bescherm je gevoelige planten met vliesdoek of noppenfolie. Leg dat materiaal nu alvast klaar, zodat je snel kunt handelen bij vorst. Maak in de schuur of het tuinhuisje plek voor planten in pot die niet tegen kou kunnen. Binnen blijven ze het best bij een temperatuur tussen de 2 en 10 graden. Vergeet niet af en toe te luchten en de aarde vochtig te houden, zodat de wortels niet uitdrogen. Controleer tot slot de fruitbomen en verwijder ingedroogde of verschrompelde vruchten. Die kunnen schimmels bevatten en zo de boom verzwakken.

Nog even wat extra liefde voor je gazon

In november geef je het gazon nog een laatste onderhoudsbeurt voordat het in winterrust gaat. Steek de randen strak af en verwijder het blad dat op het gras ligt. Blijven bladeren liggen, dan krijgt het gazon te weinig licht en kunnen er schimmels ontstaan. Gebruik het blad liever op andere plekken in de tuin, bijvoorbeeld onder struiken of tussen vaste planten, omdat het blad verteert en voedingsstoffen aan de grond afgeeft.

©Konstantin Zibert - stock.adobe.com

Planten: fruitbomen...

November is een goede maand om fruitbomen te planten. De grond is nog relatief warm, waardoor de wortels kunnen aanslaan voordat de winter begint. Graaf een ruim plantgat en maak in het midden een kleine heuvel waar de stam op rust. Spreid de wortels voorzichtig uit, vul het gat met een mengsel van aarde en compost en druk de grond stevig aan. Geef ruim water en plaats een boompaal als de boom op een open of winderige plek staat.

...en bollen

Ook bloembollen kunnen nu de grond in: tulpen, narcissen, hyacinten en irissen bloeien in het voorjaar als je ze nu plant. Wie meteen wat kleur in de tuin wil, kan wintervaste planten als heide, winterviolen, Skimmia of kleine coniferen in potten zetten.

©iMarzi - stock.adobe.com

Snoeien en onkruid wieden (ja, ook nu nog!)

Zolang het niet vriest, kun je nog prima snoeien. Vooral kale fruitstruiken zijn nu aan de beurt: door oude takken weg te halen, verjong je de struik en bevorder je de groei van nieuwe scheuten. Ook jonge boompjes met een doorgaande stam kun je licht terugsnoeien, zodat ze een mooie, evenwichtige vorm ontwikkelen. De treurwilg mag in deze periode worden geknot, zodat hij in het voorjaar weer mooi uitloopt.

Blijf daarnaast onkruid verwijderen, ook al groeit het minder hard. Door het bij te houden, voorkom je dat het in het voorjaar de overhand krijgt. Zo blijft de tuin netjes en houd je het werk beperkt wanneer alles straks weer begint te groeien.

Vooruitkijken naar het voorjaar

Wie in november nog even de handen uit de mouwen steekt, maakt het zichzelf straks een stuk makkelijker. De tuin krijgt rust, maar de basis voor een nieuw seizoen ligt er al. Zodra de eerste zon zich in het voorjaar laat zien, zie je de beloning van het werk dat je nu hebt gedaan: gezonde planten, een sterk gazon en fruitbomen die vol leven zitten.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.